İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ YÖNETİMLERDEKİ UYGULAMALAR KOKU SORUNU VE YEREL YÖNETİMLERDEKİ UYGULAMALAR Şule AZBAR Çevre Mühendisi ÇEVRE SAĞLIĞI HİZMETLERİ HİZMETLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

KOKU Koku tesislerin yarattığı hava kirliliği, su kirliliği, gürültü kirliliği vb çevresel etkilerden biridir. Koku tehlikelerden koruyan bir savunma mekanizması olduğu gibi yaşamımıza renk de katar Kötü kokular olumsuz sağlık koşullarını, iyi kokular ise zevk alma mekanizmamızı harekete geçirir.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Çevre Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürlüğü Hava Kirliliği Ekibimize küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin faaliyetleri sırasında oluşan her türlü koku şikayeti iletilmektedir.

ŞİKAYET KONUSU KOKU OLAN İŞLETMELER KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELER SINIFINA GİRENLER ATÖLYELER Mobilya cila atölyeleri Reklam levhaları imalathaneleri Küçük çaplı döküm atölyeleri Plastik enjeksiyon atölyeleri Zirai ilaç depoları

ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER SINIFINA GİREN İŞLETMELER Rendering Tesisleri Yem İmalathaneleri Tütün Depoları

Et Entegre Tesisi Boya Fabrikaları BÜYÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELER SINIFINA GİRENLER FABRİKA NİTELİĞİ TAŞIYAN İŞLETMELERDİR Et Entegre Tesisi Boya Fabrikaları

En fazla şikayette bulunan işletmeleri sınıflandırırsak 1. Et Entegre Tesisleri 2. Rendering Tesisleri 3. Yem İmalathaneleri 4. Mobilya ve cila atölyeleri Özellikle yaz aylarında bu tür işletmelerden şikayetler daha çok iletilmekte olup meskun mahalde yer alan mobilya ve cila atölyeleri yoğunluktadır.

UYGULANAN YÖNTEM Yukarıda belirtilen işletmelerden gerek yazılı gerekse telefonla iletilen şikayetler yerinde incelenmekte ve gerekli tedbirlerin alınması konusunda uyarıda bulunulmaktadır. Ancak kokunun tespiti ve kontrolü ile ilgili bir mevzuat olmadığından işletmelere önlem alınmaması durumda yeterli yaptırım uygulanamamaktadır ancak Belediye Kanunlarından cezai işlem uygulanmaktadır. Daha çok işletmeler çevreye koku yayılmasını engelleyici önlemler almaktadırlar.

Bu durum denetimlerimizde büyük sıkıntılara neden olmakta ve konunun çözümlenmesi zorlaşarak şikayetçi mağdur durumda kalmaktadır. Şikayet değerlendirmede bir ölçek söz konusu olmadığından denetim elemanlarımız bazı durumlarda yerinde yaptığı denetimlerde koku hissetmemekte olup ancak şikayet sahipleri kokunun hissedildiğini belirtmektedirler. Bu gibi durumlarda yaptırım uygulanıp uygulanmaması konusunda sorun yaşamaktadır. Koku hassasiyetinin kişiler üzerinde etkisi değişkenlik gösterdiğinden koku ölçüm ve parametre kriterleri önem kazanmaktadır.

2004 YILINDA BİRİMİMİZE İLETİLEN ŞİKAYET SAYISI

KENTSEL ATIKSU ARITMA TESİSİ İşletmelerin yanında İzmir Kentsel Atıksu Arıtma Tesisinin arıtma ünitelerinde meydana gelen kokular ve toplama sisteminden ortaya çıkan kokular da şikayet konusu olmaktadır. Bu konu ile ilgili şikayetler Belediyemiz İzsu Genel Müdürlüğü’ ne iletilmekte ve gerekli önlemler aynı Müdürlüğümüz tarafından alınmaktadır.

DERELERDEN KAYNAKLANAN KOKULAR Dere ağzındaki yüksek organik kirlenme oksijensiz ortamda anaerobik faaliyete yol açar. Anaerobik ortamda sülfat vb kükürtlü bileşikler ayrıştırılarak pis kokulu indirgenmiş kükürtlü gazlar oluşur. İzmir’de derelerin bulunduğu güzergahlardan yoğun koku şikayetleri iletilmekte idi. Ancak büyük kanal projesinin devreye alınması ile koku en aza indirgenmiştir.

Ayrıca İzsu Genel Müdürlüğümüzce derelerin ıslah edilmesi ile de koku sorunu ortadan kalkmıştır.

Harmandalı düzenli deponi sahamızda çöpün ayrışması sırasında oluşan koku çöplerin örtü malzemesi ile günlük örtülmesi sonucunda giderilmiştir. Ayrıca bozuşma sırasında oluşan biyogazlar gaz toplama bacaları ile toplanmakta ve biyogaz yakma tesisinde yakılmaktadır. Çöpten enerji elde edilmesi ile ilgili ihale yapılmış olup bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.

KOKU İLE İLGİLİ MEVZUAT Birimimize iletilen şikayetlerin değerlendirilmesinde büyük sıkıntı yaşadığımız bir gerçektir. Bu nedenle koku ile ilgili ölçüm standartlarını ve önlem yöntemlerini içeren mevzuatın olması gerekmektedir.

KOKU İLE İLGİLİ ÖNLEM ALINMASI DURUMDA Şu an kullanılan koku giderme yöntemlerinin maliyetleri çok yüksek olduğundan işletmeler tarafından yaptırılamamaktadır. Örneğin bir aktif karbon sisteminde ilk yatırım maliyeti karşılanmış olsa bile filtre değişimlerinin düzenli yapılması gerektiğinden bu durum maliyeti çok yükseltmektedir. Bu nedenle küçük çaplı işletmelere bu tür önlemlerin uygulatılması oldukça güç olmaktadır.

SONUÇ Uygulamayı yapacak kurum olarak görüşümüz, koku emisyonları ile ilgili bir mevzuatın oluşturulması gerekmekte olduğu yönündedir. Koku şikayetlerinin değerlendirilmesi konusunda yardımcı ölçüm standartlarını ve koku ile ilgili alınacak önlemleri içeren bir mevzuat oluşturulması Ayrıca da uygulanması kolay bir mevzuat olması gerekmektedir.