B U D A M A

Budama  Meyve ağaçlarının düzgün ve kuvvetli bir taç oluşturmalarını,  Verim çağlarında uzun zaman kalmalarını  Kuvvetten düşmeye başlamış ağaçları yeniden kuvvetlendirerek bir süre daha yüksek kaliteli meyve vermelerini; sağlamak için yapılan işlemdir.

Terbiye Ağacın büyüme yönünü, ağaç tacının şekillendirilmesini ve gelişimini sağlayan işlemler bütünüdür. Terbiye, kış dönemi ilk bahar yaz terbiyesi ve budamasını içine alan bir işlemdir.

Budamada Kullanılan El Aletleri Motorlu Testere Budama Makasları Testere

Budamada Kullanılan Makineler

Budama Araçlarının Dezenfeksiyonu Budamada kullandığımız makaslar, testereler gibi aletler bir bahçeden diğerine geçerken veya hastalıklı olduğundan şüphelendiğimiz ağaçların budanmasından sonra temizlenmelidir. %10-20 Çamaşır suyu %80-90 Su

Budamanın Amaçları

1.  Meyve ağaçlarında, Fizyolojik Denge yi en kısa zamanda oluşturmak ve korumak Taç = Kök Dengesi

2.  Gövde üzerinde düzenli ve dengeli bir taç oluşumu sağlamak

3  Meyve ağaçlarının bakımını, meyvelerin hasadını, zararlılarla savaş vb. teknik işleri kolaylaştırmak 4  Kurumuş, hastalıklı, ekolojik ve mekanik etkilerle zararlanmış, kırılmış ve birbiri üzerine binmiş ya da dar açılı dalları kesmek

Gençlik kısırlığı devresinin kısa olması amaçla şu uygulamalar yapılır: » Kök kesmek, » Fidanları azotlu gübrelerle dengeli gübrelemek, » Zayıf anaç kullanmak, » Işık yoğunluğunu arttırmak için düzenli bir taç oluşturmak, » Asimilasyon yüzeyini arttırmak için dalları uzun bırakmak, » Kuvvetli dalların gövde ile yaptıkları açıları genişletmek, » Fazla dalların bir kısmını seyreltmek. » Verime yatmamış genç ağaçlarda yapılan sert budamalar, çiçek gözü teşekkülünü engellediği için gençlik kısırlığı devresinin uzamasına neden olur.

Yaşlı ağaçlarda da fizyolojik denge generatif büyüme lehine bozulur. Bu durumda da aşağıdaki uygulamalar yapılır: » Dalları daha kısa kesmek, » Daha önceden eğilmiş bükülmüş dalların bir kısmını çıkarmak, » Açıları genişletilmiş dalların açılarını düzeltmek, » Fazlaca meyve dalı seyreltmesi yapmak, » Ağaçları azotlu gübrelerle gübrelemek

6.  Periyodisiteyi önlemek ve her yıl düzenli ürün almak Aşırı meyve yükü, ağaçtaki karbonhidratların çoğunu meyveler alacağı için, ağaçtaki karbonhidrat azalır ve sonraki yıl meyve gözü oluşumu ve verim azalır, periyodisite oluşur, periyodisite gösteren türlerde ise teşvik etmiş olur. - Tam periyodisite, - Kısmi periyodisite, - Ağaç ve dal periyodisitesi.

Odun dallarını keserek meyve dalları bırakmak suretiyle ağaçlar verime yönlendirilir ve Periyodisiteyi kısmen önler. Çok ürün yılında bitki besin elementlerinin aşırı tüketilmesi ve ağaçların yorgun düşmesinden dolayı, bir sonraki yıl verim azalır. Bu durumda çok verim olan yıl sulama, gübreleme, mücadele bakım işlemlerini iyi yapmak gerekir. Yorgun düşen ağaçların hastalık ve zararlılara dayanımı da azalır.

7.  Meyve kalitesini iyileştirmek - Güneşlenmeyi artırma ile; renklenme ve kuru maddeyi artırır. - Meyve tutumu kontrol altına alınır, meyve iriliği sağlanır.

8.  Ağaçlar meyveye yattığı zaman, kırılmadan meyveyi taşıyacak, kuvvetli gelişen ve geniş açı yapan dallar oluşturmak

9.  Ağaca iyi bir şekil vermek 10.  Yaşlanmış ağaçlarda yeni dal ve sürgünler oluşturarak gençleştirmek ve uzun süre verim çağında tutmak

Budama & Terbiye Temel Prensipleri

1. Terbiye sistemine fidan dikimi ile başlanmalı, İstenmeyen sürgünler daha küçükken yaz döneminde kaldırılmalıdır.

2. Şekillendirme devresinde budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı, zorunlu olmadıkça meyve dallarına dokunulmamalıdır.

Böylece meyve ağaçlarına iyi bir şekil verileceği gibi erken meyveye yatması sağlanır. Aksi işlemlerde ise düzensiz şekillenmelere ve ağaçlarını gençlik kısırlığı döneminin uzamasına neden olunur.

3. Budanacak olan ağaç toplu incelenmeli ve her dal ayrı ayrı ele alınmalıdır. 4. Kirazlarda, bakteriyel dal kanseri riski olan yerlerde budama hasattan sonra, riskin az olduğu Ağustos ayında yapmalıdır. Bu hastalık etmeninin en faal olduğu dönem ilkbahar ve sonbahardır, ağaçlara yara yerlerinden giriş yapar.

5. Gövde üzerinde tacı oluşturan ana dallar eşit kuvvette olmalı ve merkezi eksen etrafında eşit açılarla dağıtılmalıdır.

Ana dallar arasında gelişme bakımından düzensizlikler varsa; 1. Kuvvetli dallar üzerindeki meyveler bırakılarak zayıf dallardaki meyveler seyreltilmeli, 2. Kuvvetli dallar üzerinde fazla dal bırakılarak besin maddelerinin bir noktaya akmasına engel olunmalı, zayıf dallarda dal seyreltmesi yapılarak besin maddesi akışları büyüme noktalarına yönlendirilmelidir. 3. Kuvvetli gelişen dalların açıları genişletilmeli, zayıf gelişen dallar daraltılmalıdır.

6. Ana dalların gövde ile yaptıkları açılar 45 ile 60 o olmalıdır. Dar açılı olan dalların direnci zayıf olduğu için çabuk kırılır. Dal Açılarının Genişletilmesi

 Ne kadar dik büyüme o kadar az ve geç meyvelenme, kuvvetli sürgün  Ne kadar yayvan büyüme o kadar erken ve çok meyvelenme, zayıf sürgün

7. Yardımcı dal oluşumuna özen göstermelidir.  Yardımcı dallar meyve oluşumuna yardım eder  Ana dallar üzerindeki yardımcı dallar mümkün olduğu kadar eşit uzaklıkta ve aynı yönde bırakılmalıdır.  Ana dallar ile yardımcı dallar arasında vegetatif gelişme bakımından rekabet olmamalıdır.  Yardımcı dallar ana dallar ile 45 o ’lik açı yapmalıdır

 Şekil bakımından düzenli gelişmeleri için yardımcı dallar, ana dalların büyüme noktasından cm ileride seçilmelidir.  Ana dallar ile yardımcı dallar arasında 45 o lik açı olmasına dikkat etmek gerekir.

8. - Dalları kısa kesmek vegetatif gelişmeyi teşvik eder. - Hiç kesmemek ya da uzun bırakmak generatif faaliyetleri teşvik eder.

9. Aynı noktadan yan yana büyüyen aynı kuvvette dalların gelişmesine izin verilmemeli, geniş açılı dal bırakılarak dar açılı dal çıkarılmalıdır. Aynı noktadan çıkan dallardan, geniş açılı çıkan dal az, dar açılı çıkan dal daha fazla büyür.

10. Budamada meyve tür ve çeşitleri ayrı ayrı incelenmelidir.

Meyve ağaçlarında, tür ve çeşitler arasında gelişme, oluşturdukları dal ve dalcık sayıları ve çiçek tomurcuklarını oluşturdukları yerler bakımından farklılıklar bulunmaktadır. - Avrupa Grubu Erikler → Dik gelişir President, Stanley, Papaz, Can - Japon Grubu Erikler → Yayvan gelişir Santa Rosa, Formosa

11. Olgun ağaçlarda meyve dalı seyreltmesi yapmak iri ve kaliteli meyve almamızı sağlayacaktır.

12. Bazen kesim noktaları doğru olarak tespit edilse bile kesim hataları yapılmaktadır. Kesimi, göze zarar vermeden yapmak önemlidir.

13. Kesim noktasında “ Tırnak ” bırakmamalıdır.

14. Budama bir ışık yönetimidir. Budamada en önemli noktalardan biri de ağacın dengesini bozmadan iç kısımlara mümkün olduğu kadar fazla ışık girmesini sağlamaktır.

 Ağaç şekli, ağacın güneş ışığından faydalanmasını etkilemektedir.  Güneşlenme, bir sonraki yılın çiçek tomurcuğu oluşumunu artırır.  Meyvelerde iyi bir renk oluşumu sağlar.  Kurutmalık çeşitlerde SÇKM’yi artırır.  Çeşide has aroma üzerine etkilidir.  Klorofil teşekkülü ve fotosentezin yapılmasını sağlar. Güneşlenmenin Etkileri

 Sürgün ve yaprakların normal şekil, irilik ve kalınlıkta oluşmasını sağlar.  Ağacın iç kısımlarına güneş ile birlikte hava akımının sağlanması mantari hastalıkların oluşmasını engeller.  Koni şeklindeki ağaçlar güneşten en iyi faydalanma sağlamaktadır.  Ağacın tacı küçüldükçe ışıktan yararlanma artar.

15. Ağaçların taç oluşumunda simetriye dikkat edilmelidir.

- Besin maddelerinin ağaçta düzenli dağılmaları, - Meyvelerin gösterişli ve kaliteli olmaları, - Dalların ışıktan eşit şekilde yararlanabilmeleri - Kültürel işlemlerin kolaylıkla uygulanabilmesi

SİMETRİNİN OLUŞMADIĞI YA DA BOZULDUĞU HALLER Ağacın yan dal oluşturmadığı durumlarda;

 Bir sürgünün herhangi bir nedenle çıkarılması gerekebilir. Aynı noktadan tekrar bir sürgün çıkması istendiği durumlarda “ Üçgen kesim ” uygulanmalıdır. Üçgen Kesim

16. Ağaçların şekillendirilme aşamasında sulama ve gübreleme bir plan dahilinde yapılırsa daha az budama gerekli olacaktır.

İlk önce, geç çiçek açan meyve türleri budanmalı, daha sonra erken çiçek açan türler budanmalıdır. Yaşlı ağaçlar önce, genç ağaçlar sonra budanmalıdır. 17. Budamada;