Budak DİLLİ ICCI-2010 11 Mayıs 2010 Türkiye’nin 2023 Enerji Hedefleri ve Strateji Belgesinin Değerlendirilmesi Budak DİLLİ ICCI-2010 11 Mayıs 2010

STRATEJİ BELGELERİNİN AMACI Strateji ve Politika Belgelerine neden ihtiyaç var ? Elektrik Piyasa Oluşumu Yol Haritası (Orta dönemde hedeflenen yapıya ilişkin bilgi vermek ) Piyasa’nın nasıl bir şekil alacağı hakkında bilgi vermek Piyasa katılımcılarına yol göstermek Üretim Kaynaklarının kullanımında hedefler (Uzun dönemde arz güvenliğini sağlayacak politikalara ilişkin bilgi vermek) Kaynak çeşitliliği için hedefler Yatırımcıları yönlendirmek NİYET BEYANI B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ TALEP Ne Kadar elektrik enerjisine İhtiyaç var- Talep Tahminleri? ARZ Kaynaklarımız Neler ? B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “GEÇMİŞ- Enerji Ekonomik Büyüme İlişkisi” B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “GEÇMİŞ- Enerji / Emisyon İlişkisi” B.Dilli

Elektrik Talep Projeksiyonları “Türkiye’de Talep Gelişimi Nasıl Olacak Avrupa Ülkeleri TR B.Dilli Bora Şekip Güray, 2009

EMİSYONLAR BAKIMINDAN DÜNYADA YERİMİZ ABD ALMANYA TÜRKİYE TÜRKİYENİN PAYI SIRASI YILLIK CO2 EMİSYONU(MTON) 28000 5697 824 239 0,9 % 23 KİŞİ BAŞINA YILLIK CO2 EMİSYONU 4,28 19 10 3,29(2005) 4,1 (2007) 75 KÜMÜLATİF SERA GAZI EMİSYONU: %30 ABD, %27 AB, %8 RUSYA… %0,4 TÜRKİYE KİŞİ BAŞINA TOPLAM GHG (2003): AB 11 TON, EK-I= 14,7 TON, TÜRKİYE =4,1 TON AB, 2020 HEDEFİ:EMİSYONLARINI %20 DÜŞÜRMEK TÜRKİYE AB 2020 KİŞİ BAŞI EMİSYON HEDEFİ İLE AYNI EMİSYON YAPARSA, 650 MTON CO2 EŞDEĞERİ CO2/TPES (TCO2/TJ) DÜNYA = 57 ÇİN=71 OECD = 55 YUNANİSTAN = 72 TÜRKİYE=61 AB= 52 CO2/GDP (kg/2000 US$): DÜNYA = 0,74 ÇİN=2,68 OECD = 0,44 AB =0,42 TÜRKİYE=0,92 B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Geleceğe İlişkin Öngörüler” B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Geleceğe İlişkin Öngörüler” B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Geleceğe İlişkin Öngörüler” 2023 yılında: Yaklaşık 450- 520 milyar kWh’lik brüt talep… Yaklaşık 110 000 -130 000 MW’lık kurulu güç… Yenilenebilirlerin payının artması- daha fazla yedek kapasite ihtiyacı (Yenilenen Talep ve Optimum Üretim Gelişim Planı bu değerleri kesinleştirecektir.) B.Dilli

Türkiye “Enerji Kaynakları Potansiyeli” Linyit 1 1 milyar ton Taşkömürü 1,33 milyar ton Asfaltit 82 milyon ton Hidrolik 130 milyar kWh/yıl Rüzgar Çok Verimli: 8.000 MW, Orta Verimli: 40.000 MW Jeotermal 31500 MWt (1000 MW’ı elektrik üretimine elverişli) Biyokütle 16.9 MTEP Güneş Enerjisi 80 MTEP- Teknik ve Ekonomik Gelişmelere bağlı olarak Elektrik Üretimine katkı B.Dilli

Dünya Elektrik Üretimi “450 ppm Senaryosu ne öngörüyor ?” B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Elektrik Enerjisi Sektöründe Önceliklerimiz” ARZ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK MALİYETLERİ VE FİYATLARI EKONOMİK BÜYÜMEYİ DESTEKLEYECEK SEVİYEDE TUTMAK ÇEVRESEL ETKİLERİ EN AZA İNDİRMEK Yeterli Yatırım Kaynak Çeşitliliği İthalat Bağımlılığını azaltmak Verimlilik- Tasarruf Rekabetçi Piyasa Yapısı Bölgesel ve ikili işbirlikleri, bölgesel piyasaların geliştirilmesi, enterkoneksiyonlar Nükleer enerjiye yönelim Yeni enerji teknolojileri ve temiz kömür teknolojilerinin geliştirilmesi B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Elektrik Enerjisi Sektöründe Önceliklerimiz” Arz Güvenliği Hedefi ile İklim Değişikliği İle Mücadele Hedefi Çelişiyor mu? Yenilenebilir Enerji, Nükleer ve Verimlilik artışı her iki hedef için de gerekli. Yerli Kömür kaynaklarımızın değerlendirilmesi açısından hedefler çelişiyor. Birinci Önceliğimiz: ARZ GÜVENLİĞİ ARZ GÜVENLİĞİ HEDEFİ İLE ÇELİŞMEYEN VE EKONOMİK OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİR HER TÜRLÜ ÖNLEME EVET ! EMİSYON AZALTIM TAAHÜDÜ VERMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL ! B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Elektrik Enerjisi Sektöründe Önceliklerimiz” Ulusal Bildirimdeki değerler ve önlemler: Referans Senaryo: 2020 de 604 Milyon Ton CO2 emisyonu Talep Tarafı Yönetimi - Verimlilik: Talep tarafı yönetimi ile elektrik, sanayi ve mesken sektörlerinde enerji tasarrufu önlemleri alınarak 2020 yılı için 75 milyon ton CO2 tasarrufu (%12) yapılabileceği, tahmin edilmiştir. Yenilenebilir kaynakların daha fazla Kullanımı (20 000 MW rüzgar, fosil yakıt kullanımına göre CO2 emisyonunda azaltma. Hidroelektrik Kaynakların kullanımı: (referans senaryoda var, ilave azaltma yok) Nükleer: 2020 sonrası için önemli Yerli Kömür kullanımından vazgeçmeden emisyon sınırlaması- MALİYET? Temiz Kömür Teknolojilerini Uygulamak Karbon Yakalama ve Depolama- Gazlaştırma B.Dilli

Cumhuriyetin Yüzüncü Yılı İçin Hedef “Yüksek Çeşitlendirme ve Düşük Karbon Yoğunluğu” Kurulu Güç B.Dilli Elektrik Strateji Belgesi hedeflerine göre hesaplanmıştır, değerler kesin olmayıp, yaklaşıktır.

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Strateji Belgesinde Kaynak Bazında Hedefler” Elektrik enerjisi üretiminde yerli kaynakların payının artırılması öncelikli hedeftir. Bu doğrultuda, yerli kaynakların kullanılmasını teşvik etmek üzere piyasayı yönlendirici tedbirler alınacaktır…Teknolojideki, piyasadaki, kaynak potansiyelindeki ve talep projeksiyonlarındaki gelişmeler dikkate alınarak hedeflerde değişiklik yapılabilecektir. Bilinen linyit kaynakları ve taşkömürü kaynakları 2023 yılına kadar elektrik enerjisi üretimi amacıyla değerlendirilmiş olacaktır. Bu amaçla elektrik üretimine uygun yerli linyit ve taşkömürü sahalarının, elektrik üretimi amaçlı projelerle değerlendirilmesi uygulaması sürdürülecektir. Elektrik üretiminde nükleer santrallerin kullanılması konusunda başlatılan çalışmalara devam edilecektir. Bu santrallerin elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payının 2020 yılına kadar en az %5 seviyesine ulaşması ve uzun dönemde daha da artırılması hedeflenmektedir. B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Strateji Belgesinde Kaynak Bazında Hedefler” YENİLENEBİLİR KAYNAKLAR: Temel hedef yenilenebilir kaynakların elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payının 2023 yılında en az %30 düzeyinde olmasının sağlanmasıdır. Teknolojideki, piyasadaki ve kaynak potansiyelindeki gelişmeler dikkate alınarak bu hedefte değişiklik yapılabilecektir. Bu bağlamda, yapılacak uzun dönemli çalışmalarda aşağıdaki hedefler dikkate alınacaktır. B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Strateji Belgesinde Kaynak Bazında Hedefler” HİDROELEKTRİK 2023 yılına kadar teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek hidroelektrik potansiyelimizin tamamının elektrik enerjisi üretiminde kullanılması sağlanacaktır.   RÜZGAR Rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2023 yılına kadar 20.000 MW’a çıkarılması hedeflenmektedir. JEOTERMAL Elektrik enerjisi üretimi için uygun olduğu bu aşamada belirlenmiş olan 600 MW’lık jeotermal potansiyelimizin tümünün 2023 yılına kadar işletmeye girmesi sağlanacaktır. GÜNEŞ Hedef, güneş enerjisinin elektrik üretimi için de kullanılması uygulamasını yaygınlaştırmak, ülke potansiyelinin azami ölçüde değerlendirilmesini sağlamaktır. Güneş enerjisinin elektrik üretiminde kullanılması konusunda teknolojik gelişmeler yakından takip edilecek ve uygulanacaktır DİĞER YENİLENEBİLİR KAYNAKLAR Üretim planlamaları, teknolojik gelişmelere ve mevzuat düzenlemelerine bağlı olarak diğer yenilenebilir enerji kullanım potansiyelindeki gelişmeler dikkate alarak hazırlanacak, bu kaynakların kullanımının artması halinde, başta ithal kaynaklar olmak üzere fosil yakıtların B.Dilli

TÜRKİYE’NİN 2023 ENERJİ HEDEFLERİ “Strateji Belgesinde Kaynak Bazında Hedefler” DOĞAL GAZ   Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı için alınacak tedbirler sonucunda, elektrik üretiminde doğal gazın payının %30’un altına düşürülmesi hedeflenecektir. İTHALKÖMÜR Elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında yerli ve yenilenebilir kaynaklar öncelikli olup, bu kaynakların kullanımı konusundaki gelişmeler ve arz güvenliği dikkate alınarak kaliteli ithal kömüre dayalı santrallerden de yararlanılacaktır. VERİMLİLİK VE TASARRUF B.Dilli

STRATEJİ BELGESİ Kaynak Kullanımı Dışındaki Konular Piyasa Gelişimi Yol Haritası Elektrik Enerjisi Sektörünün Gelişimine İlişkin Diğer Önemli Hususlar İLETİM SİSTEMİNİN GELİŞTİRİLMESİ  TEİAŞ’IN KURUMSAL KAPASİTESİNİN ARTIRILMASI  İLETİM ŞEBEKESİNİN GELİŞTİRİLMESİ RÜZGAR SANTRALLERİNİN LİSANSLANMASI VE SİSTEME BAĞLANMASI KOMŞU ÜLKELERLE ENTERKONNEKSİYONLAR, AVRUPA İLETİM ŞEBEKESİNE (UCTE) BAĞLANTI VE İTHALAT/ İHRACAT B.Dilli

HEDEFLERE ULAŞMAK İÇİN NE YAPMAK GEREKİR? Hedefler Gerçekçi mi ? Talep periyodik olarak revize edilecek, hedeflerde gerekirse revizyon yapılacak. Piyasa Koşulları hedeflere uygun mu? Üretim Maliyetleri belirleyici faktör. Yatırım geri ödemeleri ödenmiş yerli kaynaklar ve yenilenebilirler bu hedeflerin de üzerine çıkmayı sağlayabilir. Doğal Gaz ve İthal Kömür maliyetlerindeki gelişmeler önemli. Yatırım Teşviklerinin hedeflere uygun olarak belirlenmesi önemli. Strateji Belgeleri Hedefi gösterir, Program değildir Uygun eylem planları yapılmalıdır… B.Dilli