Prof. Dr. Yeşim Toduk Akiş 25 Mart 2006 Liderlik Tarzları: Liderlik “A La Turca” Amrop International Prof. Dr. Yeşim Toduk Akiş 1 Kasım 2007

Yaşayan örneklerden “Lider” kim? Alaturka mı? Uluslararası mı? Recep Tayyip Erdoğan Devlet Bahçeli Abdullah Gül Necdet Sezer Yaşar Büyükanıt Deniz Baykal Kemal Derviş

Lider Kimdir? Lider, gerçekten takip edeni olan kişidir. İlişkisel bir anlatımdır; bireysel değil.

Liderlik Liderlik, liderleri ve takipçilerini anlamlı bir şekilde birbirine bağlayan, tarafların katılımlarına değer yükleyen, güç ve yetkiyi liderler ve katılımcılar arasında paylaştıran ve liderliği içsel bir aktivite olarak gören bir süreçtir. Katılımcılar, liderliğin sürükleyici güçleridir; kurumun vizyonunu gerçekleştirmesi için katkı yapmaya yetkilidirler. Dönüştürücü (transformational) lider, liderlik ederken, yüksek idealler koyar; özgürlük, adalet, eşitlik, barışı öne çıkarır.

Karizmatik Liderlik Güç, kendine güven, ideallerine sahip çıkmayı gerektirir. Kriz zamanlarında ortaya çıkabilir. Takipçileri tarafından bir lidere çok fazla itaat edilmesi, liderin bu gücü suistimal etmesine yada boş bir hayalden başka bir şey olmayan bir vizyon ortaya koymasına neden olabilir. Olumlu yada olumsuz olabilir. Kurumları yıkan, takipçilerini ölüme sürükleyen güç ve etki sahipleri olmuştur. Hitler.

VİZYON Nedir? Lider vizyonu ile ne yapar? Takipçiler bu vizyon ile bütünleşerek nasıl katılımcı olurlar?

Atatürk ve Gençlik Atatürk’ün 26 Mart 1937 günü Ankara’da öğrenim yapan Bursalı gençlerin düzenledikleri Uludağ Gecesi’ndeki gençlere seslenişi: “Siz genç arkadaşlar, yorulmadan beni takibe ahdetmişsiniz. İşte ben bu sözden çok duygulandım. “Yorulmadan beni takip edeceğinizi söylüyorsunuz; fakat arkadaşlar, yorulmamak ne demek? Elbette yorulacaksınız? Benim sizden istediğim şey yorulmamak değil, yorulduğunuz zaman dahi durmadan yürümek, yorulduğunuz dakika dinlenmeden beni takip etmektir. Yorgunluk her insan için tabii bir haldir, fakat insanda yorgunluğu yenebilecek bir kuvvet vardır ki, işte bu kuvvet yorulanları dinlendirmeden yürütür. Sizler, yeni Türkiye’nin genç evlatları, yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz. Ben bu akşam buraya, yalnız bunu anlatmak için gelmiş bulunuyorum. Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler asla ve asla yorulmazlar. Türk gençliği gayeye, bizim yüksek ideallerimize durmadan, yorulmadan yürüyecektir.”

Bir Lider’den Vizyon Örneği Japon Toyota’nın Başkanı, Katsuaki Watanebe ve vizyonu... 2007 “ Mühendislerimden havayı temizleyen, kazayı önceden gören ve önleyen, sürücü ve yolcuların yaralanmasını engelleyen araç üretmelerini istiyorum. Bu benim en büyük hayalim. Bunları yaptığımız ve gerçekleştirdiğimiz zaman, araştırma ve geliştirmede bir numara olacağız. Üzerinde çalışmamız gereken birçok hedefimiz var” Alıntı: Hürriyet Gazetesi, 29 Ekim, 2007, Ekonomi sayfası

Güven ve Türkiye Dünya Değerler Araştırması (1990-2004) verilerine göre, Türkiye’de “Çoğu insana güvenirim” diyenlerin oranı yaklaşık %10’a karşılık geliyor

Güven Nedir? Güven kelimesinin tanımı, Türk Dil Kurumu sözlüğünde şu şekilde yer alıyor: “Korku, çekinme ve kuşku duymadan inanma ve bağlanma duygusu, itimat.”

Türkiye’de Liderlik Araştırması Araştırma Metodolojisi Literatür taraması (liderlik konusundaki teoriler, günümüz Türkiyesine uygun hipotezlerin ve liderlik özelliklerinin belirlenmesi) yapıldı. 18.000 kişilik yöneticilik databankı incelendi. 200 örnek lider yöneticiye anket yollandı 20 örnek lider yönetici ile yüzyüze derinlemesine görüşmeler yapıldı. Bu görüşmeler uluslararası liderlik literatüründeki 21 özellik ile kodlandı ve örnek liderler ile paylaşılarak yorumları alındı. Türkiye için “İdeal Lider Kristal Prizması” hazırlandı.

Liderlik ve Güven Modeli Model: “İdeal Lider” Kristal Prizması

21 Lider Özelliği Güven - Güvenmesi/Takipçilerine güvenmesi (onların yetkinliklerine güvenmesi) - Güvenilir olması/Takipçilerinin güvenini kazanmış olması 2. Açık iletişim kurması 3. İnançlı, kararlı ve tutarlı olması 4. Adalet duygusunun olması 5. Vizyon sahibi olması 6. Beklentileri vizyonla bütünleştirmesi 7. Yenilikçi olması 8. İnsanlara karşı duyarlı olması 9. Örnek teşkil etmesi 10. Tutkulu ve fedakar olması 11. İlham vermesi 12. Motive etmesi 13. İyi bir dinleyici olması 14. Mütevazı olması 15. Gelişim odaklı olması Sinerjik takım kurabilmesi Durumlara karşı duyarlı olması Hızlı ve etkin karar vermesi Hız (zamanı etkin kullanması) Esnek olabilmesi Bilgi sahibi olması

Güven Nedir? İçtenlik, sahicilik, dürüstlük, erdem ve onur içerir (etik meseleler). “Kibar ikiyüzlülük” değildir. Taahhütlerde bulunma ve bunları yerine getirme meselesidir. Devamlılık ve süreklilik içerir. Bir süreç sonrası bugünü ve geleceği kapsar. Gelecek ile ilgili güven vermeyi içerir.

Lider Kim? Yaşayan örneklerden “Lider” kim? Vizyon? Güven? Açık İletişim? Yenilikçilik? Recep Tayyip Erdoğan Devlet Bahçeli Abdullah Gül Necdet Sezer Yaşar Büyükanıt Deniz Baykal Kemal Derviş