Serhat Kemal Hatipoğlu Marka Uzmanı COĞRAFİ İŞARETLER Serhat Kemal Hatipoğlu Marka Uzmanı

İlgili Mevzuat 27 Haziran 1995’den beri yürürlükte olan 555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve 555 Sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik

Tanım Bir ürün olmak zorunda... Bu ürün benzer ürünlerden bir takım farklılıklara sahip olmalı... Bu farklı özellikler o ürünün belli bir yöreden kaynaklanmasına bağlı olmalı... Bu şartları sağlayan bir ürünün hangi yöreden kaynaklandığını ifade eden ibareye coğrafi işaret denir

Örnek Kayseri Pastırması Farklı lezzet, Toprak, iklim ve coğrafi özelliklerden kaynaklanıyor, Kayseri’deki otlaklarda otlayan ineklerin etlerinden üretilmek zorunda, Kayseri halkının geleneksel kendine has üretim metodu ile üretilmektedir.

Coğrafi İşaret Korumasına Ne Gerek Var? Bir ürün Belli bir yörede üretildiği için O yörenin iklim, toprak gibi özellikleri dolayısıyla Belli bir takım farklı özelliklere sahip oluyorsa Ve bu ürün benzerlerinden sıyrılarak tüketici nezdinde meşhur olup daha fazla talep görüyorsa Ve bu talep doğrultusunda bu ürüne benzerlerinden daha fazla ücret ödeniyorsa

Coğrafi İşaret Korumasına İhtiyaç Vardır Çünkü: Daha yüksek ücret ödenen ürünü üretmeyen, üretemeyen, üretme yetkisine haiz olmayan üreticiler, Gerçek olmayan ürünleri coğrafi işaret ibaresini kullanarak piyasaya sürebilirler

Bu faaliyet engellenmezse İlk olarak tüketici yanıltılır, üründen beklediği özellikleri üründe bulamaz Ürünün sahip olduğu ün zedelenir, imajı bozulur ayrıca ürünle ilgili coğrafi işaret, tür adı (jenerik ad) haline gelir Ürünün haklı üreticilerinin elde etmesi gereken gelir haksız üreticiler tarafından gasp edilmiş olur

Coğrafi İşaret Korumasının Faydası Tüketiciyi korur Ürünün gerçek üreticilerini korur Ürünün taklitlerini engelleyerek ürünün sahip olduğu ün ile yaşamasını sağlar Bir ülkenin tarihi ve kültürel değerlerini korur Bölgesel kalkınmaya katkı sağlar Bir ülkenin ihracat gelirlerinde önemli bir yere sahip olabilir

Bölgesel Kalkınma ve Coğrafi İşaret Coğrafi işaret koruması ile bir ürün ancak belli şartların yerine getirilmesi ile gerçekleşir Bu şartlardan biri de o ürünün belli bir yörede üretilmesidir Bu şart dolayısıyla o ürünü üretip sağladığı katma değerden faydalanmak isteyen üreticiler o yöreye gidecektir ayrıca o yöredeki üreticiler de büyük şehirlere göçmek yerine o yörede kalıp söz konusu ürünü üretmeyi tercih edecektir

Tescile konu olabilecek ürünler Doğal ürünler Tarım ürünleri Maden ürünleri El sanatları Sanayi ürünleri Hemen her türlü ürünü tescil etme imkanı mevzuatımız çerçevesinde sağlanmış bulunmaktadır

Gerçek veya tüzel kişiler Başvuranlar Gerçek veya tüzel kişiler Ürünle veya yöre ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları Tüketici dernekleri olabilir.

Coğrafi İşaret Türleri Bu şekilde tanımlanan coğrafi işaretler menşe ad ve mahreç işareti olarak ikiye ayrılmıştır Menşe adın yöreyle bağı mahreç işarete göre çok daha fazladır

Menşe ad ve Mahreç İşaretin Farkı Bir coğrafi işaretin menşe ad olması için ürünün tüm esas özelliklerinin ilgili yöreden kaynaklanması şarttır ve ürünün tüm üretim aşamalarının o yörede gerçekleşmesi gerekir Mahreç işaretinde ise bir takım özelliklerinin o yöreden kaynaklanması yeterli olup üretim aşamalarından sadece birinin bile o yörede gerçekleşmesi yeterlidir

Başvuru nasıl yapılır? Tescili istenen menşe adı veya mahreç işareti ile ilgili ürünün adı Ürünün tanımı, ürünün fiziksel, kimyasal özelliklerini açıklayıcı bilgi ve belgeler Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını tanımlayan bilgi ve belgeler Ürünün üretim tekniğine ilişkin bilgiler Denetlemeye ilişkin düzenlemeler

Başvuru Nasıl Yapılır devam Ürünün menşe ad veya mahreç işareti olarak değerlendirilmesinin gerekçe ve delilleri Coğrafi işaretin kullanım biçimine ilişkin düzenlemeler Başvuru ücretinin ödendiğine dair belge bu bilgi ve belgelerin Türk Patent Enstitüsüne teslim edilmesi gerekmektedir.

Tescil Süreci Enstitü başvuruyu alır ve inceler Gerekli görürse ürünle ilgili bir tarafsız uzman kurumdan başvuruya ilişkin görüş istenebilir İnceleme sonrasında herhangi bir eksiklik tespit edilirse veya değişiklik yapmak gereken bir husus söz konusu ise konuyla ilgili başvuru sahibiyle yazışma yapılarak gerekli düzenlemeler gerçekleştirilir

Sürec devam Son durumunu alan başvuru Resmi Gazetede, ulusal yayın yapan iki gazetede ve ilgili yöreye ait bir yerel gazetede ilan edilir 6 aylık bir süre boyunca ilan çerçevesinde gelecek itirazlar beklenir İtirazlar ve başvuru sahibinin görüşü alınarak hepsi birlikte ilgili tarafsız uzman bir kuruluşa gönderilerek konu ile ilgili rapor istenir Rapor sonucunda itirazlar karara bağlanır

Sürec devam Başvuruda bir değişiklik yapılması kararlaştırılmadıysa başvuru Coğrafi İşaret Siciline kaydedilir ve başvuru sahibine tescil belgesi gönderilir Eğer itiraz sonucu başvuruda değişiklik yapılması gerekiyorsa bu değişiklik ilk ilanda olduğu gibi ilan edilir ve tescil edilir, herhangi bir itiraz süreci tekrar başlamaz Tüm bu işlemler sırasında başvuru sahipleri marka vekillerini kullanabilirler

Coğrafi işaretlerin ekonomiye 3 önemli etkisi vardır: I. Katma değer yaratması, - Ek fiyatlar - Toprağın değerlenmesi (Coğrafi işaretli ürün üretimi yapılan yerlerin kıymeti artmakta) II. Üretimin artması, III. Üretim zincirinde ilk üretici olan çiftçiler lehine değer dağılımı sağlaması

Coğrafi işaret ibaresini içerecek şekilde KORUMANIN KAPSAMI Coğrafi işaret ibaresini içerecek şekilde Tipinde stilinde tarzında kelimeleriyle birlikte kullanım Koruma sadece coğrafi işaret ibaresini kullanan ürünler için geçerlidir Ürünün benzerinde korunan ibare kullanılmıyorsa koruma kapsamına girmez

DENETİM Denetim Yerel bölgede denetim mekanizması tarafından yürütülür Ülke çapında ise Tarım Bakanlığı uhdesindedir

CEZALAR İhlal tespit edildiğinde 2 yıl ila 4 yıl arasında hapis cezası 20 bin ila 40 bin TL arasında para cezası verilebilir

SONUÇ kullanılabilen araçlardır. COĞRAFİ İŞARETLER... Değer yaratmakta İstihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta Kaliteye yönlendirmekte Üretim zinciri içerisinde katma değerin daha iyi dağılımını sağlamakta, Kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte Çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumakta Ürün taklitçiliği ile mücadelede… kullanılabilen araçlardır.

TEŞEKKÜRLER Serhat.hatipoglu@tpe.gov.tr