TİCARET UNVANI Doç. Dr. Mustafa ÇEKER mceker@cu.edu.tr

TİCARİ İŞLETMEDE KULLANILAN AD VE İŞARETLER Ticari işletmelerin ürünlerini veya sahiplerini tanıtmak ve başkalarından ayırt edilmesini sağlamak amacıyla çeşitli ad ve işaretler kullanılır. Bu ad ve işaretler beş gruba ayrılırlar: Ticaret unvanı İşletme Adı Marka Menşe adı ve mahreç işaretleri Kalite ve Garanti İşaretleri

TİCARET UNVANI Ticaret unvanı, tacirin ticari işletmesine ilişkin işlemlerde kullandığı adıdır. Ticaret unvanı, ticari işletme sahibini diğer işletme sahiplerinden ayırt etmeye yarar, ticaret unvanına bakıldığında, ticari işletme sahibinin kim olduğu anlaşılır.

GEREKLİLİĞİ Her tacir, ticari işletmesine ilişkin işlemleri ticaret unvanı ile yapmak ve işletmesiyle ilgili her türlü senet ve evrakı bu unvan altında imzalamak zorundadır. Tacir tarafından seçilen ticaret unvanının, ticari işletmenin açıldığı veya açılmış sayıldığı tarihten itibaren on beş gün içinde işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilân ettirilmesi gerekir. Ticaret unvanının, ticari işletmenin giriş cephesinin herkes tarafından kolayca görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazılması zorunludur.

UNSURLARI Çekirdek: Ticaret unvanında kanun gereği bulunması zorunlu olan hususlardan oluşur. Ekler: Ticaret unvanına, kanunda öngörülen asgari kısmın dışında isteğe bağlı veya zorunlu olarak yapılan ilave hususlardır. Türk Ticaret Kanununa göre ticaret unvanında ek kullanılması zorunlu olan haller şunlardır: Aynı unvanın daha önceden başka bir kişi tarafından tescil edilmiş olması halinde zorunlu olarak unvana ilave yapılmalıdır (TTK.m.43/II). Ticaret şirketlerinin tasfiye haline girmesi halinde, unvana “tasfiye halinde” ibaresi eklenmelidir (TTK.m.208; m.439/II). İşletme merkezinin yurtdışında olması durumunda unvanda “merkezin bulunduğu yer” gösterilmelidir (TTK.m.50/III). Bir işletmeye bağlı şubelerde kullanılacak ticaret unvanında “şube” ibaresi yer almalıdır (TTK.m.50/I).

ŞEKLİ Gerçek kişi tacirlerin ticaret unvanı, kısaltılmadan yazılacak ad ve soyadından oluşur (TTK.m.43/I). Ali Ak gibi. Tüzel Kişilerin ticaret unvanı türüne göre farklılık gösterir. Şahıs ticaret unvanı (Şahıs şirketleri) Konu ticaret unvanı (Sermaye şirketleri)

KULLANIM İLKELERİ Kullanma Hakkı ve Zorunluluğu Tescil ve İlân Yükümlülüğü Unvanın Devamlılığı Adın Değişmesi Ortakların Değişmesi Tacirin ve Ortağın Ölümü İşletmenin Devri

KORUNMASI Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, usulüne uygun şekilde tescil ve ilân edilmiş olan ticaret unvanları, unvan sahibine tekel halinde kullanma hakkı sağlar. Gerçek kişilere ait ticaret unvanları, sicil çevresinde korunurlar. Tüzel kişilerin ticaret unvanı, ülke genelinde korunur.

DAVALAR Ticaret unvanlarının korunması amacıyla açılabilecek davalar üç gruba ayrılır: Men (önleme) davası Terkin davası Tazminat davası Tacir tarafından bu davalardan hangisi açılmış olursa olsun, mahkeme, davayı kazanan tarafın talebi üzerine, masrafları aleyhine hüküm verilen kimseye ait olmak üzere hükmün gazete ile de yayımlanmasına karar verebilir

İŞLETME ADI İşletme adı, işletme sahibini hedef tutmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan addır. Örneğin, Seyhan Oteli, Tatlıcı Fehmi, Ak Plastik gibi. İşletme adı ile ticaret unvanı karşılaştırıldığında aralarında iki önemli farkın bulunduğu görülür: İşletme adı, tacirler dışında esnaf tarafından da kullanılabilirken, ticaret unvanı sadece tacirler için söz konusu olabilir. İşletme adını kullanma zorunluluğu bulunmadığı halde, tacirler ticaret unvanı kullanmak zorundadırlar.

OLUŞTURULMASI İşletme adının oluşturulmasında serbestlik kuralı geçerlidir. Örneğin, işleme adı olarak Levent Eczanesi veya Hakan Plastik gibi adlar kullanılabileceği gibi, hayali adlar kullanarak da işleme adı oluşturulabilir. Örneğin, “Final Dershanesi” ya da “Başkent Lisesi” gibi. Serbestlik kuralına ilişkin sınırlamalar şunlardır: İşletme adı, işletmenin mahiyet ve kapsamı hususunda aldatıcı nitelik taşımamalıdır. İşletme adı, başka işletmelerde kullanılan adlarla karışıklığa yol açmamalıdır. İşletme adı, kanuna, ahlaka ve kamu düzenine aykırı düşmemelidir.

ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI Ali Kaplan Barajyolu’nda bir dükkan kiralayarak 01.01.2005 tarihinden itibaren “Kaplan Kitap ve Kırtasiye” levhası altında okul kitapları ve kırtasiye malzemeleri satımıyla uğraşmaya başlamıştır. Vergi dairesine müracaat ederek vergi mükellefi olmakla birlikte ticaret odası ve ticaret siciline kaydolmamıştır. Ali, işletmeyi yönetmek üzere Ersin Ballı’yı işletme müdürü olarak işe almış, çevre ilçe ve köylere satış yapmak üzere ücret karşılığında Veli Gezer ile anlaşmıştır. İşlerin kötü gitmesi ve ekonomik kriz nedeniyle Ali Kaplan, dükkanı 10.06.2005 tarihinde Selami Sungur’a devretmiştir. Bu arada, Ersin Ballı tarafından düzenlenmiş olan 01.06.2005 tarihli çekin karşılıksız çıkması üzerine Ali’nin alacaklısı Bekir Aslan, önce dükkandaki malları haczetmek istemiş, ancak dükkanın Selami’ye devredildiğini öğrenince Ali’nin iflası talebiyle mahkemeye başvurmuştur.

SORULAR Ali Kaplan tarafından açılan bu işletme, ticari işletme niteliği taşır mı? “Kaplan Kitap Kırtasiye” adı ticaret unvanı olabilir mi? Ali Kaplan tacir sıfatını kazanmış mıdır? Kazanmışsa ne zaman? Ali Kaplan’ın işletmesine atadığı yardımcılar hangi gruba girmektedir? Ersin Ballı, işletme sahibi Ali adına çek düzenleyebilir mi? Her iki ihtimali de değerlendiriniz. İşletmenin devredilmesinin alacaklı Bekir’e herhangi bir etkisi var mıdır? Bekir, dükkandaki malları haczettirebilir mi? Ali Kaplan’ın iflası istenebilir mi? İstenebilirse bu sorumluluk ne zamana kadar devem eder?