Bowman Kapsülü Bowman kapsülü nefronun fincan şeklindeki ağız kısmıdır. Aralarında boşluk bulunun iki katlı epitel hücrelerden oluşur. Dış duvarı basit ve düz epitel hücreler ile kaplıdır. İç duvarı oldukça farklıdır.

Ayaklı hücre anlamına gelen ve podosit olarak isimlendirilen özel epitel hücrelerden meydana gelmiştir. Hücre gövdesinden uzanan birincil dallanmalar ağ şeklindeki dallanmalara ayrılır ve pedisel denilen küük ayaklarda son bulur pediseller birbirlerine öyle yakın paketlenmiştir ki aralarında sadece dar yarıklardan bir aralık uzanır bu aralığı filtrasyon yarıkları denir. Ancak bu yarıklar sadece açık aralıklar değildir. Diyafram denilen bağ doku liflerinden ince bir örgü vardır. Bu diyafram basınç altında yarıkların genişlemesinin önleyerek geçirgenliğinin korunmasını sağlar.

Glomerulus İdrar üretiminde ilk aşama plazmanın glomerulusta filtrasyonudur. Glamerular kılcal damarları kaplayan endotel hücreler deliklidir. Vücutta bulunan çoğu kılcal damarda olduğu gibi hücreler arasında küçük boşluklar bulunur. Bowman boşluğunu kaplayan epitel hücreler ayak çıkıntıları sayesinde birbirleriyle kenetlenirler bu ayak çıkıntılarının arasında moleküler bir filtre görevi gören ve 20nm’den daha büyük çaplı moleküllerin bowman boşluğuna geçmesine izin vermeyen bir filtrasyon diyaframı bulunur.

Glomerulusu oluşturan kılcal damar kümesi,birinin,yumruğunu bir balona itmesi gibi bowman kapsülünün içine itilmiş gibidir ve bowman kapsülünün iki epitel tabakası arasında oluşan boşluğa bowman boşluğu denir. Buna göre glomerulus, afferent ve efferent arterioller ile bunlar arasındaki kılcal damar yumağından ibaret bir yapıdır. Glomerulus kılcal damarların en önemli özelliği iki arteriol arasında bulunmalarıdır. Böyle bir yapı vücudun başka hiçbir yerinde yoktur.

Proksimal Tübül Böbreklerde tübülleri döşeyen tek katlı kübik epitel hücreleri salgılama ve emme işlevini yürütür. Mikrovillusların oluşturduğu fırça kenarlı serbest yüzeyleri emilim yüzeyini arttırır. Tübülün bu bölümü önce bükülür sonra düzelerek medullaya doğru girer. Proksimal tübüllerin düz parçası medullada yer alır aniden daralır ve ince duvarlı inen henle kulbu ile birleşir.

Henle Kulpu Henle kulpu proksimal tübül ile distal tübül arasında bulunan geçiş parçası olup medullada yer alır. Bu inen henle kulbu böbreğin medullasına doğru iner sonra keskin bir dönüş yaparak yukarı çıkar ve kortekse tekrar girer. İnen henle kulpunun yassı hücreleri çıkan henle kulpundan aniden kübik epitel hücrelere değişir her nefronun çıkan henle kulpu glomerulusa afferent ve efferent arteriollerin arasına dönerek glomerulus ile temas kurar.

Tübül duvarının epitel hücreleri çekirdek sayısında bir artış gösterir Tübül duvarının epitel hücreleri çekirdek sayısında bir artış gösterir. Bu kalınlaşan hücresel kütleye macula densa denir. Macula densanın hemen yanındaki afferent arteriolün hücrelerinde de bazı değişiklikler olur bu değişen hücrelere juxtaglomerular hücreler denir ve bu hücreler renin denilen hücreleri salgılar. Macula densadan sonraki tübüler yapı distal kıvrımlı tübül olarak devam eder.

Distal Tübül Henle kulpunun yukarı doğru çıkan kısmı kalınlaşır ve düz olarak glomerulus yakınına kadar ilerler burada henle kulpu sona erer ve distal tübül başlar. Başlangıç bölgesi glomerulusun afferent ve efferent arteriollerine temas eder ve burada tübül hücreleri histolojik değişikliğe uğrar distal tübül iki arteriol arasında prizmatik hücrelerden oluşan macula densayı meydana getirir. Distal tübül kortekste toplayıcı tübüllere bağlanır. Toplayıcı borular iç medullaya girer burada tekrar birleşir ve pelvise girer.

Toplayıcı kanallar Toplayıcı kanallar sadece ürenin taşınmasında işlev görürler ve idrar burada herhangi bir değişikliğe uğramaz. Toplayıcı kanallar böbreğin medullasında bulunur. Proksimal tübül ve distal tübül ise böbreğin korteksinde yer alır.

Nefron Tipleri Nefron yapıları tüm nefronlar için geçerli isede nefronun yapısı böbrek içinde bulunduğu yere bağlı olarak farklılık gösterir.Nefronlar glomerulusların korteksteki yerine göre sınıflandırılırlar. Glomerulusları korteksin dış kısmında yerleşmiş olanlara yüzeysel kortikal nefronlar denir. Midkortikal nefronlarda glomeruller korteksin ortasında yerleşirler.Jukstamedullar nefronlarda glomerulus korteks-medulla birleşkesinde yerleşir. Bu 3 nefron tipi arasındaki en belirgin fark henle kulbunun uzunluğundadır.

Nefronların yaklaşık %20-30’u kadarını glomerulleri korteksin derin kısımlarında medullaya yakın bölgede yerleşmiştir. Bu nefronlara jukstamedüller veya jukstaglomerüler nefronlar adı verilir. Bütün jukstamedüller nefronların henle kulbu uzundur ve medullanın derinlerine kadar inerler.

Jukstaglomerüler Aygıt Bütün nefronlarda renal korpüskülün damar kutbunda afferent ve efferent kan damarının girip çıktığı glomerulus bölgesidir. Distral renal tübülün damar kutbuna yakın bulunduğu ve jukstaglomerüler aygıt denilen özel bir yapıyı oluşturduğu kısımdır. Bu yapı glomerulusa renin hormonu yardımıyla kan akışını ve kan basıncını düzenler.

Jukstaglomerüler aygıt,jukstamedüller nefron ile karıştırılmamalıdır Jukstaglomerüler aygıt,jukstamedüller nefron ile karıştırılmamalıdır. Her jukstaglomerüler aygıt 3 hücre tipinden oluşmuştur: Macula densa Jukstaglomerüler hücreler Glomerüler dışı hücrelerdir

Böbreğin yapısı: Renal piramit (pyramides renales, Malpighi piramitleri) Interlobar arter (a. interlobaris) Renal arter (a. renalis)(Böbrek Atardamarı) Renal ven (v. renalis)(Böbrek Toplardamar) Renal hilus (böbrek hilusu, hilum renale) Renal pelvis (pelvis renalis) Üreter Minör kaliks (idrarın toplanıp pelvise geçtiği oluşum) Renal kapsül (capsula fibrosa renalis) Alt pol (inferior pol, extremitas inferior) Üst pol (superior pol, extremitas superior) Interlobar ven (v. interlobaris) Nefron Renal sinüs(dokuların arasında bulunan boşluklar) Majör kaliks(idrarın toplanıp pelvise geçtiği oluşum) Renal papilla (Böbrek Uzantısı) Renal column (columna renalis, Bertin sütunları)

Böbrek Kan Dolaşımı

Aorta abdominalis(Ana atardamardarın karın boşluğundaki kesimi)nden A. Renalis (Böbrek atardamarı)ayrılır.Renal arter,hilusa gelince 5 adet A.segmentalis(Dallanma)segmental dala ayrılır.Böbrek atardamarı medulladaki piramiler arasında dallanarak A. İnterlobaris(Ara lop)i oluşturur.Korteks ve medulla hizasında yan tarafa kıvrılarak bir kavis A. Arcuata(kavis) şeklinde uzanırlar.A.Arcuata korteks ve medulla sınırında dallanıp A. İnterlobularis(Ara lopçuklar)ı oluşturur.İnterlobüler arterde çok sayıda afferent arteriollere bölünür. Bunlarda Bowman kapsülüne girip glomerulusu oluşturur.Burdaki kan Vas afferens (Merkeze ileten)le glomerulustan ayrılır ve Vas deferens(Götüren)la kılcal damarlara verilir. V. İnterlobularis(Lopçuklar) V. İnterlobaris (Loplar) V. Renalis(Böbrek toplardamar)kan buraya akıtılır.Piramidler arasından inen toplar damar tek bir toplar damar olarak böbreğin hilumundan böbreği terk eder ve V. Cava inferior (Ana toplardamar)a boşaltılır.

Beni dinlediğiniz için teşekkür ederim… Cansu TUNALI 307020131003