SİNDİRİM Büyük moleküllü besinlerin (nişasta, protein ve yağ) enzimler yardımı ile parçalanarak, hücre zarından geçebilecek kadar küçülmelerine SİNDİRİM denir. Su, madensel tuzlar ve vitaminler küçük molekül olduğundan hücre zarından rahat geçer. Bu nedenle sindirilmezler.

SİNDİRİM SİSTEMİ Vücudun kullanabilmesi için karmaşık besin maddelerini basit olana çevirir. Besin ısırılıp çiğnenerek ve enzim denilen sindirim maddelerinin yardımıyla küçük parçalara ayrılır.

SİNDİRİM SİSTEMİ YUTAK YEMEK BORUSU MİDE KALIN BAĞIRSAK İNCE BAĞIRSAK ANÜS

Sindirim Borusu Ağız Yutak Yemek Borusu Mide İnce Bağırsak Kalın Bağırsak

Sindirim Bezleri Tükürük Bezleri Karaciğer Pankreas Mide Bezleri Bağırsak Bezleri

Mekanik sindirim: Yüksek yapılı canlılarda besinlerin dil, diş ve kaslar yardımı ile küçük parçalara ayrılmasıdır. Böylece besinlerin sindirim yüzeyi artırılır. İnsanda ağız ve midede gerçekleşir.

Kimyasal sindirim: Enzim ve su kullanılarak besinlerin hücre zarından geçebilecek yapı taşlarına parçalanmasıdır. İnsanda ağız, mide ve ince bağırsakta gerçekleşir.

Besin, sindirim sisteminden Peristaltik adı verilen kas hareketiyle geçer. Besin sindirildikten sonra içerisindeki gerekli maddeler kan dolaşımında emilirler.

SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

Sindirim sistemi ağızdan başlayıp anüse kadar uzanan sistemin adıdır Sindirim sistemi ağızdan başlayıp anüse kadar uzanan sistemin adıdır. Sindirim sistemine gastro intestinal (GIS) sistem de denir. Sindirim sistemi besinlerin öğütüldüğü, faydalıların emilip posa kısmının dışarı atıldığı bölümlerden oluşmuştur.

SİNDİRİM SİSTEMİNİN TANIMI Gastrointestinal sistemde yer alan organlar: ağız, farenks, özefagus, mide, incebarsaklar (duedonum, jejunum, ileum), kalın barsaklar (asendan kolon, transvers kolon, desendan kolon), rektum ve anal kanaldır. Karaciğer, pankreas, salgı bezleri ve safra kesesi

Beslenmenin Genel İlkeleri Vücuttaki tüm hücreler uygun beslenmeyi gerektirir. Sağlık için gerekli olan besinler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallerdir. Su vücudun sıvı dengesinin korunması için gereklidir. Yiyecek gereksinmesi bireyler arasında farklılık gösterir. Toplumun ve bireyin kültür durumu beslenmeyi etkiler.

Beslenmeyi Etkileyen Faktörler 1.Gelişimsel Faktörler: Bebeklik….Yaşlılık 2. Kültürel Yapı 3. Ekonomik Durum 4. Alışkanlıklar 5. Sağlık Durumundaki Değişiklikler

BOŞALTIM Sindirim sonunda oluşan atıkların düzenli bir şekilde atılması bedensel işlevlerin devamı için önemlidir. Bağırsak boşaltımı (defekasyon/dışkılama) temel ve fizyolojik insan gereksinimidir. Rektum normalde boştur. Rektumun dolup, içindeki basıncın 20-25 cm su basıncına çıkması ile bağırsaklar gerilerek ıkınmaya ve defekasyonun oluşmasına neden olur. Defekasyon anal kaslardaki sfinkterler ile durdurulabilir. Alınan gıdaların yarısı 24 saat içinde diğer yarısı da 48 saat içinde atılır.

Dışkının Özellikleri Renk Kahverengi Dengeli beslenme Koyu kahverengi Et ağırlıklı beslenme Açık kahverengi Süt ağırlıklı beslenme Gri (Camcı macunu renginde) Safra kesesi tıkanıklığı Kırmızı Hemoroid, kalın bağırsak kanaması Kahve telvesi gibi Üst sindirim sistemi kanaması, demir içeren ilaç alınması Siyah (melena) Üst sindirim sistemi kanaması

Kalın bağırsağın şematik görünümü Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar Kalın bağırsağın şematik görünümü

Defekasyon Bozuklukları Konstipasyon Dışkı Tıkanıklığı Distansiyon Anal İnkontinans Diyare

Konstipasyon Dışkının özelliği Sıklığı Barsak sistemi boyunca dışkının geçişi Anal sifinkterden dışkının zorlanarak dışarı atılması

Belirtiler 3 günden fazla dışkılayamama Karında dolgunluk hissi Barsak hareketlerinin normalden az olması Rektumda dolgunluk hissi Karın, sırt, baş ağrısı İştah azalması

Nedenleri Yaşam biçimi Beslenme biçimi Sürekli laksatif kullanılması Gebelik Yetersiz sıvı alımı Halsizlik Analjezik kullanımı İlaçlar Anestezi

Sürgü Verme Sürgü ve ördek kullanımı hastanın dışkılamasını ve boşaltımını sağlamak amacıyla kullanılan yöntemidir.

SİNDİRİM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN ORGANLAR AĞIZ VE DİŞLER YUTAK YEMEK BORUSU MİDE İNCE BAĞIRSAK KALIN BAĞIRSAK

SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR KARACİĞER PANKREAS

A. AĞIZ VE DİŞLER Ağızda sindirime yardımcı olan diş,dil ve tükrük bezleridir. Dişler besinlerin küçük parçalara ayrılmasını sağlar. Dil de bu işe yardım eder. Dil ayrıca tat alma organıdır. Besinlerin ilk sindirimi Ağızda başlar. Buna Mekanik Sindirim denir. Dişle besinleri parçalar ve öğütür.

TÜKRÜK BEZİ Kulak altı,dil altı ve çene altı olmak üzere üç çeşit tükrük bezi vardır. Bu bezlerde üretilen tükrük kanalı ile ağıza gelir. Tükrükte amilaz adı verilen enzim vardır. amilaz enzimi karbonhidratların ağızda kimyasal sindirimini başlatır.

TÜKRÜK BEZİ NİŞASTA + AMİLAZ MALTOZ Yani ağızda karbonhidratlardan nişastanın sindirimi başlar.

AĞIZ Ağzımız,damak denilen kavisli bir tavanı olan nemli bir boşluktur. Ön tarafı dudaklarca kapalıdır,iç boşluk boğaza kadar genişler ve boşluğun büyük bir bölümü dil ile kaplıdır.

Sindirim sistemimizin ve ayrıca nefes alırken ağzımız açıksa solunum sistemimizin ilk başlangıç noktasıdır. Ağzımız aynı zamanda seslerle kelimeleri oluştururken ve mimiklerle iletişim kurarken de çok önemli bir görev üstlenir.

Yutak ya da farenks, ağzımızın arkasında huni şeklinde bir alandır. Ağzımızı ve burun boşluğumuzu önde ses kutusuna,arkada ise yemek borusuna bağlar. Besin,bu yol boyunca ağzımızdan yemek borusuna ulaşır.

Aynı şekilde hava da bu yolla burun veya ağızdan ses kutusuna ulaşır. YUTAK Aynı şekilde hava da bu yolla burun veya ağızdan ses kutusuna ulaşır. Yutağımız, besin geçişini kayganlaştıran ve havadan toz parçalarını uzaklaştıran mukusla astarlanmıştır.

YUTAĞIN ANATOMİSİ Yutak ya da farenks 13 cm uzunluğunda kaslı bir tüptür. Burnun ve ağzın arkasından başlayıp yemek borusuna ve nefes borusunun girişine kadar aşağı iner.

YUTAĞIN ANATOMİSİ Boğazımız,nefes alırken hava, yutkunurken besin taşıması yapar. Besin,ağzımızın ardından boğazımızdan aşağı doğru inerken boğaz duvarındaki kaslar tarafından itilir.

YUTAĞIN ANATOMİSİ

AĞIZ VE YUTAK Sindirim sisteminin başlangıç kısmında dişimiz besini ısırır,çiğner ve küçük parçalara ayırır. Dil,besini sulu tükürük ile karıştırır ve yutulmaya hazır hale getirir. Dil tarafından boğazın arkasına doğru itilen besin,buradan yemek borusuna yani Özofagusa gider.

AĞIZ VE YUTAK

Yemek borusu,besinin boğazdan mideye ulaşmasını sağlayan bir geçittir. YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS) Yemek borusu,besinin boğazdan mideye ulaşmasını sağlayan bir geçittir. Boşken düz bir boru gibidir ve yaklaşık 25 cm uzunluğundadır. Lokmaların hareket etmelerini sağlamak için genişler.

Besin ,yemek borusuna ulaştığında, kendiliğinden mideye hareket eder. YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS) Besin ,yemek borusuna ulaştığında, kendiliğinden mideye hareket eder. Yemek borusundaki kasların peristaltik hareketler denilen kasılma hareketleriyle lokma sıkıştırılarak aşağıya doğru itilir.

YEMEK BORUSU ( ÖZOFAGUS) Yemek borusunun alt ucunda sfinkter denilen ve besinin mideye geçmesini sağlamak üzere kasılan kalın bir kas duvarı vardır.

MİDE ÇİĞNENMİŞ BESİN MİDEYE YEMEK BORUSUNDAN GEÇER. ERİMİŞ KARIŞTIRILAN BESİN KREMSİ BİR SIVIYA ÇEVİRİLİR. İLERİ SİNDİRİM İÇİN BESİN İNCE BAĞIRSAĞA GEÇER. İNCE BAĞIRSAK

MİDE

MİDE Mide,sindirim sisteminin en geniş kısmıdır. “ j “ şeklinde kaslı bir bezdir. Alınan besini depolamak için genişler. Besini sıkıştırır,ezer ve mide duvarında üretilen asit ve etkili sindirim sıvıları ile karıştırır. Besini kremsi bir sıvı haline geçirir ve ince bağırsağa gönderir.

MİDE Mide,kasla çevrili esnek bir torbadır. Karnımızın sol tarafında yer alır. Kubbe şeklinde olan diyaframın yanındadır. Doluyken 1,5 litre su alabilir.

Besin mideye uzun,kaslı bir boru olan yemek borusuyla ulaşır Besin mideye uzun,kaslı bir boru olan yemek borusuyla ulaşır. Besin midede 2 saatten 4 saate kadar depolanır. Mide duvarındaki kaslar kasılıp gevşeyerek besini enzim denilen sindirim maddeleri ile karıştırır. Bu olay ince bağırsağa geçen Kimüs denilen bir sıvı oluşturur.

MİDEDE SİNDİRİM Ağızdan,yutak ve yemek borusu yoluyla besin mideye iner.Yemek borusunda enzim olmadığından sindirim olmaz.

MİDEDE SİNDİRİM Mide bezleri Mide Özsuyu ( tuz asidi ve Pepsin ) salgılar. Mide özsuyu sayesinde proteinler daha küçük parçalara ayrılır. Mide özsuyunda bulunan tuz asidi protein enzimlerinin etkinliğini artırdığı gibi mideye gelen mikropları da öldürür.

Proteinlerin sindirimi ilk olarak midede başlar Proteinlerin sindirimi ilk olarak midede başlar. Bağırsaklarda devam eder.

MİDEDE SİNDİRİM MİDEDE SİNDİRİM : PEPSİN PROTEİN TUZ ASİDİ PEPTON + Mide ayrıca süte etki eden Lap ( RENİN ) enzimi bulunur.Bu enzim sütü KAZEİN haline getirir. +

sindirim esnasında eğer besinler ağızda ve midede fiziksel olarak parçalanmasaydı sindirim çok az gerçekleşirdi. Çünkü enzimler dış yüzeyden reaksiyonu başlatırlar.

BAĞIRSAKLAR A. İNCE BAĞIRSAK B. KALIN BAĞIRSAK

B A Ğ I R S A K L A R Bağırsaklarımız, 7,5 m. Uzunluğundadır. İlk kısmı İnce Bağırsak denilen,karına doğru uzanan kıvrımlı bir tüptür.

İkinci kısmı ince bağırsağın yanında ve üstünde bulunan kısımdır. Bu bölgenin ana görevi suyun ve tuzların emilmesi artıkların atılmasıdır. Bu kısma Kalın Bağırsak denir.

İNCE BAĞIRSAK MİDEDEN BESİN İNCE BAĞIRSAĞA GEÇER SİNDİRİLMİŞ BESİN VÜCUT TARAFINDAN EMİLİR. KALIN BAĞIRSAĞA SİNDİRİLMEMİŞ BESİN KALIN BAĞIRSAĞIN İLK BÖLÜMÜNE GEÇER.

İNCE BAĞIRSAK Uzunluğu 7 metre kadardır. Oniki parmak bağırsağı ince bağırsağın başlangıcıdır. İnce bağırsaklar bütün besinlerin son sindirim yeridir. Karbonhidratlar,proteinler ve yağlar yapıtaşlarına parçalanmıştır.

İnce bağırsağın görevi Ağızda kısmen sindirilmiş karbonhidratlar ile midede kısmen sindirilmiş proteinlerin ve sindirimi henüz başlamamış olan yağların sindirimini gerçekleştirmek ve tamamlamaktır…

Safra bir enzim değildir. Yağları yapı taşlarına ayırmaz Safra bir enzim değildir. Yağları yapı taşlarına ayırmaz. Sadece yağ damlacıklarına dönüştürür.

İnce bağırsağın iç yüzü çıkıntılarla kaplıdır İnce bağırsağın iç yüzü çıkıntılarla kaplıdır.Bu çıkıntılara TÜMÜR(villüs) adı verilir.Tümürler bağırsağın hareketini sağlar.Tümürlerle alınan besinler ince bağırsakta bulunan,kılcal damarlarla kana geçer.Karaciğerde kontrol edildikten sonra da vücut hücrelerine dağıtılır.

İNCE BAĞIRSAK

Bu parçalar daha sonra ince bağırsak duvarında vücudumuza emilirler. İNCE BAĞIRSAK NASIL ÇALIŞIR? İnce bağırsak sindirim işlemini, besini daha da basit parçalara ayırarak tamamlar. Bu parçalar daha sonra ince bağırsak duvarında vücudumuza emilirler. Duvar kasları kasılarak besini akıtırlar. Besinin bu uzun tüpteki yolculuğu yaklaşık 6 saat sürer.

KALIN BAĞIRSAK ATIK MADDEDEN SU VE TUZLAR EMİLİR. SİNDİRİLMEMİŞ BESİN KALIN BAĞIRSAĞIN İLK BÖLÜMÜNE GEÇER. İNCE BAĞISAKTAN APANDİSİT ATIK MADDE YA DA DIŞKI DIŞARI BIRAKILIR ANÜSE

KALIN BAĞIRSAK Kalın bağırsak 1,5 metre uzunluğundadır. Sindirilmemiş maddeler ( Posalar= artık maddeler ) buradan dışarı atılır. Suyun hepsi ince bağırsakta emilmediği için kalın bağırsakta emilerek kana geçer.

KALIN BAĞIRSAK Kalın bağırsak,karnımızda bulunan 1,5m uzunluğunda bir borudur. Dört ana bölümden oluşur : 1. Kör bağırsak ( çekum ) 2. Kolon 3. Rektum ( göden bağırsak ) 4. Anüs kanalı

Atık maddeler,ince bağırsaktan kör bağırsağa geçer. Su ve bazı gerekli kimyasal maddeler kalın bağırsağın duvarından kan dolaşımına emilir. Geriye kalan atık, katı dışkıya dönüştürülür ve rektumda saklanır. Rektum dolduğunda,anüs kanalında bulunan kas halkaları gevşer ve dışkı vücuttan dışarı atılır.

SİNDİRİM SİSTEMİNE YARDIMCI ORGANLAR

Sindirim Sistemine Yardımcı Organlar 1. KARACİĞER 2. PANKREAS

Karmaşık bir kimyasal yapım merkezi ve besin deposu görünümündedir. KARACİĞER FONKSİYONLARI Yaklaşık 1,5 kg ağırlığında olan karaciğer, vücudumuzun en geniş organıdır ve 500 den fazla işlevi vardır. Karmaşık bir kimyasal yapım merkezi ve besin deposu görünümündedir.

Bu işlevlerden bir çoğu,besin sindirildikten sonraki işlemleri kapsar. Diğerleri, kırmızı kan hücrelerinin geri kazanılması ve zehirli maddelerin kandan uzaklaştırılması ile ilgilidirler.

1. Kan şeker seviyesinin düzenlenmesi. Seviyenin sabit tutulması. KARACİĞER FONKSİYONLARI 1. Kan şeker seviyesinin düzenlenmesi. Seviyenin sabit tutulması. 2. Kanın temizlenmesi,zehirlerin kandan uzaklaştırılması 3. Isı üretimi,ısıyı dengelemesi 4. Safra üretmesi,sindirimi yönetmesi

KARACİĞERİN ANATOMİSİ

1. KARACİĞER

1. KARACİĞER Karaciğer vücudumuzdaki en geniş organdır ve bir çok yapısal işlevi yerine getirir. Akciğerin ve diyaframın altında, alt karında yer alır. Karaciğer iki ana bölümden oluşur: Geniş Sağ Lop ve Küçük Sol Lop

Her lop,küçük loplar denilen ince bölümlerden oluşmuştur. Her iki dakikada bir,vücudumuzdaki bütün kan bu küçük loplardan geçer. Buralardan geçtikçe kanın yapısında bulunan zararlı maddeler temizlenir.

1. KARACİĞER Karaciğer besini direk olarak almaz ancak sindirim olayında önemli bir işlevi vardır. Karaciğer besini parçalamaya yarayan sindirim maddelerini üretir ve salgılar. Ayrıca bağırsaklardan besince zengin kanı alıp,bunu bütün vücutta dolaşmak üzere bırakmadan önce işlemden geçirir ve depolar ( Kalite Kontrol )

Karaciğer yağların sindirimini kolaylaştıran SAFRA ( ÖD SIVISI ) salgılar.

3. SAFRA (öd sıvısı ) salgılar. KARACİĞERİN GÖREVLERİ : 1. Artık zehirli ürün olan amonyağı daha az zehirsiz olan Üre ve Ürik aside dönüştürür. 2. Kan şekerini ayarlar. 3. SAFRA (öd sıvısı ) salgılar. 4. Yıpranan alyuvarları parçalar.

5. Vücut ısısını ayarlamada yardımcıdır. 6. Pıhtılaşmada yardımcı olan protrombin ve fibrinojeni sentezler. 7. Fazla proteinleri,karbonhidrat ve yağlara dönüştürür. 8. A,D,K vitaminlerini,yağları , aminoasitleri,bazı mineralleri depo eder.

SAFRA KESESİ Safra kesesi,armut şeklinde bir torbadır ve uzunluğu yaklaşık 10cm’dir. Karaciğerin karşısına yerleşmiştir ve Safra denilen donuk yeşilimsi bir sıvıyı saklar. Safra,karaciğer tarafından üretilir ve sindirimin hızlandırılmasına yardım etmek için ince bağırsağa geçer.

Karaciğerin ürettiği fazla safra,safra kesesinde saklanır. Besin ince bağırsağa girdiğinde,safra kesesinin kaslı duvarı kasılır ve safra,safra kanalından ince bağırsağa itilir.

SAFRA KESESİ Gövde

PANKREAS Proteinleri,yağları ve karbonhidratları parçalayacak sıvıyı ( enzimi ) üretir.Bu salgıları kanal ile onikiparmak bağırsağına bırakır.

PANKREAS Pankreas,1,5 cm uzunluğunda olan,midenin arkasında bulunan geniş bir bezdir. Pankreas hücrelerinin çoğu enzim denilen sindirim maddeleri üretir. Bunlar pankreas kanalından ince bağırsağa doğru akar ve besini parçalamaya yardımcı olur.

Pankreasta ayrıca glukojen ve insülin adı verilen iki hormon salgılayan hücre vardır. Bu iki hormon,kandaki şeker seviyesini düzenlemede önemli roller alırlar.

PANKREASIN ANATOMİSİ

Nişastaya etki eden ,AMİLAZ PANKREASTAKİ ENZİMLER : Nişastaya etki eden ,AMİLAZ Yağlara etki eden, LİPAZ Proteinlere etki eden, TİRİPSİNOJEN NOT : Pankreas aynı zamanda kan şekerini de ayarlar.

BESİNLER KANA NASIL GEÇER ? EMİLME ( Absorbsiyon ) İnce bağırsakta,yapıtaşlarına ayrılan besinler,yine ince bağırsakta Tümürler ile emilerek kana ve lenfe geçer. Burada;Glikoz ve aminoasit,kana geçer.Yağ asiti ve gliserol ise Lenfe geçer.

Sindirim sisteminde parçalanamayan yani sindirilemeyen besinler;su,mineral ve vitaminler ince ve kalın bağırsakta emilerek kana geçer. İnce bağırsaktaki kılcal kan damarları besinleri alarak birleştirirler ve topladıkları besinleri Kapı toplar damarıyla karaciğere taşırlar.

Su,mineral ve vitaminlerin çoğunluğu kalın bağırsakta emilerek kana geçer. Sindirim sisteminden kana alınamayan besinler ise kalın bağırsakta dışkıyı oluştururlar ve dışarı atılırlar.