GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI MENKUL SERMAYE İRATLARI VE DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Garip Ayaz; YMM, CPA, MSA 25/02/2009-Ankara SMMMO garip.ayaz@altindagymm.com.tr

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Gayrimenkul sermaye iradı GVK 70’inci maddesinde yazılı mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelirdir. Vergi mükellefiyeti Yazılı mal ve hakların sahipleri, mutassarıfları, zilyedleri, irtifa ve intifa hakları sahipleri ile kiracıları tarafından kiraya verilmeleri sonucu gelir elde edilmesi halinde doğar (GVK, Md.70). Elde edilmesi Tahsilat esası (GVK, Md. 72/1) Dönemsellik esası Yıl içinde o yıla ve geçmiş yıllara ilişkin tahsil edilen kira hasılatı, tahsil edildiği yılın geliri sayılır. Örneğin 2006, 2007 ve 2008 yılları kirasının, 2008 yılında tahsil edilmesi halinde, tamamı 2008 takvim yılının geliri kabul edilir (GVK, Md.72/1). Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil edilen kira bedelleri, ilgili yılların geliri kabul edilir. Örneğin, 2008, 2009 ve 2010 yılları kira bedellerinin 2008 yılında tahsil edilmesi halinde, her yıla ait kira bedelleri ilgili yılın geliri olarak işlem görecektir (GVK, Md.72/4).

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Döviz cinsinden tahsilatta uygulanacak kur Döviz cinsinden kiraya verme işlemlerinde tahsilatın yapıldığı tarihteki TCMB döviz alış kuru esas alınarak gayrisafi hasılat belirlenir (GVK, Md. 72/son). Kiranın ayın alınması Ayın olarak tahsil edilen kiralar, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir (GVK, Md.72/2, VUK, Md.267). Vergi Stopajı Gayrimenkulleri işyeri olarak kiralayan kişi ve kuruluşlar, kira ödemeleri üzerinden gelir vergisi stopajı yapmak zorundadırlar (GVK, Md. 94/5, 96, %20). Kiranın net ödenmesi hali Kira tutarının net olması halinde, net tutarın 0.80’e (1-stopaj oranı) bölünmesi ve bu şekilde bulunan tutarın stopaj matrahı olarak dikkate alınması gerekir (GVK, Md. 94/5, 96). Ticari ve zirai faaliyete bağlılık esası Gayrimenkullerin ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunması halinde, bu iratlar ticari veya zirai kazancın tespitinde dikkate alınır (GVK, Md.70/2)

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Konut kira hasılatı istisnası (GVK, Md.21) İstisna tutarı 2008 takvim yılı hasılatı için 2.400 TL’dir. İstisna konut kira hasılatına uygulanır. Kira gelirlerini tam ve doğru olarak beyan edenler bu hasılat istisnasından yararlanır. İstisna haddi üzerinde konut kira hasılatı elde edip beyanname vermeyenler veya eksik beyanda bulunanlar istisnadan yararlanamaz. İdari tespit yapılmadan, beyanın ıslah edilmesi halinde, istisnadan yararlanılır. Ticari, zirai veya mesleki kazançları dolayısıyla yıllık beyanname vermek zorunda olanlar, istisnadan yararlanamazlar. İstisna şahsi olduğundan, hisseli gayrimenkul olması halinde her bir hissedar, istisnadan ayrı ayrı tam olarak yararlanır.

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Safi iradın tespiti Gerçek gider yöntemi (GVK, Md.74) Tüm kira hasılatı için seçilir. Kısmen gerçek kısmen götürü gider yöntemi tercih edilemez. Kanunda yazılı 11 çeşit gider gerçek tutarları ile dikkate alınır. Kira hasılatı istisnasına tekabül eden giderler gelirin tespitinde indirim olarak dikkate alınmaz (İstisna sonrası kira hasılatı x Toplam gider)/Toplam hasılat. Gider fazlalığı takip eden yıllarda zarar olarak dikkate alınır. Ancak, sermayede vukua gelen eksilme zarar addolunmaz (GVK, Md. 88/3). Götürü gider yöntemi (GVK, Md.74) İstisna tutarı düşüldükten sonra kalan kira hasılatının %25’idir. Gerçek giderlere karşılık olarak indirilir. Ayrıca gerçek giderler indirilemez. Hak kira hasılatı hariç, kira hasılatının tamamı için seçilir. Hak kiraya verenler bu usulden yararlanamaz. Bu usulü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler.

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Safi iradın tespiti (gerçek gider) (GVK, Md.74) ÖRNEK: Bayan Aydemir, Ankara’da bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucu, 2008 takvim yılında 12.800 TL kira hasılatı elde etmiştir. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, gerçek gider yöntemini seçmiş olup, gerçek gider toplamı 5.450 TL’dir. Mükellefin kira geliri beyanı aşağıdaki gibi olacaktır. Gayrisafi İrat Toplamı 12.800,00 TL Vergiden İstisna Tutar 2.400,00 TL Kalan (12.800 – 2.400) 10.400,00 TL İstisnaya isabet eden kısım hariç gerçek gider 4.428,12 TL (10.400 x 5.450/12.800=) Vergiye Tabi Gelir (10.400 -4.428) 5.971,88 TL Hesaplanan Gelir Vergisi 895,78 TL

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Safi iradın tespiti (götürü gider) (GVK, Md.74) ÖRNEK: Bayan Gümüş, Ankara’da bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucu, 2008 takvim yılında 10.000 TL kira geliri elde etmiştir. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir. Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi beyanı aşağıki gibi olacaktır. Gayrisafi İrat Toplamı 10.000,00 TL Vergiden İstisna Tutar 2.400,00 TL Kalan (10.000 – 2.400) 7.600,00 TL %25 Götürü Gider (7.600 x %25) 1.900,00 TL Vergiye Tabi Gelir (7.600 -1.900) 5.700,00 TL Hesaplanan Gelir Vergisi 855,00 TL

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Emsal kira bedeli esası (GVK, Md.73) Belirli hallerde emsal kira bedeli tarhiyata esas alınır. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve haklar için uygulanır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse VUK’a göre belirlenen vergi değerinin % 5'idir. Diğer mal ve haklarda, maliyet bedelinin, maliyet bedeli bilinmiyorsa VUK’un servetlerin değerlemesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10'udur.

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Emsal kira bedeli uygulanmayacak haller (GVK, Md.73) Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması, Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi, Usul, füru ve kardeşlerden her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz, Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz, Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi, Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda, Maliye Bakanlığı elde edilen kira gelirinin, kira sözleşmesi, ödemeye ilişkin banka dekontu veya havale makbuzu vb. belgelerle veya kiracının ifadesi ile ispat veya tevsik edildiği durumlarda ayrıca emsal kira bedeli uygulanmaz (1999/1 Sıra No.lu GVK İç Genelgesi)

MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye iradı Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz, kira ve benzeri iratlardır (GVK, Md.75, Birinci fıkra). Vergi mükellefiyeti Yukarıda yazılı iratların elde edilmesiyle doğar (GVK, Md.1, 2 ve 75). Elde edilmesi Hukuki ve ekonomik tasarruf (GVK, Md. 75). Dönemsellik esası Yıl içinde hukuki ve ekonomik olarak tasarruf olunan tutar ilgili yılın geliri sayılır (GVK, Md.75). Ticari faaliyete bağlılık Menkul sermaye iratlarının, bunları sağlayan sermaye sahibinin ticari faaliyetine bağlı olması halinde, bu iratlar ticari kazancın tespitinde dikkate alınır (GVK, Md.75/son).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye iradı sayılan gelirler Her nevi hisse senetlerinden elde edilen kâr payları (temettü gelirleri) (GVK, Md.75/1). SPK’na göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları (GVK, Md.75/1). Konut finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetlere ve varlık finansmanı fonlarını temsilen ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetlere ödenen faiz, kâr payı veya benzeri gelirler dahil.) (GVK, Md.75/1). İştirak hisselerinden elde edilen kâr payları (GVK, Md.75/2) Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kâr payları, şirket kârının ilişkin bulunduğu takvim yılında elde edilmiş sayılır (GVK, Md.75/2). Komandite ortakların ortaklık karından aldıkları paylar ticari kazanç sayılır (GVK, Md.37, üçüncü fıkra). Kontrol edilen yabancı kurum kazancı (CFC). Bu kazanç, iştirakin hesap döneminin kapandığı ayı içeren yıl itibarıyla dağıtılan kâr payı sayılır (GVK, Md. 75/2). Kurumların idare meclisi başkanı ve üyelerine verilen kâr payları (GVK, Md.75/3).

Menkul sermaye iradı sayılan gelirler MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye iradı sayılan gelirler KVK uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellefiyete kurumların, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısmı (GVK, Md.75/4). Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri (GVK, Md.75/5). Her nevi alacak faizleri (GVK, Md.75/6). Mevduat faizleri (GVK, Md. 75/7). Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (GVK, Md. 75/8).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye iradı sayılan gelirler İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar (GVK, Md.75/9). Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri (GVK, Md.75/10) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları (GVK, Md.75/12). Menkul kıymetlerin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler(repo gelirleri) (GVK, Md.75/14). Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından yapılan ödemeler (GVK, Md.75/15)

MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye iradı sayılmayan gelirler Menkul kıymetlerin Kuponlu, kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin devir ve temliki, menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin tamamen veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı sayılmaz (GVK, Md.76).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Menkul sermaye safi iradı Safi iradın bulunması için menkul sermaye iradından aşağıdaki giderler indirilir (GVK, Md. 78). Depo etme ve sigorta ücretleri gibi menkul kıymetlerin muhafaza giderleri. Temettü hisseleri ile fazilerin tahsil giderleri (Şirket toplantılarına bizzat veya bilvekale iştirak gibi sermayenin idaresi için yapılan giderler irattan indirilmez). Menkul kıymetler ve bunların iratları için ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar (gelir vergisi irattan indirilmez). Gider fazlalığı müteakip yılda dikkate alınır (GVK, Md.88/3). Sermaye vukua gelen eksilme zarar addolunmaz (GVK, Md.88/3).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Yabancı parası ile ödenen faiz ve temettüler Menkul sermaye iratları, Yabancı parası ile tahsil edildiği veya yabancı parası olarak kayıtlara intikal ettirildiği veya bu iratlara yabancı parası olarak tasarruf edildiği takdirde mezkur iratlar tahsil edildikleri veya kayıtlara intikal ettirildikleri veya tasarruf olundukları günün borsa rayici, Maliye Bakanlığınca tayin olunacak kur Üzerinden Türk Parasına çevrilir. TCMB döviz alış kuru esas alınır (GVK, Md.79).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Kâr payları Kâr payları üzerinden dağıtım aşamasında %15 oranında stopaj yapılır (GVK, Md.94/6- b). Halka açık olan ve olmayan şirket ayırımı bulunmamaktadır. Kârın sermayeye ilavesi kâr dağıtımı sayılmaz ve sermayeye ilave halinde tevkifat yapılmaz (GVK, Md.96/6-b-ii, parantez içi hüküm). 24/04/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile aynı tarihten önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indirimine esas alınan kazançlar üzerinden dağıtılsın dağıtılmasın %19,8 oranında tevkifat yapılacaktır (GVK, Geçici Md. 61). Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde tevkifat yapılmaz (GVK, Geçici Md.62).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Kâr payları 01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerinde elde edilen ve KV’den istisna edilmiş kazançlar ile GVK Geçici 61’inci maddesi kapsamında tevkifata tabi tutulmuş olan yatırım indiriminden yararlanan kazançların dağıtımı halinde tevkifat yapılmaz (GVK, Geçici Md. 62). Tam mükellefiyete tabi kurumlardan elde edilen kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır (GVK, Md.22/2). Kâr paylarının yarısının 19.800 TL’yi aşması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilir (GVK, Md. 86/1-c, 103). Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden dağıtım aşamasında yapılan tevkifatın tamamı mahsup edilir (GVK, Md.22/2). Mahsup fazlası tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir (GVK, Md.121).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Kâr payları 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtılması halinde, elde edilen kâr payları, tutarı ne olursa olsun, beyan edilmez (GVK, Geçici Md.62). 01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, KV’ den müstesna tutulmuş kazançlar ile Geçici 61. madde kapsamında tevkifata tabi tutulmuş olan yatırım indiriminden yararlanan kazançların dağıtılması halinde, elde edilen kar paylarının net tutarına 1/9 eklendikten sonra bulunan tutarın yarısının 19.800 TL’yi aşması halinde, kâr payları beyan edilir (GVK, Geçici Md.62). Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan GV’den mahsup edilir, mahsup fazlası tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilir (GVK, Geçici Md.62). GVK Geçici 61 ve 62. maddeleri çerçevesinde vergilendirilen kazançlar hakkında 22. maddede yer alan istisna uygulanmaz (GVK, Geçici Md.62). KV mükelleflerince dağıtılan kâr payının bünyelerinde ve/veya iştirakleri aracılığıyla elde edilmiş olması durumu değiştirmez.

MENKUL SERMAYE İRATLARI Kâr payları ÖRNEK: Bay (D) tam mükellefiyete tabi (R) A.Ş.’ den 2008 takvim yılında brüt 100.000 TL kâr payı (temettü) geliri elde etmiştir. Bu mükellefin başkaca geliri bulunmamaktadır. Elde edilen kâr payı kurum bünyesinde %15 nispetinde tevkifata tabi tutulmuş olup, tevkif edilen vergi 15.000 TL’dir. Bay (D)’nin elde ettiği kâr payının ½’si gelir vergisinden istisna olup, kalan ½’si 50.000 TL’dir. Bu tutar beyan sınırı olan 19.800 TL’yi aştığıdan beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi tevkifatının tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Bu durumda, beyan aşağıdaki gibi olacaktır. Menkul sermaye iradı (kâr payı) 100.000 TL İstisna tutarı (100.000/2) 50.000 TL Kalan tutar 50.000 TL Hesaplanan GV 12.148 TL Mahsup edilecek vergi 15.000 TL Red ve iade edilecek vergi 2.852 TL

MENKUL SERMAYE İRATLARI Kâr payları ÖRNEK: ( GVK, Geçici 62’ nci madde kapsamında elde edilen kâr payı) (Y) A.Ş’ince 1999 yılından 4325 sayılı Kanun kapsamında elde edilen kazancın 2008 yılında dağıtılması sonucu, Bayan (P) net 54.000 lira kâr payı elde edilmiştir. Bayan (P)’nin beyanı gereken başka bir geliri bulunmamaktadır. Bu kazançlarla ilgili olarak kâr dağıtımı aşamasında Geçici 62. maddeye göre tevkifat yapılmamıştır. Bu durumda, Bayan (P)’nin gelir vergisi beyanı aşağıdaki gibidir. Elde edilen kâr payının net tutarı 54.000 TL Kâr payının 1/9’u (54.000 x 1/9) 6.000 TL Kâr payı tutarı 60.000 TL İstisna tutar (60.000 x ½) 30.000 TL Gelir vergisi matrahı 30.000 TL Hesaplanan gelir vergisi 6.324 TL Mahsubu gereken 1/5’lik tutar 6.000 TL Ödenecek gelir vergisi 324 TL

MENKUL SERMAYE İRATLARI GVK Geçici Md. 67 Kapsamı Tevkifata tabi gelirler Hisse senedi alım-satım kazançları, DT ve HB faiz gelirleri ve alım-satım kazançları, Özel sektör tahvil ve bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları, Mevduat faizleri, Repo gelirleri, Özel finans (katılım bankaları) kurumları gelirleri, Yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen gelirler, Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirler, Menkul kıymet ve vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında işlem gören diğer menkul kıymetlerin gelirleri, Hazine veya diğer kamu tüzel kişiliklerince çıkarılan menkul kıymetlerin faiz gelirleri ve alım- satım kazançları. Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler,

MENKUL SERMAYE İRATLARI GVK Geçici Md. 67 Kapsamı Tevkifata tabi olmayan gelirler Hisse senedi kâr payları, Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerin (Eurobond) alım- satımı, itfası sırasındaelde edilen getirileri ve bunların dönemsel getirilerinin tahsili, Tam mükellefiyete tabi kurumlara ait olup, İMKB’de işlem gören ve 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çkarılmasından doğan kazançlar, Sürekli olarak portföyünün en az %51 ’i İMKB’de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarlmasından doğan kazançlar,

MENKUL SERMAYE İRATLARI Mevduat Faizleri Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları, Repo gelirleri, Yukarıdaki gelirlerin vergilendirme rejimi aşağıdaki gibidir (GVK, Geçici Md.67). %15 oranında stopaja tabidir. Bu gelirler için yıllık beyanname verilmez. Bu gelirler başka gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye dahil edilmez. Stopaj nihai vergidir.

MENKUL SERMAYE İRATLARI Yatırım fonu katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarından elde edilen gelirler 01/10/2006 tarihine kadar Fon/Ortaklık bünyesinde vergilendirildiğinden, katılımcı bazında vergileme söz konusu değildir. Dolayısıyla, katılımcı bazında vergilendirmeye 01/10/2006 tarihinden itibaren başlanmıştır. Bu gelirlerin vergileme rejimi aşağıdaki gibidir (GVK, Geçici Md. 67). Tam mükellefiyete tabi olanların elde ettiği gelirler %10, Dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği gelirler %0 oranında stopaja tabidir. Bu gelirler için yıllık beyanname verilmez. Başka gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye dahil edilmez. Stopaj nihai vergidir.

MENKUL SERMAYE İRATLARI DT ve HB (DİBS) faiz gelirleri (TL/YTL) İhraç tarihi 26/07/2001 tarihinden önce olanlar; %64,9’luk indirim oranı uygulanır; kalan tutar 19.800 TL’yi aşıyorsa beyan edilir (brüt tutar 56.410,25 TL’yi aşarsa) (GVK, Geçici Md.59). İhraç tarihi 26/07/2001 – 31/12/2005 tarihleri arasında olanlar; %64,9’luk indirim oranı uygulanır, kalan tutar 19.800 TL’yi aşıyorsa beyan edilir (brüt tutar 56.410,25 TL’yi aşarsa) (GVK, Geçici Md.59). GVK Geçici 59’uncu maddede yer alan istisna uygulaması 31/12/2007 tarihi itibariyle sona erdiğinden, uygulanmaz. İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra olanlar; dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği gelir %0, tam mükelefiyet tabi olanların elde ettiği gelir %10 stopaja tabi olduğundan beyan edilmez, başka gelirler nedeniyle verilecek beyannameye dahil edilmez (GVK Geçici Md. 67).

MENKUL SERMAYE İRATLARI DT ve HB (DİBS) faiz geliri (dövize, altına veya başka bir değere endeksli) İhraç tarihi 26/07/2001 tarihinden önce olanlar; elde edilen gelir 19.800 TL’yi aşıyorsa beyan edilir (GVK, Geçici Md.59). İhraç tarihi 26/07/2001 – 31/12/2005 tarihleri arasında olanlar; elde edilen gelir 19.800 TL’yi aşıyorsa beyan edilir (GVK, Geçici Md.59). GVK Geçici 59’uncu maddede yer alan istisna uygulaması 31/12/2007 tarihi itibariyle sona erdiğinden, uygulanmaz. İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra olanlar; dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği gelir %0, tam mükelefiyet tabi olanların elde ettiği gelir %10 stopaja tabi olduğundan beyan edilmez, başka gelirler nedeniyle verilecek beyannameye dahil edilmez (GVK Geçici Md. 67).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Euro-bond faiz geliri İhraç tarihi 26/07/2001 tarihinden önce olanlar; elde edilen gelir 19.800 TL’yi aşıyorsa tamamen beyan edilir (GVK, Md. 75, 86, 94, Geçici Md.59). İhraç tarihi 26/07/2001 – 31/12/2005 tarihleri arasında olanlar; elde edilen gelir 19.800 TL’yi aşıyorsa tamamen beyan edilir (GVK, Md. 75, 86, 94, Geçici Md.59). İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra olanlar; elde edilen gelir 19.800 TL’yi aşıyorsa tamamen beyan edilir (GVK, Md. 75, 86, 94, Geçici Md.59).

MENKUL SERMAYE İRATLARI Tutarı 960 TL’yi aşması halinde beyan edilecek menkul sermaye iratları Adi komandit şirketlerin komanditer ortaklarına isabet eden kâr payı (GVK Md.75/2, 86/1-d), Her nevi alacak faizi (GVK Md.75/6, 86/1-d), Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen gelirler (GVK Md.75/8, 86/1-d), İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında elde edilen para ve ayınlar (GVK Md.75/9, 86/1-d), Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında elde edilen iskonto bedelleri (GVK Md.75/10, 86/1-d), Off-shore hesaplardan döviz veya TL cinsinden elde edilen faiz geliri (GVK Md.75, 86/1-d), Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (yurt dışıdan ödenen vergilerin mahsubu ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları çerçevesinde değerlendirilir). Beyanda esas alınan 960 TL’lik had; Bir istisna değildir, Gelirin beyan edilip edilmeyeceğini gösteren bir haddir, Bu had, belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmaz, Vergi tevkifatına tabi olmayan ve istisna uygulanmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak uygulanır.

MENKUL SERMAYE İRATLARI Tutarına bakılmaksızın beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları 07/10/2001 tarihinden itibaren düzenlenen şahıs sigorta poliçeleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratları (GVK, Md.75/15, 86), KV mükelleflerinin 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kâr payları (GVK, Geçici Md.62, 86) Kurumların kârlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kâr dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları (GVK, Md. 94, 243 Seri No.lu GV GT) Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerin tevkif yoluyla vergilendirilmiş menkul sermaye iratları (kurumlardan elde edilen kâr payları dahil) (GVK, Md. 86), Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşamakta olan Türk vatandaşlarının Türkiye’de elde ettikleri tevkif yoluyla vergilendirilmiş menkul sermaye iratları (kurumlardan elde edilen kâr payları dahil) (GVK, Md. 86, 210 Seri No.lu GVK GT-Dar mükellefiyete tabi sayıldıklarından), Mevduat faizleri, ÖFK’dan elde edilen kâr payları, repo kazançları, yatırım fonu katılma belgelerinden elde edilen kâr payları ile 1/1/2006 tarihinden sonra ihraç edilen HB ve DT (DİBS) faizleri(GVK, Geçici Md.67).

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazancı Maddede yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlardır (GVK, Mük. Md.80). Vergi mükellefiyeti Yazılı mal ve hakların elden çıkarılması ile doğar (GVK, Mük. Md. 80). Elden çıkarma Yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder (GVK, Mük.Md.80). Elde edilmesi Hukuki ve ekonomik tasarruf ve tahsilat (GVK, Mük. Md. 80) Dönemsellik esası Yazılı mal ve hakların elden çıkarıldığı ve yılı içinde elde edilen tutar ilgili yılın geliri sayılır (GVK, Mük. Md.80)

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, İvazsız olarak iktisap edilen menkul kıymetlerin (GVK, Mük. Md. 80/1), Tam mükellefiyete tabi kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin (GVK, Mük. Md. 80/1), Tam mükellefiyete tabi kurumlara ait olup, İMKB’de işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin (GVK, Geçici Md. 67) elden çıkarılmasından doğan değer artış kazançları gelir vergisinden müstesnadır

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/1), Menkul kıymet; ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren, misli nitelikte, seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı olan ve şartları SPK’ca belirlenen kıymetli evrak (2499 s. SPK, Md.3/b). Diğer sermaye piyasası araçları; menkul kıymetler dışında kalan ve şartları SPK’ca belirlenen evrak (2499 s. SPK, Md.3/b). Belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeye dayalı olarak düzenlenen para veya sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma, satma, değiştirme hak ve/veya yükümlülüğünü veren vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri (257 Seri No.lu GV GT). Bu varlıklar türev finansal ürünler (derivatives) olarak anılmaktadır. Örneğin, forwards, futures, options (call option, put option), swaps. Bu enstrümanlar hedge, arbitraj ve spekülasyon amacıyla kullanılmaktadır.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Hisse senetleri (GVK, Mük. Md.80/1), 01/01/2006’dan önce iktisap edilen hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların İstisnayı aşan (16.000 TL) kazanç beyan edilir. Hisse senedinin alış bedeli endekslenebilir. Kazancın hesabında, dönemi içinde, kâr ve zararın birbirine mahsubu mümkündür. İvazsız intikal edenler, tam mükellefiyete tabi kurumlara ait olup IMKB’de işlem görmeyenler için en az bir yıl, İMKB’de işlem görüyorsa en az 3 ay elde tutulanlardan doğan kazançlar vergiden müstesnadır (GVK Mük.Md.80/1 ve Geçiçi Md. 67)

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Hisse senetleri (GVK, Mük. Md.80/1), 01/01/2006 tarihinden sonra iktisap edilen ve İMKB’de işlem görmeyen hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar; Kazanç yıllık beyanname ile beyan edilir. Kazancın hesabında alış bedeli ÜFE (yıllık artış %10 ve üzeri ise) ile endekslenebilir. Kazancın hesabında, dönemi içinde, kâr ve zararın birbirine mahsubu mümkündür. İvazsız intikal edenler, tam mükellefiyete tabi kurumlara ait olup en az iki tam elde tutulanlardan doğan kazançlar vergiye tabi değildir (GVK Mük. Md.80).

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Hisse senetleri (GVK, Mük. Md.80/1), 01/01/2006 tarihinden sonra iktisap edilen ve İMKB’de işlem gören hisse senetlerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK Mük.Md.80 ve Gç. Md. 67); Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler için, bir yıldan az süre elde tutulan hisse senetlerinin satışında doğan kazanç %10 stopaj (14.11.2008 tarihinden itibaren %0), Dar mükelefiyete tabi gerçek kişiler için, bir yıldan az süre elde tutulan hisse senetlerinin satışında doğan kazanç %0 stopaj, Alım satımdan doğan kâr ve zararlar aynı tür menkul kıymet kârlarından mahsup edilir. Bu şekilde yapılan stopaj nihai vergilemedir. Bu gelirler beyan edilmez

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları DT ve HB (DİBS) alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1), 26/07/2001-31/12/2005 döneminde ihraç edilen DT ve HB alım-satım kazancı (GVK, Geçici Md. 59, Mük.Md. 80/1, Mük. Md. 81). Alış bedeli TEFE ile endekslenebilir, Alım-satım zararları, kârlara mahsup edilebilir, Tutarına bakılmaksızın beyan edilir.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları DT ve HB (DİBS) alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1), 01/01/2006 tarihinden sonra ihraç edilen DT ve HB alım-satım kazancı (GVK, Mük.Md. 80/1, Geçici Md. 67): Tam mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %10 stopaja tabidir. Dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %0 stopaja tabidir. Alım satımdan doğan kâr ve zararlar aynı tür menkul kıymet kârlarından mahsup edilir. Stopaj nihai vergilemedir. Beyan edilmez ve başka gelir için verilecek beyannameye dahil edilmez.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Euro-bond alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1), 26/07/2001-31/12/2005 döneminde ihraç edilen Euro-bond alım-satım kazancı (GVK, Geçici Md. 59, Mük.Md. 80/1, Mük. Md. 81). Alım-satım zararları, kârlara mahsup edilebilir, Tutarına bakılmaksızın beyan edilir.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Euro-bond alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1), 01/01/2006 tarihinden sonra ihraç edilen Euro-bond alım-satım kazancı (GVK, Mük.Md. 80/1, 85, 86, 94): Tutarına bakılmaksızın beyan yoluyla vergilenir. Kazancın tespitinde işlem tarihindeki kurlar esas alınır, Alım-satım zararları, aynı türden olmak kaydıyla, kârlara mahsup edilebilir.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları ADR, EDR, DR (American/European/Global depository receipts), alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1, GVK, Geçici Md.67), Tam mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %10 stopaja tabidir. Dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %0 stopaja tabidir. Alım satımdan doğan kâr ve zararlar aynı tür menkul kıymet kârlarından mahsup edilir. Stopaj nihai vergilemedir. Beyan edilmez.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Türev finansal araçlar (forwards, futures, options, swaps) alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1, GVK, Geçici Md.67), Tam mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %0 stopaja tabidir. Dar mükellefiyete tabi olanların elde ettiği kazanç %0 stopaja tabidir. Alım satımdan doğan kâr ve zararlar aynı tür menkul kıymet kârlarından mahsup edilir. Stopaj nihai vergidir. Beyan edilmez ve başka gelirler nedeniyle verilecek beyannameye dahil edilmez. 1/1/2009 tarihinden itibaren stopaj oranı %10.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Türev finansal araçlar (forwards, futures, options, swaps) alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1, GVK, Geçici Md.67), Örnek: Bay (D), 15/01/2007 tarihinde; (XY) Bankasına olan 10.000.000 USD tutarındaki 1 yıl vadeli 3 ayda bir LİBOR faiz ödemeli borcuna karşılık olmak üzere, (Z) Bankası ile % 5 faiz oranı ile 1 yıl vadeli 3 ayda bir faiz ödemeli swap sözleşmesi düzenlemiştir. Sözleşme Tutarı : 10.000.000 USD, Sözleşme tarihi : 15/01/2007, Sabit Faiz : % 5, Değişken Faiz: USD LİBOR Faiz değişim tarihleri : LİBOR : 15/04/2007 ……………….. % 5.50 15/07/2007 ……………….. % 4.75 15/10/2007 ……………….. % 5.25 15/01/2008 ……………….. % 6.00

Müşteri Lehine Fark (USD) DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Türev finansal araçlar (forwards, futures, options, swaps) alım-satım kazançları (GVK, Mük. Md.80/1, GVK, Geçici Md.67), Faiz Değişim Tarihleri LİBOR (%) Müşteriden Alınan Faiz (USD) (XY) Bankasına Ödenen Faiz (USD) Müşteri Lehine Fark (USD) Stopaj Matrahı (USD) 15/04/2007 5.50 125.000 275.000 25.000 15/07/2007 4.75 237.500 (12.500) 15/10/2007 5.25 262.500 12.500 15/01/2008 6.00 300.000 50.000 44

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/6): Arazi ve bina (GVK, Md.70/1), Voli mahalleri ve dalyanlar (GVK, Md.70/2), Gayrimenkul gibi tesicl edilen haklar (GVK, Md.70/4) ve Gemi ve gemi payları (GVK, Md.70/2), 5 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancı olarak vergilendirilir.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/6): İvazsız olarak iktisap edilenlerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar vergiden müstesnadır (GVK, Mük. Md.80/6). 1/1/2007 tarihinden önce iktisap edilen yukarıda mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde dört yıllık süre esas alınır (GVK, Geçici Md.71). Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, 6.800 TL’si gelir vergisinden müstesnadır (GVK, Mük. Md.80, üçüncü fıkra). İstisna tutarı değer artış kazançları toplamına uygulanır.

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/6): İstisnayı aşan kazançlar beyan edilirken, kazancın tamamı beyannamede gösterilir. İstisna beyannamede dikkate alınır. Değer artış kazançlarında maliyet endekslemesi yapılabilir (GVK, Mük. Md.81, yedinci fıkra). Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere TÜİK TEFE (ÜFE) endeksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir (GVK, Mük. Md.81, yedinci fıkra).

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/6): 1/1/2006 tarihinden sonra endeksleme yapılabilmesi için artış oranının en az %10 olması gerekir (GVK, Mük. Md.81, yedinci fıkra). Aynı yıl içinde birden fazla menkul kıymet alınıp satılması halinde, bunların kazancı birlikte hesaplanır. Alım satımın birinden doğan zarar, diğerinin kârından mahsup edilir. Sonucun zarar olması halinde bu zararın diğer gelir unsurlarından mahsubu mümkün değildir (GVK, Md.88, birinci fıkra).

DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI Değer artış kazançları Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar (GVK, Mük. Md.80/6). Örnek: Bay Mutlu 12/05/2006’ da 100.000 TL’ye satın almış olduğu gayrimenkulü 10/06/2008’ de 200.000 YTL’ye satmıştır. Gayrimenkulün iktisap tarihinden önceki ay olan Nisan 2006’ da ÜFE 127,76, elden çıkarıldığı aydan önceki ay olan Mayıs 2008’ de ÜFE 163,93’ tür. Bu durumda endeksleme oranının ilgili dönemde %10’ un üzerinde artmış olduğu görülmektedir (163,93/ 127,76 =%28,31). Dolayısıyla elden çıkarılan gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli; 100.000 YTL * (163,93 / 127,76) = 128.310,89 TL olarak dikkate alınacaktır. Buna göre Bay Mutlu, satmış olduğu gayrimenkulden dolayı (200.000 - 128.310,89) 71.689,11 TL tutarında istisna öncesi değer artış kazancı elde etmiş olacaktır. Bay Mutlu’nun beyanı aşağıdaki gibi olacaktır (GVK, Mük. Md.80/6, 86, 103). Vergiye tabi gelir (71.689,11 - 6.800) 64.889,11 TL Hesaplanan gelir vergisi 17.359,18 TL Ödenecek gelir vergisi 17.359,18 TL

TEŞEKKÜR EDERİZ. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI MENKUL SERMAYE İRATLARI VE DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI TEŞEKKÜR EDERİZ.