OBEZİTENİN TEDAVİSİNDE BESLENME DESTEK ÜRÜNLERİ Hazırlayan: Merve Tiryaki

OBEZİTE Vücudun yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması olarak tanımlanır. Yağ kütlesi ölçümü zor olduğundan obezitenin tanısında genellikle BKI kullanılır. BKI 20 - 24.9 NORMAL 25 - 29.9 KİLOLU > 30 OBEZ

Hastalıklarla İliskisi: riskini solunum güçlüğü, iskelet-kas sistemi problemleri, deri problemleri ve kısırlığa neden olmaktadır. Hipertansiyon Koroner kalp hastalığı Hiperlipidemi Tip 2 diyabet Osteoartrit Kanser

Amerika’da yetişkin populasyonunun 1985 %10 1998 %18 2006 %28 obez sınıfına girdiği gösterilmiştir.

Obezitenin tedavisinde kullanılan yöntemler; Enerji alımının azaltılması Özel zayıflama diyetleri Enerji harcamasının artırılması Düşük yağlı diyetler Artmış su tüketimi Düşük karbonhidrat alımı İştah baskılanması Akupunktur Ameliyat

BESLENME DESTEK ÜRÜNLERİ TANIM Botanik ürün, aminoasit, vitamin ve minerallerden bir veya birkaçını içeren, diyete bireyin sağılığını geliştirmek amacıyla eklenen ürünlerdir. (FDA)

NEDEN BESLENME DESTEK ÜRÜNLERİ? Zayıflamanın sağlık üzerine olumlu etkileri Zayıflamak için sihirli bir destek ihtiyacı Egzersiz ve diyet gibi yaşam tarzı değişikliklerine daha az gereksinim Egzersiz ve diyet sırasında toplum tarafından dışlanma Ürünlere reçetesiz ulaşabilme kolaylığı

NEDEN BESLENME DESTEK ÜRÜNLERİ? Erişiminin profesyonel yardımdan daha kolay olması Reklamlardaki abartılı iddialar Doğal bir tedavinin çekiciliği Doğal olanın güvenliği olduğu düşüncesi

EPHEDRA Ephedra sinica Çin de yetişen astım ve diğer solunum hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir çalıdır. Amerika da zayıflama ve atletik performansı arttırma amaçlı kullanılmaktadır. Başlıca bileşeni olan ephedrinin etkileri yalnız veya caffeinle kombine olarak araştırılmıştır.

Ephedra içeren besin destek ürünleri 1990’lı yıllardan 2004 yılına kadar zayıflama amaçlı kullanılmıştır. Kısa süreli etkisi Kuzey Kaliforniya Agency for Healthcare Research and Quality’s Evidence Based Practice Center tarafından yürütülen bir çalışmayla ispatlanmıştır.

Uzun süreli etkisi (>6 ay) araştırılmamıştır. Yan etkileri: Bulantı, kusma, anksiyete, hiperaktivite, çarpıntı, miyokart enfarktüsü 2001 yılında ephedra, kullanılan besin desteği ürünlerinin sadece %0.8 ini oluştururken, aynı yıl bildirilen yan etkilerin %64 ünü oluşturmuştur (U.S. Poison Control Center).

1993-2001 yılları arasında besin destek ürünlerinin neden olduğu ölümlerin %59’unu ephedra oluşturmuştur (FDA reporting system). 2003 Şubat’ta FDA ephedra içeren ürün etiketlerinde aşağıdaki uyarının bulunması kararını almıştır; UYARI: Ephedrin alkoloidleri içerir. Kalp krizi, çarpıntı, felç ve ölüme neden olabilir. Hamile, emzikli ve 18 yaş altı bireyler kullanmamalıdır.

2004 yılına kadar FDA belirtilen yan etkileri yeterli bulmadığından bir çok ülkede perakende satış yerleri ve bağımsız dernekler kendi yasaklarını getirmiştir. Zayıflama üzerindeki etkisi ispatlanmasına rağmen güvenliliği konusundaki şüpheler sonucu Nisan 2004’te FDA tarafından yasaklanmıştır.

CITRUS AURANTIUM Citrus aurantium beyaz çiçekli küçük bir ağaçtır. Asya’da sindirim problemlerini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Aktif bileşenleri olan sinephrine epinefrine, octopamine norepinefrine yapısal olarak benzemektedir. Bu bileşenler c AMP üretimini engellemektedir.

Citrus aurantium içeren ürünlerde önemli miktarlarda sinephrine bulunurken octopamine az miktarlarda bulunmuş ve ya hiç bulunmamıştır. Sinephrine nin kan basıncını arttırdığı göz önünde bulundurularak yapılan bir çalışmada %6 sinephrine içeren citrus aurantiumun kan basıncı üzerine herhangi bir etkisi görülmemiştir.

Sinephrine ve octopamine ratlarda adipoz dokuda lipolitik etki gösterirken insanlarda önemli bir etki göstermemiştir. Dolayısıyla yapılan yetersiz çalışmalar citrus aurantiumun zayıflama üzerinde etkili olmadığını göstermektedir.

Citrus aurantiumun içerdiği flavanoidler sitokrom P450 enzim sistemini inhibe ederek ilaçların kandaki seviyesini arttırmaktadır. Citrus aurantiumun saf sinephrineden farklı bir etkisi olabilir. Bitkilerin kendilerinden izole edilen bileşenlerden farklı etki göstermeleri mümkündür. Ancak bu konuda yeterli çalışma yoktur.

FDA bu bitkiyi güvenilir olarak tanımladığından etiketlerde belirtilmemekte, lezzet verici olarak adlandırılmaktadır. Bitkinin kısa ve uzun dönemde etkisi ve güvenliliği ispatlanmadıkça tüketiciler citrus aurantium içeren besin destek ürünleri tüketiminden kaçınmalıdır.

CHROMIUM PİCOLİNATE Cr(pic)3 krom elementinin biyolojik aktif formudur. Piyasada beslenme desteği olarak hap, sakız ve içecek formunda bulunmaktadır. Cr(pic)3 ile ilgili ilk çalışma 1989 yılında yapılmıştır. 200 µg/gün Cr(pic)3 total cho LDL

Ancak daha sonraki çalışmalarda Cr(pic)3 ın vücut yağ kütlesi, kandaki glikoz, cho ve insülin seviyeleri üzerine bir etkisi bulunamamış; Federal Trade Commusion Cr(pic)3 ın sağlık üzerine olumlu etkileri olmadığına karar vermiştir.(1997)

Bu tarihten sonra yapılan çalışmalar; kan glikozu TG değişiklik HDL yok vücut kompozisyonu total cho LDL düşüş insülin

Son olarak Mart 2007’de bayanlar üzerinde yapılan bir çalışmada suplementasyonun vücut ağırlığı ve kompozisyonu üzerine herhangi bir etkisi gösterilmemiştir.

Yan etki: Serbest radikal hasarı (teorik) Böbrek hastalığı (>1000 mcg/gün) Rhabdomyolysis Cr(pic)3 suplementasyonunun etkilerini daha iyi tanımlayabilmek için uzun süreli çalışmalar yapılmalıdır.

YEŞİL ÇAY Asya’da sağlığı geliştirici etkisi nedeniyle yaygın olarak kullanılan bir içecektir. Canella sinensis bitkisinden elde edilir. Ünlü farmakolog Chen Zang: ‘Her ilaç tek bir hastalığa devadır, çay ise her hastalığın devasıdır’

Bitkinin %30unu flavanol ve flavonolller oluşturmaktadır. Flavanoller; epigallocatechin gallate, epigallocatechin, epicatechin gallate, epicatechin

EGCG içeriğiyle; kanserin önlenmesi kalp hastalıklarının önlenmesi cho düşürülmesi antiinflamatuar antiarthritic antibacterial antiangiogenic antioxidative antiviral etki gösterdiği düşünülmekte, araştırmalar devam etmektedir.

In vitro çalışmalarda; yeşil çay adipozit diferentasyonu& tüketimi proliferasyonu antiobezite etki sindirim enzimleri inhibasyonu CHO, yağ emilimi

İnsanlarda etki mekanizması; Çay kateşinleri termogenezis (%3-4) substrat oksidasyonu (%12-35) 2001-2002 yıllarında yapılan 2 çalışma sonucunda vücut ağırlığında hafif düşüşler görülürken vücut yağında önemli miktarda düşüş gözlenmiştir.

10 yıldır sürekli yeşil çay tüketen bireylerde; vücut yağ kütlesi bel çevresi bel / kalça oranı düşük bulunmuştur

Tüm çalışmalarda kan TG düzeyleri değişmezken, bazı çalışmalar total cho ve serbest yağ asitlerinde düşüş göstermiştir. Ayrıca plasma glikoz ve insülin düzeyleri de düşmüştür.

Genel olarak çalışmalar sonucunda; TG düzeyleri değişmemiş total cho ve serbest yağ asitleri glikoz ve insülin enerji alımı değişmemiştir. Yüksek EGCG alımının yan etkileri görülmemiştir.

In vitro çalışmalarda EGCG ve kafein kombinasyonu kahverengi yağ dokusunda oksijen tüketimini artırmıştır. Bu sinerjik etki insanlarda yapılan çalışmalarla da desteklenmiştir.

Bir linoleik asit isomeridir. KONJUGE LİNOLEİK ASİT Bir linoleik asit isomeridir.

CLA ürünlerinde içeriğin %60-90ını CLA oluşturur. SYA veya TG formunda Ürünlerde %40 cis9,trans11 %40 trans10, cis12 Günlük önerilen alım 150-200 mg/gün Ürünlerde ise CLA içeriği 3-4 g. Günlük beslenmede CLA kaynağı süt ve süt ürünleridir.

Hayvanlarda CLA suplementasyonu ile; vücut yağ kütlesi yağsız vücut kütlesi vücut ağırlığı kalp hastalıkları riski glikoz toleransı SYA,TG,HDL,LDL,VLDL KC metabolizması Sonuçlar çelişkili

t10,c12 CLA memelilerde sütün yağ içeriğini düşürmektedir. yağ asidi sentezi yağ asidi desaturasyonu görevli enzim TG sentezi inhibasyonu

2003 yılına kadar insanlarla yapılmış olan kısa süreli 13 çalışmada; CLAnın vücut ağırlığı üzerine bir etkisi bulunamamış, 3 çalışmada vücut yağ kütlesi düşmüş, 1 çalışmada yağsız vücut kütlesi artmıştır. Ayrıca bu çalışmaların bazılarında; insülin direnci ve AKŞ CRP inflamasyon& kardiovasküler risk

2006’da yapılan 6 ay süreli bir çalışmada; CLA kilo kazanımını engellerken vücut yağ kütlesini azaltmış insülin direnci, kan lipitleri, KC metabolizması ve inflamasyon üzerine bir etki göstermemiştir. 1 yıl süreli başka bir çalışmada ise CLA kilo ve yağ kazanımını engelleyememiştir.

Sonuç olarak insanlarda CLA suplementasyonu; vücut ağırlığı veya kompozisyonunda bir değişiklik oluşturmazken, lipotrophy ve insülin direncine neden olmakta, hamile bayanlarda süt yağ içeriğini azaltmaktadır.

Chitin polisakkaritinden elde edilen N-asetil glukozamin polimeridir. CHİTOSAN Chitin polisakkaritinden elde edilen N-asetil glukozamin polimeridir.

Hayvanlarda yapılan çalışmalarda chitosanın lipitlere bağlanarak gastrointestinal emilimini azalttığı, serum kolesterolünü düşürdüğü gözlenmiştir.

İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalar; placeboyla karşılaştırıldığında chitosanın daha büyük kilo kaybı sağladığını göstermektedir (ort 1.7 kg). Yüksek kaliteli ve uzun süreli çalışmalarda ise kilo kaybındaki farkın azaldığı görülmektedir(ort 0.6 kg).

Diğer ölçümler: total cho kan basıncı LDL HDL TG 24 hafta süreli bir çalışmada(2004) placebo ve chitosan arasındaki ağırlık kaybı farkı 0.4 kg olmuştur.

farklı tip ve kompozisyon sonuçlarda farklılık Çalışmalarda önemli bir yan etki veya fekal yağ salınımı görülmemiştir. Chitosan iyi bir tedavi yöntemi olabilir, ancak daha çok ve uzun süreli çalışmaya ihtiyaç vardır.

SOYA %35 protein %17 yağ %31 CHO isoflavon saponin fitat fitosterol vitamin-mineral Soya fasülyesi

In vitro; Soya Proteinleri İnsülin sekresyon İnhibasyonu İnsülin direnci lipojenezis KC ve adipozitte Adipozite inhibasyonu lipoliz

Hayvan çalışmalarında; Soya proteininin kazeine kıyasla kilo ve yağ kaybında daha etkili olduğu ispatlanmıştır. İnsanlarda yapılan çalışmalar; adipojenezis genistein inhibasyonu adipoz doku

Soya proteinindeki isoflavonlar LDL ve TG düşürmüş, HDLyi artırmıştır. Soya proteini ve kazein arasında kilo kaybı açısından bir fark bulunamamıştır. Soya ve kazein proteinleri doygunluk yaratarak besin ve kalori alımını azaltmıştır. Soya proteinindeki isoflavonlar LDL ve TG düşürmüş, HDLyi artırmıştır.

Sonuç olarak çalışmalar soya proteinlerinin kilo kaybı açısından diğer bir proteinden farkı olmadığını gösterse de daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

HİDROKSİSİTRİK ASİT Garcinia cambogia bitkisinin kökünden elde edilmiş doğal bir üründür. Vücut yağı kaybına neden olduğu düşünülmektedir.

HCA inhibasyonu sitrat asetil coA cho sentezi TG sentezi ATP sitrat liyaz sitrat birikimi yağ sentezi cho sentezi TG sentezi

8 hafta süreli bir çalışmada 500 mg/gün suplementasyon; (etkiler placeboda görülmemiştir) 4.1 kg kilo kaybı total cho %18 TG %26 iştahda azalma Başka bir çalışmada; (1320 mg/gün,8hafta) 6.4 kg kilo kaybı (%87 yağ), iştah placebo: 3.8 kg. kilo kaybı (%80 yağ)

Deri altı(VFA) ve organlar arası(SFA) yağ dokusunu değerlendiren bir çalışmada; deney grubunda VFA ve VFA/SFA vücut ağırlığındaki değişim gruplar arasında farklılık göstermemiştir. Ayrıca yapılan çalışmalar HCA’nın serotonin reseptörlerini kodlayan genlerde artışa neden olarak, iştahı baskıladığını göstermektedir.

Sonuç olarak HCA etkisini; vücut yağ miktarı, kan lipitleri ve BKI’yi düşürerek, serotonin metabolizmasını artırarak göstermiştir.

SONUÇ Ephedra yan etkileri nedeniyle 2004 yılında FDA kullanımını yasaklamıştır. Citrus aurantium Zayıflama üzerindeki etkisi ve yan etkileri konusunda çalışmalar çelişmektedir. Chromium picolinate Çalışmalar çelişkili ve yetersizdir.

SONUÇ Yeşil çay Çalışmalar etkili olduğunu gösteriyor, daha çok çalışma yapılmalıdır. CLA Çalışmalar çelişiyor, kullanımı önerilmemelidir. Chitosan Yan etki görülmemiştir, etkisi konusunda çalışmalar devam etmelidir.

SONUÇ Soya Etkisi ispatlanmamıştır, çalışmalar devam etmelidir. Hidroksisitrik asit Etkili olduğu düşünülüyor, çalışmalar devam etmektedir.

ÖNERİLER Her bir supleman için çok sayıda ve uzun süreli çalışmalar yapılmalıdır. Beslenme uzmanları halkı beslenme destek ürünlerinin yetersiz etkileri, yan etkileri ve yanlış bilgi kaynakları konusunda uyarmalıdır.

ÖNERİLER Supleman kullanımıyla zayıflama konusunda motive olmuş bireylerin bu motivasyonu diyet ve egzersiz uygulamaları için kullanılabilir.