KALP-DOLAŞIM SİSTEMİ VE EGZERSİZ

KRONER KALP HASTALIKLARI Kroner kalp hastalığı (CHD) genellikle kalp kaslarını besleyen büyük arterlerin iç kısımlarında oluşan dejeneratif değişmeleri içerir. Kalp – damar hastalıklarının önemli sebeplerinden biri Atherosclerosis; yani Arterin tabakalarında oluşan yağlanma sonucu damar sertleşmesidir. Bu sertleşme kalp damarlarında daralma oluşturur.

.Arter Damarların Daralma Şekli Kalp-Damar Hastalıklarında Olabilecek Etkiler ve Riskler OLABİLECEK ETKİLER OLABİLECEK SONUÇLAR 1-Organ hareketlerinin azalımı 1. Doku çürümesi 2-Göğüs anjiyosu 2. Felç 3-Bölgesel anemi 3-Mycardial enfeksiyon 4-Uyuşukluk 4.-Böbrek bozukluğu 5- Bacakta dolaşım bozukları 6-Zayıflık 7-Sağlıksız yetersiz düşünme 6. Ölüm

KRONER KALP KRİZİ RİSKLERİ Yaş ve cinsiyet Kandaki lipit düzeyi Yüksek kan basıncı Sigara Fiziksel hareketsizlik Şişmanlık Şeker hastalığı Yeme alışkanlığı Kalıtımsal Kişisel ve davranış karakteri Yüksek ürik asit seviyesi Solunum fonksiyon bozuklukları Hayat akışı veya yaşam tarzı EKG anormallikleri (dinlenme ve egzersiz anında) Stres

Kan Lipidi Anormallikleri Kandaki yağ seviyesinin artması “Hyperlipidemi” olarak tanımlanır. kan lipitlerinde; kolesterolün 200mg’den trigliseridin 100mg ’den yüksek olması, %20’den fazla vücut yağı bulunması ve 31ml.kg1.min.’den az aerobik kapasitenin olması risk faktörünü doğurmaktadır. HDL yani; lipo proteinlerin en küçük protein ile bağlanmış fakat proteinlerin en yüksek miktarını içeren kısımdır) en düşük kalp krizi riski olanlardır ve kalp krizininin oluşmasını engellerler. Buna karşın düşük yoğunluktaki lipo proteinlerin yüksek olması (LDL ve VLDL) riski artıran etkendir.

Kalp - Damar Hastalıklarının Önlenmesinde Beslenme Kolesterol iki kategoriye ayrılır; • Yogunlugu az olan lipoproteinler (LDL-Low Density Lipoproteins): Kolesterolü başta yağ depolarının kurbanları olan atardamar bölgelerindeki hücreler olmak üzere, diğer hücrelere de dağıtır. Atardamardaki bu tıkanma şu durumlarda kalp-damar sorunlarına yol açabilir: • Aşağı organlarda arterierin tıkanması • Göğüs ağrısı veya miyokard enfarktüsü • Beyne giden damarın tıkanması; sonucu felç.

Yoğunluğu çok yüksek olan Lipoproteinler (HDL-High Density Lipoproteins): HDL kolesterole "iyi kolesterol" denir. Çünkü damarlarda en ufak bir birikinti yapmaz. Tersine atardamarları iltihaplardan temizleme özelliğine sahiptir. 1.Toplam kolesterol bir litre kanda 2 gr'dan az veya 2 gr'a eşit olmalıdır 2 - LDL kolesterol 1.30 gr/lt'den az olmalıdır. 3 - HDL kolesterol erkeklerde 0.45 gr/lt'den, kadınlar-da da 0.55gr/lt'den çok olmalıdır.

Kalp -damar hastalıkları riskleri Önemli olan LDL ve HDL dozajı özellikle toplam kolesterol ile HDL arasındaki orandır, bu oran mutlaka 4.5'ten küçük olmalıdır. yağ asitlerinin doymuşluk derecesinin farkında olmamız gerekiyor. a. Doymuş yağlar b- Hayvansal veya bitkisel kökenli çoklu doymamış yaglar

Yüksek kolesterolü olanların özetle almaları gereken önlemler: Çok şişmansanız kilo vermek, Et tüketimini azaltmak (günde en fazla 150 gr), Az yağlı etleri tercih etmek, Kırmızı et yerine daha çok beyaz et yemek (derisiz), Sakatat ve yağlı şarküteri ürünlerinden kaçınmak, Balığı tercih etmek (haftada en az 300 gr), Az tereyağı (günlük maksimum 10 gr) ve az margarin yemek, Yüksek ensülini düşürmek, Yağsız süt ve yağsız (%0) süt ürünlerini tercih etmek, yoğurt yemek, Lifli yiyecek tüketimini arttırmak (meyve, tahıllar. sebze ve sebzegiller), Besinsel tekli ve çoklu doymamış yağ asiti (zeytin, ayçicek, kolza, mısır) tüketimini arttırmak, Kandaki trigliserid fazlasını önlemek, Yeterli miktarda A, C, E vitaminleri. selenyum ve krom (bira mayası) almak, Stresi kontrol etmek, Spor yapmak ve Sigarayı bırakmak olarak sayabiliriz.

HAREKETSİZLİĞİN KALP DOLAŞIM SİSTEMİNE ETKİSİ. Vücut kompozisyonu istenilen seviyeye gelir, Fizyolojik ve psikolojik stresten uzaklaşılır, Kalp 1/3 oranında faydalı olarak büyüyerek büro kalbi olmaktan kurtularak, yüklenmelere karşı güçlenir, Kalp odacıklarının, hacmi de büyüyeceğinden, kalbin içine aldığı ve vücuda pompaladığı kan miktarı da artar, İstirahat halinde kalp daha ekonomik çalışır Kalpte oluşan yeni kılcal damarlar neticesi kalp daha iyi beslenebilir, Vücut oksijeni daha verimli kullanabilir. Egzersizler düzenli ve bilinçli bir şekilde yapıldığı takdirde; CHD riski azaltılabilir. Buna göre; Egzersiz ile kronik olarak gelişen miyokard dolaşımı ve metabolizmanın gelişmesi hypoxic stress (O2’sizliğin gerilimde) kalbi koruyabilir; Egzersiz ile birlikte miyokardiakın kasılma veya mekaniksel özelliklerindeki artışı; Hemostatik mekanizmada ve kanın yapısında düzenleme olur, Kandaki lipit görünüşü normal seviyededir, Egzersiz ve dinlenme esnasında miyokard çalışmasında anlamlı azalma olması, kan basıncı ve kalp atımındaki olumlu değişikliklere neden olabilir, Vücut kompozisyonu istenilen seviyeye gelir,

EGZERSİZ VE STRES TESTİ Niçin Stres Testi Yapılır? Kan basıncındaki anormallikleri ortaya çıkarmak. Egzersiz ile sistolik kan basıncındaki normal artışdan daha fazla gözükmesine karşın dinlenme anındaki kan basıncında normal görünüm vardır. Bu egzersizdeki yüksek tansiyon kalp dolaşım sistemindeki gelişme ile anlamlı olabilir. Kalp-dolaşım sistemindeki gelişmelerin belirlenmesi ile değişik müdahalelere cevap verilmesi (ilaç,diyet vs) gözlenir. Fonksiyonel aerobik kapasitesinin belirlenmesi için gereklidir. Normal görünümde kadın ve erkeklerde kalp krizinin belirtileri sessiz olması sebebiyle gizli olan kalp rahatsızlıkları EKG’de görünmez. Kroner kalp rahatsızlıklarının ancak %30’u dinlenme anındaki EKG’de gözükür, düzenli yoğun egzersizlerde ise yaklaşık %80 anormallikler bulunur. Birçok örnekteki göğüs semptomların egzersiz ile ilişkisinin değerlendirilmesi ve tekrar düzenlenmesi için 40 yaşının üzerindeki bireylerin göğüs ağrılarının veya egzersiz sırasında veya dinlenme anında sol kol veya omuzdaki ağrıların ilişkisi belirlenebilir. Kalbin rahatsızlığının tedavisine yönelik egzersiz programları korunmak için yapılır. Stres testinin sonuçlarına göre düzenlenecek egzersiz programının çeşidi, sıklığı, süresi ve yoğunluğu bireyin fonksiyonel kapasitesine göre planlanır. Testin tekrarlarda ise programlar sayesindeki gelişmelerin belirlenmesi ve programın güvenliğinin kabul edilmesi için gereklidir.

Stres Testi Kime Yapılmalı? Eğer birisi 35 yaş altında ise daha önceden kalp-dolaşım rahatsızlığı geçirmemişse ve 2 yıl içerisinde risk faktörü olarak gözüken tıbbi bir gelişim bilinmiyor ise, Eğer kişi 35 yaşın altında fakat CHD olayına sahip veya risk faktörleri ile anlamlı bir bağlantı mevcut ise , 35 yaşın üzerindeki bütün bireyler için uzman bir doktor nezaretinde egzersiz testinden önce egzersiz esnasında ve sonra EKG monitöründe takip edilmeli.

KALP DOLAŞIM RAHATSIZLIKLARI İÇİN EGZERSİZ KURALLARI İlk egzersizler esnasında; CHD riskinde tehlike sınırlarındaki yaşa gelindiğinde EKG’den elde edilecek bilgilere ihtiyaç vardır. Aynı zamanda ilk egzersize başlarken uzman doktor denetiminde yapılması tercih edilir. Stres testi esnasında elde edilen kalp atım ve oksijen kullanımı bilgileri egzersizin kurallarının oluşturulmasında kullanılır , Bu bireysel egzersiz programlarında kişinin fiziksel ve sağlık durumları ile egzersizin şekli, süresi, sıklığı, yoğunluğunu belirleyen temel programlardır.

Kalp Dolaşım Rahatsızlıkları İçin Program Aerobik egzersizin belirlenmesinde kişisel örneklemeler. Haftalık Tahmini VO2 Max VO2% Enerji Seviyesi Egzersiz seviyesi Süresi Mesafesi 1mil= 1610 m 1 12.3 50 3.5 Yürümek 3 mph (20 dak/mil) 12 0.6mil (970 m.) 2 13.0 54 3.7 15 0.75(1210m) 3 14.0 58 4.0 Yürümek 4 mph (15 dak/mil) 20 1.3 (2100 m.) 4 15.0 62 4.3 Yürüme-jogging 4.3 mph (14 dak/mil) 1.4 (2250m ) 5 16.0 66 4.6 Yürüme-jogging 4.5 mph (13 dak/mil) 1.5 (2415m) 6 17.0 70 4.9 Yürüme-jogging 4.7mph (12 dak/mil) 1.6 (2580m) 7 18.0 74 5.1 Yürüme-jogging 5 mph 1.7 (2740m) 8 19.0 78 5.4 25 2.1(3380m) 9 Yürüme-jogging 5.5 mph (11 dak/mil) 2.3 (3740m) 10 20.0 82 5.8 30 2.7 (4350m)

Kardiyovasküler aletlerle ne kadar çalışılmalıdır? Bisiklet, kürek, yürüme bandı gibi aletlerin haftada en az 3 gün, süre olarak da günde en az 30 ile 60 dakika arasında kişiye uygun hazırlanacak nabız aralığında çalışılmasıyla yağ yakımı sağlanır. Kardiak Risk İndeksi

1. YAŞ ( 10-20 ARASI ) ( 21-30 ) ( 31-40 ) ( 41-50 ) ( 51-60 ) ( 60 -.... ) Puanlama 1 2 3 4 6 8 2. KALITIM Eğer hiç hasta akraba yok ise 1 akraba, 60 yaş üzeri 2 akraba 1akraba 60yaş altı 60 altı 3 akraba 3. KİLO 5 LBS ‘den aşağı standart kilodan aşağı ise -5 ile +5 lbs arası ise 6-20 lbs 21-35 lbs 36-50 lbs 51-65 lbs 5 7 4.SİGARA (GÜNDE) Kullanmayan tek veya çift sigara 10 dan az sigara 20 sigara 30 sigara 40 sigara ve fazlası 10 5.EGZERSİZ Yoğun çalışma ve Rekreatif etkinlik yapanlar Orta çalışma ve rekreatif etkinlik Yapanlar Masa başı iş ve yoğun rekreatif etkinlik yapanlar orta rekreatif hafif rekreatşif Hiçbir şekilde egzersiz yapmayan bireyler 6. KOLESTEROL VE DİETTEKİ YAĞ ORANI Kolesterol 180 mg. Aşağısında ve hayvansal ve katı yağ olmayan diet Kolesterol 181-205 mg.ve %10 yağ içeren diet 206-230 mg. ve %20 yağ 231-255 mg. ve %30 yağ 256-280 mg. Ve %40 yağ 281-330 mg. ve %50 yağ 7. KAN BASINCI 100 üzerindeki okumalar 120 üzerindeki Okumalar 140 üzerindeki 160 üzerindeki 180 üzerindeki 200 ve üzeri 8.CİNSİYET Bayan 40 yaş altı Bayan 40-50 yaş arası Bayan 50 yaş üstü Erkek Kısa boylu erkek Kel ve kısa boylu

Kardiak Risk İndeksi Bu testin uygulandıktan sonra çıkan skorlara göre puanlanmasına bakarsak ; 6-11 puan: ortalama altı çok az risk 12-17 puan:ortalama altı risk 18-24 puan: normal risk ortalaması 25-31 puan: orta derece risk 32-40 puan: tehlikeli düzeyde risk 41-62 puan: acil durum! doktorunuza görünün

KAN BASINCI (TANSİYON) VE SAĞLIK Yaşlara göre sistemik arteriyal kan basıncının oranı Sistolik basınç 140, diastolik basınç 90’ın altında ise normal kan basıncından bahsedilir. sistolik 140-160 arası ve diastolikte 90-95 arası bulunuyorsa buna “sınır tansiyon yüksekliği” denir.

Yüksek Kan Basıncı (Tansiyon) Yüksek Kan Basıncının Yedi Nedeni 1. Beslenme düzeninde aşırı protein. Çok fazla protein, yapışkan bir kan anlamına gelir, 2. Hayvansal yağların aşırı derecede kullanımı, kan damarları duvarları üzerinde kolesterol oluşumunu hızlandırır, 3. Salgı bezleri dengesini bozan, vitaminlerden yoksun besin, 4. Aşırı derecede uyarıcı yiyecek ve içecekler(Baharat, alkol, sigara), 5. 1,3 ve 4. maddelerin yol açtığı yetersiz bir böbrek çalışması, 6. Kalsiyum ve B kompleks vitaminleri yetersizliğinde ileri gelen aç bir sinir yapısı, 7. Kan damarları duvarları üstünde ürik asit tuzlarının tortulaşmasına yol açan dışarı atım yetersizliğinin meydana getirdiği zehirlenmiş kan dolaşımı.

Sistol /Diastol (mmHg) Kan Basıncı Değerlerine Göre Öneriler Kategori Sistol /Diastol (mmHg) Öneriler Normal Normal Üstü Yüksek Tansiyon 1 Safha 2.Safha 3.Safha 4.Safha 130/ 85’den az 130- 139/ 85-89 140-159 /90-99 160-179 /100-109 180-209 /110-119 210 ve üstü 120 ve üstü En az 2 yıl ara sıra ölçün En az 1 yıl kontrol ve yaşantınızı düzenleyiniz 2 ay düzenli ölçüm ve yaşantınızı düzenleyiniz. Tıbbi teşhis-1 ay içinde tedavi. Tıbbi teşhis-1 hafta içinde tedavi. Derhal tıbbi teşhis ve tedaviye başlayınız.

Aerobik Egzersiz Sırasındaki Kan Basıncı Ortalama kan basıncı (MBP) nabız basıncından (PP) yani sistolik ve diastolik basınç arasındaki farktan hesaplanır. Dinlenim ortalama kan basıncı ; MBP = PP / 3 + DP ve PP = SP – DP olduğundan, MBP = SP- DP /3 + DP olur. (1. denklem) ortalama basınç hesabı ; MBP (mmHg) = (SP – DP) / 2 + DP  (2. denklem) Veya = (PP / 2) + DP

Kalp Atım Oranı (HR) ve Kan Basıncı (BP) Arasındaki Etkileşim kalp atım oranı ve sistolik basıncın çarpılmasından dolayı çift ürün veya oran-basınç ürünü (RPP) olarak adlandırılır. RPP, kişiler arasındaki stroke hacim farklılıklarını yansıtma anlamına gelmez . RPP = (HR x SP) / 100 veya HR = b.dk-1(dakikadaki vuruş) SP = mm Hg = HR x SP x 10-2 Örneğin, HR, 150 b.dk ve SP, 200mm Hg ise o zaman egzersiz sırasındaki RPP şöyledir; (150 x 200)100 = 30.000 / 100 = 300