Tms – 2 stoklar standardI MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

STANDARDIN AMACI Stoklar standardının amacı stoklarla ilgili muhasebe işlemlerini açıklamaktır. Stokların varlık olarak ilk defa kayda alınması, işletme faaliyetlerinde kullanılması ve elde çıkarılmasında maliyetin nasıl hesaplanacağı açıklanmaktadır. Ayrıca stokların dönem sonu değerlemesinde net gerçekleşebilir değerin nasıl hesaplanacağı ve kayıtlara ne şekilde yansıtılacağı hakkında da bilgi vermektedir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

STANDARDIN KAPSAMI Standarda göre stok kapsamında değerlendirilen varlıklar aşağıdaki gibidir ; İşin normal akışı içinde (olağan işletme faaliyetleri kapsamında) satılmak için elde tutulan, Satılmak üzere üretilmekte olan, Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde bulunan varlıklar, İşletmenin henüz ilgili geliri elde etmediği hizmet maliyeti MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

İşin normal akışı içerisinde satılmak üzere edinilen stoklar kapsamına ticari mallar girmektedir. Bu malların özelliği üzerinde herhangi bir işlem gerçekleştirmeksizin, belirli bir kâr marjıyla tekrar satışa sunulacak olmasıdır. Bir markette satışa sunulan mallar veya faaliyet konusuyla ilgili olarak edindiği mallar, örneğin satışa hazır arsa ve binalar da ticari mal olarak stok kapsamında yer alır. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standardın mevcut stok tanımlamalarına ek olarak getirdiği yeniliklerden birisi de tamamlandığı halde henüz satışı gerçekleşmemiş olan hizmet maliyetlerinin de stoklanması hususuna yer verilmiştir. Bu nedenle stoklar grubuna, 1- tamamlanmamış hizmet maliyetleri ve 2- tamamlandığı halde satışı gerçekleşmemiş hizmet maliyetleri için iki ayrı hesabın açılması önerilmektedir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standart kapsamında halen bulunan ve açılması önerilen hesaplar aşağıdaki gibidir ; 150 İLK MADDE VE MALZEME 151 YARI MAMÜLLER-ÜRETİM 152 MAMÜLLER 153 TİCARİ MALLAR 154 TAMAMLANMAMIŞ HİZMET MALİYETLERİ 155 TAMAMLANMIŞ HİZMET MALİYETLERİ 156 YOLDAKİ STOKLAR 157 DİĞER STOKLAR 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Bu standart kapsamında olmayan işlemler ; İnşaat sözleşmeleri, Finansal araçlar, Tarımsal faaliyetler kapsamındaki canlı varlıklar ve tarımsal ürünler, Standardın değerleme hükümleri kapsamı dışında tutulan stok kalemleri ise, Tarım ve orman ürünleri, Stokların rayiç (gerçeğe uygun) değerlerinden satış giderlerini düşerek saptayan aracıların elinde bulundurdukları stoklar. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

STOK MALİYETLERİNİN BELİRLENMESİ Stokların maliyeti, * tüm satın alma maliyetlerini, *dönüştürme maliyetlerini ve *stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

SATIN ALMA MALİYETLERİ Stokların satın alma maliyetlerine dahil edilecek unsurlar aşağıdaki gibidir (Madde 11) : * satın alma fiyatı, * İthalat vergileri ve diğer vergiler, * nakliye, yükleme boşaltma maliyetleri * mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle doğrudan bağlantısı kurulabilen maliyetler. Standart gereği, stokları bulunduğu konuma getirinceye kadar yapılan harcamalar satın alma maliyetine ilave edilir, bulunduğu konuma getirildikten sonra yapılan giderler maliyete ilave edilmez, dönem gideri olarak kaydedilir. Genel olarak Tekdüzen uygulaması ile standart uyumludur. Farklılık vadeli alımlarda ortaya çıkmaktadır. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Örnek ; Bir işletme ithal ettiği 200 Örnek ; Bir işletme ithal ettiği 200.000 TL’lik ticari mal ile ilgili olarak aşağıdaki işlemleri yapıyor. Ticari malın gümrükten çekilmesi sırasında 160.000 TL gümrük vergisi ve mala ilişkin KDV’yi banka aracılığıyla ödemektedir. Ticari malın depoya taşınması için 400 TL + KDV peşin ödeme yapılmıştır. Depo kirası olarak 500 TL + KDV ödenmiştir. Malın 100.000 TL’lik kısmı satılmak üzere başka bir şehre gönderilmiştir. 100 TL + KDV nakliye gideri ortaya çıkmıştır. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Stoklar standardı ile uygulamaya getirilen en önemli yenilik vade farklarının stok maliyetlerine dahil edilmeyip, faiz gideri olarak muhasebeleştirilmesidir. TMS 2’ye göre, vadeli satın alınan stoklarla ilgili olarak, peşin alım fiyatı ile ödenen fiyat arasında bir fark olması durumunda, aradaki fark finansman unsuru içerir. Bu unsur finanse edildiği dönemde faiz gideri olarak muhasebeleştirilir. (Md. 18) MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

--------------------------- Örnek ; Aylık finansal tablo düzenleyen bir ticaret işletmesi, 01/12/2012 tarihinde peşin fiyatı 5.000 TL olan bir ticari malı 3 ay vadeli olarak 5.300 TL’ye satın almıştır. Muhasebeleştirme işlemlerini yapınız. A Etkin Faiz Oranı = --------------------------- - (1+n) (t/360) MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

--------------------------- İç İskonto Oranı olarak da adlandırılan bu formüle göre iç iskonto oranı 0,2660 olarak belirlenmiştir. Yapılan hesaplamalar sonucunda = 103 TL 5.300 Etkin Faiz Oranı = --------------------------- - (1+0.2660) (30/360) MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Anapara Vade Tarihi Vadeye Kalan Gün Faiz Oranı Reeskont Tutarı İndirgenmiş Tutar Aylık Faiz Gideri 5.300 31.12.2012 30 0,2660 103 5.197 31.01.2013 61 208 5.092 104 28.02.2013 89 300 5.000 93 MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

İSKONTO İŞLEMLERİ MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standarda göre ticaret iskontosu ve benzeri diğer indirimlerin satın alma maliyetinden düşülmesi gerekir. Katalog fiyatı üzerinden yapılan iskontoya «ticaret iskontosu» denilir. Belirli alış miktarlarının aşılmasında yapılan iskontoya «miktar iskontosu» denilir. Vadeli satışın peşin ödenmesinden dolayı yapılan iskontoya ise «kasa iskontosu» denilir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Miktar İskontosu Örneği ; KLM ticaret işletmesine yıl sonunda satıcı firma tarafından belirli satış miktarlarını aştığı için 1.000 TL miktar iskontosu yapılarak mevcut borcundan düşülmüş ve bu durum işletmeye bildirilmiştir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Kasa İskontosu Örneği , EFG işletmesi finansal tablolarını aylık olarak düzenlemektedir. İşletme peşin bedeli 1.000 TL olan bir malı 3 ay vadeli olarak 1/1/2012 tarihinde 1.300 TL’ye satın almış durumdadır. İşletmeye ikinci ay vadeyi beklemeden ödeme yaptığı için 190 TL kasa iskontosu yapılmıştır. (iç iskonto oranı 1,89) Kasa İskontosunu Tekdüzen Muhasebe Sistemi ve TMS’ye göre muhasebeleştiriniz. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

DÖNÜŞTÜRME MALİYETLERİ MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standarda göre dönüştürme maliyetleri mamul veya hizmetin kullanıma hazır duruma getirilmesi için katlanılan giderlerin tamamından oluşmaktadır. Dönüştürme maliyetleri, direkt işçilik giderleri ve genel üretim giderleri toplamından oluşmaktadır. Standarda göre sabit genel üretim giderleri; amortisman, fabrika binası ve techizatın bakım onarım giderleri gibi üretim miktarından nisbeten bağımsız kalabilen giderlerdir. Değişken genel üretim giderleri ise endirekt madde-malzeme, endirekt işçilik ve üretim miktarıyla doğru orantılı olarak değişen giderlerdir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standarda göre dönüştürme maliyetleri 4 şekilde hesaplanmaktadır ; Standartta sabit genel üretim giderlerinin maliyetlere yüklenmesinde normal maliyet yöntemi benimsenmiştir. Bu yöntemde, sabit genel üretim giderlerinin dönüştürme maliyetlerine dağıtımı üretim faaliyetlerinin normal kapasitede olacağı varsayımıyla yapılmaktadır. Standarda göre dönüştürme maliyetleri 4 şekilde hesaplanmaktadır ; Tam Maliyet Yöntemi Normal Maliyet Yöntemi Değişken Maliyet Yöntemi Direkt (Asal) Maliyet Yöntemi MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Örnek ; Bir üretim işletmesinin dönemdeki üretim bilgileri aşağıda verilmiştir. İşletmenin normal kapasitesi 60.000 br’dir ve dönemde 50.000 br üretim yapılmıştır. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

ORTAK ÜRÜNLERİN MALİYETİNİN HESAPLANMASI MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Üretim sürecinde aynı anda birden fazla ürün birlikte üretilebilir Üretim sürecinde aynı anda birden fazla ürün birlikte üretilebilir. Birlikte üretilen ürünün, her ürünün ana ürün olduğu «ortak ürünler» veya ana ürün ve yan ürün olabilir. Her bir ürünün üretim maliyetlerinin ayrı olarak belirlenemediği durumlarda, bu maliyetler ürünler arasında rasyonel ve tutarlı bir temele göre dağıtılır. Maliyetlerin dağıtımı, ürünlerin ayrılma noktasındaki veya sonraki nisbi satış değerlerine göre yapılabilir.(Md. 14) MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standartta birleşik mamüllerin maliyetinin ayrı olarak belirlenemediği durumlarla ilgili kesin bir yöntem öngörülmemektedir. Ortak ürünlerin maliyetlerini başından itibaren ayrıntılı olarak izlemek mümkün değildir. Mamüllerin birbirlerinden ayrıştıkları noktaya ayrışma noktası denilir. Ayrışma noktasına kadar yapılan üretim giderleri tüm mamüller için ortaktır. Ortak ürünlerin maliyetlerinin belirlenmesinde en önemli konu, ayrışma noktasına kadar yapılan birleşik giderlerin dağıtımıdır. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Ortak ürünlerin ayrışma noktasına kadar yapılan birleşik giderlerin dağıtımında kullanılan belli başlı yöntemler, ürün miktarlarını esas alan dağıtım yöntemi ve piyasa değerini esas alan dağıtım yöntemi olmak üzere iki grupta toplanabilir. Standartta ürünlerin piyasa değerlerinin birbirine yakın olması durumunda «piyasa değerini esas alan yöntem» önerilmektedir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Örnek ; Bir rafineride benzin, kurşunsuz benzin ve motorin üretimi yapılmaktadır. Dönemde ortaya çıkan birleşik giderler, ayrışma noktasındaki üretim miktarları ve birim satış fiyatları ise aşağıdaki gibidir. Dönem Giderleri ; DİMM 250.000 , DİG 50.000, GÜG 80.000 Ortak Ürünler Miktar Birim Fiyat Satış Hasılatı Oran Benzin 100 1200 120.000 % 21 Kurşunsuz Benzin 150 1300 195.000 % 35 Motorin 200 1250 250.000 % 44 Toplam 450 565.000 MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

YAN ÜRÜNLERİN MALİYETLERİNİN HESAPLANMASI MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Yan ürünler genellikle önemsizdirler Yan ürünler genellikle önemsizdirler. Böyle bir durumun olması durumunda yan ürünler net gerçekleşebilir değeriyle ölçülür ve bu tutar ana ürünün maliyetinden düşülür. Yan ürünlerin değerlenmesinde iki yaklaşımdan bahsedilebilir, * birincisi, yan ürünlere maliyetten pay verilmemesi, * ikincisi, yan ürünlere maliyetten pay verilmesidir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Birinci yaklaşımda ürünler stoklara alınmamakta ve gelirleri diğer olağan gelir ve kâr olarak değerlendirilmektedir. İkinci yaklaşım standartta öngörülen «Net Gerçekleşebilir Değer» yaklaşımıdır. Net Gerçekleşebilir Değer, «işin normal akışı içerisinde tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlama maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderlerinin düşülmesiyle bulunan tutardır.» MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Örnek ; Bir un fabrikasında, unun yanı sıra kepek üretimi de yapılmaktadır. Dönemde gerçekleşen birleşik üretim giderleri toplamı 100.000 TL’dir. Yan ürünün tahmini satış fiyatı 4.000 TL, ayrışma noktasından sonra yan ürünün tamamlanması için ortaya çıkan giderler 200 TL’dir. Gerekli muhasebeleştirmeyi yapınız. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

HİZMET SUNAN İŞLETMELERDE STOK MALİYETİ MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Standarda göre verilen hizmetlerle alakalı hasılatın finansal tablolara gelir olarak yansıtılmadığı durumlarda ilgili giderler stok hesabına yansıtılır. Hizmet işletmelerinde stok maliyeti, personel giderleri ve hizmetin sunulmasıyla ilgili diğer giderlerdir. Hizmet sunan bir işletmenin stoklarının maliyeti, kâr marjını veya işletmeler tarafından fiyatlara dahil edilen üretimle ilgili olmayan maliyetleri içermez. Standarda göre hizmetlerin üretildiği dönemde stoklanması gerekir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

Örnek ; Bir film şirketi, 2012 yılı içerisinde belgesel programı hazırlamak için çalışmalara başlamış ve toplam 50.000 TL harcama yapmıştır. Belgeselin çekimi tamamlanmamıştır. Aynı işletme 2012 yılı içerisinde bir reklam filminin çekimine de başlamış ve tamamlamıştır. Ancak reklam filminin gösterim için satışı yapılmamıştır. İlgili muhasebeleştirmeyi yapınız. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

STOK MALİYETLERİNİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ Maliyeti esas alan yöntemler; gerçek parti maliyeti, FIFO, ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi Perakende Yöntemi Standart Maliyet Yöntemi STOKLARI ENVANTERDE DEĞERLEME Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin küçük olanı ile değerlenir. MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

STOKLARIN GİDERE DÖNÜŞMESİ MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ- YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN