Kartlar •Ekran Kartı •Ses Kartı •Ağ Arabirim Kartı (NIC) •Fax/Modem Kartı •SCSI Kartlar

Ekran Kartı

EKRAN KARTI Ekranda gösterilecek resimleri oluşturmakla sorumludur. İşlemciden aldığı verileri(ikili), resme dönüştürerek ekrana yollar. Ekran kartı aslında CPU ile ekran arasında çevrim işi yapar. Ekran kartları küçük bir bilgisayar gibi kendine has işlemci ve hafıza birimine sahiptir. Yaygın ekran kartı üreticilerinden Asus, Giga-Byte, Biostar, Leadtek, Sparkle ve Sapphire sayılabilir.

Ekran Kartı Temel Bileşenleri Grafik İşlemci (GPU=Graphic Processing Unit) Görüntü Belleği RAMDAC BIOS

Ekran Kartı Yapısı GPU Soğutucusu ve Altında GPU SLI / CrossFire Köprüsü Arayüzü HDMI Bağlayıcı Eski nesil kartlarda S Video veya Composite Bağlayıcı Ekranda yeni nesil kabul edilebilecek bir ekran kartını görmektesiniz. Bu ekran kartı PCI Express bağlantı ara yüzüne sahiptir. Ancak dikkat edilirse standart anakart bağlantı ara yüzünün tersi yönde ikinci bir ara yüz daha bulunmaktadır. Bu SLI veya CrossFire olarak bilinen çift ekran kartı kullanımını sağlayan köprüler için olan arayüzdür. Ekran kartı PCB’sinin üzerine video bellekleri ve GPU yer almaktadır. GPU’lar ciddi anlamda ısı ürettiği için güçlü bir soğutma fanının altında yer almaktadır. Ekran kartının monitör veya diğer görüntü birimleri ile bağlantısını sağlayan çeşitli tipte bağlayıcıları mevcuttur. DVI bağlayıcı güncel tüm ekran kartları üzerinde yer alır. VGA bağlayıcı ise eskiden tek tip bağlayıcı olsa da, artık bu bağlayıcıya sahip olmayan çok sayıda ekran kartı da vardır. Her ekran kartının genelde bir tane de TV çıkışı sağlayan bağlayıcısı mevcuttur. Bu bağlayıcı yeni nesil kartlarda HDMI olmaktadır. Eski nesil kartlarda ise S Video veya Composite bağlayıcılar yer almaktaydı. Şimdi bu bileşenleri detaylı şekilde ele alalım. VGA Bağlayıcı DVI Bağlayıcı PCI Express Arayüz Video Belleği 7

Grafik İşlemcisi: Görüntü hesaplamalarını yapmak için ekran kartının üzerine oturtulmuş bir CPU`dur. 3D fonksiyonlarında sıkça kullanılan ondalıklı sayı işlemleri için optimize edilmişlerdir. CPU`ya neredeyse hiç yük bindirmeden üç boyut işlemlerini tek başlarına tamamlayabilirler. Bu yüzden de grafik işlemcileri GPU (Graphics Processing Unit - Grafik İşlemci Birimi) adıyla anılırlar.

Görüntü Belleği : GPU' nun, büyük ve kompleks işlemleri hızlı bir şekilde işleyebilmesi için büyük hafıza miktarına sahip olması gereklidir.

Graphics DDR Son çıkan ekran kartlarında genelde GDDR3 veya GDDR5(ATI) kullanılıyor. GDDR3 ile 5 arasında da farklar var. Çalışma frekansı, stabilite, kararlılık değişkenleri gibi.GDDR5'te hatalı gönderilen veri yapılan işlemi bozmadan düzletip tekrar GPU'ya yonlendırebilen bir bileşen var.

PCI Express Günümüzde bazı ekran kartları, hem kendi üzerindeki hem de anakart üzerindeki hafızayı beraberce PCI Express'in sağladığı yüksek bant genişliği sayesinde kullanabilmektedir. Bu konuda her iki işlemci firmasının kendine has teknolojileri mevcuttur. ATI'nin HyperMemory ve NVIDIA'nın Turbo Cache teknolojisi gibi

Anakart Bağlantı Arayüzleri Ekran kartları 3 farklı bağlantı arayüzü kullanır PCI AGP (Özelleşmiş PCI) PCI Express AGP, ekran kartları için özelleşmiş bir PCI türevidir Ekran kartları 3 farklı bağlantı arayüzü kullanır. Bunlar PCI, AGP ve PCI Express’tir. PCI veri yolları bir çok aygıt için yeterli hız imkanı sunuyor olsa bile, güncel ekran kartları için yeterli değildir. AGP ise, ekran kartları için özelleşmiş bir PCI türevidir. PCI Express ise aslında PCI’ın yerini alan yeni nesil genişleme yolu teknolojisidir. PCI Express, hem PCI’ın hem de AGP’nin alternatifidir. 13

AGP veriyolu Ekran kartlarının işlemciyle direk haberleşmek için kullanabilecekleri yüksek bant genişliğine sahip slotları vardır. PCI 2.1 spesifikasyonlarıyla belirlenen AGP, PCI gibi 33 değil daha yüksek bant genişliği için 66 MHz`te çalışır. AGP de tıpkı PCI gibi 32 bit genişliğindedir ama 66 MHz`te çalışır.Bunun dışında kendine özel bir sinyalleşme ile 2X, 4X ve 8X hızlarında bu bant genişliği 2`ye, 4`e ve 8`e katlanır. Bu slotun başka bir avantaji da PCI veriyolundaki gibi bant genişliğinin paylaşılmamasıdır Yani AGP`nin bütün bantgenişliği ekran kartına aittir.

RAMDAC: Analog monitörler için çıkış üreten üç adet DAC ve bir SRAM den meydana gelen yapıdır. SRAM renk paletini oluşturan üç ana renk(kırmızı, yeşil ve mavi) değerlerini depolamak içindir. DAC ise her bir renk kanalı için monitöre uygun analog voltaj değerini oluşturmada kullanılır. RAMDAC 'ın hızlı olması performansı artırır.

RAMDAC: RAMDAC (RAM Dijital-to-Analog Converter) görüntü belleğindeki verileri analog RGB (Red Green Blue) sinyallerine çevirerek monitör çıkışına verir. Monitörde kullanılan üç ana renk için de birer RAMDAC ünitesi vardır ve bunlar her saniye belirli bir sayıda görüntü belleğini tarayıp oradaki verileri analog sinyallere dönüştürürler. RAMDAC`in bu işlemi ne kadar hızlı yapabildiği ekran tazeleme hızını belirler. Bu hız Hz cinsinden belirtilir ve ekrandaki görüntünün saniyede kaç kere yenilendiğini gösterir. Örneğin monitörünüz 60 Hz`te çalışıyorsa gördüğünüz görüntü saniyede 60 kere yenilenir. Ekran tazeleme hızının 85 Hz`in üstünde tutulması önerilir. (göz sağlığı için) LCD ekranlar yapıları gereği dijtal olduklarından RAMDAC`ten değil de direk görüntü belleğinden görüntü bilgisini alıp kullanabilirler. Bunun için DVI (Digital Video Interface) adında özel bir bağlantı kullanırlar.

BIOS: Ekran kartlarının da birer BIOS'ları vardır. Burada ekran kartının çalışma parametreleri, temel sistem fontları kayıtlıdır. Ayrıca bu BIOS sistem açılırken ekran kartına ve onun belleğine de küçük bir test yapar. Font:yazı karakteri

Görüntü nasıl oluşur?Piksel nedir? Tüm dijital görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. Bu piksellerden binlercesi bir araya gelerek ekrandaki görüntüyü oluşturur. Ekranda görüntülenen piksel sayısına çözünürlük denir. Yatay ve düşey olarak tanımlanır.640×480, 800×600 şeklinde gösterilir. Ekranda görüntülenen piksel sayısı arttıkça görüntünün kalitesi ve netliği de bu oranda artar. Yani 1024×768 piksel görüntü 640×480 göre daha nettir.

Piksel İngilizce Pixel (Picture Element) teriminin kısaltılması sonucu oluşmuş bir sözcüktür. Resim Elementi olarak çevrilebilir.

1 milyon piksel =mega piksel

Renk Derinliği Piksellerin alabileceği renkler kırmızı, yeşil ve maviden türetilir. Renk derinliği bu renklerin miktarını belirler. Renk derinliği ne kadar artarsa her pikselin alabileceği renk sayısı artar, renkler gerçeğe daha yakın olur. Renk derinliği bit cinsinden belirtilir. 8 bit kullanıldığında bu bitlerden 2üzeri8 = 256 kombinasyon üretilir. 8 bit renk derinliğinde de her piksel için 256 renk kullanılabilir. Peki ekran kartı üretemediği renklere ne yapar? Bu durumda hazırdaki renklerin değişik kombinasyonlarını kullanarak üretilemeyen renge yakın bir renk oluşturur ve onu gösterir.

Kart çıkışları Görüntüyü aktarmak istediğimiz ortama uygun kart çıkışlarının olması gerekmektedir. Günümüzde yukarıdaki çıkışlar kullanılmaktadır. Sırayla soldan sağa doğru, S-Video, DVI ve SVGA/XGA çıkışları

Çıkışlar: SVGA:(Super Video Graphics Array) CRT monitörler için kullanılır. Bazı LCD ve plazma monitörler de desteklemektedir. Fakat elektiksel gürültü ve resim bozma gibi dezavantajları vardır. DVI: Dijital video arabiriminin baş harflerini temsil eder. SVGA nın yerini almaktadır. Dijital cihazlar(LCD, Plazma ve projeksiyon) için üretilmiştir. Ama hem dijital hemde analog olarak çalışabilmektedir. SVGA' nın eksikleri burada görülmez. Üç farklı tipi vardır. DVI-D: Sadece dijital DVI-A: Sadece analog DVI-I: Hem analog hem de dijital

Çıkışlar (devam) S-VIDEO: TV, DVD oynatıcı, oyun konsolu gibi ürünlerde kullanılır. Bilgisayardaki görüntüyü TV ye aktarmak için kullanılır. HDMI: (High-Definition Multimedia Interface) pin sayısı ve sırası olarak yapısı, DVI la birebir aynı. Fakat paketlenmesi ve görüntüye ek olarak bir de ses aktarabilmesi HDMI'ı DVI'dan bariz bir şekilde ayırır.

hdmi

D-Sub: analog görüntü aktarım arabirimidir. D-Sub, görüntü aktarımı çevredeki parazitlerden etkilenebilir.

Ana Özellikler Grafik İşlemci NVIDIA GeForce 9500 GT Yapı PCI-Express Grafik Bellek 1 GB Bellek Arabirimi 256 bit Bellek Tipi DDR2 Ekran Arabirimi HDMI - DVI - D-Sub Teknik Özellikleri Maksimum Çözünürlük 2560 x 1600 Bellek Özellikleri Grafik İşlemci Saat Hızı 550 MHz RAMDAC Hızı 800 MHZ

Ses ve Duyma

Ses Kartı Ses giriş ve çıkışı yapmak için kullanılır Görevi; dışarıdan verilen ses sinyallerini almak, program tarafından gönderilen sesleri dışarıya vermektir. Ses sinyallerini kaydetmek , Ses sinyallerini sentezlemek , Ses sinyallerini karıştırmak ve değiştirmek , Ses sinyallerini yürütmek (çalmak) , için kullanılır.

Ses Kartı

Ses Kartı Bileşenleri Dijital Sinyal İşlemcisi Giriş sesleri için Analog-Dijital çevirici (ADC) Çıkış sesleri için Dijital-Analog çevirici (DAC) Veri depolaması için Flash bellek (eeprom) Harici müzik aygıtlarına bağlantı arayüzü Hoparlör, mikrofon, Line-In ve Line-Out Joystick, gamepad..

Ses kartı Günümüzde ses kartları anakartla bütünleşiktir.(onboard) Bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallere, analog ses sinyallerini de bilgisayarda işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür.

Fax / Modem Modem (modulator-demodulator)

Modem, Modülatör/Demodülatör kelimelerinin kısaltmasından ortaya çıkmış bir kelimedir. Modem kartı, telefon hattındaki analog bilgileri bilgisayarın anlayabilmesi için dijital bilgiye çeviren, aynı şekilde bilgisayardan gelen dijital verileri de telefon hattına analog bilgiye çevirerek süren bir aygıttır.

Uzak mesafelerde modem Bir bilgisayarın başka bir bilgisayar veya bir ağ ile iletişim kurabilmesi için ağ kartına (ethernet) veya modeme ihtiyaç vardır. Ağ kartı olan bilgisayarlar birbirleriyle kablo ile iletişim kurarlar. Uzak mesafelerde bilgisayarlar iletişim kurmak için modeme ihtiyaç duyar. Günümüzde çoğunlukla ADSL ( Asimetrik sayısal abone hattı ) adı verilen, mevcut telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden yüksek hızlı veri, ses ve görüntü iletişimini aynı anda sağlayabilen bir modem teknolojisi kullanılmaktadır. ADSL:Asymmetric Digital Subscriber Line