Kuzey ve Güney Köprüleri •Northbridge, RAM'e ve ekran kartına erişimi ve CPU'nun bu bileşenlerle iletişim kurabildiği hızları denetler. Ekran kartı, bazen Northbridge'e tümleşik olur. •Southbridge ise çoğu zaman CPU'nun sabit disklerle, ses kartıyla, USB (Evrensel Seri Veriyolu) bağlantı noktalarıyla ve diğer giriş/çıkış bağlantı noktalarıyla iletişim kurmasına imkan sunar.
Kuzey ve Güney Köprüleri
Anakart, CPU ve Köprüler
BIOS BIOS Basic Input/Output System (Temel Giriş/Çıkış Sistemi) Bilgisayarın ilk açılma işlevini yerine getiren yazılımdır. BIOS üreticileri •American Megatrends Inc. (AMI) •Phoenix Technologies •ALi •Winbond
BIOS Nedir? Ne İşe Yarar? "Basic Input/Output System" (Temel Giriş/Çıkış Sistemi) kelimelerinin baş harflerinin birleşmesinden meydana gelir. PCnizin çalışması için gereken temel işletim sistemi olarak özetlenebilir. Sadece okunabilir bellek (ROM) üzerine yazılmış bir yazılım olan BIOS, anakartınızın özelliklerini yönetebilmeniz/ kullanabilmeniz, diğer donanımlar arasında bir bağ kurması için görev yapar. Daha kaba bir ifadeyle, bilgisayarınız açılırken genelde Press DEL to Enter SETUP ifadesine hitaben DEL tuşuna basarak girdiğiniz bölümdür. Örneğin, anakartınız üzerinde olan donanımların listesini işletim sistemine BIOS verir.
BIOS Chipset
CMOS ne demek? •Complementary Metal Oxide Semiconductor (Bütünleyici Metal Oksit Yarıiletken); Bir tümleşik devre üretim teknolojisidir
Veri Yolu (data bus veya sadece bus) PC içindeki bileşenlerin birbiri ile haberleşmesini sağlayan devrelere veri yolu (BUS) denir. Tüm veri yolları 2 bölümden oluşur.Bunlar standart veri yolu ve adres veri yoludur. Standart veri yolu bilgi taşır. Adres veri yolu ise bilginin hangi adrese gideceğini belirler.
Adres yolu ve Veri yolu Adres yolu tek yönlüdür (tek şeritli bir karayolu gibidir). İşlemci Belleğe istediği verinin adresini bu yoldan gönderir. Veri yolu iki yönlüdür. İşlemci bellekten veri istediğinde (Adres yolunu kullanarak), bellek bu veriyi veri yolu üzerinden işlemciye gönderir. İşlemci ayrıca veri yolunu belleğe bilgi yazmak amacıyla da kullanabilir. Bu durumda adres yolundan adresi gönderilen bellek alanına veri yolundan gelen bilgi kaydedilir.
ÖRNEK İŞLEM : TOPLAMA TOPLA A,B,C komutunun işlemci tarafından nasıl gerçekleştirildiğini gösterelim. Bu komut işlemciye A ve B sayılarını toplayıp sonucu C sayısı olarak kaydetmesini anlatır. Bu komut nasıl gerçekleştirilir? İşlemci Adres yolunu Kullanarak A Sayısını Bellekten ister. Bellek Veri Yolundan A Sayısını İşlemciye Gönderir. İşlemci Adres yolunu Kullanarak B Sayısını Bellekten ister. Bellek Veri Yolundan B Sayısını İşlemciye Gönderir. İşlemci A ve B Sayısını Toplar ve Sonucu Bulur. İşlemci Adres yolunu kullanarak C Sayısına Bilgi Göndereceğini Belleğe Bildirir. İşlemci Veri Yolunu Kullanarak C Sayısını Belleğe Gönderir. Bellek Gelen Sonucu C Sayısı olarak Kaydeder.
ISA, PCI ve AGP genişleme veri yolları Bugün bilgisayarlarda ISA, PCI ve AGP genişleme veri yolları bulunmaktadır. Ana karta takılan kartların işlemci ve belleğe erişebilmelerini sağlayan genişleme yuvalarıdır. •Veri yollarına bağlanacak donanım aygıtları slot veya soket denilen geçmeli konnektörlerle ana karta bağlanırlar.
ISA genişleme veri yolu Industry Standard Architecture •(Sanayi Standardı Mimarı) •8 bit - 16 bit •8 Mhz •1981 •IBM
ISA genişleme veri yolu
PCI genişleme veri yolu Peripheral Component Interconnect Çevresel Bileşen Bağlantısı 1993 Intel 32 – 64 bit 33 Mhz
AGP genişleme veri yolu •Accelerated (Advanced) Graphics Port •(Hızlandırılmış (Gelişmiş) Grafik Portu) •1997 •Intel •32 bit •66 MHz – 533 MHz
AGP genişleme veri yolu Versiyonları; AGP 1x, 2x, 4x, 8x •Varyasyonları; AGP Express, AGI, AGX, XGP
PCI-X PCI eXtended •(Kapsamı genişletilmiş birbirine bağlı çevresel parçalar) •1998 •IBM, HP, Compaq •64 bit •66-533 MHz
Mini PCI •Dizüstü (Laptop) •32 bit •33 MHz
PCI Express •PCI-E (PCIe) •Intel •2004 •2.5 Gbps - 80 Gbps •x1, x4, x8, x16
Konnektörler (Bağlayıcılar) Molex; optik sürücü, sabit disk Berg; disket sürücü (4 pin) Anakart Güç; molex (P1) (20/24 pin) P4 güç; molex (4 pin) Yardımcı güç; molex (6 pin) SATA Güç; (15 pin)
Konnektörler (Bağlayıcılar)
Konnektörler (Bağlayıcılar)
Port çeşitleri
SCSI (Small Computer System Interface) Birçok farklı donanım birimini destekleyen (yazıcı, disk, cd-rom) uzun zamandır bilgisayar dünyasında kullanılan ve aynı veri yolunda birçok donanım birimini bağlanmasına imkan veren bir veri yolu yapısıdır.
IEEE1394 Firewire Daha çok video ses görüntü işleme ve DVD dünyasında kullanılan yüksek hızlarda veri aktaran bir yapıdır. Günümüz bilgisayarlarında SCSI’nın yerini almıştır.
PCMCIA veya PC Card Dizüstü bilgisayarlarda kullanılan genişleme yuvalarının bağlandığı veriyoludur. Her bir sokette tek bir kart desteği sunan PCMCIA yapı 32 bir genişliğinde paralel bir iletişim yapısına sahiptir.
ExpressCard PCMCIA kartlarının 2003 ten beri yerini almaya başlamış olan kart yapısıdır. Bu kart yapısının bant genişliği tipine göre 400Mbit/s(USB mod) – 2.5Gbit/s(PCI ex mod) aralığındadır. 26 pine sahiptir.
USB Evrensel seri veri yolu anlamına gelmektedir. Tak çalıştır özelliğine sahiptir. Tek bir bilgisayara toplam 127 adet donanım bağlamaya izin veren bir yapıdır. Harici donanım birimlerini bilgisayara bağlamak için kullanılır.