1 Soru 1: Son iki aydır et fiyatları çok yükseldi. Sizce et fiyatları neden yükseliyor? Cevap: Et fiyatlarının yükselmesinin birkaç nedeni var. 1-Koyun varlığımız terör nedeniyle yıllar itibariyle 44 milyondan 23 milyona düştü. Koyun eti üretimi azaldı. Koyun eti tüketenler de büyük baş hayvan etine yöneldi. 2-Kurban bayramı için 2 milyonun üzerinde büyük baş hayvan besiye alındı. Bu nedenle piyasaya büyük baş hayvan arzı azaldı. 3-Pazarda büyük baş hayvan eksikliği hissedilince basın haber yaptı. Bunu gören besiciler besisini almış hayvanlarını bile fiyat beklentisi ile pazara arz etmedi. 4-Et fiyatların da 2000 yılından buyana ciddi bir artış olmamıştı. Bütün bu şartlar bir araya gelince besici satış fiyatına zam yaptı. Son 2 ayın içerisinde karkas et alım fiyatlarında %25 civarında bir artış oluştu. Soru 2: Et fiyatlarının yükselmesinde Et ve Balık Kurumunun bir etkisi oldu mu? Cevap: Et ve Balık Kurumu, Mili Savunma Bakanlığının ton kırmızı etini, ton beyaz etini anlaşma gereği vermektedir. Bu kırmızı ve beyaz eti daha önce özel sektör iç pazardan hayvan alıp keserek üretiyordu. Et ve Balık Kurumu da iç pazardan hayvan alıp keserek üretiyor. Alınan hayvan sayısında bir artış sayısı yok. Milli Savunma Bakanlığına verilen et miktarında bir artış yok. Arz ve talep dengesi bozulmamış. Öyleyse et fiyatlarının yükselmesini Et ve Balık Kurumunun askeriyeye et vermesine bağlamak doğru değildir. Türk Silahlı Kuvvetleri toplamda ton et tüketmektedir. Et ve Balık Kurumu bugün bu etin sadece ton’unu karşılamaktadır. Kalan ton et’i özel sektör vermektedir. Hatta Jandarma Genel Komutanlığı 5000 ton civarındaki kırmızı et ihtiyacını da halen özel sektörden temin etmektedir. Fiyatlar arz ve talep dengesinin bozulmasıyla düşer veya yükselir. Et ve Balık Kurumunun fiyatları etkilediği doğru değildir.

2 Et ve Balık Kurumu sürekli pazar olduğu için bugün çiftçinin öz kaynaklarıyla veya devlet yardımıyla yaptırmış olduğu besi ahırlarının doluluk oranı %30’lardan %70’lere çıkmıştır. Bu kaliteli et üretimini artırmış ve sürekli kılmıştır. Uyguladığı projeler nedeniyle EBK’nun kestiği hayvanlarda Karkas ağırlık ortalamasında birim hayvan başına 50 kg artış olmuştur. Bu da et üretimine büyük bir destektir. Eğer Et ve Balık Kurumu özelleştirilmeden çıkartılmasa idi bugün kıymanın bile kilosu 20 TL’nin üzerinde olurdu diye düşünüyorum. Soru3: Et Fiyatları yükselmeye devam edecek mi? Cevap: Bu arz ve talep dengesine bağlı bir olaydır. Büyük baş hayvan sayımızda TÜİK ‘in verilerine göre ciddi bir azalma söz konusu değildir. Koyun varlığımızın azalması kırmızı et tüketiminin artması fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaktadır. Ama. Bayramda pazara arz olunacak 2 milyonun üzerindeki büyük baş hayvanın piyasayı dengeleyeceği şuanda serbest piyasada Kilogramı 11,50-12,00 TL olan karkas fiyatının bayramdan sonra 1 TL kadar aşağı düşeceği kanaatindeyim. Karkas ortalamasının artması sevindirici bir gelişmedir koyun eti açığının baskısını zaman içerisinde kapatacaktır. Soru 4: Et ve Balık Kurumu 2005 yılının 8. ayında Özelleştirilmeden çıkartıldı. O günden bu güne besiciye, tüketiciye kombinalarınızın olduğu bölgelere somut elle tutulur ne gibi faydaları oldu? Cevap: Et ve Balık Kurumu her şeyden önce Bilhassa kısıtı fazla olan Orta Anadolu’nun Doğusu, Doğu Karadeniz, Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinde pazar sıkıntısı çeken besiciye sürekli ve güvenli pazar oldu. Kalitede ve fiyatta eşik oldu. Özelleştirmeden çıktığı 2005 yılının 8 inci ayından itibaren stratejik plan çalışmalarını başlattı. Eskiyen teknolojilerini yeniledi. Kamu İhale Kanununda değişiklik oluşmasını sağladı. Milli Savunma Bakanlığı ile sözleşme imzalayarak besiciler, üreticiler adına kendisine sürekli pazar buldu. Besiciye de sürekli pazar oldu.

yılına kadar hazırlıkları devam etti yılı içerisinde faaliyetlerinde ciddi atılım yaptı. 8 kombinasında 1000 personeliyle ton kırmızı ve beyaz et üretimini planladı bununda büyük bir kısmını gerçekleştirdi. 1 kg et’e düşen 5.1 TL işletme masrafını 1.29 TL’ye düşürdü. EBK’nun yılı faaliyetleri hemen hemen aynı olduğu için 2008 yılı faaliyetlerimizi baz alarak 2009 yılının ilk 10 ayında gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerimizden kısaca bahsetmek istiyorum. Sanırım özelleştirmeden çıkmasının faydalarını somut olarak ortaya koymuş oluruz yılının ilk 10 ayında büyük baş, kanatlı hayvan kesmişken; 2009 yılının ilk 10 ayında büyük baş, kanatlı hayvan kesimi yaptık. Büyük baş hayvan kesiminde ki artış %129, kanatlı kesiminde ki artış %251’dir Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 129 dur Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 251 dir.

yılının ilk 10 ayında ton kırmızı et, ton beyaz et üretmiş iken, 2009 yılının ilk 10 ayında ton kırmızı et, ton beyaz et üretimi gerçekleştirdik. Kırmızı et üretimindeki artış %190, beyaz üt üretimindeki artış %252’dir Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 190 dır Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 252 dir.

yılının ilk 10 ayında üreticiye büyük baş alımı için TL, kanatlı hayvan alımı için TL ödenmiş iken; 2009 yılında büyük baş alımı için TL, kanatlı hayvan alımı için TL et parası ödenmiştir. Büyük başta besiciye ödenen parada ki artış %238 olurken, kanatlı hayvanda besiciye ödenen parada ki artış %318 olmuştur Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 238 dir 2009 Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 318 dir

YILI OCAK - EKİM ARASI KOMBİNA BAZINDA BESİCİYE ÖDENEN PARA MİKTARLARI 2009 YILI OCAK-EKİM AYLARI BESİCİYE ÖDENEN PARA MİKTARININ 2008 YILINA GÖRE ARTIŞ ORANI ADANAAĞRIBİNGÖLDİYARBAKIRERZURUMSAKARYASİNCANVAN % 775% 61% 351% 66% 114% 599% 1014% -25 YILLARADANAAĞRIBİNGÖLDİYARBAKIRERZURUMSAKARYASİNCANVAN BİRİM : TL YILI TOPLAM TL YILI TOPLAM TL. ARTIŞ ORANI (%)% 238 İllere et parası olarak gönderdiğimiz paradan kısmen örnek vererek yılının ilk 10 ayını karşılaştırırsak; Bingöl’e 2008 yılının ilk 10 ayında TL et parası gönderilmiş iken; 2009 yılının ilk 10 ayında TL gönderildi. Artış %351; Erzurum’a 2008 yılının ilk 10 ayında TL gönderilmiş iken 2009 yılının ilk 10 ayında TL gönderildi. Artış %114 olarak gerçekleşti. Ağrı’ya %61, Diyarbakır’a %66, Kahramanmaraş, Sivas, Gaziantep, Malatya ve Hatay gibi illerin bağlı olduğu Adana’ya %775 daha fazla et parası gönderildi. Bu besicinin daha çok üretmesi daha çok kazanması tüketicinin daha kaliteli ve güvenilir et yemesi demektir.

yılının ilk 10 ayında EBK’nun kombinalarında kesilen büyük baş hayvanların karkas ortalaması 199 kg iken 2009 yılında ilk 10 ay ortalaması 251 kg olmuştur. %26,25 artış sağlanmıştır. Bu büyük oranda Tar-Et projesinin uygulanışıyla elde edilmiştir. Tar-Et projesinde 190 Kg’ın altında bir erkek tosun karkas ağırlığına destek verilmeyeceği belirtilince besici ilk aşamada karşı çıkmıştı. Şuanda kurumumuzda kesilen erkek besi tosunlarındaki karkas ağırlığı ortalaması 287 Kg’ın üzerindedir. İnek kesimleri de eklenince karkas ortalaması 251 Kg’a düşmektedir. Bu birim hayvan başına daha çok et üretmek, kaliteli et üretmek demektir. Daha da yükseleceği kanaatindeyim YILI ORTALAMA KARKAS AĞIRLIK 2008 YILINA GÖRE % 26,25 ARTMIŞTIR.

8 Et ve Balık Kurumunun özelleştirilmeden çıkartılması kısıtı fazla olan Doğu Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz de üreticileri sevindirmiştir. Besicilerin pazar sorunu kalmamıştır. Bu bölgelerde ahırlardaki doluluk oranı %70’lere ulaşmış. Besicilerin eline %238 daha fazla para geçmiştir. Kombinalarımızın olduğu yerlerde Ekonomi canlanmıştır. Tüm ülke sathında Et ve Balık Kurumu sürdürülebilir pazar olmuştur. 30 yıllık Salam, Sosis, Sucuk, Pastırma ve Kavurma makinelerinin teknolojisini yenilemiştir. Dünyanın en son teknolojisini oluşturmuştur. Önümüzdeki yılda katma değeri yüksek bu ürünlerde de kalitede eşik olacaktır. Tüketicinin yanında olmaya devam edecektir. Soru 5: Kurum’un hazırladığı projeler var mı? Başarılımısınız? Uygulamada eksiğiniz var mı? Cevap: Evet Kurumumuz iki proje uygulamaktadır. 1- Tar-Et Projesi 2- SEKAP Projesi TAR-ET PROJESİ Tar-Et Projesinde başarılı olduğumuz ve başarılı olamadığımız kısımlar var. Eksiklerimizi besicilerle paydaşlarımızla görüşüyoruz. Bir kısmını düzelttik yılının ilk 10 ayında Tar-Et projesinden tosun kesmiş iken 2009 yılında tosun kestik. Artış oranı %135’dir. Ama istenilen seviyede değildir. Bu projeyle erkek tosun besisini teşvik edilmesi dişi hayvan kesilmesini azaltmış birim hayvandan alınan et miktarı yükseltilmiştir. Proje Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ve Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü tarafından Tarım ve Köyişleri Bakanlığı koordinesinde yürütülmektedir. Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Artvin, Batman, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kars, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Mardin, Muş, Siirt, Sivas, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli ve Van gibi 28 ilde uygulanmaktadır.

9 10 yıl süreli olup, projeye dahil olan besiciler hayvanlarını Et ve Balık Kurumu kombinalarında kestirdikleri takdirde 1,50 TL/Kg teşvik pirimi almaktadırlar. Diğer bölgelerimizdeki illerde projeye dahil olmak istemektedirler. Konu Tarım ve Köyişleri Bakanlığının bilgisi dahilindedir Yılı ilk 10 Aylık artış oranı % 135 dur.

10 SERTİFİKALI ET İŞÇİSİ VE KASAP YETİŞTİRME PROJESİ (SEKAP) Bu proje Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Uygulama süresi 2010 ve 2012 yılları olup, 3 yıldır. Projenin hedefi işsiz gençler için istihdam oluşturmak. Hizmette kalite ve istikrarı sağlamak. Et işçiliği ve kasaplık işçilerinin iş görme kabiliyetini yükseltmektir. Et ve Balık Kurumu zaman zaman işçi olarak daimi ve geçici kasap almakta. Bunların büyük bir kısmı belgesi olmasına rağmen 6 ay verimli çalışamamakta bu proje ile kurumumuza alacağımız işçiler girdiği günden itibaren verimli olabilecek bu projeyle eğitim alanların büyük bir kısmı da et sektöründe özelde yüksek ücretle iş bulacaklardır. Bu projeden sonra eline her bıçak alan kendini kasap olarak görmeyecek. Kurbanda kesilen hayvanların derileri de heder olmayacaktır. PROJENİN UYGULANIŞI: Kişilere meslek kazandırmak için verilecek olan et işçiliği ve kasaplık eğitimi Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğüne bağlı kombinalarda verilecek,  Kurs süresi 60 gün olacak ve yılda 600 kişiye eğitim verilecek,  Kursa katılmak için müracaat Adana, Ağrı, Bingöl, Diyarbakır, Erzurum, Sakarya, Ankara (Sincan) ve Van illerindeki İŞKUR İl Müdürlüklerine yapılacak,  Kursa katılacak olanlar öncelikle yaş aralığında olacak,  Kursiyerlere her iş günü için İŞKUR Yönetim Kurulunca belirlenen kursiyer zaruri ödemesi yapılacak,  Kursu başarı ile bitiren kursiyerlere Milli Eğitim Bakanlığı Onaylı Kurs Bitirme Belgesi verilecek,  Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü bundan sonraki kadrolu veya geçici işçi statüsünde yapacağı kasap ve et işçiliği alımlarında ve Kurumun hizmet alımı şeklinde gerçekleştirdiği işçi temininde kursu başarı ile bitiren kursiyerler arasından alım yapacaktır.  Et sektörde çalışmak isteyen gençlerimizin bu projeye yoğun ilgi gösterdiklerini yapılan müracaatların çokluğundan görmekteyiz.

Soru 6: Et ve Balık Kurumu özelleştirilmeye alınmadan önce balık’ta satıyordu. Balık satışına tekrar başlayacak mısınız? Cevap: Evet. Balık satışına 2010 yılının Mayıs ayından sonra başlamak istiyoruz. Özelleştirilmeye alınınca Karadeniz de bulunan iki işletmemiz devredilmiş. Daha önce teknolojimizi yenileme çalışmalarımızın devam ettiğini söyledim. Bu çalışmalar bitince önce alabalık işletmelerinden balık alarak fileto ve tütsülenmiş şekilde işleyip tüketiciye sunmak istiyoruz pazar sıkıntısı çeken alabalık üreticilerinin de pazar sorunu büyük ölçüde çözülmüş olacaktır. Soru 7: Son olarak besicilere, tüketicilere iletmek istediğiniz bir mesajınız var mı? Cevap: Besicilerimiz 2009 yılı içerisinde kazançlı bir dönem geçirdiler. Et ve Balık Kurumu kendilerine sürekli pazar olmaya devam edecektir. Karlılık oranını artırabilmek için kültür ırkı veya kültür melezi besi materyali kullanmaları şarttır. Besi yemi olarak mısır silajını girdilerinin içerisine almalarını, teknolojiyi yoğun olarak işletmelerinde kullanmalarını işçilik maliyetlerini azaltmalarını, güçlerini birleştirip beş bin, on bin başlık büyük açık besi işletmeleri oluşturmalarını, örgütlenmelerini kendilerine tavsiye ediyorum. Bu konuda Et ve Balık Kurumu olarak her türlü teknik bilgiyi kendilerine sağlamaya söz veriyoruz. Bu gün ülkemizde et sektöründe faaliyet gösteren firmalarımızın sayısı azımsanmayacak seviyeye ulaşmıştır. Güvenirlikleri kalite değerleri gelişmiş ülkelerin seviyesindedir. Tüketicilerimize et ürünleri alırken dikkatli olmalarını tavsiye ediyorum. Merdiven altı kontrol dışı üretim yapan yerlerde değil güvenli firmaların üretimlerinden alım yapsınlar. Marinasyonlu (içine su zikredilmiş) etleri almasınlar. Kalitesiz ürünleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ALO Gıda 174 hattına muhakkak bildirsinler. Bekir ULUBAŞ EBK Genel Müdürü 11