Şubat İhracatçı Eğilim Araştırması 4. Çeyrek Sonuçları Şubat 2012 Ekim-Aralık 2011 Gerçekleşmeleri Ocak-Mart 2012 Beklentileri

Şubat İçindekiler İçindekiler2 Genel bilgiler3-10 Yönetici Özeti11-16 Temel bulgular17-62

Şubat Genel Bilgiler

Şubat Araştırmanın Amacı Araştırmanın ana amacı iç ve dış pazarlardaki ekonomik gelişmelerin ihracatçı sektörler ve firmaların üretim, ithal girdi, ihracat, iç satış, stok, enerji tüketimi, istihdam, kârlılık, girdi maliyetleri ve finansman talebi gibi alanlardaki etkisinin tespit edilmesidir. Bu çalışma üçer aylık aralıklarla yürütülmekte ve gelişmeler izlenmektedir. Böylelikle ihracatçı sektörlerin göstermiş oldukları performans ve gelecek dönem beklentileri sürekli takip edilmektedir. Bu kapsamda, 2009 ve 2010 yılı verilerine göre İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyeleri ile en çok ihracat yapan ilk firmaya ulaşılması hedeflenmiştir.

Şubat Araştırmanın Kapsamı Araştırmanın 4. dönemi kapsamında aşağıdaki temel konu başlıkları irdelenmiştir: Ekim - Aralık 2011 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi gerçekleşmeleri, Ocak - Mart 2012 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi beklentileri, Kullanılan enerji türlerinde Ekim - Aralık 2011 dönemi gerçekleşmeleri, Ekim - Aralık 2011 döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin orijinleri, Ekim - Aralık döneminde ihracatta yeni pazarlara girebilme durumu / Ocak - Mart döneminde ilk kez girilmesi planlanan pazarlar/ülkeler, Ekim - Aralık döneminde ihracatta mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabilme / müşteri kaybedilen pazar olup olmadığı / tamamen kaybedilen pazar olup olmadığı, Ekim - Aralık 2011 cirosunun ihracat ve iç piyasa satışlarına dağılımı,

Şubat Araştırmanın Kapsamı (devam) Ekim - Aralık döneminde dış finansman talebi / dış finansman ihtiyacının hangi kaynaklardan karşılandığı, Ocak – Mart 2012 döneminde dış finansman talebi, Kullanılan krediler toplamı içerisinde döviz ya da dövize endeksli kredilerin oranı, Halihazırda kullanılan kredilerin kamu ve özel bankalar kırılımında dağılımı, Döviz kuru riskinden korunmak için kullanılan araçlar, Döviz kuru riskinden korunmak herhangi bir araç kullanmama nedenleri, Ekim - Aralık döneminde yararlanılan devlet destekleri / Ocak - Mart döneminde yararlanılması planlanan devlet destekleri, Ekim - Aralık döneminde toplam çalışan sayısı / çalışan sayısının geçen yılın aynı dönemine göre nasıl değiştiği, Ocak - Mart döneminde yeni çalışan istihdam etme durumu, 2012 yılı sonuna kadar istihdam edilmesi planlanan çalışan sayısı / emeklilik, iş akdinin feshi ya da maluliyet gibi nedenlerle işten ayrılması öngörülen çalışan sayısı, Ekim - Aralık döneminde yapılan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri,

Şubat Araştırmanın Kapsamı (devam) Ocak - Mart döneminde yapılması planlanan yurt içi / yurt dışı yatırım türleri, Ocak - Mart dönemi ve 2012 yıl sonuna ilişkin piyasa tahminleri, 2012 yılı sonu itibarıyla Sektör - Türkiye - Avrupa - Dünya ekonomisinin genel durumuna ilişkin tahminler, Dünya geneli emtia fiyatlarının sanayi ve tarımda Aralık’a göre, Şubat ve 2012 sonu itibarıyla nasıl bir seyir izleyeceği, Ekim - Aralık döneminde ihracat prosedürlerinde hizmet alınan kurumlardan duyulan memnuniyet, Sektörlerin ihracatta karşılaştıkları öncelikli sorunların / en acil ve güncel sorunun tespiti, TİM ve İhracatçı Birlikleri’nden 2012 yılında beklentilerin tespiti,

Şubat Metodolojik Bilgiler Araştırma, CAWI (bilgisayar destekli internet görüşmesi) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bilgi toplama süreci öncesinde TİM yetkililerinden İhracatçı Birlikleri Yönetim Kurulu Üyesi ve sektörün lider firmalarından oluşan liste temin edilmiştir. Araştırmanın anakütlesini 2009 ve 2010’da İhracatçı Birlikleri yönetimlerinde ve ihracatta ilk 1.000’de yer alan firmaların yöneticileri oluşturmaktadır. Çift (mükerrer) kayıtların sistemde giderilmesinden ardından firmanın kayıtlı olduğu bir veritabanı elde edilmiştir. Analize temel oluşturmak üzere firmalar 2010 yılı ihracat rakamlarına göre ilk 500, ikinci 500 ve diğer olmak üzere tasnif edilmiştir. Soru formu programlanarak 3 Ocak tarihinde çalışmanın bilgi toplama süreci başlatılmıştır. Çalışma kapsamında tüm firmalara davet gönderilmiş, 520 firma daveti kabul ederek projeye katılmıştır. Söz konusu 520 firmanın 153’ü ilk 500, 116’sı ise ikinci 500’de yer almaktadır. Dolayısıyla %95 güven düzeyinde örnekleme hatası ± 0,036 olarak hesaplanmaktadır. Projenin bilgi toplama süreci 3 Şubat Cuma günü tamamlanmış, ardından veri temizliği ile son aşama olan veri analizi ve raporlama süreci ise 6-8 Şubat tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.

Şubat Metodolojik Bilgiler Internet tabanlı görüşmeler için tasarlanan elektronik form NKatılım Oranı Ortalama Cevaplanma Süresi 1. Dönem (Ocak-Mart 2010)313%24,020,52 dk. 2. Dönem (Nisan-Haziran 2010)525%27,419,40 dk. 3. Dönem (Temmuz-Eylül 2010)500%26,121,34 dk. 4. Dönem (Ekim-Aralık 2010)527%27,519,20 dk. 1. Dönem (Ocak-Mart 2011)531%26,822,55 dk. 2. Dönem (Nisan-Haziran 2011)546%27,620,18 dk. 3. Dönem (Temmuz-Eylül 2011)509%26,027,44 dk. 4. Dönem (Ekim-Aralık 2011)520%26,525,43 dk.

Şubat Görüşülen Firmaların Sektörlere Göre Dağılımı SektörToplamOran Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Halı13526,5% Demirçelik ve Demirdışı Metaller7614,6% Bitkisel Ürünler7013,5% Hububat- Bakliyat407,7% Otomotiv Sanayi397,5% Makine, Elektrik- Elektronik ve Bilişim346,5% Kimyevi Maddeler ve Mamulleri336,3% Ağaç Orman Ürünleri305,8% Toprak Ürünleri ve Madencilik295,6% Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller173,3% Dış Ticaret Sermaye Şirketi173,3% Toplam ,0% Firmalardan en yüksek ciro elde ettikleri sektörü belirtmeleri istenmiştir.

Şubat Yönetici Özeti

Şubat Yönetici Özeti İhracatçı Eğilimleri Araştırması’nın 2011’in son çeyreğini kapsayan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla en yüksek oranda girdi maliyetlerinin (%73,6) arttığı görülmektedir. Öte yandan, genel karlılık düzeyleri ve ihracatta karlılık düzeyleri ise bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla %40,6 ve %35 oranlarında azalmaktadır. Üretim ve ihracatta artış yakaladıklarını belirten ihracatçıların oranı ise yine sırasıyla %51,1 ve %52,3’tür. Bulgular, üretim ve ihracatın arttığını buna mukabil bu artışın girdi maliyetleri ile birlikte genel karlılık ve ihracatta karlılık rasyolarına olumlu etki etmediğine işaret etmektedir. Genel karlılık düzeylerinde, karlılıklarını önceki yılın aynı dönemine kıyasla genel ortalamanın üzerinde arttırdıklarını söyleyen ihracatçılar ilk 500’e mensup firmalardır. Bulgular, ihracatta karlılıklarını arttırdıklarını beyan eden ihracatçılar nezdinde incelendiğinde, ilk 500 ve ikinci 500 firmaları belirginleşmektedir. İhracatçı firmaların 2012’nin ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre ortak beklentileri «durağanlık»tır. Firmalar; mali ve performans endikatörlerinin bir önceki yılın aynı dönemi karşılaştırıldığında aynı düzeyde kalacaklarını öngörmektedir. İlk 500 listesindeki firmalar, diğer firmalarla karşılaştırıldıklarında, 2012’nin ilk çeyreğine ihracat ve ihracatta karlılık düzeyleri açılarından daha olumlu bakmaktadırlar. Firmalardan kullandıkları enerji türlerini bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyaslamaları istendiğinde en yüksek oranda artış gösteren enerji türünün elektrik (%66,4) olduğu tespit edilmektedir. Elektriği %43,9 oranındaki artışla doğalgaz ve %43,7 oranındaki artışla su takip etmektedir. Firmalar, sırasıyla %63,4 ve %63,8’ oranlarında geçen yıl aynı dönemde LPG ve fuel-oil kullandıklarını söylemektedir. Kullanılan enerji türleri ihracatçı firma kırılımında incelendiğinde, ilk 500 listesi ihracatçıları, geçen yılın aynı dönemine göre su (%52,4) ve doğalgazı (%50,4) diğer firmalara kıyasla daha yoğun kullanmaktadır. İlk ve ikinci 500 firmalarının dışında kalan firmalar ise elektrik enerjisini nispeten daha yüksek oranda kullanmaktadır.

Şubat Yönetici Özeti Araştırmanın bir diğer bölümünde üretimde kullanılan hammaddelerin orjinleri sorgulanmıştır. İlk 500 büyük firmada yerli girdi kullanım oranı %55,4 iken, ilk 1000 firma içerisinde yer almayan ihracatçılar nezdinde aynı oran yaklaşık 18 puan daha yüksektir. Genel anlamda, ihracatçıların üretimlerinde %66,5 oranında yerli girdi kullandıkları tespit edilmektedir. 2011’in son çeyreğinde belirginleşen bir diğer bulgu ise, hammadde temininde dışa bağımlılığın en yüksek olduğu iki sektör otomotiv sanayi ve kimyevi maddeler sektörleridir. Öte yandan, bitkisel ürünler (%91,9) ve toprak ürünleri ve madencilik sektörleri (%79,7) hammadde kullanımında büyük ölçüde yurt içi tercihleri ile öne çıkmaktadır. 2011’in son çeyreğinde yeni pazarlara girebildiklerini söyleyen ihracatçıların oranı %30,6 olarak gerçekleşmiştir. 2010’un tamamında yeni pazarlara açılan ihracatçıların ortalaması %35,9 iken, 2011’de söz konusu ortalama %30,5’e düşmektedir. Dolayısı ile, yeni pazarlara açılma konusunda 2010 yılı, 2011’den daha başarılı bir yıl olarak değerlendirilmelidir. Dönemde yeni pazarlara açıldığını belirten firmaların oranının en yüksek olduğu sektör makina, elektrik-elektronik ve bilişim sektörleridir (%44,1). Bunu sırasıyla demir çelik de demirdışı metaller (%43,4), kimyevi maddeler (%36,4) ile hububat-bakliyat ürünleri (%35) sektörleri izlemektedir. Firmalar, 2012’nin ilk çeyreğinde ise en yüksek oranda Rusya pazarına girmeyi hedeflemektedir. 2012’nin ilk aylarında özellikle de enerji konusunda iki ülke arasında imzalanan anlaşmaların, firmaların hedeflerine erişimlerini kolaylaştırmak adına yeni imkanlar yaratabileceği düşünülebilir. Hedeflenen pazarlarda A.B.D. –bir kez daha- ikinci sıradaki yerini korurken, üçüncü sıradaki B.A.E.’yi Irak ve Çin takip etmektedir. 2012’nin ilk çeyreğinde yeni pazarlar kazanmayı amaçlamayan firmaların oranı ise %14,4’tür. Bir önceki dönem raporundaki bulgulara paralel olarak, sıralamayı takip eden pazarların tümü Türkiye’nin Orta Doğu ülkelerini yeni pazarlar olarak görüp, nüfuz etme eğilimlerini pekiştirmektedir.

Şubat Yönetici Özeti 2011 yılı Ekim-Aralık döneminde mevcut pazarlardaki yeni müşterilerinden sipariş aldıklarını beyan eden firmaların oranı %56,3’tür. Bu sonuç ilk 500 firma nezdinde %62,7’ye, ikinci 500 listesinde ise %62,1’e yükselmektedir. İlk 1000 ihracatçının dışında kalan firmaların ancak %49,8’i aynı dönemde mevcut pazarlarda yeni müşteri kazandıklarını söylemektedir. 2011’in son çeyreğinde ihracatta müşteri kaybettiklerini söyleyen firmaların oranı %33,5’tir. Bu oran ilk 500 listesinde %26,1’e düşerken, ilk 1000’e dahil olmayan grupta %37,8’e çıkmaktadır. Yeni müşteri kazanma ve mevcut müşterilerini koruma performanslarında büyük ölçekli ihracatçılar, küçük ölçektekilere kıyasla daha başarılı görülmektedir. 2011’in son çeyreğinde firmaların cirolarının iç ve dış piyasalara göre dağılımlarında ihracat büyüklükleri kırılımında benzerlikler görülmektedir. Genel anlamda, firmalar cirolarının %59,4’üni ihracattan elde etmektedir. İlk 500’e mensup firmalarda bu oran %65,7’ye yükselirken, ilk 1000 içerisinde bulunmayan ihracatçılar cirolarının %54,3’ünü yurt dışı satışlarından elde etmektedirler. Cirolarda yurt içi satış oranının en yüksek olduğu sektörler kimyevi maddeler (%59,7) ve ağaç orman ürünleridir (%65,5). Yurt dışı satışlarının en yüksek oranda gerçekleştiği sektörler ise tekstil (%67,3), bitkisel ürünler (%63,5) ve otomotiv (%60,7) olarak sıralanmaktadır. 2011’in son çeyreğinde dış finansman talebi olan firmaların oranı %41’dir. Bu eğilim ilk 500 ihracatçı firma nezdinde %45,1’e kadar yükselmektedir. Sonuçlar, 2010 ve 2011 ortamaları açısından değerlendirildiğinde, firmaların finansman ihtiyaçlarının yıllar içerisinde yükseldiği sonucuna varılmaktadır. 2011’de dış finansman talebinde bulunduğunu belirten firmaların oranı %36,6 oranında gerçekleşmiştir. Aynı oran, 2010 yılında %30 olarak kaydedilmektedir. Firmalar, dış finansman ihtiyaçlarını büyük ölçüde özel bankalarda karşıladıklarını ifade etmektedirler. Özel bankaları sırasıyla Eximbank ve kamu bankaları takip etmektedir. Bu bulgulara ek olarak, firmaların %75,4’ü halen kredi kullandıklarını belirtmektedir. Söz konusu eğilim, ikinci 500 listesindeki firmalar nezdinde genel ortalamanın üzerine çıkmaktadır. 2012’nin ilk çeyreğinde finansman talebinde bulunacağını belirten firmaların oranı ise %41,2 olarak tespit edilmektedir.

Şubat Yönetici Özeti İhracatçı firmaların %54’ü döviz kuru risklerinden korunmak amacıyla herhangi bir araç kullanmadıklarını belirtmektedir. Döviz risklerinden korunmak amacıyla kullanılan araçlar arasında «forward» %30,2 ile tercih sıralamasında birincidir. «Forward»’ı tercih eden firmalar arasında ilk 500 ve ikinci 500 listesindeki ihracatçı firmalar diğer firmalara kıyasla belirginleşmektedir. Kendilerini döviz risklerine karşı korumayan firmalara bu davranışlarının nedenleri sorulduğunda ilk sırada «ithalatımız da olduğundan» cevabı verilmektedir (%33,1). Dövizdeki artış beklentisi cevabı ise ithalatçı firmaların ikinci sırada beyan ettikleri görüş olarak belirginleşmektedir. (%26,3). Alternatif araçlar hakkında bilgileri olmadığını belirten firmalar genelin %15,7’sini temsil etmektedir. Bu tasnife uygun firmalara eğitim verilmesi ihracatta döviz kuru risklerinin azaltılması yönünde fayda sağlayacağı düşünülen bir unsurdur yılı 4. çeyrekte sektörde ortalama çalışan sayısı 165 olarak hesaplanmaktadır. Yıllık olarak değerlendirildiğinde 2. ve 3. çeyreklerde yılın ilk çeyreğine kıyasla azalan çalışan sayısının son dönem itibariyle artışa geçtiği görülmektedir. Ortalama çalışan sayıları %78,7 oranında mavi yakalı, %18,2 beyaz yakalı ve %3,1 oranında ise Ar-Ge personeli olarak dağılmaktadır. Ekim-Aralık 2011 döneminde beyaz yakalı çalışan sayılarının attığını belirten firmaların oranı %39,4, mavi yakalı çalışan sayılarının arttığını söyleyen firmaların oranı ise %39,8 olarak tespit edilmiştir. Öte yandan firmalar, 2012 yılı genelinde ortalama 9 yeni çalışan istihdam edeceklerini öngörmektedir. Yaklaşık olarak her 10 firmadan 4’ü 2012 yıl sonunda oluşacak istihdam hareketleri sonucunda çalışan sayısında artış olacağını öngörmektedir. Diğer taraftan yıl sonunda çalışan sayısının azalacağını belirten firmaların oranı %17,7’dir. 2011’in son çeyreğinde firmaların %47,7’si yurt içinde, %82,3’ü ise yurt dışında yatırım yapmadıklarını belirtmektedir. Yurt içinde yatırım yapan firmalar nezdinde ilk 1000 firma tüm firmalar içinde belirginleşmektedir. İlk 1000’deki firmalar, özellikle yurt içindeki tesislerinin modernizasyonu yatırımlarına odaklandıklarını belirtmektedir.

Şubat Yönetici Özeti Buna mukabil, 2012’nin ilk çeyreğinde firmalar yatırım açısından yine durağan bir görüntü sergilemektedir. Aynı dönemde firmaların %50,6’sı yurt içinde, %79,2’si ise yurt dışında yatırım planlamadıklarını söylemektedir. Yılın ilk çeyreğinde yurt içinde yatırım yapacaklarını öngören firmalar nezdinde modernizasyon (%33,5), kapasite arttırımı (%23,7) ve Ar-Ge/inovasyon (%16,2) ilk 3 sırayı paylaşmaktadır. Firmaların piyasa beklentileri soru formunun son bölümlerinde ele alınmıştır. Kamuoyu ve medyada çokça tartışılan 2012 yılı büyüme beklentisi tahmini ihracatçı firmalar nezdinde 7,28’dir. Yılın ilk çeyreğinde ise firmalar 4,8 oranında büyüyeceklerini tahmin etmektedir. İhracatçı firmaların 2012 yıl sonu USD/TL kur tahmini 1,91, Euro/TL kur tahmini ise 2,45’tir. Rekabetçi kur seviyeleri ise USD/TL’de 1,81ve Euro/TL’de ise 2,35 olarak beyan edilmektedir yılı sonu itibarıyla firmaların %43,3’ü sektörlerinin, %46’sı ise Türkiye’nin genel durumunun değişmeyeceğini öngörmektedir. Sektörlerinin ve Türkiye ekonomisinin iyileşeceğini tahmin eden ihracatçıların oranı ise sırasıyla %34,8 ve %28’dir. Benzer beklentiler dünya ekonomisi için dile getirilirken, Avrupa Birliği ekonomisi için %60,8’lik karamsar bir beklenti perspektifi çizilmektedir.

Şubat Temel Bulgular

Şubat Baz: 520 S S Geçen yılın aynı dönemine göre, Ekim - Aralık 2011 dönemindeki gelişmeyi belirtiniz. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 503 ’ tü r Yılının Son Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler”

Şubat Yukarıdaki tabloda; Ekim - Aralık 2011 döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 503’tür. Genelİlk 500İkinci 500Diğer Üretim 51,1%55,9%48,2%49,6% İhracat 52,3%59,5%51,7%48,2% Kapasite kullanım oranı 44,7%49,0%42,0%43,5% Stok durumu 34,0%32,2%41,1%31,9% Girdi maliyetleri 73,6%69,9%74,1%75,4% Birim ihraç fiyatı 38,8%45,8%36,2%35,9% İthal girdi kullanım oranı 23,5%29,4%24,1%19,8% Hammadde birim ithalat fiyatı 48,1%50,3%51,8%45,2% Genel kârlılık düzeyi 22,1%28,1%21,6%18,7% İhracatta kârlılık düzeyi 24,4%29,4%27,6%19,9% BAZ Yılının Son Çeyreğindeki “Gerçekleşmeler”

Şubat Baz: 520 S S Geçen yılın aynı dönemine göre, Ocak - Mart 2012 dönemi için beklentinizi belirtiniz Yılının İlk Çeyreğinden “Beklentiler” Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 503 ’ tü r.

Şubat Genelİlk 500İkinci 500Diğer Üretim 37,2%39,9%29,5%39,1% İhracat 38,1%45,1%37,9%33,9% Kapasite kullanım oranı 29,4%32,2%23,2%30,6% Stok durumu 21,9%30,8%18,8%18,1% Girdi maliyetleri 55,1%46,2%58,9%58,5% Birim ihraç fiyatı 27,9%28,1%30,2%26,7% İthal girdi kullanım oranı 15,7%16,1%13,4%16,5% Hammadde birim ithalat fiyatı 38,2%39,2%37,5%37,9% Genel kârlılık düzeyi 15,0%17,0%12,9%14,7% İhracatta kârlılık düzeyi 16,5%19,6%17,2%14,3% BAZ Yılının İlk Çeyreğinden “Beklentiler” Yukarıdaki tabloda; Ocak - Mart 2012 döneminde söz konusu gerçekleşmelerde geçen yılın aynı dönemine göre artış beklentisinde olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 503’tür.

Şubat Baz: 503 Soru; dış ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. S S Kullandığınız enerji türlerinde 2011 yılı Ekim - Aralık gerçekleşmelerini geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırınız Yılının Son Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim

Şubat Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde kullanılan enerji türlerinde geçen yılın aynı dönemine göre artış olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: Yılının Son Çeyreğinde Kullanılan Enerji Türlerinde Değişim

Şubat Baz: 503 Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. İlk 500 büyük firmada yerli girdi kullanım oranı %55,4 iken ilk 1000 firma içinde yer almayan diğer firmalar grubunda bu oran yaklaşık 18 puan daha yüksektir. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. S S Üretimde kullanılan hammaddelerin ne kadarının yurt içinden, ne kadarının yurt dışından temin edildiğini (orijinlerini) oransal olarak belirtir misiniz? 2011 Yılının Son Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri

Şubat Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları sektör kırılımında sunulmaktadır. Hammaddede dışa bağımlılığın en yüksek olduğu sektörler otomotiv sanayi ve kimyevi maddeler sektörleridir. Soru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Yurtiçi YoğunYurtdışı Yoğun Baz: Yılının Son Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri

Şubat Baz: 520 Dönemde yeni pazarlara açıldığını belirten firmaların oranının en yüksek olduğu sektör makina, elektrik- elektronik ve bilişim sektörüdür (%44,1) Bunu sırasıyla demir çelik de demirdışı metaller (%43,4), kimyevi maddeler (%36,4) ile hububat- bakliyat ürünleri (%35) sektörleri izlemektedir. S S Ekim - Aralık döneminde ihracatta yeni pazarlara girebildiniz mi? 2011 Yılının Son Çeyreğinde İhracatta Yeni Pazarlar ,9% ,5%

Şubat Baz: 520 5%’in altındaki ülkelere tabloda yer almamaktadır. S S Ocak - Mart döneminde ilk kez girmeyi planladığınız 5 hedef ülkeyi yazınız. (Çok Cevap) 2012 Yılının İlk Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler

Şubat Genelİlk 500İkinci 500Diğer Rusya [21,3%]Rusya [16,3%]Rusya [21,6%]Rusya [24,3%] ABD [13,1%]ABD [11,8%]BAE [12,9%]ABD [14,7%] BAE [10,8%]BAE [8,5%]Çin [12,1%]Irak [12,7%] Irak [10,2%]Çin [8,5%]Brezilya [12,1%]İran [12,7%] Çin [9,2%]Brezilya [8,5%]Almanya [12,1%]BAE [11,2%] Baz Genel : 520; Baz İlk 500 :153; Baz İkinci 500 :116; Baz Diğer : Yılının İlk Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan İlk 5 Ülke

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş aldığını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S 2011 Yılının Son Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi Ekim - Aralık döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabildiniz mi?

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde ihracatta; müşteri kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Ekim - Aralık döneminde ihracatta; müşteri kaybettiğiniz pazar oldu mu? 2011 Yılının Son Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ekim – Aralık 2011 döneminde ihracatta; tamamen kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Ekim - Aralık döneminde ihracatta; tamamen kaybettiğiniz pazar oldu mu? 2011 Yılının Son Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi

Şubat Mevcut Pazarlarda Yeni Müşterilerden Sipariş Alma Oranlarındaki Değişim Mevcut Kaybedilen Pazar Oranlarındaki Değişim İhracatta Mevcut Pazar Potansiyelindeki Değişim

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde elde edilen cironun ihracat ve iç piyasadan elde edilme oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Ekim - Aralık 2011 cirosunun ne kadarı ihracat ne kadarı ise iç piyasa satışlarından elde edilmiştir? 2011 Yılının Son Çeyreğinde Cironun Pazara Göre Dağılımı

Şubat Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 dönemindeki cironun ihracat ve iç piyasadan elde edilme oranı sektörel kırılımda sunulmaktadır. Ciroda iç piyasa satışları oranının en yüksek olduğu sektörler olarak kimyevi maddeler ile ağaç orman ürünleri sektörleri ön plana çıkmaktadır. Baz: Yılının Son Çeyreğinde Cironun Pazara Göre Dağılımı

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ekim - Aralık 2011 döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Ekim - Aralık döneminde, dış finansman talebiniz oldu mu? 2011 Yılının Son Çeyreğinde Dış Finansman Talebi 2010 – 30,0% 2011 – 36,6%

Şubat Soru, Ekim - Aralık döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmalara yöneltilmiştir. Firmaların %1,4’ü ise taleplerine karşın dış finansman ihtiyaçlarının karşılanmadığını belirtmiştir. Baz Genel : 213; Baz İlk 500 :69; Baz İkinci 500 :47; Baz Diğer :97 S S Dış finansman ihtiyacınızı hangi kaynaklardan karşıladınız? (Çok Cevap) 2011 Yılının Son Çeyreğinde Dış Finansman Kaynakları

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; Ocak – Mart 2012 döneminde dış finansman talebi olacağını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Ocak - Mart döneminde, dış finansman talebiniz olacak mı? 2012 Yılının İlk Çeyreğinde Finansman Talebi

Şubat Kullanılan Kredilerin Toplamı İçerisinde Döviz ya da Dövize Endeksli Kredilerin Oranı S S Kullandığınız kredilerin toplamı içerisinde döviz ya da dövize endeksli kredilerin oranı nedir? Kredilerin Oranı (%) Genelİlk 500İkinci 500Diğer 0 31,9%33,3%26,7%33,5% ,3%7,2%9,5%8,4% ,5%3,9%1,7%4,0% ,0%2,6%5,2%6,4% ,3%-1,7%6,0% ,2%3,3%3,4%5,2% ,5%2,0%,9%3,6% ,7%4,6%6,0%2,0% ,8%5,2%6,0%4,0% ,9%7,2%9,5%5,6% ,0%30,7%29,3%21,5% Ortalama Kredi Kullanımı 43,1%46,3%49,0%38,5% Baz

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; halihazırda kredi kullandığını belirten firmaların oranı, firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S Halihazırda kredi kullanıyor musunuz? Kredi Kullanımı

Şubat Yukarıdaki grafikte; halihazırda kullanılmakta olan kredilerin banka türüne göre dağılımı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Soru, halihazırda kredi kullandığını belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz Genel : 392; Baz İlk 500 :109; Baz İkinci 500 :91; Baz Diğer :192 S S Halihazırda kullanmakta olduğunuz kredileri oransal olarak kamu/özel bankalar kırılımında dağıtır mısınız? Kullanılan Kredilerin Banka Türüne Göre Dağılımı

Şubat Baz: 520 S S Döviz kuru riskinden korunmak için aşağıdaki araçlardan hangilerini kullanıyorsunuz? (Çok Cevap) Döviz Kuru Riskinden Korunmak İçin Kullanılan Araçlar

Şubat Soru, döviz kuru riskinden korunmak için hiçbir araç kullanmadığını belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz: 281 S S Döviz kuru riskinden korunmak için herhangi bir araç kullanmama nedenlerinizi belirtir misiniz? (Çok Cevap) Döviz Kuru Riskine Karşı Araç Kullanmama Nedenleri

Şubat Destekler Ekim-Aralık 2011 Döneminde Yararlanılan Kaynaklar Ocak-Mart 2012 Döneminde Yararlanılması Planlanan Kaynaklar Dahilde İşleme Rejimi 50,0%51,0% Fuar Teşvikleri 34,0%42,1% Yatırım Teşvikleri 25,4%31,0% İstihdam Destekleri 19,0%23,5% Ar-Ge destekleri 13,3%21,2% KOSGEB destekleri 10,8%18,1% Yurtdışı Ofis Mağaza Destekleri 5,2%11,3% Diğer 6,5%7,7% Hiçbiri 24,2%17,5% BAZ520 Devlet Desteklerinden Yararlanma Durumu

Şubat Destekler Genelİlk 500İkinci 500Diğer Dahilde İşleme Rejimi 50,0%62,1% 37,1% Fuar Teşvikleri 34,0%32,7%43,1%30,7% Yatırım Teşvikleri 25,4%36,6%25,9%18,3% İstihdam Destekleri 19,0%22,2%21,6%15,9% Ar-Ge Destekleri 13,3%19,6%13,8%9,2% KOSGEB Destekleri 10,8%2,6%1,7%19,9% Yurtdışı Ofis Mağaza Destekleri 5,2%6,5%6,9%3,6% Diğer 6,5%7,8%6,0% Hiçbiri 24,2%17,0%23,3%29,1% BAZ Yukarıdaki tabloda; Ekim - Aralık döneminde yararlanılan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir Yılının Son Çeyreğinde Yararlanılan Devlet Destekleri

Şubat Destekler Genelİlk 500İkinci 500Diğer Dahilde İşleme Rejimi 51,0%62,7%62,9%38,2% Fuar Teşvikleri 42,1%37,3%51,7%40,6% Yatırım Teşvikleri 31,0%37,9%33,6%25,5% İstihdam Destekleri 23,5%26,1%24,1%21,5% Ar-Ge Destekleri 21,2%24,2%25,0%17,5% KOSGEB Destekleri 18,1%4,6%6,9%31,5% Yurtdışı Ofis Mağaza Destekleri 11,3%13,1%12,9%9,6% Diğer 7,7%9,2%9,5%6,0% Hiçbiri 17,5%15,0%15,5%19,9% BAZ Yukarıdaki tabloda; Ocak- Mart döneminde yararlanılması planlanan devlet desteklerinin oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir Yılının İlk Çeyreğinde Yararlanılması Planlanan Devlet Destekleri

Şubat Yılının Son Çeyreğinden İstihdam Verileri S S Ekim- Aralık döneminde, firmanızda toplam kaç çalışan istihdam ettiniz? Genelİlk 500İkinci 500Diğer Beyaz Yakalı 30 (n:506) 86 (n: 150) 45 (n: 114) 15 (n: 242) Mavi Yakalı 130 (n: 481) 312 (n: 136) 185 (n: 111) 56 (n: 234) Ar-Ge Personeli 5 (n: 286) 11 (n: 82) 5 (n: 70) 2 (n: 117) Firma büyüklüğüne bağlı olarak çalışan sayısındaki değişkenlik nedeniyle ortalama olarak medyan kullanılmıştır yılı 4. çeyrekte sektörde ortalama çalışan sayısı 165 olarak hesaplanmaktadır. Yıllık olarak değerlendirildiğinde 2. ve 3. çeyreklerde yılın ilk çeyreğine kıyasla azalan çalışan sayısının son dönem itibariyle artışa geçtiği görülmektedir. Yandaki grafikte dönemlere göre ortalama çalışan sayısındaki değişim incelenmektedir. Dönemlere Göre Ortalama Personel Sayısındaki Değişim

Şubat Baz: 520 Genelİlk 500İkinci 500Diğer Beyaz Yakalı 39,4%43,8%45,7%33,9% Mavi Yakalı 39,8%39,9%43,1%38,2% Ar-Ge 16,2%19,0% 13,1% BAZ Tablodaki oranlar; dönemde çalışan sayısının geçen yılın aynı döneminde göre arttığını belirten firmaları ifade etmektedir. S S Ekim - Aralık döneminde çalışan sayınız, geçen yıla göre nasıl değişti? 2011 Yılının Son Çeyreğinde İstihdam Değerlendirmesi

Şubat Baz: 520 Genelİlk 500İkinci 500Diğer Beyaz Yakalı 29,8%36,6%28,4%26,3% Mavi Yakalı 32,5%35,9%27,6%32,7% Ar-Ge 14,4%18,3%11,2%13,5% BAZ Tablodaki oranlar; gelecek dönemde yeni çalışan istihdam edeceğini belirten firmaları ifade etmektedir. S S Ocak - Mart döneminde, yeni çalışan istihdam edecek misiniz? 2012 Yılının İlk Çeyreğinde İlişkin İstihdam Beklentisi

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; firmaların 2012 yılı sonuna kadar yeni istihdam ve işten ayrılmalar sonucunda çalışan sayılarındaki artış ya da azalış yönünde değişim öngörüleri firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir. Yaklaşık olarak her 10 firmadan 4’ü 2012 yıl sonunda oluşacak istihdam hareketleri sonucunda çalışan sayısında artış olacağını öngörmektedir. Diğer taraftan yıl sonunda çalışan sayısının azalacağını belirten firmaların oranı %17,7’dir Yılında İstihdam Edilmesi Planlanan Ortalama Yeni Çalışan Sayısı +9 S S 2012 yılı sonuna kadar kaç yeni çalışan istihdam etmeyi planlıyorsunuz? yılı sonuna kadar emeklilik, iş akdinin feshi ya da maluliyet gibi nedenlerle kaç kişinin işten ayrılacağını öngörüyorsunuz? 2012 Yılının İlk Çeyreğinden İstihdam Değerlendirmesi

Şubat Baz: 520 S S Ekim - Aralık döneminde yaptığınız yurt içi ve yurt dışı yatırımın türlerini belirtiniz (Çok Cevap) 2011 Yılının Son Çeyreğinde Gerçekleştirilen Yatırımlar

Şubat Yurt İçiYurt Dışı Genelİlk 500İkinci 500DiğerGenelİlk 500İkinci 500Diğer Modernizasyon36,3%43,8%43,1%28,7%10,8%14,4%10,3%8,8% Kapasite artırımı27,5% 27,6%27,5%7,1%8,5%11,2%4,4% Ar-Ge / inovasyon yatırımı15,2%17,0%17,2%13,1%3,7%3,9%6,0%2,4% Yeni tesis kurma / satın alma14,2%12,4%14,7%15,1%4,4%5,2%4,3%4,0% Şirket satınalma,6%1,3%-,4%,6%,0%1,7%,4% Hiçbir yatırım yapılmadı47,7%43,1%40,5%53,8%82,3%78,4%79,3%86,1% BAZ Yukarıdaki tabloda; Ekim - Aralık döneminde söz konusu yurt içi/ yurt dışı yatırımları gerçekleştiren firmaların oranı ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir Yılının Son Çeyreğinde Gerçekleştirilen Yatırımlar

Şubat Baz: 520 S S Ocak - Mart döneminde, yurt içi ve yurt dışı yatırımlarınız hangi alanlarda olacak ?(Çok Cevap) 2012 Yılının İlk Çeyreğinde Gerçekleştirilmesi Planlanan Yatırımlar

Şubat Yurt İçiYurt Dışı Genelİlk 500İkinci 500DiğerGenelİlk 500İkinci 500Diğer Modernizasyon33,5%42,5%33,6%27,9%10,8%14,4%9,5%9,2% Kapasite artırımı23,7%24,8%21,6%23,9%7,9%11,1%7,8%6,0% Ar-Ge/ inovasyon yatırımı16,2%18,3%19,0%13,5%5,8%3,3%7,8%6,4% Yeni tesis kurma/ Satın alma9,6%10,5%8,6%9,6%4,4%4,6%5,2%4,0% Şirket satın alma,8%1,3%,9%,4%,8%1,3%,9%,4% Hiçbir yatırım yapılmayacak50,6%41,8%51,7%55,4%79,2%75,2%81,0%80,9% BAZ Yukarıdaki tabloda; Ocak - Mart döneminde söz konusu yurt içi/ yurt dışı yatırım planlayan firmaların oranı ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir Yılının İlk Çeyreğinde Gerçekleştirilmesi Planlanan Yatırımlar

Şubat Ocak - Mart Dönemi Beklentileri Ocak - Mart Dönemi2012 Yılı Sonu USD/TL kur tahmini 1,85 n: 508 1,91 n:507 Euro/TL kur tahmini 2,39 n: 505 2,45 n:505 Euro/USD parite tahmini 1,30 n: 498 1,29 n:498 Enflasyon oranı tahmini (%)- 9,29 n:506 MB politika faiz tahmini (%)- 7,42 n:492 Büyüme Beklentisi (%) 4,80 n: 449 7,28 n:481 MB politika faizlerinin ideal seviyesi6,38 ( n: 493) Rekabetçi ideal USD/TL kur seviyesi1,81 ( n: 501) Rekabetçi ideal EURO/TL kur seviyesi2,35 ( n: 500) İhracatçıların piyasa beklentileri sektörlere göre farklılık göstermemektedir. Piyasa Beklentileri

Şubat Baz: 520 S S 2012 yılı sonu itibariyle genel durumuna ilişkin tahmininiz nedir? 2012 Yılı Genel Ekonomik Beklentileri

Şubat Baz: 520 Yukarıdaki grafikte; sektör, Türkiye, Avrupa ve Dünya ekonomisine ilişkin olumlu beklenti içerisinde olan firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. S S 2012 yılı sonu itibariyle genel durumuna ilişkin tahmininiz nedir? 2012 Yılı Genel Ekonomik Beklentileri

Şubat Baz: 520 SANAYİTARIM S S Dünya geneli emtia fiyatları Aralık ayına göre nasıl bir seyir izler? Beklentilerinizi sanayi ve tarım olmak üzere belirtiniz Yılı Emtia Fiyatları Beklentisi

Şubat SanayiTarım Genelİlk 500İkinci 500DiğerGenelİlk 500İkinci 500Diğer Şubat Sonu İtibariyle Artar 42,3%41,8%44,0%41,8%52,7%54,2%51,7%52,2% Aynı kalır 46,0%43,1%41,4%49,8%41,5%40,5%43,1%41,4% Azalır 11,7%15,0%14,7%8,4%5,8%5,2% 6,4% 2012 Sonu İtibariyle Artar 55,4%51,6%51,7%59,4%59,2%56,2%57,8%61,8% Aynı kalır 28,7%29,4%28,4%28,3%32,7%34,6%35,3%30,3% Azalır 16,0%19,0%19,8%12,4%8,1%9,2%6,9%8,0% BAZ S S Dünya geneli emtia fiyatları Aralık ayına göre nasıl bir seyir izler? Beklentilerinizi sanayi ve tarım olmak üzere belirtiniz Yılı Emtia Fiyatları Beklentisi

Şubat İhracat Sektörünün Öncelikli Sorunları S S Aşağıdakilerden hangileri sektörünüzün öncelikli sorunlarıdır? (Çok Cevap) Baz: 520

Şubat Baz: 520 Ortalama Memnuniyet 3,6 KURUMLAR İhracatçı Birlikleri 4,0 Dış Ticaret Müsteşarlığı 3,9 Hazine Müsteşarlığı 3,8 Merkez Bankası3,7 Ticaret ve Sanayi Odaları/ Ticaret Borsaları 3,7 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 3,7 Ticari Bankalar 3,7 Eximbank 3,7 ORTALAMA 3,6 TÜBİTAK3,6 Ulaştırma Bakanlığı3,6 TSE3,6 KOSGEB3,6 KURUMLAR Maliye Bakanlığı3,6 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı3,5 Türk Patent Enstitüsü3,5 Kamu Bankaları3,5 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı3,5 Orman ve Su İşleri Bakanlığı3,5 Gümrük İdareleri3,4 Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı3,3 2011’in Son Çeyreğinde Hizmet Alınan Kurum ve Kuruluşlardan Duyulan Memnuniyet

Şubat Sektörün En Acil ve Güncel Sorunları S S Sektörünüzün ihracatta karşı karşıya olduğu en acil ve güncel sorun nedir? Kısaca açıklayınız. Baz: 520 Katılımcıların %91,5’i konu ile ilgili fikrini beyan etmiştir. %6,3’lük bir kesim ise herhangi bir sorun olmadığını belirtmiştir.

Şubat TİM ve İhracatçı Birlikleri’nden Beklentiler S S TİM ve İhracatçı Birlikleri’nin 2012 yılında en çok hangi alanlarda çalışmasını, hangi konuları gündeme getirmesini istersiniz? Baz: 520 Oran Destek teşviklerinin arttırılması, anti damping, vergi ve yükümlülük maliyetlerinin uygun hale getirilerek rekabet gücünün arttırılması 23,3% Üretim önündeki engellerin aşılması (yüksek hammadde fiyatı,istihdam maliyetleri, vergiler, enerji maliyetleri vb.) 16,2% Yurtdışı ticari heyet seyahatlerinin daha efektif olması11,7% Bürokratik ve siyasi engellerin azaltılması8,7% Rekabetçi döviz kuru7,5% Hedef ülkeler/yeni alternatif pazarlarla ilgili güncel ve detaylı bilgi paylaşımı7,3% Gümrüklerdeki sorunların çözümü ve modernize edilmesi3,8% İhracatçı firmaların sorunlarının sektörel bazda belirlenerek çözüm odaklı yaklaşım geliştirilmesi3,3% Lojistik sorunları (alt yapı, maliyetler vb.)3,1% Hükümet nezdinde sorunlara çözüm bularak çalışmaları hızlandırmak2,9% Nitelikli iş gücü sıkıntısı/eğitimler düzenlenmesi2,9% Pazar araştırmaları/sektörel analiz sonuçlarını ilgili firmalarla paylaşmak2,3% Diğer5,2% Katılımcıların %74,2’si TİM ve İhracatçı Birlikleri’nden 2012 için beklentilerini belirtmiştir.