MEZOPOTAMYA Mezopotamya’da insanoğlunun M.Ö. 700-8000 dolaylarında toprağa bağlanıp yerleşti, tarımsal kültürün ilk önemli uygarlıklarına gelinceye kadar aradan yaklaşık 3500-4000 yıl geçmiştir. Bu süre şehircilik bakımında insanoğlunun köyden kente gidişini ve kent uygarlığını kuruşunu gösterir .

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI İlk yerleşmeler iki nehrin arasındaki vadide değil tepelik alanlarda olmuştur. Düzenli tarım etkinliği, Devletleşmeyi ve yasayı, Dini, yazıyı, Ölçü ve hesabı, El işciliğini, dokumayı, metal işlemeyi Çanak –çömleği geliştirdiler. Bu gelişmeler çok uzun bir süreç boyunca Mısır ve Mezopotamya’da eş zamanlı olarak meydana gelmiştir.

İlk yerleşim Jerico/Ürdün M.Ö.9000 yy -yapı malzemesi; oval/dairesel biçimli kerpiç -M.Ö.8000.yy ortalarında 2000 kişiden fazla nüfuslu yerleşke, -taştan sulama kanalları, -5 feet kalınlığında, 12 feet yüksekliğinde surlar, 30 feet yüksekliğinde kule bulunmaktadır. İlk tarım hayatına geçmiş yerleşimler; Jarmo/Irak Çatalhöyük/Türkiye M.Ö 7000 yy dayanır.

Yapı Gelişim Süreci

M.Ö. 7000 lerde yapı elemanları gelişim göstermiş; dikdörtgen kerpiç tuğla, Taş kullanılmaya başlanmış Zemin ve duvarlarda sıva ve boya kullanılmaya başlanmış, Yapıların çoğu dini yapı, Geç Grek Megaronları ile benzer yapı

Izgara Planlı Yapı Tipi (Proto Megaron)

Taş Döşeli Yapılar (Hücre Planlı)

Kült Yapısı

ÇATALHÖYÜK M.Ö. 7000-5000 Yapı Tipolojisi: Ardışık bina yerleşimi,(korunma, duvardan tasaruf) Sokak kavramı gelişmemiş, Bina girişi tavandan, Kerpiç duvarlar , ağaç kalaslarla güçlendirilmiş Mekanlar farklı boyutta ancak tip plan kullanılmıştır. Duvar ve zemin sıvalı ve boyalı, Duvarlar boyunca çok amaçlı sekiler Ayrı bir dini yapı formu yok, Tapınak olarak kullanılan yapılar daha zengin bezenmiştir. Birçok dekoratif öge kullanımıştır.

ÇATALHÖYÜK

SÜMERLER M.Ö.4500-3300 Mezopotamya’nın güneyinde yerleştiler. Yapı malzemesi kerpiç ve çamur harç, Sivil mimariden çok dini mimari , Ziggurat: Birbirine rampalarla bağlanan katlardan meydana gelen tepesi kesik piramit biçiminde olan kule tapınağı. Temenos: Zigguratlarda en üstteki tapınağın olduğu bölge . Uruk Beyaz Tapınak/Warka (M.Ö. 3500-3000) Urnammu Ziggurat/Ur (M.Ö. 2125) Oval Tapınak/Khafaje (M.Ö. 3000)

Beyaz Ziggurat

Ur / Ay Tanrısı Nannar’ın Ziggurat

Oval Tapınak

ASURLULAR (M.Ö.1400-612) Ninova (Musul),Korsabad, Nimrud, Ashur da yerleşmişler, Savaşçı ve asker topluluklar, Çok renkli sırlı tuğla, Yapı Tipolojisi: Ashurnasirpal/Nimrud (M.Ö. 859-833) Fort Shalmaneser/Nimrud (M.Ö. 859-824) Sargon II/Korsabad (M.Ö. 722-705) Sennacherib/ Ninova (M.Ö. 705-681)

Sargon II/Korsabad (M.Ö. 722-705)

PERSLER (M.Ö.530-331) İran, Mezopotamya, Anadolu, Tarıma elverişsiz topraklar, M.Ö. 6.yy da toprağa yerleşildi, göçebe topluluk İlk demokrasi, eşitlik, Ticaret ve sanat gelişmiş, Mimari siyasi, İskit-Mezopotamya-Urart kültürünün uzantısı Yapı Tipolojisi: Ateş Mihrapları Mezarlar: Kaya mezarları, oda mezarlar Sivil mimari: saraylar

Ateş Mihrapları Nakş’ı Rüstem

Mezarlar Darıus Kaya mezarı

Saraylar/ Persapolis Sarayı (M.Ö. 518-440)

Babil (M.Ö.612-539) Irak Sur mimarisi önemli , kentin çevresinde sekiz kapı ve çift sıra sur bulunurdu. Yapı tipolojisi: İştar Kapısı Nebukadnezar Sarayı Asma Bahçeleri

İştar Kapısı

Nebukadnezar Sarayı

Marduk Tapınağı

Babil’in Asma Bahçeleri