TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ İKİNCİ ÖĞRETİM İKİNCİ SINIF ALKAN AYGÜN TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ İKİNCİ ÖĞRETİM İKİNCİ SINIF

YAZIM KURALLARI Türkçe Öğretmenliğinin amacı öğrencilerin anlama ve kendilerini ifade edebilme becerilerini geliştirmektir.

BÖLÜM HİYERARŞİSİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ 3

YAZIM KURALLARI Cümlelerin başındaki sözcüğün ilk harfi büyük yazılır: Maçı sonuna kadar izledim. * Dize başlarındaki sözcükler büyük harfle başlar: “Bu ne acayip bilmece, Ne gündüz biter ne gece, Kime söyleriz derdimizi, Ne hekim anlar ne hoca.” 4

* Bütün özel adlar büyük harfle başlar: Hakan, Oya… Çince, Almanca… Türk Tarih Kurumu, Türk Hava Yolları… Yaprak Dökümü, Mürebbiye… Babalar Günü, Sevgililer Günü… 5

* Sanlar veya unvanlar özel adla kullanılırsa büyük harfle başlar: Vali Ahmet Bey geldi. Yarın Yüzbaşı Serhat gidecek. * Mektuplarda hitap sözleri büyük harfle başlar: Kıymetli Arkadaşım, Değerli Kardeşim, * Astronomi ve coğrafya ile ilgili konularda “dünya, güneş, ay” ve gezegen adları terim olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlar: Önümüzdeki hafta Güneş tutulması olacakmış. Yüzü ay parçası gibi. 6

* Dağ, göl, ova adları büyük harfle başlar: * Yön adları bir özel adın önünde kullanılırsa büyük harfle başlar, yalnız kullanılırsa ya da yer adından sonra gelirse ilk harfleri küçük olur: Her yıl, Güney Asya’da felâket olur. Ülkemizde Yukarı Fırat oldukça verimlidir. Türkiye’nin güneyinde Akdeniz vardır. * Dağ, göl, ova adları büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Van Gölü, Konya Ovası… 7

* Mahalle, sokak ve cadde adları büyük harfle başlar: Vatan Mahallesi, Mehtap Sokak, Cumhuriyet Caddesi… Örnek Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yoktur? A) Köydeki çocuklara okumayı Fatma Hanım öğretti. B) Kaçakçılar güney Afrika’dan elmas kaçırıyor. C) Ameliyatı doktor Zeki bey yapacak. D) Bunu Türk Dili Dergisinde okudum. Yanıt: A 8

Dilimizde iki ayrı “de” vardır: “de”lerin Yazımı Dilimizde iki ayrı “de” vardır: Hâl eki “-de”: Ek olan -de, kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır; ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine bağlı olarak “-de, -da, -te, -ta” biçimi vardır. * Bizi evde bekliyormuş. * Çocuklar sokakta oynuyor. Hâl eki “-de” özel adlardan sonra geldiğinde kesme (‘) işareti ile ayrılarak yazılır. * İstanbul’da iş bulmuş. * Çantam Sibel’de kalmış. 9

* Mehmet de bizimle gelecek. * Gelirken elma da aldım. Bağlaç olan “de”: Bağlaç olan “de”nin yalnız “de” ve “da” biçimi vardır. Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. * Mehmet de bizimle gelecek. * Gelirken elma da aldım. Uyarı: Fiillerden sonra ve -ip, -ip, -up, -üp ekini alan fiillerden sonra gelen “da, de” bağlaçtır, her zaman ayrı yazılır: * Okudu da anladı. * anlayıp da, bilip de, üzülüp de… Örnek Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “da, de’lerin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır? A) Vaatleri sözde kaldı. B) Dün onları pazarda gördüm. C) Erhan da aradığın kitap vardı. D) Sözlerinde bir incelik vardı. Yanıt: C 10

Türkçede üç ayrı “ki” vardır: “ki’lerin Yazımı Türkçede üç ayrı “ki” vardır: İlgi zamiri “-ki”: Tamlayan eki almış sözcüklere eklenir, eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. * Bizim araba tamirde olduğundan onunkiyle gittik. * Kalemimi Ahmet’inkiyle değiştirdim. Sıfat yapan “-ki”: “-de” hâl eki almış sözcüklere eklenerek yer bildiren sıfatlar türetir. Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. * Evdeki hesap çarşıya uymaz. * Kitaptaki bütün konular, sınavda çıkacakmış. 11

Bu “-ki” zaman ve yer zarflarına eklenerek de sıfatlar türetir. * Sabahki olay bizi üzdü. * Dünkü sınav çok kolaydı. Bağlaç olan “ki”: Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır, başlı başına bir sözcüktür. Cümleleri birbirine ya da öğeleri cümleye bağlamak için kullanılır. * Çocuk öyle şirin ki… * Aydın ki çok güçlü, bunu kaldıramadı. Uyarı: Fiillerden sonra gelen “ki” bağlaçtır ayrı yazılır: * Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. * Konuşma ki uyuyayım. 12

Hangi cümlede yazım yanlışı vardır? Uyarı: “Sanki, halbuki, oysaki, mademki” sözcüklerindeki “ki”ler kalıplaşmıştır, bitişik yazılır. Örnek Soru: Hangi cümlede yazım yanlışı vardır? A) Öyle korkmuş ki yüzü sapsarı kesilmiş. B) Çok çalışmalısın ki başarabilesin. C) Gölün dalgaları denizlerin ki kadar büyük değildi. D) Öyle duygulu konuştu ki herkes etkilendi. (1996-ATML) Yanıt: C 13

KAYNAKÇA DOĞAN AKSAN ÜNİVERSİTELER İÇİN TÜRK DİLİ