SINIF ORTAMININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Dr. Mustafa Aydın BAŞAR

SINIF ORTAMININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Sınıf, okul içerisinde eğitim öğretim etkinliklerinin gerçekleştiği ortamdır. Öğretmen, sınıfta belirli süre içerisinde belirlenen amaçlara ulaşabilme amacı taşımaktadır. Bu amaca ulaşabilmek için öğretmen yeterlikleri ile birlikte, sınıf ortamının eğitim öğretim etkinliklerine uygun düzenlenmesi gerekmektedir.

FİZİKSEL ORTAMIN ÖNEMİ İyi yapılandırılmış sınıf ortamı, ☺ öğrencilerin güdülenmesini kolaylaştırır. ☺ istenmeyen davranışların azaltmasına katkıda bulunur. ☺ etkinliklerden yararlanma istek ve yönelimini etkiler. ☺ birlikte çalışma isteği oluşmasına katkıda bulunur.

FİZİKSEL ORTAMIN DEĞİŞKENLERİ * Sınıfın büyüklüğü ve öğrenci sayısı * Isı * Işık * Renk ve görünüm * Gürültü * Temizlik * Yerleşim düzeni * Estetik

Sınıfın Büyüklüğü ve Öğrenci Sayısı  Sınıf içi etkinliklere göre sınıf büyüklükleri değişmektedir.  Sınıf büyüklüğü, öğrenciye dolaşabileceği, eşyalarını koyabileceği, etkinliklerini yapabileceği alanlar bırakmalıdır.  İdeal öğrenci sayısı, dersin niteliğine, eğitimin düzeyine ve türüne göre değişebilmektedir.

 Sınıfın aşırı sıcak veya soğuk olması, Isı  Sınıfın aşırı sıcak veya soğuk olması, güdülemeyi olumsuz etkiler.  İdeal sınıf ısısının 20 derece olduğu kabul edilir.  Sınıf ısısının düzenlenmesi, ısıtıcı ve soğutucularla yapılabileceği gibi, öğrenciler de ısı değişimiyle tutarlı giysi seçimi yapılabilmelidir.

 Sınıfta ışık doğrudan değil dolaylı gelmeli, Işık  Sınıfta görme ya da okumanın rahatça yapılmasını sağlayacak bir aydınlatma olmalıdır.  Sınıfta ışık doğrudan değil dolaylı gelmeli, doğal aydınlatma yolları kullanılmalıdır.  Genellikle gün ışığı ya da gün ışığına yakın bir aydınlatma tercih edilmelidir.  Sınıfın pencereleri, gün ışığından yeterince yararlanmayı sağlayacak yönde ve büyüklükte olmalıdır.

 Öğrencilerin gelişim özelliklerine göre Renk ve Görünüm  Renkler öğrencilerin fiziksel ve davranışsal durumunu etkilemektedir. Nefes alışımız, kan basıncı, nabız, kas etkinliği, renklerle değişebilmektedir.  Öğrencilerin gelişim özelliklerine göre sınıf renkleri değişiklik göstermelidir. Renklerin dilinde; açık mavi gevşetici ve rahatlatıcı, koyusu uyarıcı, kırmızı heyecan verici ve kışkırtıcı, gerilim yaratıcı, açık sarı ve portakal rengi uyarıcı olarak görülmektedir.

 Sınıf rengi diğer eşyalarla uyum içinde olmalıdır. Renk ve Görünüm  Sınıf rengi diğer eşyalarla uyum içinde olmalıdır.  Renkler, öğrenciye ve mekânların, araçların kullanılış amaçlarına göre de değiştirilmelidir.

Gürültü Rahatsız edici, işitmeyi engelleyici, dikkati dağıtıcı, ruhsal sağlığı bozucu bir değişkendir. Gürültü zamanın iyi kullanılmasını engeller. Sınıf kurallarının gürültüyü içermesi gürültüyü azaltan bir etkendir. Sınıf dışı gürültüler için fiziki yapının uygun olması gerekir.

Temizlik Sınıflar toplu yaşamın gerçekleştiği yerler olduğu için devamlı temiz tutulmalıdır. Sınıfın temiz tutulması için, öğrencilere temizlik alışkanlığı kazandırmak önemlidir. Sınıf kurallarında temizlik ile ilgili kurallar bulunabilir. Temizlik alışkanlığı aile ve çevre ile birlikte yürütülebilecek bir etkinliktir.

Sınıfın Yerleşim Düzeni eğitimin etkin ve akıcı bir işleyişe kavuşturulmasına dönük eylemleri içerir. Davranışı değiştirmenin çok etkili bir yolu, çevreyi değiştirmektir. Sınıftaki araç gereçlerin hareketli olması, gerektiğinde istenilen biçimde düzenlenebilmesi önemlidir. Öğrencilerin oturma biçimleri, öğrencilerin fiziksel özellikleri, dersin özellikleri ve sınıf içindeki davranış biçimlerine göre düzenlenebilmelidir. İlk sınıflarda öğretmenler çeşitli etkenlere göre düzenlemeler yapabilirken, üst sınıflarda öğrencinin görüşleri alınmalıdır.

Sınıf Düzenleme İlkeleri Öğrencilerin sınıf içerisinde yaptıkları hareket kalıpları Öğrencilerin farklı materyaller, referans kitapları, araç gereç ve destek materyallerini elde etmede karşılaşacakları zorluklar Öğrencilerin öğretim materyallerinin gösteriminde ve görmesinde karşılaşacakları zorluklar.

Sınıf düzenlemesi örneği

Sınıfın Yerleşim Düzenleri Sıralı(sütun) yerleşim düzeni Bireysel yerleşim düzeni Çok gruplu yerleşim düzeni Tek grup düzeni

Sıralı (sütun) yerleşim düzeni Kalabalık sınıflar için uygundur Öğretmen merkezli yerleşim düzenidir Öğrenci etkileşimi ve katılımı azdır Daha çok düz anlatımın kullanıldığı, öğrencilerin dinleme ve not alma etkinliklerine uygun bir düzendir.

Sıralı yerleşim düzeni

Bireysel yerleşim düzeni Öğrencilerin bağımsız olarak kullanabildikleri tek kişilik sıra ve masalarla oluşturulabilen yerleşim düzenidir. Bu yerleşim düzeninde öğretmen ve öğrenciler değişik biçimlerde bir araya gelebilirler.

Çok gruplu yerleşim düzeni Sınıf ortamında, küçük gruplarla çalışma düşüncesine uygun öğrencilerin bir masa etrafında grup oluşturmasıyla gerçekleştirilen yerleşim düzenidir. İşbirliğine dayalı öğretim, tartışma ve diğer küçük grupla öğretim yöntemleri için uygundur. İyi bir plan ve gözetim gerektirir.

Çok gruplu yerleşim düzeni

Tek grup düzeni Sınıftaki öğrencilerin bir grup olarak düşünüldüğü, öğrencilerin birbiriyle iletişim kurabildiği, derse aktif olarak katıldığı, ilginin dağılmadığı ve istenmeyen davranışların kolaylıkla belirlenebildiği bir yerleşim düzenidir. Bu düzende çember ve U modellerinden herhangi biri uygulanabilir.

Tek grup düzeni

İLKÖĞRETİMİN İLK SINIFLARI İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ ŞEKİL I İLKÖĞRETİMİN İLK SINIFLARI İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ

İLKÖĞRETİMİN ÜST SINIFLARI İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ ŞEKİL II İLKÖĞRETİMİN ÜST SINIFLARI İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ

BİREYSEL SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ I ŞEKİL III BİREYSEL SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ I

BİREYSEL SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ II ŞEKİL IV BİREYSEL SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ II

ŞEKİL V ÇOK GRUP DÜZENİ I

Tek grup düzeni, sınıfın tamamını bir grup olarak ele alır Tek grup düzeni, sınıfın tamamını bir grup olarak ele alır. Öğrencilerin tümüne söz alma, dinleme, konuşma, tartışma, vücut diliyle iletişim, herkesi her an görebilme fırsatı verir. ŞEKİL VI ÇOK GRUP DÜZENİ II

İLKÖĞRETİM İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ ŞEKİL VII İLKÖĞRETİM İÇİN SINIF DÜZENİ ÖRNEĞİ

ŞEKİL VIII TEK GRUP DÜZENİ