Diş ve diş eti hastalıkları, ülkemizde ve dünyada en önemli sağlık sorunları arasındadır. Ancak hayatı doğrudan tehdit etmediği için gereken önem verilmemektedir.

KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİNDE YEREL FLOR UYGULAMALARI

KORUYUCU SAĞLIK PROGRAMLARI HAZIRLANMASI Ağız diş hastalıkları oluşmadan önlenebilen hastalıklar gurubuna girmektedir Ağız diş sağlığı yaşamsal fonksiyonlarının korunması ve yaşam kalitesinin devamı açısından büyük önem taşımaktadır

AĞIZ SAĞLIĞINDAKİ OLUMLU DEĞİŞİKLİKLERİN NEDENLERİ Toplumların yaşam biçimlerindeki değişiklikler, Ağız diş sağlığı hizmetlerinin etkili kullanımı, Koruyucu programların uygulanması, Bireysel koruyucu yöntemlerin ve florlü diş macunlarının kullanımı, gösterilebilir.

KORUYUCU SAĞLIK PROGRAMLARI HAZIRLANMASI Gelişmekte Olan Ülkelerde İse Koruyucu Programların Hayata Geçirilmesi İle Önlenmiştir.

Özellikle ülkemiz gibi genç nüfusu fazla olan ülkelerde koruyucu diş hekimliği hizmetlerini erişimi kolay , kaliteli ve en ekonomik yöntemle ve profesyonel sağlık personeline en az ihtiyaç duyulacak şekilde sağlamaktır. Bu noktada DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ “okul tabanlı” koruyucu programları önermektedir’’

OKULLAR…. Özellikle sosyo-kültürel ve ekonomik şartlar nedeniyle yüksek çürük risk gurubundaki bir çok çocuk için ağız diş sağlığı eğitimi alabileceği ve diş hekimi ile tanışabileceği yegane yer OKUL olabilmektedir. Öğrenciler için önemli bir rol model olan ÖĞRETMENLER uygun bir eğitimle ağız diş sağlığı eğitiminde çok önemli bir rol oynayabilmektedirler.

Bu nedenle ülkemiz için de özellikle okullar aracılığıyla sunulan ağız diş sağlığı eğitimi ve florür desteği içeren koruyucu uygulamalar çürük oluşumunun önlenmesi bakımından çok önemlidir

FLORÜR VE FAYDALARI: Florür yeryüzünde yaygın olarak bulunan bir mineraldir. Su kaynakları ve gıdalarda da florür bulunmaktadır. Flor iyonu vücutta en çok kemik ve diş gibi sert dokularda birikmektedir. Sistemik yollarla alınan flüorürlerin minimal etkisi varken asıl etkisi yerel uygulamalarla oluşmaktadır. Florürler uzun yıllardır koruyucu diş hekimliği alanında kullanılmaktadır. .

FLORÜR DİŞLER ÜZERİNE ETKİSİ 1 Mine tabakasının oluşumu sırasında minenin sağlıklı gelişmesini, iyi mineralize olmasını sağlayarak, çürükten korunma açısından kaliteli bir mine oluşumuna katkıda bulunur. Diş yüzeyinde biriken ve gıda artıkları ile bakterilerden oluşan mikrobiyal dental plak üzerinde zararlı asit oluşumunu inhibe edici etki gösterir.

FLORÜR DİŞLER ÜZERİNE ETKİSİ 2 Minenin çözünürlüğünü azaltarak, remineralizasyonu destekler. Dişler sürdükten sonra florür yerel (topikal) yolla etki eder. Bu etki, florürlü macunlar, florürlü ağız çalkalama suları (gargaralar), florürlü jeller ve florürlü verniklerle elde edilebilir. Fırça + Tükürük + Flor Minenin Remineralizasyonu

(Kalsiyum ve Fosfat Çökelmesi) Remineralizasyon (Kalsiyum ve Fosfat Çökelmesi) Sağlıklı Mine Çürüme Süreci Zayıflamış Mine Tamir edilmiş Mine

ÖNEMLİ UYARI

Topikal (Yerel)flörür Uygulamalarının Çürükten Korunmada Etkili Olabilmesi Bireyin çürük risk gurubuna, Preparatın içeriğine , Flörür konsantrasyonuna, Belirlenen doğru uygulama yöntemi , Süresi, VE Uygulama sıklığına bağlıdır.

OPTİMAL FLOR MIKTARI NEDİR? İçme suları için bilimsel olarak güvenliği ve diş çürüğü oluşumunu azaltıcı etkisi kabul edilen optimal (en uygun) florür seviyesi; 0.3-0.7 mg/ lt ( 0.3-0.7 ppm)

İçme suyu bu miktarın altında florür içeren bölgelerde diş çürüğü oluşumunun azaltılması amacıyla florür içeren ilave preparatlar kullanılmalıdır.

Florürlü Preparatlar Hangileridir? A-Bireysel Uygulanabilen Florür Preparatları: 1- Florürlü diş macunları 2- Florürlü ağız çalkalama suları (gargaralar) 3- Diş fırçası ile (brush-on) uygulanabilen florürlü jeller

B- Diş Hekimi Tarafından Uygulama Gerektiren Florür Preparatları: 1- Florür vernikler (cilalar) 2- Flor jeller

Florürlü Diş Macunları: Florürlü diş macunları ile diş fırçalama, diş çürüklerinden korunma amacıyla tüm dünyada en çok kullanılan yöntemlerdendir. Farklı florür içerikleri (sodyum florür, sodyum monoflorofosfat, amin florür ve kalay florür) Jel formunda olan diş macunları da vardır ancak bunlar diş fırçası ile uygulanabilen (brush-on) florür jellerden içerik ve uygulama sıklığı bakımından farklıdır.

Dişlerin gelişimi sırasında florürlü diş macunlarının sürekli yu- tulumu 3 yaşına kadar florozise ve mine defektine yol açabileceğinden 3 yaşına kadar olan çocuklarda florürlü diş macunu kullanılmamalı, 3 yaştan 6 yaşa kadar ise mercimek tanesi kadar (en fazla 5 mm) diş macunu ile mutlaka gözlem altında diş fırçalatılmalı, bittikten sonra ağız su ile iyice çalkalanmalı ve diş macunu yutulumu önlenmelidir. Temiz içme ve kullanma suyu, lavabosu olan okullarda genel temizlik kurallarına dikkat edilmek kaydıyla, okul ortamında diş fırçalama uygulaması teşvik edilmelidir!

Florürlü Ağız Çalkalama Suları Florürlü ağız çalkalama suyu ile yapılan ağız çalkalama uygulaması da diş çürüğünden korunmada en güvenli ve etkili yöntemlerden bir tanesidir. Birçok ülkede uzun yıllardan beri öğretmen gözetiminde, okullardaki 6 yaş üstü çocuklara uygulanmaktadır.

Haftalık kullanıma uygun 900 ppm aktif florüre eşdeğer % 0 Haftalık kullanıma uygun 900 ppm aktif florüre eşdeğer % 0.2’lik NaF gargaraların yanı sıra, 230 ppm aktif florüre eşdeğer % 0.05 NaF içeren günlük kullanıma gargaralar ve yine günlük kullanım için üretilmiş SnF2 ve APF içeren gargaralar da mevcuttur. Koruyucu okul sağlığı programlarında ise yaygın olarak haftalık kullanıma uygun %0.2 nötral sodyum florür içeren ve distile su ile hazırlanan ağız çalkalama suları kullanılmaktadır

% 0.2’lik NaF içeren Florürlü Ağız Çalkalama Suyu Nasıl Kullanılır? Uygulamadan önce mutlaka dişler fırçalanmalıdır. Uygulama oldukça basittir; haftada bir kez, %0.2’lik sodyum florür çözeltisi ile bir (iki) dakika (60-120 sn) süresince ağzın çalkalaması şeklindedir. Ancak florürlü ağız çalkalama suyu kesinlikle yutulmamalı ve süre sonunda tükürülmelidir.

Florürlü Ağız Çalkalama Suyu Uygulamasının Avantajları nelerdir? Güvenli ve etkilidir. 6 yaş üstü çocuklar tarafından öğrenilmesi ve uygulanması kolaydır. Diş hekimi gözetimi gerektirmez. Okul programları için uygundur, uygulanması kolay olduğu için okul personeli ve ebeveynler tarafından kabul görmektedir. Haftada bir kez yapıldığı için çocuklar her hafta uygulama sırasında ağız diş sağlığının önemi bir kere daha hatırlamış olur. Yapılan çalışmalar florürlü ağız çalkalama suyu kullanımının diş çürüğü oluşumunu %30 oranında azalttığını göstermektedir.

Florürlü ağız çalkalama suyu hazırlanışı

Diş Fırçası ile Uygulanabilen Florür Jeller: Profesyonel uygulama gerektirmeden diş fırçası ile bireysel olarak uygulanabilen florür jellerin en yaygın olarak kullanılan formları 5000 ppm serbest florür içeren % 1.1 nötral NaF jel dir Görüntü olarak diş macunlarına benzerlik gösterseler de florür jeller içerikleri, florür konsantrasyonları ve buna bağlı olarak da uygulama sıklıkları bakımından diş macunlarından farklıdırlar.

Diş Fırçası ile Uygulanabilen Florür Jeller Motor yetenekleri gelişmiş orta ve yüksek çürük risk grubu ilköğretim çağı çocuklarda veya yetişkinlerde çürük oluşumunun önlenmesinde endikedir.

YÜKSEK ÇÜRÜK RİSKİ 6ay- 2 yaş 2 -6 yaş 6 yaşından büyük 500ppm Çocuk macunu 1000 ppm 1450 ppm Gargara Dişipi FLOR VERNİĞİ 3 AYDA BİR FİSSÜR ÖRTÜCÜ

Diş Fırçası ile Uygulanabilen Florür Jel Nasıl Kullanılmalıdır? Çocuklarda mutlaka bir yetişkin gözetimi altında uygulanmalıdır. Okullarda planlanacak uygulamalarda öğretmenler gözetmen olarak eğitilebilirler. Kuru diş fırçasına mercimek tanesi kadar florür jel koyulur ve 2 dakika süre ile dişler fırçalanır.

Diş Fırçası ile Uygulanabilen Florür Jel Nasıl Kullanılmalıdır? Florür jel kesinlikle yutulmaz ve süre sonunda ağızdaki jel iki dakika boyunca iyice tükürülür. Florür jel ile yapılan diş fırçalama işleminden sonra 30 dakika boyunca hiçbir şey yenilmez ya da içilmez.

Florür Vernikler (cila): Florürlü vernik yani cilalar, ilk olarak florürün diş yüzeyine daha uzun süre temasını sağlamak üzere geliştirilmiş ürünlerdir. Ancak bu süreçte florür verniğin tükürükle de etkileşime geçerek mine üzerinde CaF2 tabakası oluşturduğu, Yavaş salınan depo florür görevi gören bu tabakadan, plak pH’sı düştüğünde florür iyonu salındığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda yüksek miktarda florür içeren vernikler, erken teşhis edilen beyaz lezyonlarda demineralizasyonu azaltarak, remineralizasyonu desteklemektedir. Düşük-orta ve yüksek çürük risk grubu çocuklarda önerilmektedir.

BEYAZ NOTA LEZYONU (başlangıç çürüğü)

Florür Vernikler (cila): Yaygın olarak kullanılan florürlü vernikler; 22.600 ppm aktif florüre eşdeğer % 5 sodyum florür içermektedir. Yılda 2-4 kez, dişhekimleri tarafından uygulanır.

Florür Vernik (cila) Uygulamasının Avantajları nelerdir? 6 yaş altındaki çocuklarda da güvenle uygulanabilmektedir. Klinik dışında da uygulanabildiğinden, okul programlarına uygundur. Başta Kanada ve Kuzey Avrupa Ülkeleri olmak üzere bir çok ülkede uygulanmaktadır. Çürük oluşumunu %30-40 oranında azalttığı gösterilmiştir.

Florür Vernik (cila) Nasıl Uygulanır? 1 Tek kullanımlık 0.25 ml ve 0.4 ml’lik ambalajlarda veya 10 ml’lik ambalajlarda üretilmektedir. Klinik dışında da uygulanabilmektedir. Uygulamadan önce dişler mutlaka fırçalanmış olmalıdır. Her bir yarım çeneye pamuk rulo ile tükürük izolasyonu yapılarak, diş yüzeyindeki aşırı tükürük sekresyonu bir spunch veya hava spreyi ile kurulanır. Dişlerin tamamen kurutulmaması, biraz nemli olması gereklidir.

Florür Vernik (cila) Nasıl Uygulanır? 2 Tek kullanımlık vernik ise, kullanmadan önce fırçası ile iyice karıştırılmalıdır. Süt dişleri ve karışık dişlenme dönemi için genellikle 0.25 ml’lik vernik yeterli iken, yetişkinlerde 0.4 ml’lik vernik yeterlidir. Kurutulmuş diş yüzeyine disposable fırça ile ince bir tabaka vernik diş etlerine temas etmeden sürülmelidir. Çürük profilaksisin de özellikle oklüzal yüzeyler ve dişlerin ara yüzeylerine vernik sürmeye özen gösterilmelidir.

Florür Vernik (cila) Nasıl Uygulanır? 3 Çürük profilaksisinde özellikle oklüzal yüzeyler ve dişlerin ara yüzeylerine vernik sürmeye özen gösterilmelidir. Uygulama için belirli bir süre yoktur, vernik diş yüzeyinde tükürükle temas ettiği anda sertleştiği için bir yarım çenede işlem tamamlandığında diğer yarım çeneye geçilmelidir. Uygulamanın spesifik bir bölge ya da tüm dişlere yapılmasına bağlı olarak uygulama süresi 1 ila 4 dakika arasında değişmektedir.

Florür Vernik (cila) Nasıl Uygulanır? 4 Bazı florür vernikler uygulama sonrası dişlerde sarımsı bir renklenmeye yol açabilmekle birlikte kalıcı değildir ve diş fırçalama ile kısa sürede kaybolur. Uygulamadan sonra 2 (iki) saat bir şey yememeli veya içilmemelidir. Vernik uygulamasının yapıldığı gün dişler fırçalanmamalı ancak ertesi gün düzenli olarak fırçalamaya devam edilmelidir

Florür Vernik Kullanımı Güvenli midir? Evet. Florürlü vernikler diş yüzeyine sürüldüğünde tükürükle temas ederek kısa sürede sertleştiği için yutulum ve florür intoksikasyon riski yok denecek kadar azdır. Bu nedenle 6 yaş altındaki çocuklarda dahi güvenle kullanılabilmektedir.

Diş Hekimi Uygulaması Gerektiren Florür Jeller/Köpükler Orta ve yüksek çürük risk grubu çocuklarda endikedir. Yüksek konsantrasyonda florür içerirler. En yaygın kullanılanları APF (asidulated phosphat fluoride) ve nötral NaF (sodiumfluoride) jellerdir. Bunların köpük formunda üretilenleri de mevcuttur.

Diş Hekimi Uygulaması Gerektiren Florür Jeller/Köpükler Yüksek konsantrasyonda florür içermeleri nedeniyle klinik ortamda ve diş hekimi tarafından (profesyonel) uygulama gerektirir. 6 yaş altı çocuklarda yutma riski yüksek olduğu için önerilmemektedir.

Profesyonel Florür Jel Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır? Klinik ortamda uygulanmalıdır. Uygulamadan önce dişler fırçalanmalıdır. Pamuk rulo ve tükürük emici (suction) ile tükürük izolasyonu yapılarak uygun ölçüde plastik kaşık ile 5 ml jel her bir çeneye uygulanır. İşlem sırasında hastanın burnundan nefes alması önemlidir. Uygulama süresi 4 dakika olmalıdır.

FLORÜR iNTOKSiKASYONU Minimum Lethal (Ölümcül) Doz: Florür için minimum lethal (ölümcül) doz 5mg/kg olarak kabul edilmektedir, bu vücut ağırlığının her bir kilogramı için 5mg florür demektir. (Örnek: 20kg’lık bir çocuk için minimum lethal doz yaklaşık 100mg florür olarak hesaplanmaktadır.) Bu miktar tıbbi literatürde “Muhtemel Toksik Doz” olarak adlandırılmakta olup, ölümle neticelenebilen ciddi zehirlenmeye yol açabilecek bir miktardır ve acil tedavi ve hospitalizasyon gerektirmektedir. 5mg/kg’lık dozun altındaki miktarlarda da, gastrointestinal ağrı, mide bulantısı, kusma, tükürük sekresyonunda artış ve yüksek ateş gibi erken semptomları görülebilmektedir.

Akut Florür Zehirlenmesi Çürük profilaksisinde kullanılan oral florür kaynakları güven vericidir; büyük miktarda yutulmadığı takdirde hiçbir yan etki oluşmaz.

Kronik Florür Zehirlenmesi Günde 6mg’dan fazla florür alınması florozis ile sonuçlanır. Florozisin semptomları kilo kaybı, kemiklerin kolay kırılması, anemi, güçsüzlük, genel bir hastalık hali, eklem sertliği ve diş gelişimi sırasında maruz kalınırsa dişlerde renk değişikliği gelişmesidir. (Beyaz-opak, sarı-kahverengi çizgi ve lekeler)

TEDAVİ: Nötral Florürlerin İçilmesi-Yutulması Durumunda: Acil girişimler Herhangi bir formda çözülmüş kalsiyum verin; Süt, kalsiyum glukonat solüsyonu veya kalsiyum laktat solüsyonu gibi. Antidot- İntravenöz olarak yavaşça 10 ml %10’luk kalsiyum glukonat solüsyonu verin; semptomlar kaybolana kadar tekrarlayın. Serum magnezyum seviyesi düşükse her saat 10ml magnezyum sütü (milk of magnesia) verin.

ACİL MÜDAHALE : Florür zehirlenmelerinde, kalsiyumun florürü bağırsakta bağlamasından dolayı, ev veya okullarda ilk yardım amacıyla, bilincin açık ve yutma refleksinin normal olduğu durumlarda, hastaya bir bardak süt içirilerek hastaneye sevk edilmesi lüzumlu görülmektedir. Hastaneye veya zehir danışma merkezine başvururken, aşağıdaki bilgiler de iletilmelidir; Hastanın yaşı, kilosu ve durumu Ürünün adı ve içeriği Yutulma zamanı Yutulan miktar

KAŞIKLA FLORİTLİ JEL-KÖPÜK UYGULAMA ÖRNEKLERİ…

vernik uygulamaları Özgün fırçası ile izolasyona gerek duyulmaksızın gerçekleştirilir. Aşırı tükürük-plağın uzaklaştırılması için gazlı bezle temizleme yeterlidir.

Alanda YÜZEY ÖRTÜCÜ UYGULAMALARI.!! Kırıkkale den örnekler (BALIŞEYH)….

Alanda YÜZEY ÖRTÜCÜ UYGULAMALARI.!! Kırıkkale den örnekler (SULAKYURT)..

Alanda YÜZEY ÖRTÜCÜ UYGULAMALARI Alanda YÜZEY ÖRTÜCÜ UYGULAMALARI.!! DİYARBAKIR DAN örnekler (ART YÜZEY ÖRTÜCÜLER)...

TEŞEKKÜR EDERİM SORULAR?