5. Örnek Olay Çalışması Araçların Muayenesi ve Teknik Özellikleri: Araba yanıyor! Ahmet bey, aracının muayene zamanının geldiğini fark etmişti. Hazırlanacak tüm belgeleri toparladı, randevu için telefonla iletişim kurdu ve trafik muayene istasyonuna gitmek üzere hazırlandı. Ruhsat bilgileri araç ile uyuşmaktaydı, bu konuda sorun çıkabildiğini esnaf arkadaşlarından duymuştu. Aracının tüm ekipmanları, emniyet kemerleri tamamdı ve ışıklandırmaları eksiksizdi. Lastikleri de daha yeni değiştirmişti ve lastikler konusunda problem yaşayacağını düşünmüyordu. Fren ve direksiyon sistemleri de sorunsuzdu. «Daha ne olsun» derken, aklına otomobiller için zorunlu ekipmanlar geldi: Yedek lastik, ilkyardım çantası… Derken, yangın söndürme tüpüne baktı, son kullanma tarihi geçmişti. Yenisini almaktansa, komşusu Sinan beyden araç muayenesi için ödünç alabilirdi. Muayene istasyonuna eksisiz olarak gitmiş, muayene belgesini de sorunsuz elde etmişti. Akşam uğrayıp Sinan beye teşekkür edip yangın tüpünü geri verdi. Birkaç gün sonra bir görüşmeden işe dönerken sol tarafta trafiğin yavaşladığını fark etti. Biraz yaklaşınca, dumanlar ve alevler göründü, araçlar uzaklaşarak geçmekteydi. «Ne oldu acaba» düşüncesiyle endişeli biçimde sağa yanaştı. Yol kenarında bir araç alevler tarafından sarılmaktaydı. Birçok araç durmaya başlamıştı, hemen yangın tüpü geldi aklına. Koştu, bagajı açmaya çalışırken duraladı, daha dün son kullanma tarihinin dolduğunu fark edip komşudan ödünç alınmış tüp ile muayeneye gitmemiş miydi? Yanan aracının başında kendini çaresizce oradan oraya atan sürücüyle göz göze gelmemeye çalışarak, usul usul arabaya bindi ve vicdanıyla başbaşauzaklaştı olay yerinden. Tartışma Soruları: Olay nerede, ne zaman, hangi şartlarda oluşmuştur? Sorunun nedenlerini açıklayınız? Fark edilen tehlike etkenleri nelerdir? Bu tehlikelerden korunmak, olayı engellemek için olay kişilerine düşen sorumluluklar nelerdir? Bu olayda hangi trafik güvenliği kuralının kaza ve kayıplardan koruyucu olacağını belirtiniz… Bu örnek olay Elif Sungur tarafından gerçek bir hikayeye dayandırılarak yazılmıştır.

Örnek olay konusu Örnek olayın içeriği Müfredata göre ilgili kazanım numarası Sağlayacağı kazanım 5- Araçların teknik özellikleri ve araç muayenesi Araçların güvenlik donanımları Araç muayenesi 13 - Güvenli yolculuk için gerekli önlemleri alır.

Sürücülerin kontrolü altındaki araca ilişkin unsurlar Aracının güvenlik açısından özellikleri Aracın bakımı Aracın muayenesi

Trafik güvenliğinde araçların kontrolü Trafik güvenliğinin sağlanmasında araçların teknik özelliklerinin kontrol edilerek trafik ortamının araçlar bakımından standardizasyonunu sağlayan uygulamalar bulunmaktadır. Araç Muayene Belgesi, trafiğe çıkan tüm araçlar için standardizasyona bağlı olarak, aracın trafiğe çıkmak için “yeterli” olduğunu gösterir ve trafik güvenliğinin sağlanması için ön koşul oluşturur.

Aracının güvenlik açısından özellikleri, bakımı ve muayenesi sahibinin sorumluluğundadır • Her araç sahibi, aracının güvenliğini sağlamaktan sorumludur • Kontrol edebildiği tek araç kendi aracıdır • Diğer kullanıcıların araçlarıyla ilgili eleştiriler yerine, kendi aracının periyodik muayene ve bakımını temin etmek şarttır • Hedef, trafiğe güvenli bir araç ile katılmaktır

Araç bakımı Araç, mükemmel şartlarda teslim edildiği günden itibaren kullanıldıkça yorulmaya ve eskimeye başlar Önerilen dönemlerde aracın bakımını sağlamak, mükemmel şartların korunması sayesinde trafik güvenliğine katkı sağlar, ayrıca daha ucuzdur En iyi tamir, yetkililer tarafından yapılan bakımdır

Araç muayenesi Araç muayenesi, trafiğe çıkan tüm motorlu ve motorsuz araçların teknik yeterliliklerinin muayene ile tespit edilmesidir. Muayene süresi dolduğu halde muayene edilmemiş araç kullanmak cezaya tabidir. 7 7

Araç muayenesi ne işe yarar? Aracın muayenesinin düzenli olarak yapılması ve eksiksiz olması, sadece kişinin ve ailesinin değil, aynı zamanda diğer kişi ve canlıların da hayatı ve güvenliği için önem taşır. Sağlıklı olarak muayene edilen araç, aynı zamanda bütçe için de artı kazanç sağlar. Araçların düzenli olarak muayene edilmesiyle, araç kusurlarından kaynaklanan trafik kazaları azalır, trafikte can güvenliği artar, aracın ömrü uzar ve ikinci el değeri yükselir. Araç muayenesi, tüm taşıtların güvenlik seviyesinin topluca yükseltilmesini sağlar 8 8

Araç muayenesinde kontrol edilenler Tüm motorlu ve motorsuz araçlarda aşağıda yer alan aksam, sistem veya parçaların kontrolü gerçekleştirilir: Taşıt tanıtımı Fren sistemi Direksiyon, direksiyon sistemi Görüş özellikleri Lambalar, yansıtıcılar, elektrik teçhizatı, aydınlatma sistemi Dingiller (tekerlekler), lastikler, süspansiyon Şase ve şase bağlantıları Zorunlu ekipmanlar Gürültü kirliliği, gürültü kirliliği seviyesinin kontrolü Yolcu taşıyan araçlar için ilave kontroller 9 9

Zorunlu ekipmanlar İlk yardım çantası: Traktörler, motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda 1 adet. Büyük sargı bezi (10 cm x 3-5 m), 2 Adet Hidrofil gaz steril (10x10 cm 50’lik kutu), 1 Kutu Üçgen sargı, 3 Adet Antiseptik solüsyon (50 ml), 1 Adet Flaster (2 cm x 5 m), 1 Adet Çengelli İğne, 10 Adet Küçük makas (paslanmaz çelik), 1 Adet Esmark bandajı, 1 Adet Turnike (En az 50 cm örgülü tekstil malzemeden), 1 Adet Yara bandı, 10 Adet Alüminyum yanık örtüsü, 1 Adet Tıbbi eldiven, 2 Çift El feneri, 1 Adet Üçgen Reflektör: Motosikletler ve motorlu bisikletler hariç tüm motorlu araçlarda 2 adet. Yangın Söndürme Cihazı: Binek araçlarda 1 adet, 1kilogramlık Stepne: Motosikletler ve lastik tekerlekli traktörler hariç bütün araçlar ile tarım orman römorkları da dahil olmak üzere tüm römorklarda her zaman kullanılabilir durumda bulundurulmalıdır. 10 10

Araç muayenesinin trafik güvenliğine katkısı Türkiye’de Uluslararası standartlarda muayene hizmetinin başladığı tarih: 11 Ocak 2008 dir. 11 Ocak 2008-31 Ekim 2010: 10 milyon 645 bin aracın muayenesi yapılmıştır. Bu araçların: Yüzde 40’ı (4 milyon 285 bin adet), trafik ve taşıt güvenliği açısından tehlike arz edecek nitelikte kusur veya eksiklik nedeniyle “ağır kusurlu” ya da “emniyetsiz” raporu almıştır İkinci muayenesine gelen yaklaşık 4 milyon araçtan yüzde 96,3’ü, eksiklik ve kusurlarını gidererek muayeneden başarı ile geçmişlerdir 4 milyonun üzerindeki araç, var olan kusurlarını gidermiş, daha önce güvensiz bir şekilde yollarda dolaşırken güvenli hale getirilmiştir

Araç muayenesinin trafik güvenliğine katkısı Araç parkı ve muayeneye gelme oranı: Hafif ticari ve ağır vasıtaların her yıl periyodik araç muayenesi yaptırma zorunluluğu bulunmaktadır Zorunlu periyodik muayenesine gelmesi gereken araçlar içinde hafif ticari araçların yüzde 26’sı ve ağır vasıtaların yüzde 32’si periyodik araç muayenesine gelmemektedirler Periyodik araç muayenesinden kalma oranları göz önünde bulundurulduğunda, trafikte kontrol dışı hareket eden ve trafik/taşıt güvenliği için tehlike arz eden çok sayıda araç olduğu görülmektedir

Trafik muayenesinde belirlenen kusur tipleri EMNİYETSİZ KUSURSUZ HAFİF KUSUR AĞIR 13 13

Araç muayene sıklığı a)  Özel otomobiller ve bunların her tür römorkları, ilk 3 yaş sonunda ve devamında her 2 yılda bir b)  Resmi ve ticari plakalı otomobiller ile bunların her tür römorkları, ilk 2 yaş sonunda ve devamında yılda bir c)  Lastik tekerlekli traktörler ile bunların her tür römorkları, ilk 3 yaş sonunda ve devamında 3 yılda bir d)  Diğer bütün motorlu araçlar ve bunların her tür römorkları, ilk 1 yaş sonunda ve devamında yılda bir periyodik muayeneye tabi tutulur

Trafik ve araç KAZA ÖNCESİ KAZA ANI KAZA SONRASI AKTİF GÜVENLİK ÖNLEMLERİ PASİF GÜVENLİK ÖNLEMLERİ ACİL MÜDAHALE VE YARDIM

Taşıtlardaki aktif ve pasif güvenlik önlemleri Taşıtlardaki güvenlik elemanları; Herhangi bir kaza ihtimali öncesinde kazanın oluşumunu önleme görevi yapan aktif güvenlik Kazadan sonra yaralanma ve ölümleri en az düzeye indirme görevi yapan pasif güvenlik elemanları olmak üzere iki grupta değerlendirilmektedir.

Araçlarda aktif ve pasif güvenlik unsurları Sürücünün kazadan kaçınmasını sağlayan sistemler: Taşıtın kumanda ve frenleme sistemleri Bilgilendirme sistemleri Ergonomik olarak yerleştirilmiş kumandalar Bir kaza durumunda taşıtın içerisindeki kişilere etki eden ivme ve kuvvetleri en aza indiren, hayati hacim sağlayan, kazadan sonra taşıtın dışına çıkarmayı kolaylaştıran sistemler Taşıtın çarptığı yayalar, bisiklet ve motosiklet sürücülerinin yaralanmalarını en aza indirmek için taşıta kazandırılması gereken tüm tasarım özellikleri Araçların dış biçimi, deformasyon davranışı, emniyet kemeri, hava yastıkları, kafes barlar, çocuk koltukları, yan arka korumalar…

Güvenli taşıt için önemli noktalar • Görüş ve görünme • Hareket ve duruş • Taşıma • Emniyet 18

Güvenli taşıt Görüş ve görünme Görüş alanı açıklığı Aynaların temizliği Aynaların açısı Farların tam olarak çalışması Yıkama suyu ve yıkama sistemi Sinyallerin tam olarak çalışması Camların sürekli temizliği 19

Güvenli taşıt Hareket ve duruş Araçta yük sınırına uyulması Frenleme sisteminin tam ve fonksiyonel olması Lastik ölçülerinin kabul edilebilir sınırlarda olması Rot balans ayarlarının düzgün olması Fren ayarlarının sağlam olması 20

Güvenli taşıt Taşıma Araçta yük sınırına ve taşıma usullerine uyulması Araç tadilatlarının AITM yönetmeliğine uygun olması Karoser bağlantılarının sağlam olması Araç tadilatlarının araç muayene istasyonlarında denetlenmesi 21

Güvenli taşıt Emniyet LPG ve yakıt sistem emniyet kontrollerinin düzenli yapılması Tadilatın sadece proje onayı ile yapılması Ağır vasıtalarda arka işaret levhaları Kaza durumları için üçgen reflektör ve ilk yardım ekipm aları 22

Güvenli taşıt Kişisel sorumluluk alanları Araçla trafiğe çıkmadan önce: Tüm lastiklerin havasını kontrol edilmelidir. Camların, aynaların temiz olması sağlanmalıdır. Cam yıkama sistemi, cam suyu seviyesi kontrol edilmelidir. Sinyaller ve far sistemlerinin çalıştığından emin olunmalıdır. Ayna ayarlarının doğru olduğundan emin olunmalıdır. Araç kapasitesinin üzerinde yolcu veya yük kabul edilmemelidir. 23

Güvenli taşıt Kişisel sorumluluk alanları Seyir halinde: Aracın yol tutuşunda ya da frenlemesinde anormallik hissediliyorsa , hız azaltılarak en yakın hizmet noktasına gidilmeli ya da bir çekici çağırılmalıdır. Araç yolda düz bir hatta gitmiyorsa lastikler kontrol edilmelidir. Lastiklerde problem yoksa, bir servis noktasına gidilmelidir. 24

Güvenli taşıt Kişisel sorumluluk alanları Düzenli olarak: Lastikler, fren sistemleri ve diğer yürüyen aksam kontrol ettirilmelidir. Yangın söndürme cihazının ve ilk yardım setinin içeriği ve kullanım tarihleri kontrol edilmelidir. Aracın periyodik araç muayenesi ve egzoz gazı emisyon ölçümünü zamanında yaptırılmalıdır. 25