Bilgi Çağı ve Bilgi Toplumu ÜNİTE 1 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Bilgi Çağı ve Bilgi Toplumu

BİLGİ TOPLUMUNA GEÇİŞ İnsanlık günümüze dek şu toplumsal aşamalardan geçmiştir: İLKEL TOPLUM TARIM TOPLUMU SANAYİ TOPLUMU SANAYİ ÖTESİ TOPLUM (BİLGİ TOPLUMU)

İLKEL TOPLUM Göçebe kabilelerin oluşturduğu, avlanma ve meyve toplama yoluyla hayatlarını sürdüren toplum.

TARIM TOPLUMU İki katmandan oluşmaktaydı: 1. Göçmen kabileler halinde yaşayan; avlanma ve meyve toplama yoluyla hayatlarını sürdüren katman 2. Toprağa yerleşik biçimde yaşayan, toprağı basit mekanizmalarla çalışan alet ve araçlarla işleyen katman

SANAYİ TOPLUMU Buhar Makinesi Fabrika Olgusu Daha Fazla Üretim Anlayışı Makine Kullanımı

TARIM TOPLUMUNDA SANAYİ TOPLUMUNDA Geniş aile yapısı sözkonusu Eğitimin hiç önemi yok İletişim söz ve işaretlerle uygulanan basit bilgi alışverişinden ibaret Ev ve işyeri aynı mekanda Evde el tezgahlarıyla sınırlı kapasiteli üretim sözkonusu SANAYİ TOPLUMUNDA Çekirdek aile yapısı sözkonusu Eğitim önemli İletişimde kitle iletişim araçları kullanılmıştır Ev ile işyeri birbirinden ayrılmıştır Daha fazla üretim anlayışı ve bunu kolaylaştıran makine kullanımı yaygınlaşmıştır

SANAYİ ÖTESİ TOPLUM (BİLGİ TOPLUMU) Bilgi işçiliğine geçiş Bilgi ve eğitime olan yöneliş Bilginin ekonominin temeli ve gerçek sermayesi haline gelmesi Örgütlerin bilgi temelli kuruluşlara dönüşmesi Bilgi işçilerinin toplumun değer ve normlarını belirleyen gruplar olması

SANAYİ ÖTESİ TOPLUM (BİLGİ TOPLUMU) Her şeyden önce bilgiye değer veren , kullanmasını bilen ve bilgi üretebilen toplumdur. Bu toplum bilgi teknolojisinden yaygın biçimde yararlanmasını bilen edilgen olmayan bir toplumdur. Bilgi toplumu BİLGİ TEKNOLOJİSİ ile biçimlenmektedir.

Elektrik ve nükleer enerji   AVCI-TOPLAYICI TARIM SANAYİ BİLGİ Enerji Kaynağı İnsangücü İnsan ve hayvan gücü Kömür, petrol gibi fosil yakıtlar Elektrik ve nükleer enerji Zenginliğin Kaynağı Kişisel yetenek Toprak Enerji kaynakları ve sanayi Bilgi ve kişisel yetenek Sembol İnsan Çiftlik Fabrika Bilgisayar Çoğunluğun yaptığı iş Avcılık, toplayıcılık Tarım Fabrika işçiliği Sembol işleme İşlenen nesne Tabiat Malzeme Zaman düzenlemesi Tabiatın yıllık ritmi Doğrusal saat zamanı Kişisel biyolojik ritm Toplumsal örgütlenme Kabile İmparatorluk Ulus-devlet Uluslar arası geçirgenlik

Bilgi: Bir şeyin ya da olayın belirli bir özelliğini tanımlar Fikir: Bir konuya ilişkin bir görüşe sahip olmaktır. İlim: Bir işin yapılmasına, bir aracın kullanımına ilişkin yeterliliklere sahip olmaktır. Malumat (Enformasyon): Herhangi bir konuya ilişkin olarak bilgi işlem süreci sonunda ortaya çıkan üründür.(Bilgi terimi malumat karşılığı olarak kullanılacaktır)

BİLGİNİN DEĞERİ Doğruluk, kolay, hızlı ve zamanında elde edilebilme; ihtiyaçlara uygun olma; açık, kapsamlı ve esnek olma gibi niteliklerle belirlenir. Bilginin değeri en anlamlı biçimde bir karar bağlamında kullanıldığında açıklanabilir. Bilgi alınacak kararları ya da yapılacak işleri etkilediği oranda değerlidir. Bilginin ekonomik olması için, bilgiyi elde etmenin maliyeti onun değerinden düşük olmalıdır.

BİLGİNİN NİTELİKLERİ Doğruluk Noksansız Olma Uygunluk Zamanında Bulunma

Bilginin Önemi; Bir yargıda bulunmak, bir karar vermek için gerekli olmasından kaynaklanır. Her karar çeşitli bilgilere sahip olmayı gerektirir. Bilgi bütün insanlık tarihi boyunca önemliydi. Çünkü her çağda karar verme işlevi söz konusuydu. Ama bilginin önemi birçok nedenle giderek artmaktadır.

Birincisi sahip olduğumuz seçeneklerin bizden önce yaşayan insanların sahip olduğu seçeneklerden çok daha fazla olmasıdır. Seçeneklerin artmasında en önemli rolü üretim teknolojilerindeki gelişmeler üstlenmektedir.

İkinci olarak geçmiş dönemlerde yaşayan insanlar bizim yaşadığımız çevreden daha küçük çevrelerde yaşıyorlardı. Çevreleri dışındaki insanların yaşam tarzları ve tercihlerinden haberdar değillerdi. Günümüzde ise kitle iletişim araçları sayesinde dünyanın başka bir ucunda yaşayan insanların yaşam ve tercihleri hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür.

Aynı seçeneklere sahip olduğu halde bizim hiç aklımıza gelmeyen tercihlerde bulunan insanlar, seçenekleri değerlendirirken başvurduğumuz ölçütlerin değişmesine yol açarlar. Aynı tercihleri bambaşka kriterlerle değerlendirebilmek için bilgiye ihtiyacımız vardır.

Üçüncü olarak da , eskiden büyük miktarda bilgiyi değerlendirmeyi gerektiren durumlarda bize yardımcı olacak araçlar olmadığı için, seçeneklerin birçoğunu baştan elemek zorunda olabilir iken; bugün çok büyük miktardaki bilgilere, büyük miktardaki bilgileri işleyebilecek araçlar sayesinde kolaylıkla ulaşabilir ve onları kullanabiliriz.

Bilgiyi işlemekte kullanılan araçlar İki ana grupta toplanabilir: Maddi Cihazlar Kavramsal Araçlar

Maddi Cihazlar Telefon, radyo, televizyon, bilgisayar gibi cihazlardır 2. Kavramsal Araçlar Dil, alfabe gibi maddi olmayan araçlardır

Bilgi teknolojisi Bilgi işlemekte kullanılan maddi cihazlar ile kavramsal araçların tamamıdır.

BİLGİ SİSTEMLERİ

SİSTEM Belirli bir amaca (ya da birden fazla amaca) ya da sonuca ulaşmak için bir araya getirilmiş, aralarında ilişki bulunan kavramsal ya da fiziksel bileşenlerden meydana gelen bir bütündür.

Bileşenler; sistemi oluşturan parçalardır Aralarında ilişki bulunan;sistemi birden fazla bileşenin oluşturduğu anlamsız bir yığın olmaktan kurtarıp, bileşenleri birbirine bağlayan, onları bütünleştiren, bileşenler arasında var olan ilişkilerdir. Bütün; sözcüğü tam olma anlamından çok, bileşenleri yardımıyla belirli bir işlevi yerine getiren bir oluşumu ifade etmektedir. Amaç; sistemin en az bir işleve sahip olduğunu belirtmektedir.

SİSTEMİN ÇEVRESİ Soyut bir sistemin belirlenmesi için, sınırlayıcıların ortaya konması gerekir. Bu sınırlayıcıların dışında kalan her şey sistemin çevresini oluşturur. Sistemi bileşenleri oluşturduğuna göre, bunların dışında kalanlar sistemin çevresidir.

ALT SİSTEM Sistemin bileşenlerinin de alt bölümleri bulunabilmektedir. Bu nedenle sistemi oluşturan ana parçaları alt sistem, alt sistemi oluşturan parçaları bileşen olarak adlandırmak daha doğru bir yaklaşım olabilir. Bununla beraber sistem, alt sistem ya da bileşen isimlendirmeleri izafidir. Herhangi bir halde sistem olarak tanımlanan bir durum, olaya diğer bir bakış açısı için alt sistem, hatta bileşen olarak ele alınabilir. Örn: “Bilgi Sistemi” sistem “Yönetim Bilişim Sistemi” alt sistem “Muhasebe Bilgi Sistemi” bileşendir.

KAPALI SİSTEMLER Kendi dışında başkaca hiçbir sistem mevcut olmayan veya çevresinde varolan sistemlerden hiçbir biçimde etkilenmeyen sistemlere kapalı sistemler denir. AÇIK SİSTEMLER Çevresiyle ya da çevresinde yer alan diğer sistemlerle ilişkide olan, iletişim kuran ve etkileşen sistemlere açık sistemler denir. Bilgi sistemleri açık sistemlerdir.

AÇIK SİSTEMLERDE; GİRDİ: Sistemin çevresi ile olan ilişkisi sırasında çevreden sisteme doğru olan akışa veya sistemin çevreden aldığı ya da sistem dışından sisteme dahil edilen unsura girdi denir. ÇIKTI: Sistemden çevreye doğru akışa veya diğer sistemlere doğru akışa ya da çevreye ihraç edilen unsura çıktı denir. Çıktı girdiden hareketle sistemde oluşturulan ürünlerdir. İŞLEM: Girdileri çıktılar biçimine dönüştüren faaliyetler dizisine işlem denir.

İŞLEM GİRDİ ÇIKTI

GENEL DİNAMİK SİSTEM MODELİ KONTROL GİRDİ İŞLEM ÇIKTI

KONTROL : Sistemin amacına ulaşmasını denetleyen öğe kontroldür. Kontrol öğesi, sistemin alt sistemleri (ya da bileşenleri) veya çevreleri ile olan ilişkilerini düzenleme ve sistemin arzulanan amaçlara varmasını sağlar. GERİBESLEME (GERİBİLDİRİM) : Kontrol standartları ile çıktılar arasındaki sapmaları gözleyip düzeltici, geliştirici, yönlendirici ve devam ettirici amaçla sisteme yeniden girdi verme işlevidir.

KONTROL GİRDİ İŞLEM ÇIKTI GERİBESLEME (GERİBİLDİRİM)

BİLGİ İŞLEM SÜRECİ

VERİ: Bilgi işlem sürecinde işlenen malzemedir. Bilgi işleme sisteminin temel hammaddesidir. Çeşitli harf, rakam ya da işaretlerle temsil edilen, ham, işlenmeye hazır, işlenmemiş gerçekler ya da izlenimlerdir.

BİLGİ: Bilgi işlem sürecinin sonunda elde edilen mamüldür. Herhangi bir değer ya da durum faktörü tanımlayan bütün gerçeklerdir. Verinin karar sürecine destek sunacak biçimde analiz edilerek anlamlandırılmış biçimidir. Mevcut karar durumu ile doğrudan ilgilidir ve karar vericinin ihtiyaçlarını karşıladığı sürece bir anlam taşır. Bilgi; bilgi işleme sisteminin çıktısıdır.

BİLGİ İŞLEME SÜRECİ BİLGİ İŞLEME GİRDİ (Veri) ÇIKTI (Bilgi)

BİLGİ İŞLEME: Verilen ilk giriş bilgisinin üzerinde önceden tasarlanmış birtakım işlemlerin uygulanması sonucunda, verinin kullanıma daha yararlı bir çıktı haline dönüştürülmesine bilgi işleme denir. Bu işlemin bilgisayar ile yapılması haline kısaca bilgi-işlem adı verilmektedir.

BİLGİ İŞLEME SÜRECİNİN ADIMLARI Kaydetme Sınama Sıralama Sınıflandırma Özetleme Erişim Hesaplama Saklama Çoğaltma İletme

1-Kaydetme: Bilgi işlem sürecine konu olan verinin öncelikle kaydedilmesi gerekir. Örn: -Üniversite sınavına başvurduğunuz zaman ÖSYM başvuru bilgilerinizi kaydeder. -Sınavlarda kullandığınız cevap formlarına doğru seçenekleri kaydedersiniz. -Bir işletme aylık gelir tablosunu elde edebilmek için çeşitli alım satım vb. işlemleri çeşitli araçlar ile kaydeder.

2-Sınama: Kaydedilen verilerin kontrol edilmesidir. Örn: optik formları doldurduktan sonra kodlamalarınızı kontrol edersiniz. Optik formlar optik okuyucular ile okunurken de çeşitli biçimlerde sınanırlar. Örneğin aynı soruda iki seçenek birden işaretlemişseniz, optik Okuyucular bu hatayı fark eder ve cevabınız geçersiz sayılır.

3-Sınıflandırma: Veriler çeşitli kriterlere göre sınıflandırılırlar. Örn:Üniversite sınavından aldığınız puanlar, ÖSYM tarafından, fakültelere göre, mezun olduğunuz okullara göre, ya da mezun olduğunuz okulun bulunduğu ile göre sınıflandırılır. Marketten aldığınız mallar, KDV oranlarına göre sınıflandırılabilir ve her KDV kategorisi için ödeyeceğiniz vergi ayrıca hesaplanabilir.

4-Özetleme: Özetleme çeşitli ihtiyaca göre, çeşitli biçimlerde gerçekleştirilebilir. Örneğin ÖSYM’nin il bazında sınıflandırması, bir yandan da bir tür özetlemedir. İldeki bütün öğrencilerin teker teker başarısını değil, ildeki okullardan mezun olan öğrencilerin hepsinin il için özetlenmiş halini gösterir. Markette bir ürüne ilişkin eksilmeler belirli aralıklarla toplanır ve depodan raflara taşınacak ürün miktarı hakkında rapor hazırlanır. Ayrı ayrı gerçekleşen işlemler tek satır halinde özetlenmiş olur.

5-Sıralama: Örn: Sınav sonuçlarının gazetelerde öğrencilerin soyadlarına göre sıralı olarak ilan edilmesi ya da okullarda notların numara sırasına göre ilan edilmesi sıralamaya örnektir.

6-Hesaplama: Örn: Üniversite sınavında alınan puanlar, çeşitli kategorilere ayrılmış çok sayıda soruya verdiğiniz cevapların kaçının doğru, kaçının yanlış olduğunun sayılmasını gerektirir. Yanlış cevaplar yüzünden kaybedilen puanlar doğru cevap puanlarından çıkarılır. Daha sonra ham puanlar üzerinde çeşitli işlemler yapılarak standart puanlar hesaplanır.

7-Çoğaltma: Örn: Üniversite sınavına giren bütün öğrencilerin puanları öğrenci için ayrı, kazandığı fakülte için ayrı, bilgilerin gönderileceği diğer kurumlar için ayrı olmak üzere çoğaltılırlar. Sonuçlar ayrıca basına duyurulmak ve internetten yayınlanmak üzere de çoğaltılırlar.

8-Saklama: Örn: Üniversite sınavının sonuçları hukuki nedenlerle saklanmak zorunda olduğu gibi, puan bilgilerinin internet üzerinden öğrencilerin ulaşabileceği biçimde bilgisayarlara yerleştirilmesi de bir saklama işlemidir. Başvuru formları ile elde edilen veriler de ÖSYM nin bilgisayarlarında saklanmaktadır.

9-Erişme: Farklı amaçlarla farklı verilere erişme ihtiyacı ortaya çıkabilir. Örn:ÖSYM puanları öğrencilere iletmesi gerektiğinde, sakladığı adres verilerine erişir. Sınav sonucunu öğrenmek isteyen öğrenci de, internete girerek puan bilgilerine erişebilir.

10-İletme: Örn: ÖSYM ürettiği bilgileri öğrencilere, fakültelere, basına ve diğer ilgili kurumlara iletir. Bir işletmede hazırlanan bilanço ilgili yöneticilere iletilir. Marketin kasasında hazırlanan fatura bilgileri müşteriye kasa fişi aracılığıyla iletilir.

Dikkat edilmesi gereken iki nokta: ÖSYM örneğinde bütün işlem adımları yoğun olarak gerekse de, her zaman böyle olmayabilir. Her bilgi işlem sürecinde bütün işlem adımları zorunlu değildir. Bazı durumlarda verilerin kaydedilmesi, sıralanması, sınıflandırılması ve iletilmesi yeterli olabilir. Önemli olan bilgi işlem süreci sonunda, istenen bilginin elde edilebilmesidir.

Bu noktada bilgi daha net biçimde tanımlanabilir. Buna göre; Bilgi, karar vermekte anlam taşıyan, karar vericiye gerektiği zamanda ve gereken biçimde ulaştırılan ve doğru olan işlenmiş veridir.

İkincisi, bir bilgi işlem sürecinde her işlem adımında farklı teknolojiler kullanılabilir. ÖSYM örneğinde kayıt işlemi elle yapılmaktadır. İletme işleminde de birçok farklı teknoloji paralel olarak kullanılmaktadır (posta, yazılı basın, telefon, bilgisayar).

Bilgi işlem sürecinde bilgisayarlar üç durumda büyük avantaj sağlar: Çok miktarda veri işlenecekse Çok kısa süre içinde sonuca ulaşmak gerekiyorsa Çok yoğun ve karmaşık işlem gereken durumlarda

BİLGİ SİSTEMİ Hangi verilerin nasıl toplanacağını ve üzerinde ne tip işlemlerin uygulanacağını belirleyen kurallar dizisidir. Bilgi sistemi belirli hedefleri karşılamak üzere, verileri karar verici için anlamlı bilgilere dönüştüren insan gücü, programlar ve yönetsel süreçlerden oluşan bir kümedir.

BİLGİ SİSTEMLERİNİN HEDEFİ ; En genel anlamda karar alma sürecinde gereksinim duyulan bilgileri sağlamaktır. Bilgi sistemleri örgüt yönetiminde, karar alma işlevini desteklemek için kullanılır. Bilginin amacı gelecekte ortaya çıkabilecek bir olay ya da durumla ilgili olarak belirsizliği azaltmaktır.

BİLGİSAYAR Bilgisayar; elektronik yapılı açık sistemdir.

BİLGİSAYAR-Açık Sistem ÇEVRE ÇIKTI GİRDİ Sistem

BİLGİSAYAR Bilgisayar; Kendisine yöneltilen komutları takip ederek, Girdi kabul eden, Girdi ile kendisine sağlanan veri üzerinde işlem uygulayıp Bilgi üreten, ve Bilgiyi çıktı biçiminde insana sunan elektronik bir sistemdir.