Fiziksel Risk Etkenleri? ZİNDE 1 1

İŞYERLERİNDEKİ FİZİKSEL RİSK ETKENLERİ Gürültü : Dozimetre (dB) Titreşim : Oktav Bantları (m/sn²) Termal Konfor Hava Sıcaklığı : Kuru/Cıvalı Termometre (Santigrat,…) Havanın Nemi : Higrometre/Psikrometre (%) Hava Akımı : Anemometre (m/sn²) Termal Radyasyon : Glob-(Siyah Hazneli) Termometre Aydınlatma : Lüxmetre (lüx) Basınç : Barometre (bar/Newton/cm²) Düşük Basınç Yüksek Basınç Radyasyon : Dozimetre İyonize Radyasyon Noniyonize Radyasyon ZİNDE 30

1 Gürültü ZİNDE 3 3

Fizyolojik-Psikolojik-İş Verimi GÜRÜLTÜ GÜRÜLTÜ TANIMLARI Endüstride Gürültü; İşyerlerinde çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler gürültüdür. Fizyolojik-Psikolojik-İş Verimi ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü); İşitme kaybına yol açan, sağlığa zararlı olan veya başka tehlikeleri ortaya çıkaran bütün sesler gürültüdür. Sözlük; Gelişi güzel, arzu edilmeyen, istenmeyen, rahatsız edici sesler gürültüdür. GÜRÜLTÜ ZİNDE 1 4 4

FİZİKSEL RİSK ETKENLERİ Darbeli Gürültü İki kütlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültüdür. Ses Basınç Seviyesi Sesin maddesel ortamda yayılması sırasında değişen atmosferik basıncın denge basıncına göre farkıdır. En Yüksek Ses Basıncıᵃ (Ppeak_Ptepe) C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değeridir. Günlük Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8saat) Sekiz saatlik bir iş günü için, en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasıdır. Haftalık Gürültü Maruziyet Düzeyi (LEX, 8saat) A-Ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalaması Eşdeğer Gürültü Seviyesi (Leq) Verilmiş bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ortalama değerini veren dB(A) biriminde bir gürültü ölçeğidir. Eşdeğer Sürekli Ses Düzeyi Verilen bir zaman aralığında; ölçülen ses ile aynı toplam enerjiye sahip sabit düzeydeki sesin ses düzeyidir. 3 5 5

GÜRÜLTÜ ORTAM GÜRÜLTÜSÜNÜ ÖLÇEN ALET – DOZİMETRE Kulak için zararlı olabilecek gürültüyü maruz kalma süresi ve şiddet bakımından oranlayan cihazlara Dozimetre denir.ᵇ Gürültünün zararlı olma oranlarını % olarak belirler. Bu cihazlar sesin basınç düzeyini logaritmik bir değer olan desibel (dB) birimi olarak ölçerler.ᵃᵇ Kişisel Dozimetre Ortam Dozimetresi ZİNDE 4 6 6

Bu cihazlarda A, B, C ve Lineer ölçme konumları vardır. GÜRÜLTÜ SOUND PRESSURE LEVEL (SPL) METER Bu cihazlarda A, B, C ve Lineer ölçme konumları vardır. A Skalası; A skalasındaki ölçme, insan kulağının duyduğu değerdir. 1000-5000 Hz frekanstaki sesleri ölçer. Gürültünün işitmeye olan etkisi ölçülür.ᵃ B skalası; telefon şirketleri tarafından kullanılan skala C skalası; tüm seslerin ölçmesinde kullanılan skala Lineer skala; frekans analizinde kullanılan skala dB (A) ZİNDE 2 7 7

GÜRÜLTÜ AYNI ORTAMDA - EŞİT - İKİ KAYNAK – BİRLİKTE ÇALIŞMA TOPLAM GÜRÜLTÜ DÜZEYİ BİRİNCİ SES KAYNAĞI (dB) İKİNCİ SES KAYNAĞI (dB) TOPLAM SES DÜZEYİ (dB) 2 5 3 6 4 7 8 10 13 20 23 50 53 70 73 80 83 90 93 100 103 110 113 Toplam Gürültü Düzeyi = Birinci/İkinci Ses Kaynağı + 3 Her biri ayrı ayrı 90 dB gürültüye neden olan iki makine aynı çalışma ortamında birlikte çalıştırıldıklarında kaç dB gürültüye neden olurlar? 93 ZİNDE 2 8 8

AYNI ORTAMDAKİ FARKLI İKİ GÜRÜLTÜ KAYNAĞININ TOPLAM GÜRÜLTÜ DÜZEYİ 1. Ses Kaynağı 2. Ses Kaynağı İki Kaynak Farkı Eklenecek dB 100 3.0 98 2 2.6 105 102 3 1.8 110 106 4 1.4 115 5 1.2 120 114 6 1.0 127 7 0.9 138 130 8 0.8 140 10 0.4 150 12 0.3 (Yüksek Ses Kaynağı – Düşük Ses Kaynağı) / (Farka Karşılık Gelen + Yüksek Ses) Motor A ve Motor B ayrı ayrı çalıştıklarında sırasıyla 74 ve 70 dB ses basınç seviyesi oluşturmaktadır. Motorların yan yana birlikte çalışmaları durumunda oluşacak olan ses basınç seviyesi kaç dB olacaktır? 75,4 <3 dB Kuralı (Soru-Şık) ZİNDE 1 9 9

Gürültünün Zararları ZİNDE 10 10

GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNE ETKİLERİ FİZİKSEL ETKİSİ İşitme kaybı FİZYOLOJİK ETKİLERİ PSİKOLOJİK ETKİLERİ PERFORMANS ETKİLERİ Kan basıncının artması,ᵇ Kalp atışlarında değişim, Dolaşım bozuklukları, Solunumda hızlanma, Terlemede artış, Mide bulantısı, Göz bebeklerinde büyüme Hormonal bozulma, Acı hissinde artış Baş ağrısı İktidarsızlık, Davranış bozuklukları, Uyku bozuklukları, Aşırı sinirlilik ve tepkiler, Konuşurken bağırmalar, Hoşnutsuzluk, Tedirginlik, Stresler, İş veriminin düşmesi,ᵇ İş kalitesinin düşmesi, Konsantrasyon bozukluğu, Hareketlerin yavaşlaması, Dinlenmenin bozulması, «Bir araştırmaya göre; bir mekanik konstrüksiyon atölyesinde gürültünün 25dB düşürülmesi sonucu hatalı parça sayısı oranında %52’lik azalma saptanmıştır.» ZİNDE 2

YAŞA GÖRE İŞİTME KAYBI YAŞ-İŞİTME KAYBI   Yaş ilerledikçe fizyolojik işitme kaybında artış görülür. Yaş ilerledikçe gürültüye bağlı işitme kaybında artış olur. Odyometrik ölçümlerde 40 yaşından sonraki her 1 yaş için 0,5 dB düşme fizyolojik olarak hesaplanır. 1-) Normal Fizyolojik Kayıp 2-) Gürültüye Daha Hassas ZİNDE 12 12

KİŞİSEL DUYARLILIĞA GÖRE İŞİTME KAYBI RİTMİK SES GÜRÜLTÜLÜ SES Ritmik seslerin dalgaları yumuşaktır. Gürültüde seslerin dalgaları keskindir. SORU Kulak için hangi ses daha zararlıdır? İç kulak hasarını ortaya çıkaran; sesin müzikal kalitesi veya sesin kaynağı değil, iç kulağa gelen enerjidir. Yani iç kulağa aynı şiddette erişen güzel bir melodi ile bir matkap gürültüsü eşit derecede hasar yapar. ZİNDE 13 13

Gürültüden Korunma ZİNDE 14 14

GÜRÜLTÜ KONTROLÜ Gürültü Kontrolü Nedir? Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahip sesleri; Kabul edilebilir seviyeye indirgemek, Akustik özelliğini değiştirmek, Etki süresini azaltmak, Hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek …….gibi metotlarla zararlı etkilerini tam olarak gidermek veya makul bir seviyeye indirme işlemidir. ZİNDE 15 15

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA / YASAL TEKNİK K Gürültü Maruziyeti Çalışma Süresi Eylem En Yüksek Maruziyet Sınır-limit Değeri LEX, 8h=87dB(A) Ppeak=200Pa Gürültüyü Düşürme En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri LEX, 8h=85dB(A) Ppeak=140Pa KKD Kullandırma- Denetleme/Kullanma En Düşük Maruziyet Eylem Değeri LEX, 8h=80dB(A) Ppeak=112Pa KKD Bulundurma Gürültü Maruziyeti Düzey Eylem En Yüksek Maruziyet Sınır Değeri KKD koruması dikkate alınır. En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri KKD koruması dikkate alınmaz (Çalışanların maruziyetinin tespitinde) En Düşük Maruziyet Eylem Değeri Günlük Maruziyet Değerleri Yerine Haftalık Maruziyet Değerleri Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edilmesi durumunda, maruziyet sınır ve etkin değerlerinde günlük maruziyet değerleri yerine haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir Günlük Maruziyet Değerleri Yerine Haftalık Maruziyet Değerleri Gebe çalışanın çalıştığı yerdeki gürültü seviyesinin, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80 dB(A) geçmemesi sağlanır. KKD kullanarak dahi çalıştırılmaları yasaktır. Çalışanların kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri Sınır Değeri 10 Aşıldığı durumda, risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer Eylem Değeri 16 16

Soruya Soru Sor (3S Prensibi) Müdahale (İşlem) Nereye ve Amacı Nedir? GÜRÜLTÜDEN KORUNMA KORUNMA HİYERARŞİSİ Kaynakta Koruma : En etkili – 1. tercih Ortamda Koruma : Daha az etkili – 2. tercih Kişide koruma : En az etkili – 3. tercih [Korunma hiyerarşisine uyulmak zorunludur!!!] Soru: Kaynağın yerini değiştirmek, kaynağın etrafını çevirmek hangi tip korumadır? Soruya Soru Sor (3S Prensibi) Müdahale (İşlem) Nereye ve Amacı Nedir? ZİNDE 17 17

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİK 1. KAYNAKTA KORUMA 2. ORTAMDA KORUMA 3. KİŞİDE KORUMA Makineyi Değiştirmek «Kullanılan makinelerin, gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirilmesi» İşlemi Değiştirmek «Gürültü düzeyi yüksek olarak yapılan işlemin, daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirilmesi» İşleyişi Değiştirmek «Gürültü çıkartan makinelerin işleyişini yeniden düzenlemek (bakım, titreşen veya vuran bölümleri yumuşak maddelerle kaplamak, süreçte bazı değişiklikler yapmak gibi)» Ses Emici Malzeme Kullanarak Yansımayı Engellemekᵃ «Sesin geçebileceği ve/veya yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplanmak. Ses dalgası bir engele çarptığında enerjisinin bir kısmı yutulur buna (sogrulma) denir» Araya Engel (Bariyer) Koyarak Sesin Yayılmasını Engellemek «Gürültü kaynağı ile kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak» Kaynağı Ayrı Bölmeye Almak «Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye almak» Mesafeyi Artırmak «Gürültü kaynağı ile kişi arasındaki mesafeyi artırmak» Kaynağın Yerini Değiştirmek «Gürültü kaynağının konumunu değiştirmek» Sessiz Bölme İçine Almak «Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması» Maruziyet Süresini Azaltmak «Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması» (Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama) İş Programını Değiştirmek (Rotasyonla Çalıştırmak) «Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama» KKD Kullanmak «Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucu kullanmak» 2 18 18

DÜZELTİLMİŞ GÜRÜLTÜ MARUZİYET DÜZEYLERİ KORUNMADA EŞDEĞER ENERJİ DÜZEYİ PRENSİBİ   Eşdeğer enerji düzeyi prensibine göre; [Sesin Şiddeti x Maruziyet Süresi = Sabit] Bu prensibe göre; belirli bir sabit düzey olması koşulu ile, sesin şiddeti azaltılırsa, daha uzun süre gürültüye maruz kalınabilir. Tersi de doğrudur. ZİNDE 19 19

5 Desibel Kuralı DÜZELTİLMİŞ GÜRÜLTÜ MARUZİYET DÜZEYLERİ 85 8 90 4 95 16/07/2013 28709 SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE AZAMİ YEDİ BUÇUK SAAT VEYA DAHA AZ ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER HAKKINDA YÖNETMELİK MAKSİMUM GÜRÜLTÜ ŞİDDETİ (dB) MAKSİMUM MARUZİYET DÜZEYİ [ILO STANDARDI / TR] / SAAT/GÜN 85 8 90 4 95 2 100 1 105 1/2 110 1/4 115 1/8 TR: 7,5 5 Desibel Kuralı ZİNDE 1 20 20

GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YOLLARI – TIBBİ TIBBİ KORUNMADA GENEL KURALLAR   Gürültülü işlerde genç ve sağlıklı kişiler çalıştırılmalı, İşe girişlerinde odyogramları alınmalı, Her 6 ayda bir odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde gerekli tedbirler alınmalı, İş kazalarının önlenmesinde kesin denilebilecek yeterli önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılabilir. ZİNDE 1 21 21

Koruma; Hava-Kemik Yolu GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YOLLARI – TIBBİ KULAK KORUYUCULARI   Pamuk : 5 – 16 dB Cam pamuğu : 7 – 32 dB Parafinli pamuk : 20 – 35 dB Kulak tıkacı : 20 – 45 dB Kulaklık : 12 – 48 dB Kulak Koruyucuları; Rahat kullanımlı olmalı, Kulağı tamamen kapatmalı, Temiz ve sağlam olmalı, Koruma; Hava Yolu Koruma; Hava-Kemik Yolu ZİNDE 1 22 22

2 Titreşim ZİNDE 23 23

Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. TİTREŞİM-VİBRASYON TİTREŞİM-VİBRASYON TANIMI Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim denir. TANIM ZİNDE 24 24

açan mekanik titreşimi ifade eder. TİTREŞİM-VİBRASYON EL-KOL TİTREŞİMİ EL – KOL TİTREŞİMİ (EKT) TÜM VÜCUT TİTREŞİMİ (TVT) TÜM VUCÜT TİTREŞİMİ İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de; damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi ifade eder. Titreşim oluşturan aletlerin elle tutulması ve kullanılmasıyla hissedilen titreşimdir. Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder. Her çeşit ulaşım, sanayi ve inşaat taşıtları gibi titreşen bir yüzeyin üzerinde olmak ya da titreşen bir sanayi makinesinin yakınında çalışmak gibi koşullarda hissedilir. ZİNDE 2 25 25

TİTREŞİM-VİBRASYON Kömür ve madencilikte kullanılan pnömatik çekiçler, pnömotik tokmaklar Taşlama, zımparalama, parlatma ve rendelemede kullanılan makineler Taş, yol ve beton kırma, Ormancılıkta kullanılan taşınabilir testereler, döner testereler EL-KOL TİTREŞİMİ (5-1500 Hz / 125-300 Hz) Yol yapım, bakım ve onarım makineleri Çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makineler Traktör ve kamyon benzeri araçlar Dokuma tezgahlarında kullanılan makineler BÜTÜN VÜCUT TİTREŞİMİ ZİNDE 26 26

TİTREŞİM-VİBRASYON TİTREŞİMİN ETKİSİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Frekansına, Şiddetine, Maruziyet süresine Kişinin yaşına, Kişinin cinsiyetine Kişinin kişisel duyarlılığına Kişinin genel sağlık durumuna Titreşimin Uygulandığı bölgeye – büyüklüğüne Titreşimin Yönüne, ….bağlıdır. ZİNDE 27 27

El – Kol Titreşimi ZİNDE 28 28

TİTREŞİM-VİBRASYON EL–KOL TİTREŞİMİ / HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER Bireysel duyarlılık, Titreşimin şiddeti, Maruziyet sıklığı, Maruziyet süresi (yıl), Yalıtım düzeyi, Kavrama gücü, Kaynakla etkilenen vücut kısmı, Kullanılan aletlerin bakım ve onarımı, El-kol sisteminin dinamik cevabı ...gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. ZİNDE 29 29

TİTREŞİM-VİBRASYON EL–KOL TİTREŞİMİ / HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER Yüksek frekanslar: El ve parmakta yumuşak doku hasarı Düşük frekanslar : Bilek, dirsek ve omuzda hasar Düşük frekanslı titreşimler (<50 Hz) el ve önkolda çok az kayıpla iletilirler. Dirsekteki kayıp pozisyonla ilgilidir, dirseğin fleksiyonu arttıkça kayıp artar. Titreşimin frekansı arttıkça enerji kaybı da artar. 150-200 Hz üzerinde titreşim enerjisinin çoğu el ve parmaklardaki dokulara yayılır. ZİNDE 30 30

TİTREŞİM-VİBRASYON EL–KOL TİTREŞİMİ / SÜREKLİ TİTREŞİM ETKİLERİ Cilt reseptörlerinin duyarlılığında depresyon Parmak sinirlerinde ödem, fibrozis ve sinir lifi kaybı Kemik ve eklem hasarları, Görme bozukluğu, İç kulak hasarına bağlı olarak denge bozukluğu Ortalama 3 m/s2 üzerinde günlük titreşime maruz kalan işçilerin %10’unda 10 yıl içinde beyaz parmak ve periferik nöropati gelişir. ZİNDE 31 31

TİTREŞİM-VİBRASYON EL–KOL TİTREŞİM SENDROMU (EKTS) EKT Sendromu (EKTS), titreşimle birlikte çeşitli faktörlerin etkisi altında gelişen karmaşık bir süreçtir. Vasküler (Damar) Hastalıkları (Mesleki Raynaud Fenomeni-Beyaz El - Ölü El) Periferik (Çevresel) sinir hastalıkları Kemik-eklem ve kas hastalıkları Diğer hastalıklar (tüm vücut, SSS) EKTS, etkileyen faktörlerle ilişkili olmak üzere çoğu zaman farklı semptom ve bulguların bir bileşimidir. ZİNDE 32 32

TİTREŞİM-VİBRASYON 1 VASKÜLER/BEYAZ PARMAK-Mesleki Raynaud Fenomeni Parmak arterlerinin vazokonstriksiyon ataklarıyla karakterlidir. Ataklar dakikalarca veya saatlerce sürer. Soğuk maruziyetiyle veya emosyonel stresle artar. Atak sırasında dokunma duyusu tamamen kaybolabilir. Stokholm EKTS sınıflandırması şöyledir; Evre 1 (hafif): Ara sıra olur. Bir veya birden fazla parmak ucundadır. Soğukla tetiklenir Evre 2 (orta): Bazen olur. Bir veya daha fazla parmağın distal (dış) ve orta kısımlarını etkiler Evre 3 (ağır): Ataklar daha sık, bütün parmakların bütün falankslarındadır Evre 4 (çok ağır): Yaygın ve sık ataklara ek olarak parmak uçlarında trofik değişiklikler de vardır 1 ZİNDE 33 33

TİTREŞİM-VİBRASYON 1 BEYAZ PARMAK – ÖLÜ EL – MESLEKİ RAYNAUD FENOME Titreşimle birlikte, 8-10 derece (nemli) ısıya kısa süre maruziyette parmaklarda ve avuç içinde beyazlaşma, «Beyaz el – Ölü El» olur. 1 ZİNDE 4 34 34

TİTREŞİM-VİBRASYON 2 PERİFERİK SENSORİNÖRAL POLİNÖROPATİ Parmak ve ellerde uyuşma ve karıncalanma vardır. İleri dönemlerde dokunma, sıcaklık ve titreşim duyusu azalır ve el becerileri bozulur. PSP Stokholm Sınıflandırması; Evre 1 (hafif): Karıncalanma olmaksızın ara sıra uyuşma Evre 2 (orta): Aralıklı veya sürekli uyuşma ve duyu kaybı Evre 3 (ağır): Aralıklı veya sürekli uyuşma, dokunma duyusunun ve el becerilerinin azalması 2 ZİNDE 35 35

TİTREŞİM-VİBRASYON 3 OSTEOARTİKÜLER VE KAS HASTALIKLARI Osteoartiküler (kemik-eklem) hastalıklar Dirsek ve el bileğinin osteoartrozu ve bilekte osteofitler Karpal kemik hastalıkları Semilunate kemik osteonekrozu (Kienböck hastalığı) Skafoid kemiğin psödoartrozu Kas hastalıkları El ve parmaklarda ağrı ve kas güçsüzlüğü Elle kavrama yeteneğinin azalması Üst ekstremitede tendinit, tenosinovit 3 ZİNDE 36 36

Tüm Vücut Titreşimi ZİNDE 37 37

TİTREŞİM-VİBRASYON HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER Yol yapımı ve bakımı Araç tipi ve düzenlemesi Araç yaşı ve bakımı Araç süspansiyon sistemlerinin bakımı Koltuk düzenlemesi, süspansiyonu, bakımı Araç hızı, sürücü yetenekleri Aydınlatma ve görme İş organizasyonu …gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. ZİNDE 38 38

TİTREŞİM-VİBRASYON 1 SEMPTOMLAR Başlangıç semptomları (şikayetleri) Mide, göğüs ve baş ağrısı Bulantı hissi Denge kaybı Uzun süreli semptomlar (şikayetler) Omurga hasarları (En çok bel bölgesi etkilenir ve deformasyon, lumbago ve siyatik gelişebilir) Sindirim, dolaşım ve solunum sistemleri Periferik (çevre) ve otonom sinirler 1 ZİNDE 39 39

TİTREŞİM-VİBRASYON 2 SEMPTOMLAR (Başlangıçta Yüksek, Sonra Normal) Bazı dokularda deformasyon Solunum hızında artış Oksijen, mineral ve enerji harcamasında artış Performansta düşme Sübjektif algılamada bozulma Kalp atım sayısının artma Hipertansiyon MSS hücre fonksiyonlarında aksama Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda (düzeyinde) azalma 2 ZİNDE 1 40 40

TİTREŞİM-VİBRASYON 3 VÜCUT HAREKET HALİNDE İKEN SEMPTOMLAR Duyu organlarında, Kas, bağ ve eklemlerde, İç kulak denge organında, Deride kıl dibi ve deri altı dokularda, Kılcal damarlarda, …… zararlı ve kalıcı etkiler yapar. Düşük frekanslarda : Sarsıntı hissi Yüksek frekanslarda : Karıncalanma-yanma hissi 3 ZİNDE 41 41

Titreşimde Tanı ZİNDE 42 42

Titreşimi Ölçen Aletler Oktav Bantları yada Vibrasyon Detektörü TİTREŞİM-VİBRASYON TİTREŞİMİ ÖLÇEN ALETLER Titreşimi Ölçen Aletler Oktav Bantları yada Vibrasyon Detektörü Frekans (Oktav) Bantları (Hz); 1-2 4-8-16 31.5-125-250-1.000-2.000-4.000 8.000 43 43

TİTREŞİM-VİBRASYON EL-KOL TİTREŞİMİN ÖLÇÜLMESİ Çift elle kullanılan aygıtlarda, ölçümler her el için ayrı ayrı yapılacaktır. Maruziyet her iki eldeki en yüksek değer esas alınarak belirlenecektir. Ölçüm insan vücudunun titreşimle temasta olduğu noktalarından veya en yakın yerinden yapılır. El kol titreşiminde ölçüm, elle tutulan veya aletin çalışan kısmı üzerinden ölçülür, Tüm vücut titreşiminde oturulan veya ayakta durulan noktalardan ölçülür. Titreşim ZİNDE 1 44 44

TİTREŞİM-VİBRASYON ÖLÇÜM YÖNTEMİ Her titreşim kaynağı için bir ölçüm kartı tutulur. Ölçüm yapılan noktalar ve alınan değerlerin tümü kayıt altına alınır, Titreşim ölçüm kartı yetkililerin her istediğinde gösterilmek üzere hazır bulundurulur. Titreşim ölçüm sonuçlarına, istemeleri halinde işçi ve/veya temsilcileri tarafından ulaşılabilir. ZİNDE 45 45

Titreşimden Korunma ZİNDE 46 46

Maruziyeti Azaltıcı Yöntemler TİTREŞİMDEN KORUNMA YOLLARI Yeterli çalışma sürelerini kapsayan uygun çalışma programı hazırlamak Maruziyet süresini kısaltmak. Titreşimin şiddeti sınırlandırılmak Maruziyeti Azaltıcı Yöntemler İşyerinin ve çalışma yerlerinin tasarımı ve düzenini sağlamak Maruz kalan işçiyi soğuktan ve nemden korumak Çalışanlara bilgi, eğitim ve talimatlar vermek Uygun bakım-onarım programları uygulamak Ergonomik tasarım ve uygun iş ekipmanı seçimi Bütün vücut titreşimini azaltacak (süspansiyonlu) oturma yerleri ayaklarda lastik paspaslar ve el-kol titreşimini azaltacak el tutma yerleri vb. ZİNDE

ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLE İLGİLİ RİSKLERDEN KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK 22 Ağustos 2013 Resmî Gazete Sayı: 28743 ZİNDE 48 48

TİTREŞİM-VİBRASYON 5 2,5 1,15 0,5 Titreşim Türü Maruziyet Sınır Değeri (m/s²) Maruziyet Eylem Hissedilen Frekanslar Kullanılan Standart EL-KOL 5 2,5 1-1000 TS EN ISO 5349-1 TS EN ISO 5349-2 TÜM VÜCUT 1,15 0,5 1-80 TS EN 1032:2005 TS 2775 Çalışanların kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri Sınır Değerin Anlamı Aşıldığı durumda, risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer Eylem Değerinin Anlamı ZİNDE 8 49 49

TİTREŞİM-VİBRASYON RİSK DEĞERLENDİRMESİ Aralıklı/tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine, Maruziyet sınır ve eylem (etkin) değerlerine, Özel politika gerektiren gruplar ile tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine, Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine, ZİNDE 1 50 50

«meslek hastalıklarına rastlanılmamaktadır.» TİTREŞİM-VİBRASYON MEVZUAT Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anijionörotik bozukluklar” Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü ekli listede belirtilmiştir. SGK yıllık istatistiklerinde, titreşimden ileri gelen; «meslek hastalıklarına rastlanılmamaktadır.» «Yükümlülük Süresi 2 yıldır.» ZİNDE 51 51

3 Termal Konfor ZİNDE 52 52

TERMAL – ISIL KONFOR TERMAL KONFOR Bir işyerinde çalışanların bedensel ve zihinsel faaliyetlerini sürdürürken belirli bir rahatlık içinde bulunmalarına termal konfor denir. Bir işyerinde termal konfor şartlarının sağlanınca; Meslek hastalıkları azalır İş kazaları azalır İşe devamlılık artar İş verimi artar ZİNDE 53 53

TERMAL – ISIL KONFOR TERMAL KONFORU BELİRLEYEN FAKTÖRLER Hava sıcaklığı (Ortam ısısı) Havanın nemi (Bağıl Nem) Hava akım hızı Radyant ısısı (Termal Radyasyon) ZİNDE 2 54 54

Hava Sıcaklığı ZİNDE 55 55

Termal konforun ana (en önemli) parametresidir. HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) TANIM Isı; Enerjinin miktarını gösterir. Isı ölçümü Kalorimetre (ısıölçer) ile yapılır. Sıcaklık; Enerjinin miktarını değil seviyesini gösterir. Sıcaklık; Kuru (Cıvalı) Termometre ile ölçülür. Termal konforun ana (en önemli) parametresidir. ZİNDE 56 56

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) VÜCUT ISI DENGESİ Vücut Isısı : 36,8±0,4 (36,4-37,2) Hipotermi : <34 Normotermi : 36-38 Ateş : 38-40 Hipertermi : 42-44 0,5 derecelik artış ve azalışlar patolojik kabul edilir. ZİNDE 57 57

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) YÜKSEK SICAKLIĞIN ETKİLERİ – 1 Vücut ısı regülasyonunun bozulması ile, vücut ısının 41°C’ye kadar ulaşması sonucu ısı (güneş) çarpması olur. Beyinde hasara ve ölüme neden olur. Aşırı terleme ve tuz kaybı (İyon; Ca, Na, Mg, K) nedeni ile kaslarda ani kasılmalar şeklinde ısı krampları olabilir, Aşırı yükleme sonucu oluşan sıvı kaybının tansiyon düşüklüğüne ve baş dönmesine yol açan ısı yorgunlukları olabilir. ZİNDE 1 58 58

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) YÜKSEK SICAKLIĞIN ETKİLERİ – 2 Kaşıntılı kırmızı lekeler şeklinde deri bozukluklar Moral bozuklukları Konsantrasyon bozuklukları Aşırı duyarlık Aşırı uyku hali Baş dönmesi Vücut direncinin düşmesi Endişe Yorgunluk İş veriminin düşmesi ……………neden olur. ZİNDE 1 59 59

"İşyerinde termal konfor şartlarının sağlanması İş Verimini artırır." HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) SICAKLIK PERFORMANS İLİŞKİSİ Aşırı sıcaklığın üretim üzerindeki olumsuz etkisi; 29 °C olursa performans %5 düşer 30 °C " " %10 " 31 °C " " %17 " 32 °C " " %30 " "İşyerinde termal konfor şartlarının sağlanması İş Verimini artırır." ZİNDE 1 60 60

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) SICAKLIK PERFORMANS İLİŞKİSİ Faaliyetin Şekli Hava Sıcaklığı Oturarak yapılan hafif el-kol işleri 20°C Ayakta yapılan ağır el-kol işleri 17°C Çok ağır işlerin yapılması 15-16°C ZİNDE 1 61 61

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) DÜŞÜK SICAKLIĞIN ETKİLERİ Endüstride düşük ısıya daha az rastlanır. Soğuk işyeri ortamları, daha çok soğuk hava depolarında yapılan çalışmalarda ve kışın açıkta yapılan işlerde görülür. Düşük sıcaklığın insan üzerine olumsuz etkileri; Uyuşukluk Uyku hali Organlarda hissizlik Donma ZİNDE 62 62

HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI) ORTAM SICAKLIĞINI ÖLÇEN ALET VE BİRİMİ Ortam Sıcaklığını Ölçen Alet Kuru (Cıvalı) Termometre Birimi Celcius-Santigrat-C/Fahrenheit-F/Kelvin-K/Reamur-R ZİNDE 63 63

Nem (Mutlak – Bağıl) ZİNDE 64 64

NEM NEM (MUTLAK VE BAĞIL) Mutlak nem; birim havadaki su buharı miktarıdır. Bir metreküp hava içindeki su buharının ağırlığıdır. Bağıl (Nisbi) nem; aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin %’sinidir. Mevcut ortam ısısında işyeri havasını doymuşluk düzeyine kadar getirecek su buharı değerine göre yüzde oranı (%100 nemli) şeklinde ifade edilebilir. Spesifik nem; bir gaz içerisinde bulunan nem ağırlığının gaz ağırlığına oranıdır ZİNDE 65 65

Bir işyerinde bağıl nem %30-60 (80) olmalıdır. İŞYERİNDE NEM ORANI VE NEMİN ETKİSİ Bir işyerinde bağıl nem %30-60 (80) olmalıdır. Yüksek bağıl nem; Yüksek ortam sıcaklığında bunalma Düşük ortam sıcaklığında üşüme ve ürperme ………………..hissine neden olur. 66 66

Psikrometre (Kata Termometre) NEM NEMİ ÖLÇEN ALET Nemi Ölçen Aletler Higrometre Psikrometre (Kata Termometre) Psikrometre cihazında, kuru ve ıslak termometre bir arada kullanılarak aynı anda iki değer elde edilir. Elde edilen sonuçlar bu cihaz için geliştirilmiş grafik (psychrometry chart) ile değerlendirilerek ortamın nem düzeyi hesaplanır. 3 67 67

«Hava akım hızı 0,3-0,5 metreyi/saniye aşmamalı» HAVA AKIM HIZI HAVA AKIM HIZI Aşarsa, vücut ile çevresindeki hava arasında hava akımın etkisi ile ısı transferi olur ve ısı stresleri oluşur. Oturarak çalışanlarda : 0,15-1 m/sn Yarı aktif çalışanlarda : 1-1,25 m/sn Tozsuz yerlerde : 1.75 m/sn «Hava akım hızı 0,3-0,5 metreyi/saniye aşmamalı» ZİNDE 3 68 68

ÇEVRESEL (DIŞ) FAKTÖRLER TERMAL KONFOR EFEKTİF ISI «HİSSEDİLEN ISI- EŞDEĞER EFEKTİF SICAKLIK» PARAMETRELERİ ÇEVRESEL (DIŞ) FAKTÖRLER KİŞİSEL FAKTÖRLER Hava Sıcaklığı (Ortam Isısı) Ortamın Nemi (Bağıl Nem Oranı) Ortamın Hava Akımı (Havalandırması) Radyant Isısı (Termal Radyasyonu) Yapılan işin niteliği (hafif-orta-ağır iş) İşçinin giyim durumu (ince-kalın) İşçinin yaşı ve cinsiyeti İşçinin beslenmesi (işe uygun-değil) İşçinin fiziki durumu (zayıf-şişman) İşçinin ruhi durumu (sakin-gergin) İşçinin sağlık durumu (hasta-iyi) ZİNDE 5

4 Aydınlatma ZİNDE 70 70

[E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)] AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Işık kaynağının birim yüzey üzerinde yaptığı etkiye aydınlanma (E) denir. Aydınlanma ışık şiddeti ile doğru, uzaklığın karesiyle ters orantılıdır. Ayrıca, ışınlar ile yüzeyin normali arasındaki açının kosinüs fonksiyonu da vardır. [E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)] ZİNDE 71 71

AYDINLATMA BİRİMİ/ÖLÇEN ALET Aydınlatma şiddeti : lüx Aydınlatmayı ölçen alet : lüxmetre ZİNDE 3 72 72

AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Aydınlatmada amaç, belli bir aydınlık düzeyi elde etmek değil, iyi görme koşullarını sağlamaktır İyi bir işyeri aydınlatması yapılan işe göre; Yeterli şiddette, Tek Düze, İyi Yayılmış, Gölge Vermeyen Göz Kamaştırmayan ………………………aydınlatma şeklinde olmalıdır. ZİNDE 73 73

AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Işık şiddeti (niteliği) Işığın rengi ve renksel yansıması Işığın yayılması ve dağılımı Işığın yönü ile gölge etkisi Göz kamaşmasının önlenmesi (sınırlandırılması) Aydınlatılmak istenen yüzey (yeterli olmalı) Aydınlatılmak istenen araç gereç Aydınlatılan yüzeyin yapısı; Kirli ve koyu renkli (ışığın %10-12’i yansır) Temiz ve açık renk (ışığın >%90’ı yansır) Mat veya parlak yüzeyler 74 74

AYDINLATMA İYİ BİR AYDINLATMANIN OLUMLU ETKİLERİ Görme keskinliğini (gözün ayırt edebilirliğini) artırır, Bakılan eşya daha iyi görülür, İş kazası önlenebilir veya azalır, İşçilerin başarısını ve performansını artırır, İş görmede çabukluk ve kalite sağlar, ZİNDE 75 75

Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır. AYDINLATMA DOĞAL AYDINLATMA Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 13. Maddesinde «işyeri taban yüzeyinin en az 1/10’i oranında ışık almasına sağlayacak şekilde pencerelerin olması» şartı getirilmiştir. ZİNDE 76 76

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre AYDINLATMA İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre İşyerlerindeki Aydınlatma Oranları Lüx İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler Avlular açık alanlar 20 Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit, koridor, yol ve merdivenler Kaba malzemelerin taşınması, koridor 50 Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi, kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar Kaba montaj, stok ambarlar, soyunma yerleri 100 Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri işler Normal montaj, tezgah, konserve 200 Ayrıntıların yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler Ayrıntıların seçilmesi 300 Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin Koyu renkli dokuma, büro 500 Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler Hassas işler 1000 4 77 77

5 Basınç ZİNDE 78 78

[E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)] AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Işık kaynağının birim yüzey üzerinde yaptığı etkiye aydınlanma (E) denir. Aydınlanma ışık şiddeti ile doğru, uzaklığın karesiyle ters orantılıdır. Ayrıca, ışınlar ile yüzeyin normali arasındaki açının kosinüs fonksiyonu da vardır. [E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)] ZİNDE 79 79

AYDINLATMA BİRİMİ/ÖLÇEN ALET Aydınlatma şiddeti : lüx Aydınlatmayı ölçen alet : lüxmetre ZİNDE 3 80 80

AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Aydınlatmada amaç, belli bir aydınlık düzeyi elde etmek değil, iyi görme koşullarını sağlamaktır İyi bir işyeri aydınlatması yapılan işe göre; Yeterli şiddette, Tek Düze, İyi Yayılmış, Gölge Vermeyen Göz Kamaştırmayan ………………………aydınlatma şeklinde olmalıdır. ZİNDE 81 81

AYDINLATMA İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI Işık şiddeti (niteliği) Işığın rengi ve renksel yansıması Işığın yayılması ve dağılımı Işığın yönü ile gölge etkisi Göz kamaşmasının önlenmesi (sınırlandırılması) Aydınlatılmak istenen yüzey (yeterli olmalı) Aydınlatılmak istenen araç gereç Aydınlatılan yüzeyin yapısı; Kirli ve koyu renkli (ışığın %10-12’i yansır) Temiz ve açık renk (ışığın >%90’ı yansır) Mat veya parlak yüzeyler 82 82

AYDINLATMA İYİ BİR AYDINLATMANIN OLUMLU ETKİLERİ Görme keskinliğini (gözün ayırt edebilirliğini) artırır, Bakılan eşya daha iyi görülür, İş kazası önlenebilir veya azalır, İşçilerin başarısını ve performansını artırır, İş görmede çabukluk ve kalite sağlar, ZİNDE 83 83

AYDINLATMA İŞYERLERİNDE AYDINLATMA Tabi (Doğal) Aydınlatma Suni (Yapay) Aydınlatma ZİNDE 84 84

AYDINLATMA YAPAY AYDINLATMA TÜRLERİ Direkt (Dolaysız) Endirekt (Dolaylı) Yarı Direkt (Karma) Işık çalışılan bölgeye direk geliyorsa Direkt-Dolaysız, Başka bir yüzeye çarpıp geliyorsa Endirekt-Dolaylı, Sadece çalışılan bölgeyi aydınlatıyorsa Yarı Direkt-Karma-Lokal, …………………aydınlatma olarak adlandırılır. 1 85 85

Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır. AYDINLATMA DOĞAL AYDINLATMA Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 13. Maddesinde «işyeri taban yüzeyinin en az 1/10’i oranında ışık almasına sağlayacak şekilde pencerelerin olması» şartı getirilmiştir. ZİNDE 86 86

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre AYDINLATMA İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre İşyerlerindeki Aydınlatma Oranları Lüx İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler Avlular açık alanlar 20 Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit, koridor, yol ve merdivenler Kaba malzemelerin taşınması, koridor 50 Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi, kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar Kaba montaj, stok ambarlar, soyunma yerleri 100 Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri işler Normal montaj, tezgah, konserve 200 Ayrıntıların yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler Ayrıntıların seçilmesi 300 Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin Koyu renkli dokuma, büro 500 Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler Hassas işler 1000 4 87 87

5 Basınç ZİNDE 88 88

BASINÇ AÇIKLAMALAR – 1 Birim yüzey üzerine uygulanan kuvvete basınç denir. Birimi paskal (N/m²), bar (kg/cm²) veya 1 atm (760 mmHg = 1,013 kg/cm²)’dir. İSG konusunda basınç; normal atmosfer basıncının daha fazla veya daha az olması gereken veya olan işyerlerindeki basınçtır. Not; Yerküre atmosferi, deniz seviyesinde 100 kilopaskallık (kPa) bir basınç oluşturur. Bu, 1 mutlak atmosfer (1 absolut atmosfer=1 ATA) olarak ifade edilir. ZİNDE 89 89

Denizde her 10 metre derinlikte basınç 1 atmosfer artar. BASINÇ AÇIKLAMALAR – 2 Denizde her 10 metre derinlikte basınç 1 atmosfer artar. Atmosferik hava normalde %20 oksijen, %80 azottan oluşur. Bunun anlamı; deniz seviyesinde havanın parsiyel basıncı 0.2 ATA O₂, 0.8 ATA N₂’dur. Örneğin denizin 40 metre altında parsiyel banıç; 1 ATA O₂ ve 4 ATA N₂ ZİNDE 1 90 90

BASINÇ AÇIKLAMALAR – 3 Normalde 4 Bar (Newton/cm²)’lik basınç değişimi organizmada rahatsızlık hissi dışında herhangi bir sağlık sorunu oluşturmaz. Basıncın daha 4 bardan daha fazla değişmesi bir takım sorunlara neden olur. ZİNDE 91 91

DÜŞÜK BASINÇ DÜŞÜK BASINCA MARUZ KALAN MESLEKLER Uçak kabinlerinde çalışanlar, Balonlarla seyahatler Yol yapımı, elektrik, telefon servis istasyonlarında çalışanlar Sepo odaları (modern yangın korunma sistemlerinin gereği olarak kurulan ve oksijen içeriği %13’lere kadar düşürülen çalışmalar) ZİNDE 92 92

DÜŞÜK BASINÇ DÜŞÜK BASINÇ Basıncın düşmesi nedeniyle, normal atmosfer basıncı altında dokularda erimiş olan gazlar serbest hale gelir ve vücutta; Çeşitli organlarda karıncalanma, Kol ve bacaklarda ağrılar, Kulak ağrıları, kanaması ve işitme kaybı, Bulanık görme, Vücuttaki oksijenin parsiyel basıncının düşmesi sonucu anoksemi (Kanda O₂ azalması), Tansiyon düşüklüğü ve taşikardi görülebilir. ZİNDE 93 93

YÜKSEK BASINÇ YÜKSEK BASINCA MARUZ KALAN MESLEKLER Dalgıçlar Balıkçılar Sünger avcıları Tünel ve duba yapımında çalışanları Rekompresyon odası teknisyenleri Denizaltı personeli Gemi kurtarıcıları ………………..gibi mesleklerde görülür. ZİNDE 94 94

YÜKSEK BASINÇ YÜKSEK BASINCA BAĞLI HASTALIKLAR Barotaravma Kompresyon Barotravması Dekompresyon Barotravması Dekompresyon Hastalığı Tip I Dekompresyon Hastalığı Tip II Dekompresyon Hastalığı Disbarik Osteonekroz ZİNDE 95 95

YÜKSEK BASINÇ 1 BAROTRAVMA Yüksek basıncın mekanik etkisine bağlı olarak timpan zarının (kulak zarının) iki tarafı arasında basınç farkı oluşmasıdır. 1 ZİNDE 96 96

Basınç arttıkça kandaki azot yoğunluğu (gaz basıncı) da artar. YÜKSEK BASINÇ DEKOMPRESYON HASTALIĞI (VURGUN) Basınç arttıkça kandaki azot yoğunluğu (gaz basıncı) da artar. Atmosferik basınca dönme hızlı olursa, kanda eriyik haldeki azot hızla kanda ve dokularda baloncuklara dönüşerek dolaşım yetmezliğine ve lokal doku hasarına neden olur. Etkilenme; Hava basıncına Su altındaki derinliğe Maruziyet süresine …..bağlıdır. 2 ZİNDE 97 97

10 dakika ile 2 hafta arasında ortaya çıkabilir. YÜKSEK BASINÇ DEKOMPRESYON HASTALIĞI (VURGUN) Derinde gaz vücut dokularında erir, fakat basınç kalkınca çözünürlük azalır. Basınç azalması hızlı olursa, akciğerin gazı atacak kadar zamanı olmaz ve dokuda gaz kabarcıkları oluşur. Klinik görünüm, bu kabarcıkların miktarına ve lokalizasyonuna bağlıdır. Dekompresyon hastalığı maruziyetten sonraki 10 dakika ile 2 hafta arasında ortaya çıkabilir. 2 ZİNDE 98 98

YÜKSEK BASINÇ YÜKSEK BASINÇLI İŞLERDE KORUNMA ÖNERİLERİ Yüksek basınç koşullarında çalışanlar olası sağlık riskleri konusunda iyi eğitilmeli, doğru davranış biçimleri öğretilmelidir. Dalgıçların erken yükselmemelerinin sağlanması, rekompresyon uygulamalarının doğru ve yeterince yapılması gereklidir. Riskli iş ortamlarında düzenli basınç ölçümleri yapılmalı, basınç alarm sistemleri kurulmalıdır. ZİNDE 99 99

YÜKSEK BASINÇ YÜKSEK BASINÇLI İŞLERDE KORUNMA ÖNERİLERİ İşe giriş muayenelerinde genel vücut sağlığının yanı sıra solunum ve sinir sitemi, KBB, KVS, GİS ve KİS patolojileri ve obezite araştırılmalı, Boy, kilo ölçümleri yapılmalı, omuz, diz ve kalça grafileri, SFT, EKG, odyometre yapılmalı, kemik grafileri yılda bir tekrarlanmalı Kontrol aralıkları 1 ATA’dan düşük basınç : 3 aydan uzun olmamalı 1 ATA’dan yüksek basınç: 1 aydan uzun olmamalı ZİNDE 100 100

6 Radyasyon ZİNDE 101 101

Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. TANIM VE DENETİM Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. İşyerlerinde radyasyonun kullanılmasını ve denetlemesini Türkiye Atom Enerjisi Kurumu -TAEK tarafından yapılır. ZİNDE 102 102

Radon; Kaya, toprak ve sudaki doğal uranyumun bozunması RADYASYON KAYNAKLARI Doğal (Radon) Radon; Kaya, toprak ve sudaki doğal uranyumun bozunması Mesleksel (Nükleer Santral) Medikal (Radyoloji) ZİNDE

2-) Elektromagnetik spektrumda ışınların zararı sağa gidildikçe artar. Dalga Boyları Büyür Enerjileri Azalır Dalga Küçülür Enerji Artar 2-) Elektromagnetik spektrumda ışınların zararı sağa gidildikçe artar. ZİNDE 104 104

RADYASYONUN GİRİCİLİĞİ 3-) Parçacık şeklinde yayılan ışınların zarar düzeyi Nötronlar>Beta>Alfa ZİNDE

RADYASYON TANISI RADYASYON Gözle görülmez Sesi duyulmaz Kokusu alınmaz Dokunarak algılanmaz Sesi duyulmaz Tadı alınmaz Kokusu alınmaz ZİNDE 106 106

RADYASYON TANISI KESİN TANI Dıştan etki yapan ışınların ölçülmesi için parsiyel global dozimetri, İç kontaminasyonun ölçülmesi için total veya parsiyel beden spektrometresi yapılır. Işına maruz kalınan işlerde, çalışanın özel kuruluşlar tarafından sürekli denetlenmesi ve hastalık halinde bu denetimin sonuçlarından yararlanılması gerekir. ZİNDE 107 107

RADYASYON TANISI DOZİMETRE (Radyasyonun Ölçülmesi) Film TLD Kalem ZİNDE 108 108

GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Güvenlikli Çalışabilmek İçin; Işının gücü/çıkış enerjisi, Işın kaynağına uzaklık, Işının çapı, Işının dağılımı, Sinyal atım hızı sıklığı, Dalga boyu, Işının optiği ve ışın yolu, Maruziyet süresi, Hastanın boyutu, bilinmelidir…… İSTANBULUZMAN 109 109

Ergonominin Faydaları: Üretim sistemleri tasarımlarında ve işletiminde ergonomik faktörler dikkate alınırsa; Kişiler üzerindeki stres kalkar, daha rahat olurlar, Verim artar, Kayıp zamanlar azalır, Devamsızlıklar ve işten ayrılmalar azalır, İşle ilgili hatalar azalır, İş kalitesi artar, Çalışanların fiziksel ve psikolojik sorunları azalır, İş kazaları – Meslek Hastalıkları azalır.

Ergonomi biliminin amaçları: İşyerindeki temel görevi, çalışana yönelik iş düzenlemesinin temel bilgilerini sağlamaktır. 1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla: a. İnsan performansının artması b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.

Ergonomi 3 ana bölümde incelenir: Fiziksel Ergonomi (İnsanların anatomik, antropometrik, fizyolojik ve biyomekanik karakteristikleriyle ilgilenir) Algısal-Bilişsel Ergonomi (Cognitive-Ergonomi) (Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak göstergeleri Örnek: Hava trafik kontrolü) Örgütsel Ergonomi (İnsanları ve işi en iyi etkiyi sağlayacak şekilde örgütler, konuları: iletişim, ekip kaynak yönetimi, iş tasarımı, çalışma saatlerinin belirlenmesi, toplum ergonomisi, uyumlu çalışma, sanal örgütler, kalite yönetimi)

Antropometrik çalışma yeri düzenleme Çalışma yerlerini düzenlenmesinde çalışan vücudunun en önemli organlarının uzunluklarını ve uzanma mesafelerini, ellerin ve ayakların hareket boyutlarını bilmek gereklidir. Antropometrik ölçüsü alınan insanların, en az %90’ı uygulanan tasarım ölçüsü içinde yer almalıdır.

Antropometri ve Çalışma Ortamı Tasarımı Çalışan insanların fiziksel rahatlıkları ve beden yeteneklerini maksimum düzeyde kullanabilmeleri, kullandıkları malzemeler, Çalışma yüzeyleri ve Hacimlerinin kendi boyutları ile uygun olmasına bağlıdır. Antropometrik verilerden yararlanılmaz ise: Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ve Yorgunluk sorunları ortaya çıkar.

Hassas işler Hafif işler Ağır İşler Kuvvet Kuvvet Kuvvet Erkek Kadın Hassas işler Hafif işler Ağır İşler Ayakta Çalışma Esnasında Tavsiye Edilen Yükseklikler. Referans çizgisi (±0) ile yerden ortalama dirsek yüksek seviyesi ve sapmalar

Dirsek masa hizasında olacak şekilde sandalye yüksekliğinin ayarlanabilir olması gereklidir. Ayakta çalışma var ise, ayaklık vücut pozisyonunun ve ağırlık dağılımının bir ayaktan diğerine geçmesini sağlar.

Ayarlanabilir İş İstasyonları

Fizyolojik açıdan çalışma yerinin düzenlenmesi Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma koşullarının insan vücuduna uydurulması, İnsan çalışmasının daha iyi hale getirilmesidir. Aşağıda belirtilen durumlar dikkate alınarak fizyolojik çalışma yeri düzenlemeye gidilmektedir. 1. Kassal Çalışma 2. Çevre Koşulları.

İdeal oturma pozisyonu: Kalça, diz ve bilek açıları 90 ° daha fazla olmalı Beden açısı 30 ° den fazla olmamalı Üst kol yere 20 ° açı yapmalı Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı Önkol yere 20 °- paralel durmalı Ön kol desteği olmalı Baş omurganın devamıdır. Bilek önkolun devamıdır.

Psikolojik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Motivasyon Renk düzenleme Müzik

Renklendirme Doğru renklendirme algılamayı düzeltir. Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur. Stresi önler, karamsarlığı atar. Performansı artırıcı yöndedir. Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu azaltır. Duyguları olumlu yönde etkiler. Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır. Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür. Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme açığını kapamada yardımcı olur. Esinlemeyi artırır.

Güvenlik Renkleri Güvenlik renkleri Anlam Zıt rengi Kullanım örnekleri Kırmızı Doğrudan tehlike, yasak Beyaz İmdat şalterleri, imdat frenleri Sarı Dikkat, muhtemel tehlike Siyah Taşıma bantları, araç yolları, merdiven basamakları Yeşil Tehlike yok, ilk yardım İmdat çıkış kapısı, ilk yardım odaları ve araçları Mavi Emin Güvenlik tekniği uyarılarına ait işaretler,trafik levhaları ( Örn: Gürültü bölgesi)

Ergonomik riskler Ağır yük kaldırma Sık yük kaldırma Uygunsuz yük kaldırma Uygunsuz duruş Güçle kavramak ve tutam Tekrarlayan hareket El ve kol titreşimi

Önlemek Tedaviden Ucuzdur… TEŞEKKÜRLER…