HASTANE İNFEKSİYON KONTROL KOMİTESİNİN ORGANİZASYONU VE GÖREVLERİ Dr. Şafak KAYA Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı

Hastane İnfeksiyonlarının Önemi 19. yy’dan beri önemli bir sağlık sorunu Hastanede yatarak tedavi gören hastaların; Gelişmiş ülkelerde %5-10 Gelişmekte olan ülkelerde %25 oranında görülür ABD’de Yılda en az 30.000 kişi yaşamını yitirir Hastanede kalış süresinin hasta başına 7-10 gün uzar Yılda 5-10 milyar dolar ek maliyet

Tanı ve sağaltım amacı ile uygulanan çeşitli, İnvaziv girişimler Operasyonlar ile insan yaşamı uzamakta ve yaşam kalitesi artmaktadır Öte yandan bu girişimler nedeni ile dirençli mo. İle oluşan hastane infeksiyonları oluşmakta ve yaşamı tehdit etmektedir

Bir hastanedeki enfeksiyon kontrol programının kalitesi, o hastanenin tüm bakım standartlarını yansıtır İyi bir infeksiyon kontrol programı, Hastane infeksiyonlarını Hastanede kalış süresini Bakım masraflarını azaltır Gelişmekte olan ülkelerde durum farklıdır İnfeksiyon kontrol programı ya hiç yoktur ya da henüz başlangıç halindedir

Gelişmekte olan ülkelerde sağlık sistemindeki olumsuzlukları etkileyen faktörler; Yerel yönetimler konuyu sorun olarak görmemektedirler Sağlık harcamalarının ciddi ekonomik kısıtlamalar altında olduğu ülkelerde konuya yeteri kadar önem verilmemektedir Antibiyotiklere dirençli bakterilerle oluşan hastane infeksiyonlarının sağaltımı için alt yapı kaynaklar yetersizdir

Hastaneler kalabalık, personel sayısı ve eğitimi yetersizdir Hastaların ekonomik yetersizliği vardır Bu sorunları düzenleyecek yasal eksiklikler vardır Klinik ve laboratuvarlar arasında iletişim eksikliği vardır Geniş spektrumlu antibiyotikler rahatça yazılıp kullanılabilmektedir

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri Tüm önlemlere karşın Hastane İnfeksiyonları (Hİ) özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir Hastanelerde “sessiz bir salgın” olarak benimsenen Hİ nasıl önlenebilir??? Mikroplardan arınmış hastane düşünülebilir mi???

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri Hastaların kişisel özellikleri yaş altta var olan gerçek hastalığı gördüğü sağaltım vb, zemin hazırlayıcı olduğundan Hİ’ları tümüyle elemine edilemese de en az %20-50’sinin önlenebilir olduğu bilinmelidir 1800’lerden bu yana önem kazanan, loğusa hummasının doğum yapan kadınlara hastanede hekim yada tıp öğrencilerinden bulaştığı gösterilmiştir

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri CDC, Hİ bilimsel temellerinin; Düzenlenlemesi Geliştirilmesi Yaygınlaştırılabilmesi amacı ile 1970 yılında Birinci Uluslararası Hastane İnfeksiyonları Konferansı’nı düzenlemiştir Her 10 yılda bir yinelemektedir

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri İKK’nin yararlarının görülmesi açısından Kuveyt’te bir hastanede 1977’de %26 olan Hİ hızı 1978’de oluşturulan birim ile 1980’de %5,6 1984’de %0,7’ye düşmüştür ABD’de hemen hemen tüm hastanelerde İKK bulunmakta ve hastanelerde merkezi karar ve politika üretim kurulları olarak çalışmaktadır

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri Genel olarak İKK’unda yer alabilecek kişilerin; Karizmatik ve kendi grubunun temsilcisi olabilecek İyi ilişkiler kurabilen Konusunda uzman Kurul ve çalışmaları ile yakından ilgilenen, özelliklerde olması gerekir

Hastane İKK Organizasyonu ve Görevleri EKK aşağıdaki üyelerden oluşur; Yöneticinin görevlendireceği bir başhekim yardımcısı veya dekan yardımcısı Enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi Dahili tıp bilim dallarından tercihen iç hastalıkları uzmanı Cerrahi tıp bilim dallarından tercihen genel cerrahi uzmanı Mikrobiyoloji ve klinik mikrobiyoloji laboratuvar temsilcisi Başhemşire veya hemşirelik hizmetleri müdürlüğü Enfeksiyon kontrol hekimi Enfeksiyon kontrol hemşiresi Eczane sorumlusu Hastane müdürü

İKK’nun görevleri Hastane koşullarına uygun bir program geliştirilmelidir Bunun için; Ülke koşulları ve teknolojileri göz önüne alınmalı Model örneklerden yararlanılmakla birlikte bunlar alınıp aynen uygulanmamalıdır Oluşturulacak kurul; İnsan gücü Yatak sayısı Ağırlıklı birimler Donanım Var olan gereçler ve kullanıcıları Yerel gelenek ve görenekler vb. gibi hastanenin kendi özelliklerine uygun olarak bir program oluşturmalıdır.

İKK’nun görevleri İKK’nun geliştireceği “İnfeksiyon Kontrol ve Korunma Programı” kapsamında: Hastane çalışanlarına ön eğitim ve hizmet içi eğitim verilmesi Hasta bakımı uygulamaları için standart geliştirilmesi Kullanılan araç-gereçlerin kullanımına ilişkin yönergeler geliştirilmesi Sorunlu kısımların saptanması, iyileştirme programlarının geliştirilmesi

İKK’nun görevleri Antibiyotik kullanım ilkelerinin saptanması Dezenfektan seçim ve kullanım ilkelerinin geliştirilmesi Sterilizasyon birimlerinin, hastanenin özeliklerine uygun duruma getirilmesi Atıkların toplanma ve yok edilme yöntemlerinin geliştirilmesi Çalışanların sağlığı ile ilgili birimlerin oluşturulmasının desteklenmesi

İKK’nun görevleri EKK’nin faaliyet alanları şunlardır; Sürveyans ve kayıt Antibiyotik kullanımının kontrolü Dezenfeksiyon, antisepsi, sterilizasyon Sağlık çalışanlarının meslek enfeksiyonları Hastane temizliği, çamaşırhane, mutfak, atık yönetimi gibi destek hizmetlerinin hastane enfeksiyonları yönünden kontrolü

İKK’nun görevleri İKK çalışmalarını yürütebilmesi için Klinik mikrobiyoloji laboratuvarı İnfeksiyon hastalıkları anabilim dalı Arşiv ve dokümantasyon merkezi Antibiyotik kontrol grubu Sterilizasyon dezenfeksiyon kurulu Hastane eczanesi Ameliyathane sorumluluğu Hastane çalışanları sağlık merkezi, gibi kurullarla iyi ilişkiler kurarak uyum içinde çalışmalıdır

İnfeksiyon Kontrol Ekibi Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları saptayarak, üretilen çözüm önerilerini EKK’ne sunmak Personelin; Mesleğe bağlı enfeksiyon ile ilgili risklerini takip etmek Koruyucu tıbbi önerilerde bulunmak Gerekli durumlarda bağışıklama ve profilaksi programlarını düzenlemek ve uygulamak üzere EKK’ne teklifte bulunmak

İnfeksiyon Kontrol Ekibi Sürveyans verilerini ve eczaneden alınan antibiyotik tüketim verilerini kullanarak, yataklı tedavi kurumlarındaki; Antibiyotik kullanımını izlemek Yönlendirmek EKK’ne bilgi vermek Sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon işlemlerini denetlemek

İKK toplantıları EKK, enfeksiyon kontrolünde en üst karar organı olarak çalışır ve düzenli olarak yılda en az üç defa toplanır EKK’nin üyeleri üç yıl süre ile görevlendirilir EKK başkanlığını, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji kliniği veya anabilim dalı temsilcisi yürütür

İKK Kayıtları İKK; sürveyans, korunma ve infeksiyon kotrolünü izleyen programlar kapsamında; Tüm çalışma ve kararlarını Tüm gelişmeleri, geriye dönük incelemeler ileri dönük iyileştirmeler açısından kayıtlara geçirmelidir Tüm servislerin sürveyans sonuçları kendilerine iletilmelidir Yazışmalar anlaşılır ve hastaneye özgü bir dilde olmalıdır.

İKK Kayıtları Kurul tutanakları olası hasta-hastane ilişkilerine bağlı olası yasal tıpsal sorunlarda da önem taşır Hastanelere karşı açılan davaların gidişi bu kurulun kayıtlarına bağlı olabilir Ör: apandisit ameliyatından ölen bir kızın yattığı sürede yerlerin kuru paspas yapılıp yapılmadığı Belgelerin gizliliği konusuna da dikkat çekilmektedir.

HASTANE İNFEKSİYONLARI VE PERSONEL SAĞLIĞI

Sağlık hizmeti veren, Doktor Ebe Hemşire Diş hekimi Hemşirelik öğrencileri, risk altındadır Bu personelin infeksiyon açısından izlemi personel sağlığı ve Hİ’nın yayılımı açısından önemlidir

Sağlık personelinin izleminde temel noktalar Sağlık çalışanlarının infeksiyondan korunması 3 amaca yöneliktir Çalışanın sağlığının korunması İş gücü kaybının önlenmesi Hastane kökenli infeksiyonların önlenmesi

Sağlık personelinin izleminde temel noktalar İzlemde temel noktalar; Eğitim Aşı ile önlenebilen infeksiyonlara karşı bağışıklama Hasta sağlık personeli için alınacak önlemlerin belirlenmesidir.

Sağlık personelinin eğitimi Korunma önlemlerinde en önemli basamağın eğitim olduğu unutulmamalı Tüm sağlık personeli çalıştığı bölgedeki infeksiyon riskler, bulaş ve korunma yolları konusunda bilgilendirilmeli Bu eğitim çalışması sırasında da sürdürülmelidir

Sağlık personelinin bağışıklanması Aşılama ile yalnız sağlık personelinin sağlığı korunmakla kalmaz aynı zamanda nozokomiyal geçiş de önlenebilir Ayrıca bağışıklama her zaman olguların sağaltımdan daha ucuz bir yöntemdir Advisory committee on ımmunization Practices (ACIP) yapılacak aşıların şeçimi konusunda bazı öneriler yayınlamıştır

Sağlık personelinin bağışıklanması Hepatit B virüs aşısı: Kan ve vücut sıvıları ile bulaş riski olan tüm sağlık personeline temas öncesi uygulanmalıdır İnfluenza aşısı: İnfluenza virüs imfeksiyonları, ılıman iklimlerde daha çok kış aylarında görülmekte ve hastane personeli arasında salgınlara yol açabilmektedir Bu nedenle infekte olduğunda infeksiyonun tehlikeli olabileceği grup olarak bilinen Uç yaşlarındaki hastalar Kronik kalp ve akciğer hastalığı olanlar İmmün süprese hastalara bakım veren personele kış aylarına girerken aşı uygulanmalı

Sağlık personelinin bağışıklanması Kızamık, kızamıkcık, kabakulak ve su çiçeği aşıları: İnfeksiyon açısından duyarlı olan sağlık personeline uygulanmalıdır Duyarlılığın araştırılmasında; Hastalığı geçirme veya bağışıklama öyküsü Özgül antikorların araştırılması kullanılabilir Hepatit A virüs aşısı: Hepatit A virüsü ile laboratuvar koşullarında çalışan duyarlı personel dışında önerilmemektedir

İnfeksiyonu olan sağlık personelinin izlemi Bu bölümde bir infeksiyon hastalığı geçirmekte olan sağlık personelinin Alması gereken önlemler Riskler incelenecektir

İnfeksiyonu olan sağlık personelinin izlemi Gastrointestinal infeksiyonlar: Personelde hastalığa neden olan patojenlerin hastanede yayılımı başlıca ellerle olmaktadır Bu nedenle semptomları olan sağlık personelinin, Hastayla doğrudan teması Hastanın yiyeceği veya ağzına girecek materyale teması engellenmeli

İnfeksiyonu olan sağlık personelinin izlemi Hepatit A: Temel bulaşma yolu ağız yoludur Dışkı ile yoğun şekilde virüs atılır Nozokomiyal bulaşma henüz tanı almamış hastadan olabileceği gibi, tanısını almış olup ishali olan hastadan da olabilir Nozokomiyal Hepatit A oldukça nadirdir Sadece yenidoğan ve çocuk servislerinden bildirilmiştir El yıkama, eldiven ve önlük önemli önlemlerdir Salgın durumunda immünglobulinlerin yayılımı önleyebileceği belirtilmektedir

İnfeksiyonu olan sağlık personelinin izlemi Hepatit B: Temel bulaş yolu kan ve kan ürünleri ile parenteral ya da mukozal temas ile olmaktadır En sık; Yoğun bakım hemşireleri Acil servis hemşireleri Diş hekimleri Cerrahlar Laboratuvar personelin de bulaşma görülür İğne batması şeklindeki yaralanmalar sonrası bulaşma olasılığı %30’dur Herhangi bir perkutan yaralanma sonrası da sağlık personelinin bağışıklık durumu göz önünde bulundurularak proflaksi düzenlenir

İnfeksiyonu olan sağlık personelinin izlemi Hepatit C: Başlıca bulaşma yolu kan ve kan ürünleri olan hepatit etkenidir İğne batması şeklindeki yaralanmalar sonrası bulaşma olasılığı %3-4’dür Temas öncesi proflaksi için rutin önlemler dışında bir yöntem yoktur Anti HCV pozitif kanla temas eden sağlık personelinin izleminde hemen temas sonrası anti HCV bakılması ve 6 ay süreyle anti HCV ve ALT seviyesi incelenir

Human Immunodeficiency Virus (HIV): Kan veya kanlı vücut sıvılarının perkütan veya mukoza yoluyla teması sonrası bulaşan etkendir HIV ile infekte kanla perkütan temas sonrası bulaşma riski yaklaşık %0,3’dür Bulaşma riskinin fazla olduğu durumlar; İğne veya perkütan yaralanmaya yol açan cisim üzerinde gözle görünür kan olması İğnenin hastanın direkt ven ya da arterinden çıkmış olması Derin yaralanmalar Terminal dönemdeki hastanın kanı veya vücut sıvılarıyla temas olması

SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.