Karşılaştırmalı Siyasette Araştırma Gelenekleri ve Kuram Yardımcı Doçent Dr. Cenk Aygül

KSB (Karşılaştırmalı Siyaset Bilimi) KSB Aristo’dan başlayan Batı siyaset bilimini kendi öncülü olarak alabilir. Batılı siyaset kuramcıları alanın araştırma gündemini, analiz tarzını ve birbirleri ile çatışan kuramsal vizyonlarını ortaya koymuşlardır. KSB kuramcıları, Harry Eckstein, David Apter, Robert Dahl, Seymour Lipset, Karl Deutsch, Gabriel Almond ve Sidney Verba bu geleneğe dayanmaktadırlar.

Ne var ki, KSB İkinci Dünya savaşı sonrasında ortaya çıkan yeni politik sorunları anlamak için ortaya çıkan bir alandır: komünist tehditler, köylü ayaklanmaları ve devrimleri, sosyal hareketler, kent ayaklanmaları, öğrenci eylemleri, askeri darbeler ve ulusal kurtuluş hareketleri. Bütün politik görüngüler, bütün analiz düzeyleri ve bütün zamanları kapsayan bir inceleme KSB’de ele alınabilir.

Konular Afganistan’da iç savaş, İngiltere’de oy verme biçimleri, Quebec, Bosna veya Burundi’de etnik çatışma, Brüksel’de AB bürokrasisinin işleyişi, Roma’da bölge ofislerinin, yerel güçlerin veya hükümet ajanslarının çalışması, İran, İsrail ya da ABD’de siyasetin dinsel hareketlerle ilişkileri, Doğu Avrupa’da sosyalizmin yıkılmasından sonra ülkelerin demokrasiye geçişi ve Afrika’da sömürgecilik sonrası devletlerin kurulması ve bunların bir kısmının daha sonra başarısız olmaları, küresel ekonomik örüntüler, kapitalizmin kökenleri, Avrupa devletlerinin oluşumu, faşizmin yükselişi, iki savaş arası dönemde demokrasilerin çöküşü vs.

2- KSB ayrıntılı çalışırken hep daha büyük sorulara yanıt bulmaya çalışır. Kim yönetiyor? Çıkarlar nasıl temsil ediliyor? Kim kazanıyor ve kim kaybediyor? Kimin otoritesine kim meydan okuyor? Neden bazı ülkeler gelişmiştir diğerleri pek gelişemiyor?

KSB’de uzun dönemli kuramsal anlaşmazlıklar da var KSB’de uzun dönemli kuramsal anlaşmazlıklar da var. Savaş sonrasında psikolojik ve kültürel yaklaşımlar, politik örgütlenmelerin kurumsal incelenişi, yapısalcı-işlevselci ve sistem araştırmaları, sibernetik ve enformasyon kuramları, pluralist, elitist veya Marksist araştırmalar, modernleşme kuramı (Rostow) veya bağımlılık kuramı (Frank) /dünya sistemi kuramı vardır. Günümüzde de, rasyonel seçim kuramları, kültür kuramları ve yapısalcı analizler var.

Rasyonel seçim => Hobbes, Smith ve Pareto Kültür kuramcıları=> Montesquieu, Weber ve Mosca Yapısalcılar => Marx ve Weber.

Rasyonel seçim Kendi avantajlarını maksimize etmek için çalışan aktörler hakkında varsayımlarla başlarlar. Downs, Olson, Riker. Seçimlerde yapılan tercihler, devrimler, koalisyonlar ve politik ekonomi, kurumların oluşması ve devletin inşa edilmesi gibi konularla uğraşıyorlar. Matematiksel yöntemler kullanılıyor.

Kültür kuramcıları Kültür kuramcıları “thick descriptions” (kalın/ahmak tanımlar) yapmaktan çekiniyorlar. Alan araştırmasını öne çıkararak nüansları anlamaya çalışıyorlar. Genelleştirmelerden kaçınıyorlar.

Yapısalcılar Siyasal ve toplumsal kurumlarda uzun dönemden beri çalışılagelen konulara önem veriyorlar. Hükümetlerin formal yapılanmaları, sınıfsal ilişkiler, politik ekonomi, devlet ve toplumların nasıl etkileştiği gibi konular üzerinde çalışıyorlar.

Yöntem Bütün kuramlar kuram inşa etme, kavram oluşturma ve olayların seçimi hakkında düşünmelidir. Burada geleneksel ideographic (özgünlük bulma) ve nomotetik (genelleştirme) sorunsalından daha fazlası var. Bütün kuramlar ontolojik açıdan farklılaşıyor. Rasyonalistler aktörlerin kendi çıkarlarını ençoklaştırmak için nasıl rasyonel stratejiler kullandıklarını, kültürcüler birey ya da grup kimliklerini oluşturan kuralları ve yapısalcılar aktörlerin kurumsal çerçeve içindeki ilişkilerini inceliyorlar. Açıklama stratejisinde de farklılar: Rasyonalistler karşılaştırmalı statik deneyler, kültürcüler yoruma dayalı anlama çabası ve yapısalcılar gerçek sosyal tiplerin tarihsel dinamiklerini inceleme yolunu seçiyor.