TÜRKİYE'DE YEREL YÖNETİMLER TARAFINDAN SUNULAN EVDE BAKIM HİZMETLERİ Ezel ESATOĞLU Ceyhun ÖZDEMİR Özdemir ve Esatoğlu 2014 1 1 1

Özdemir ve Esatoğlu 2014 2 2

Evde Bakım Hizmetleri Kavramı, Bu Çalışmada Evde Bakım Hizmetleri Kavramı, Evde Bakım Hizmeti Sunulan Başlıca Hasta Grupları, ve Yerel Yönetimler ile ilgili kısaca bilgi verilmiş, Türkiye'de Yerel Yönetimler Tarafından Sunulan Evde Bakım Hizmetleri hakkında durum değerlendirmesi yapmak amaçlanmıştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 3 3 3 3

Çalışmada il belediyeleri tarafından; Çalışmanın evrenini Türkiye de bulunan 81 il belediyesi oluşturmaktadır. Çalışmada il belediyeleri tarafından; Evde bakım hizmeti verilip verilmediği, Hizmet verilmesi durumunda verilen hizmet çeşitliliği, Büyükşehir statüsündeki belediyelerin evde bakım hizmeti sunum çeşitliliği araştırılarak, Özdemir ve Esatoğlu 2014 4 4 4

Hizmet veren Belediyelerde Hizmet verme şartları, Verilen hizmetin kapsamı ve içeriği, Ne kadar süredir evde bakım hizmeti verildiği, Kaç personel ile hizmet verildiği ve çalışan personelin nitelikleri, Hizmetin denetiminin kim tarafından yapıldığı, Hizmet sunumunun belediye bünyesinde mi yoksa hizmet alımı yoluyla mı yapıldığı sorularına yanıt aranmştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 5 5

Belediyelerin resmi internet siteleri taranarak bilgi Araştırma sırasında Belediyelerin resmi internet siteleri taranarak bilgi alınmaya çalışılmış, Ulaşılan bilgiler telefon ile aranarak teyid edilmiş, Hizmet veren belediyelerin yetkililerine araştırma konusu aktarılarak detaylı bilgi alınmıştır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 6 6 6

Evde Bakım Hizmetleri Kavramı Kısaca Bireylerin bakım gereksinimlerinin ev ortamında karşılanması (Karahan ve Güven, 2002;156) olarak tanımlanan evde bakım hizmetleri Hekim, hemşire, psikolog, diyetisyen, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı, Ev ekonomisti ve bakım destek elemanı İşbirliği ve eşgüdümü ile sürekli...., kapsamlı.., organize bir şekilde verilen koruyucu ve tedavi edici hizmetleri kapsamaktadır. Evde bakım hizmetlerinden yararlanan gruplar çoğunlukla kronik ve yatağa bağımlı hastalar, yaşlılar ve özürlü bireylerdir Özdemir ve Esatoğlu 2014 7 7 7

TÜRKİYE'DE ENGELLİ NÜFUSUN ENGEL GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI Dünya da ve Türkiye’de Engelli ve Yaşlı Nüfus Sayısı Sürekli Artmaktadır. EYH GN. Müdürlüğü 2013 Yılı verilerine Göre Türkiye’de 1.778.228 Engelli Birey Bulunmaktadır. Yaşlı Nufus Oranı ise 1977 yılında toplam nüfusun % 5.4 iken 2015 yılında % 7.2 si kadar olacağı öngörülmektedir. TÜRKİYE'DE ENGELLİ NÜFUSUN ENGEL GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI Dil ve Konuşma 46.494 Görme 259.889 İşitme 189.726 Ortopedik 390.528 Ruhsal ve Duygusal 205.963 Süreğen Hastalıklar 949.105 Zihinsel 547.455 TOPLAM 1.778.228 *Bir Kişi Birden Fazla Gruba Dahil Olabileceğinden, Satır Toplamı “TOPLAM” Satırından Büyük Çıkabilir Özdemir ve Esatoğlu 2014 Kaynak: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü 8 8 8 8

% 7.2 sinin yemek yeme ihtiyacını Hacettepe Ün. Nüfus Etütleri Enstitüsünün 2008 yılında yaptığı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmasında 65 yaş ve üzeri grubun günlük hayata ilişkin aktiviteleri yapabilme becerileri incelendiğinde ; Bu gruba ait nüfusun % 16.6 sının yatağa yatma kalkma becerisini güçlükle veya yardımla yerine getirdiği % 15.4 ünün Giyinme Soyunma ihtiyacını % 7.2 sinin yemek yeme ihtiyacını % 12.7 sinin tuvalete gitme ihtiyacını % 22.1 inin Banyo yapma ihtiyacını % 41.3 ünün Alışveriş yapma işlevini % 36.6 sının Yemek Pişirme işlevini güçlükle veya yardımla yerine getirdiği % 54.7 sinin Günlük ev işlerini yardımsız yerine getiremediği görülmektedir

Çizelge 3. Yaşlıların Yaş Gruplarına Göre Günlük Hayata İlişkin Aktiviteleri Yapabilme Becerisi Artan Yaşlı Nüfus ve Özürlü Birey Sayısı Dikkate Alındığında Evde Bakım Hizmetlerine Olan İhtiyaç Her Geçen Gün Artmaktadır. Evde Bakım Hizmetleri ile Kısa Bir Giriş Yaptıktan Sonra Konunun 2. başlığı olan yerel yönetimlere geçelim Bakalım yerel yönetimler ne dir, Kimdir, Sağlık ve Sosyal alanda neler yapmaktadır? 1010 Özdemir ve Esatoğlu 2014 10 10

Yerel Yönetimler Yerel Yönetimler; halkın mahalli ve müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları, görevleri ve yetkileri yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenen kamu kuruluşlarıdır. (Bozkurt ve Ergun, 1998: 259). Tükiye’de yerel yönetim sistemi il özel idaresi, belediye ve köy olmak üzere üç kademelidir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 11 11 11

Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü Çizelge 4. 2013 Yılı Ocak- Aralık Dönemi Mahalli İdarelerin Fonksiyonel ve Sınıflandırma Düzeyinde Giderleri (1.000 TL)   Personel Giderleri Sos. Güv. Kurum Dev.Prim Gid. Mal ve Hizmet Alım Giderleri Faiz Giderleri Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferi Borç Verme TOPLAM Genel Kamu Hizmetleri 6.460.334 980.371 9.496.718 1.412.107 2.040.987 2.572.009 230.821 1.720.280 24.913.627 Savunma Hizmetleri 159.092 20.306 80.809 19.005 87.166 5.924 372.302 Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri 1.254.524 186.247 952.091 13.524 448.531 434 2.855.351 Ekonomik İşler ve Hizmetler 1.727.274 317.471 5.986.832 131.094 10.644.071 179.049 18.982.791 Çevre Koruma Hizmetleri 837.878 148.503 4.853.351 20.311 2.142.759 2.640 8.005.442 İskan ve Toplum Refahı Hizmetleri 2.304.662 401.476 4.365.067 57.045 12.299.230 74.249 19.501.729 Sağlık Hizmetleri 189.005 31.069 398.788 11.749 449.086 4.118 1.083.815 Dinlenme Kültür ve Din Hizmetleri 460.789 74.066 2.869.285 162.346 1.227.767 17.356 4.811.609 Eğitim Hizmetleri 7.487 1.002 2.332.199 6.122 3.536.176 8.821 5.891.807 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hiz. 87.711 12.985 404.348 494.689 170.587 801 1.171.121 13.488.756 2.173.496 31.736.488 2.956.872 33.577.382 524.213 87.589.594 Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü Özdemir ve Esatoğlu 2014 12 12 12

Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü (2013) Şekil 1. Mahalli İdarelerin Fonksiyonel Giderlerinin Toplam Gidere Oranı (%) Kaynak: Muhasebat Genel Müdürlüğü (2013) Özdemir ve Esatoğlu 2014 13 13 13

Çizelge 5. Belediye Türlerine Göre Personel Sayıları 2012 Özdemir ve Esatoğlu 2014 14 Kaynak: MİGM, 2013 14 14

Yerel Yönetimlerin 2013 yılı gider kalemleri incelendiğinde; savunma hizmetlerinden sonra en az sağlık ve sosyal yardım hizmetlerine harcama yaptığı görülmektedir. Yerel Yönetimlerin Bütçelerinden Sağlığa Ayırdığı payın genel bütçenin sadece % 1.38’i sosyal yardımlar için ise %1.40 olduğu görülmektedir. Belediye Türlerine Göre Personel Sayıları incelendiğinde; Toplam 195.552 personel in çalıştığı yerel yönetimlerde çalışan sağlık personeli sayısı sadece 1.894 olarak görülmektedir.

Özdemir ve Esatoğlu 2014 16 16 16

Evde Sıcak Yemek Hizmeti Çizelge 7. İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmetleri Verme Çeşitliliğine Göre Dağılımı İl Belediyeleri Evde Sıcak Yemek Hizmeti Evde Temizlik Hizmeti Evde Sağlık Hizmeti 1 Ankara X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir   5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 17 17 17

81 il belediyesi üzerinde yapılan bu çalışmada Türkiye'de yalnızca 27 il belediyesinin evde bakım hizmeti verdiği sonucunu ulaşılmıştır. Bunlardan sadece Ankara, Aydın, Bursa, İstanbul, Mersin ve Samsun İl Belediyelerinin evde sağlık, sıcak yemek, temizlik ve kişisel bakım hizmetlerinin tamamını verdiği belirlenmiştir

Evde bakım hizmeti veren 27 il belediyesi içerisinde; % 74.1'inin evde sıcak yemek hizmeti verdiği, % 62.7'sinin evde temizlik hizmeti verdiği, % 29.6'sının evde sağlık hizmeti verdiği ve % 25.9'unun ise evde sıcak yemek, evde temizlik ve evde sağlık hizmetini bir arada verdiği bulgusuna ulaşılmıştır.

Çizelge 9. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Çalışan Personelin Sayısal Durumu Hizmet Veren Personel Sayısı 5—10 11—20 21—30 31 ve Üzeri 1 Ankara   X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 20 20 20

Çizelge 10. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Personel Sayısına Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 2121 21 21

Evde bakım hizmeti veren il belediyelerinin personel sayılarına göre dağılımı incelendiğinde; Ankara, Antalya, Bursa ve İstanbul Belediyelerinin 30 ve üzeri personel sayısı ile evde bakım hizmeti verdiği görülmektedir. Hizmet Veren İl Belediyelerinin % 44.4’ünün 11-20 arası personel ile hizmet verdiği, % 37 ’sinin 5-10 arası personel ile hizmet verdiği, % 14.9’ unun ise 31 ve üzeri personel sayısı ile hizmet verdiği görülmüştür.

Çizelge 11. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Görev Yapan Personel Durumu Personel Özellikleri Sos. Hizm. Uzm. Doktor Hemşire FTR Uzm. PDRM Diş Hekimi Diğer 1 Ankara X 2 Aydın   3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 23 23 23

Çizelge 12. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Personel Türüne Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 24 24 24

Evde bakım hizmeti veren il belediyeleri, hizmet veren personel türüne göre incelendiğinde; Hizmet veren belediyelerin % 29.6'sının sosyal hizmet uzmanı, doktor ve hemşire çalıştırdığı görülmektedir. Psikolojik değerlendirme ve rehberlik hizmeti veren belediye oranı % 18.5, Fizik tedavi hizmeti veren belediye oranı % 14.8 ve Diş hekimliği hizmeti sunan belediye oranının ise, % 11.1 ile sınırlı kaldığı belirlenmiştir

Çizelge 13. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelernde Hizmet Verme Süreleri Evde Bakım Hizmet Süreleri 1-3 YIL 4-6 YIL 7-9 YIL 10 YIL VE ÜZERİ 1 Ankara   X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat 2626 26 26

Çizelge 14. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Hizmet Verme Süresine Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 27 27 27

Çizelge 15. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmet Sunum Biçimi Evde Bakım Hizmeti Sunum Şekli Hizmet Belediye Tarafından Veriliyor Hizmet Dışarıdan Satın Alınıyor 1 Ankara   X 2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 28 28 28

Evde bakım hizmeti veren il belediyelerinin hizmet verme sürelerine göre dağılımı incelendiğinde; İl belediyelerinin % 59.2’si 1-3 yıl arası süredir hizmet verdiği % 29.7’sinin 4-6 yıldır evde bakım hizmeti sunumu yaptığı, Yanlız; Ankara ve İstanbul B.Şehir Belediyelerinin 10 yıl ve üzeri süredir, Antalya B. Şehir Belediyesinin 7 yıl ve üzeri süredir Evde Bakım hizmeti verdiği belirlenmiştir.

Çizelge 16. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinin Hizmet Sunum Şekline Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 30 30 30

Evde Bakım Hizmeti Veren 27 il belediyesinden % 62.9 unun evde bakım hizmetini belediye kadrolu personelince verdiği, % 37.1 inin ise hizmet satın alma veya belediye içerisinde belediyeye bağlı ayrı bir şirket kurarak, hizmet sunumunu bu şirket aracılığı ile yerine getirme yoluna gittiği, ancak evde bakım hizmetinin organizasyon ve denetimini kendi kadrolu çalışanları ile yaptığı görülmektedir. Hizmet Satın alma yoluna giden belediyelerin genelde Evde Bakım Hizmetinin sağlık ve sosal yönünü bir arada sunan belediyeler olduğu gözlemlenmiştir.

Çizelge 17. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmet Denetim Durumu Denetim Sağlama Biçimi Sosyal Hizm. Uzmanı Belediye Sağlık İşleri Görevlisi Belediye Sosyal İşler Görevlisi Diğer 1 Ankara X   2 Aydın 3 Antalya 4 Balıkesir 5 Bolu 6 Bursa 7 Çanakkale 8 Çankırı 9 Çorum 10 Eskişehir 11 Denizli 12 Diyarbakır 13 İstanbul 14 İzmir 15 Karaman 16 Kayseri 17 Kocaeli 18 Kırklareli 19 Kırşehir 20 K.Maraş 21 Kütahya 22 Mersin 23 Niğde 24 Sakarya 25 Samsun 26 Trabzon 27 Tokat Özdemir ve Esatoğlu 2014 32 32 32

* Diğer; belediye başkan yardımcısı, yardımlaşma dernek yöneticileri Çizelge 18. Evde Bakım Hizmeti Veren İl Belediyelerinde Hizmeti Denetleyen Personel Dağılımı * Bağzı belediyelerde hizmet denetimini sosyal işler ve sağlık işleri görevlileri beraber yürütmektedir. * Diğer; belediye başkan yardımcısı, yardımlaşma dernek yöneticileri Özdemir ve Esatoğlu 2014 33 33 33

Hizmet veren Belediyelerin % 59 Hizmet veren Belediyelerin % 59.2 sinde denetimi belediye sosyal işler görevlisi, % 33.3 ünde denetimin sosyal hizmet uzmanı ile yapıldığı görülmektedir. % 14.9 unda ise hizmet denetimini belediye sağlık işler görevlilerince yapıldığı belirlenmiştir

* Bir Büyükşehir Belediyesi Birden Fazla Hizmet Verebilmektedir. Çizelge 19. Büyükşehir Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme Türüne Göre Dağılımı * Bir Büyükşehir Belediyesi Birden Fazla Hizmet Verebilmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 35 35 35

Büyükşehir Belediyelerinin evde bakım hizmeti verme çeşitliliğine göre dağılımı incelendiğinde; 14 büyükşehir belediyesinin (% 46.7) evde sıcak yemek hizmeti verdiği, 12 büyükşehir belediyesi nin (% 40) evde temzilik hizmeti vediği, 8 büyükşehir belediyesinin (% 26.7) evde sağlık hizmeti verdiği, 7 büyükşehir belediyesinin (% 23.3) evde sağlık hizmeti, sıcak yemek ve temizlik hizmetini bir arada verdiği görülmüştür. 13 büyükşehir belediyesinin ise (% 43.3) evde bakım hizmeti vermediği saptanmıştır.

Şekil 2. Türkiye'de İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme Çeşitliliği 37 Özdemir ve Esatoğlu 2014 37 37

Karadeniz Bölgesinde 5 il belediyesi, Türkiye haritası üzerinde, il belediyeleri evde bakım hizmeti verme çeşitliliğine göre incelendiğinde; Bölgelere göre en çok Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölegesi 7'şer adet belediye ile evde bakım hizmeti veren belediyelerin %51.9'unu sınırlarında bulundurmaktadır. Karadeniz Bölgesinde 5 il belediyesi, Ege Bölgesinde 4 il belediyesi E.B .H vermektedir Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, yalnız Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi evde bakım hizmeti vermekte, Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan 14 il belediyesinin hiçbirinde evde bakım hizmeti verilmemektedir. 81 İl Belediyesi içerisinde 54 il belediyesinin evde bakım hizmeti vermediği saptanmıştır

Çizelge 20. Türkiye’de Bulunan İl Belediyelerinin Evde Bakım Hizmeti Verme ve Verilen Hizmetin Çeşitliliğine Göre Dağılımı Özdemir ve Esatoğlu 2014 39 39 39

Türkiye geneline göre il belediyelerinin evde bakım hizmeti verme çeşitliliği değerlendirildiğinde; Belediyelerin 24.7 sinin evde yemek hizmeti, % 22.2 sinin evde temizlik hizmeti verdiği, % 9.9 unun evde sağlık hizmeti verdiği, % 8.6 sının evde temzilik, sıcak yemek ve sağlık hizmetlerini bir arada verdiği, % 6.2 sinin evde yemek ve temizlik hizmetini bir arada verdiği ve 54 il belediyesinin bu da % 66.7 ye tekabül etmektedir evde bakım hizmeti vermediği saptanmışır

Özdemir ve Esatoğlu 2014 4141 41 41

Türkiye'de evde bakım hizmetleri üzerine yapılan literatür taramalarında pek çok farklı uzman, farklı yorumlarla kendi görüşünü savunmaktadır. Dünyadaki örneklerine bakıldığında, Belçika, Fransa, İtalya, Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık gibi çok sayıda ülkede evde bakım hizmetlerinin sağlık bileşeni, sağlık hizmetleri sistemine, sosyal bileşeninin ise sosyal sisteme dahil olduğu bir organizasyon yapısı bulunmaktadır. Danimarka, Finlandiya, İsveç gibi ülkelerde karar mercileri evde bakım hizmetini tek bir kurumun sorumluluğunda toplamanın avantajlarını fark etmiştir; o da belediyelerdir. Örneğin Danimarka’da belediyeler 1992 yılından beri evde bakım hizmeti vermektedir. Almanya ve Hollanda, evde hemşirelik ve sosyal bakım hizmetlerini, sigorta tabanlı tek bir fon ile finanse etmektedir. Bu kurumsal aktörlere ek olarak gönüllülerin, derneklerin ve kar amaçlı kurumların da evde bakım hizmetleri sağlanmasında geniş rolü bulunmaktadır (Çoban, 2004). 42 42

Seyyar ve Selek öZ 2010 yılında Ankara B Seyyar ve Selek öZ 2010 yılında Ankara B.Şehir Belediye yetkilileri ile yaptıkları ropörtajda belediye yetkilikeri Evde bakım hizmetleri dahil tüm sosyal hizmet uygulamalarının yerel yönetimler tarafından sunulması gerektiğini belirtmektedir. Ankara Büyükşehir Belediyesi temsilcileri kendi işleyişlerini anlatırken, ihtiyaç sahibi başvurmasa bile büyükşehir belediye başkanının şehrin en ufak mahallesinde olan bir sorundan en geç 1 ay içerisinde haberdar olacağını ve gerekli önlemlerinde en hızlı şekilde alınacağı görüşünü savunmaktadır (Seyyar ve Selek Öz, 2010). Başka Bir Görüş İse Konya B.Şehir Belediyesinde Olduğu gibi Belediye hizmet veren değil organize eden olmalıdır İhtiyaç sahibi birey farklı organizasyonlara, farklı kurum ve kuruluşlara gidip hizmet talep etmek yerine, tek bir merkez olarak belediyeye başvurabilir. Belediye ihtiyaç sahibine en uygun evde bakım hizmetini en iyi şartlarda verebilecek kurumu organize ederek hizmet sunumunu sağlarken, verilen hizmetin takibini de yapabilir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 43 43

Bu araştırmada, Türkiye'de bulunan 81 il belediyesinin yalnızca 27 tanesinin evde bakım hizmeti verdiği bulgusuna ulaşılmıştır. Türkiye genelinde 81 il belediyesi içerisinde; % 24.7’si evde sıcak yemek hizmeti, % 20.9’u evde temizlik hizmeti, % 9.9’u evde sağlık hizmeti, % 8.6’sının ise evde sağlık, sıcak yemek, temizlik ve tadilat hizmetlerini bir arada verdiği belirlenmiştir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 44 44

Özdemir ve Esatoğlu 2014 45 45

Yerel yönetimlerin çalışan personel sayıları, toplam giderleri, verilen evde bakım hizmetleri ve çeşitliliği incelendiğinde, sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinin yetersiz olduğu ve bu işlerin merkezi yönetime bıraktığı ortaya çıkarılmıştır. Türkiye’de evde bakım hizmetleri konusunda farkındalık henüz yaratılamamıştır. Evde bakım ne sadece bir sağlık bakım hizmeti ne de sadece sosyal bakım hizmetidir. Evde bakım bu hizmetlerin bütünüdür. Belediyelerin hizmet sunumunda gelir grubu düşük olan bireyleri öncelediği saptanmıştır. Bu sonuç çerçevesinde orta gelir grubunun hizmetten yararlanamadığı söylenebilir. Türkiye’de orta gelir grubuna hitap eden evde sosyal bakım sisteminin olmadığı belirlenmiştir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 46 46 46

Türkiye’de Evde Bakım Hizmetleri ile iligi Organizasyon eksikliği ve hiyerarşik uyumsuzluk olduğu bir gerçektir. Türkiye’nin dünyadaki örneklerinden farklı olarak kendi şartlarına uygun bir model geliştirmesi gerektiği, düşünülmektedir. . 47 47 47

Yerel yönetimler tarafından sunulan evde bakım hizmetlerinin büyük bir kısmı sadece yemek veya temizlik hizmeti ile sınırlı kalmaktadır. Toplamda 81 il belediyesi içerisinde ancak 27 tanesinin bu hizmetlerden bir veya birkaçını sunduğu belirlenmiştir. Türkiye’de evde sağlık ve sosyal bakım hizmetlerini bir bütün olarak aynı çatı altında veren kurum sayısı ise 7 Büyükşehir Belediyesi ile sınırlıdır. Özdemir ve Esatoğlu 2014 48 48 48

Önerilerimiz ise; Sınırlı sayıda belediyede evde bakım hizmetinin mevcut olduğu görülmektedir, daha fazla sayıda olması gereklidir. Orta gelir grubuna hitap eden evde bakım sisteminin acil olarak kurulması gereklidir. Belediyelerde sosyal hizmet uzmanı istihdam edilmesi ve evde bakım başvurularının mutlaka sosyal hizmet uzmanı gözetiminde değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Yerel yönetimlerin kendi bütçelerinden evde bakım hizmetlerine daha fazla pay ayırmasının uygun olacağı, yeterli bütçesi bulunmayan yerel yönetimlere merkezi bütçeden kaynak aktarımı sağlanması gerektiği düşünülmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 49 49 49

Evde bakım hizmetlerinin eksik kalan yönü olan sosyal bakım hizmetleri yerel halka en yakın birimler olan yerel yönetimler tarafından eksiksiz bir şekilde verilmesinin uygun olduğu düşünülmektedir. Yerel yönetimler bu konuda bilinçlendirilmeli ve desteklenmeli, merkezi yönetim tarafından gerekli kaynak kullanımı da bu yönde yapılmalıdır. Evde Bakımla ilgili Koordinasyon eksikliği de, bu hizmetlerin tek bir merkez tarafında ciddiyet ve samimiyetle organize edilmesi ile çözüleceği düşünülmektedir. Özdemir ve Esatoğlu 2014 50 50 50

Kaynaklar AKSAYAN, S., CİMETE, G. (1998). ‘Kronik Hastalıklı Bireylerin Evde Bakım Gereksinimleri, Olanakları ve Tercihleri’. 1.Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı, Marmara Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu ve Tıp Fakültesi Yayını, İstanbul, ss: 79-90. ARNO, P.S., KAREN, A., PADGUG, R, (1994). “The Economic Impact of High-Technology Home Care”. The Hastings Center Report, Vol. 24, No. 5. (Sep.-Oct.), p. S:15-19; aktaran, Çoban, 2004. BOZKURT, Ö., ERGUN, T.,"Kamu Yönetimi Sözlüğü", TODAİE, Ankara,1998. BULUT, I. (2001). “Evde Bakım Hizmetleri ve Sosyal Hizmet”, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Yayın No: 009, Ankara, s. 33-37. CMS. (2002). Centers for Medicare & Medicaid Services, Department of Health & Human Services-USA (2002), Medicare and Home Health Care. Publication No. CMS-10969, Baltimore; aktaran, Çoban, 2004. ÇOBAN, M., ESATOĞLU, A.E. (2004). “Evde Bakım Hizmetleri Konusunda Görüş Belirleme:Sosyal Sigortalar Kurumu Ankara Eğitim Hastanesi Doktorları ve Hemşireleri Üzerine Bir Uygulama”. 9.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiriler Kitabı, 3-6 Kasım, Ankara, s:266. ÇOBAN M., ESATOĞLU A.E. (2010). “One story of Uncertainity-Home Care Services in Turkey”. Sixth International Conefernce on Health Care Systems, Zirve Universty, Proceeding Book, p:166-170. Özdemir ve Esatoğlu 2014 51 51

ÖZ C.S., SEYYAR A., (2010). “Yerel Siyaset”dergisi. Sayı:42. DAVEY, A., PATSIOS D., (1999). “Formal and Informal Community Care to Older Adults: Comparative Analysis of the United States and Great Britain”, Journal of Family and Economic Issues, Vol. 20(3), Fall, p. 271-299, aktaran; Seyyar ve Selek Öz 2009. Engelli Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü http://www.eyh.gov.tr/upload/Node/8110/ files/istatistik_03-2014.pdf, “Engelli Bireylere İlişkin İstatstiki Bilgiler”, Erişim Tarihi: 05.04.2014 KARAHAN, A., GÜVEN, S. (2002). “Yaşlılıkta Evde Bakım”. Geriatri, 5(4): 155-159. Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, “Mahalli İdarelerin Türlerine Göre Harcamaları ”http://www. migm.gov.tr/Istatistik /Mahalli_Idarelerin_Turlerine_Gore_Harcamalar.pdf, Erişim Tarihi:10.04.2014. ÖZ C.S., SEYYAR A., (2010). “Yerel Siyaset”dergisi. Sayı:42. ÖZER, Ö., ŞANTAŞ,F., “Kamunun Sunduğu Evde Bakım Hizmetleri ve Finansmanı”, Acıbadem Üniverstesi Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt. 3, Sayı. 2, http://acibadem. Dergisi. org/pdf/pdf_AUD_127.pdf T.C. İçişleri Bakanlığı (2013). “Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, 2012 Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu”. Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu, Nüfus Projeksiyonları ve Tahminleri 2014, http://www.tuik.gov.tr /VeriBilgi.do?tb_id=39&ust_id=11. Erişim Tarihi: 01.04.2014 T.C Resmi Gazete. 13 Temmuz 2005. Sayı :25874. VELİOĞLU, P. (1999). 'Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar'. (1. Baskı), İstanbul: Alaş Ofset. World Health Organization, 2002 (http://www.who.int/chp/knowledge/publications/ Chronic_conditions/en/index.html, erişim: 25 Temmuz 2008) Özdemir ve Esatoğlu 2014 52 52

Sağlıklı, Mutlu ve Huzurlu Yaşlanma Dileğiyle Özdemir ve Esatoğlu 2014 53 53 53

54 54

Herkesin Birgün Evinde Bakılmaya İhtiyacı Olabilir Beni Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim 5555 55 55