Gingival Hastalıklar St.Dt.E.Bihter GÜRLER 2003

Gingival Hastalıkların Sınıflandırması 1. Etkeni Dental Plak Olan Gingival Hastalıklar 1.1.Etkeni Sadece Dental Plak Olan Gingivitis 1.1.1.Diğer Lokal Faktörler Olmaksızın Gelişen 1.1.2.Diğer Lokal Faktörlerle Beraber Gelişen i.Dişin anatomisine bağlı faktörler ii.Dental restorasyon ve uygulamalar iii.Kök kırılmaları iv.Servikal kök rezorpsiyonu ve semental parçalanmalar 1.2.Sistemik Faktörlerle Gelişen Gingival Hastalıklar 1.2.1.Etkeni Endokrin Sistem Olan Pubertal Gingivitis Menstrual Siklüs Gingivitisi Etkeni Diabetes Mellitus Olan Gingivitis Gebelikle Ortaya Çıkan i.Gingivitis i.i.Piyojenik granüloma 1.2.2.Kan Hastalıklarının Sebep Olduğu Lösemi ile Gelişen Diğer 1.3.İlaç Tedavilerin Sebep Olduğu Gingival Hastalıklar 1.3.1.İlaçların Sebep Olduğu Gingival Hastalıklar İlaç Kullanımı ile Gelişen Gingival Büyümeler İlaç Kullanımı ile Gelişen Gingivitis i.Oral Contraseptive ile Gelişen ii.Diğer 1.4.Diet Alışkanlıkları İle Ortaya Çıkan Gingival Hastalıklar 1.4.1.Askorbik Asit Eksikliği ile Oluşan Gingivitis 1.4.2.Diğer .

2.Dental Plağın Sebep Olmadığı Gingival Hastalıklar 2.1.Spesifik Bir Bakteriden Kaynaklanan Gingival Hastalıklar 2.1.1. Neisseri gonorrhea Kaynaklı 2.1.2 Treponema pallidum Kaynaklı 2.1.2.Streptecoccus türlerinden Kaynaklanan 2.1.2.Diğer 2.2.Viral Kaynaklı Gingival Hastalıklar 2.2.1.Herpesvirus Enfeksiyonları Primer herpetik gingivostomatit Rekürrent oral herpes Varicella zoster enfeksiyonları 2.2.2.Diğer 2.3.Mantar Kaynaklı Gingival Hastalıklar 2.3.1.Candida türlerinin enfeksiyonları Gingival candida 2.3.2.Linear Gingival Eritema 2.3.2.Histoplasmosis 2.3.3.Diğer 2.4.Genetik Kökenli 2.4.1.Herediter Gingival Fibromatosis 2.4.2.Diğer 2.5.Sistemik Koşulların Gingival Belirtileri 2.5.1.Mukozal Düzensizlikler Lichen planus Pemphigoid Pemphigus vulgaris Erythema multiforma Lupus erythematasus İlaç etkenli Diğer 2.5.2.Alerjik Reaksiyonlar Dental restorasyon materyallerine(nikel,akrilik..) Toothpaste,ağız gargaraları,sakız koruyucuları,yiyecek ve emülgatörleri’ne karşı gelişen 2.6.Travmatik Lezyonlar(kimyasal,termal,fiziksel) 2.7.Yabancı Cisim Reaksiyonu 2.8.Tanımlanmamış olanlar

Gingival Hastalıkların Genel Karakteri İşaret ve semptomlar gingivada görülür Dental plak lezyonu başlatır ya da geliştirerek şiddetini belirler Etyolojik ve etken faktörlerin kaldırılması ile hastalık geriler. Gelecekteki bir ataşman kaybının öncülü olabilir

Dental Plak Bağımlı Gingivitisin Karakteristik Özellikleri Ödem Eritem Eksüda Hemoraji Ülserasyon Kemik ve ataşman kaybının olmaması Karakteristik histolojik değişiklikler Plağın kaldırılması ile geriler

Pubertal Gingivitis Beklenenden fazla inflamatuar cevap Gingival konturda değişiklik Hastalık, puberta başlangıcından önce yoksa ,pubertanın bitiminden sonra geriler.

Menstrual Siklü Gingivitisi Menstrual siklüdaki dalgalanmalarla gingivada değişiklik gösterir En belirgin inflamatuar cevap ovulasyonun başlangıcında görülür Hastalığın ılımlı bir formudur Gingival eksüda ovulasyon süresince yükselir Ovulasyonun ardından hastalık geriler

Gebelikle Gelişen Gingivitis İnflamatuar bir cevaptır Genellikle gebeliğin 2. ve 3. trimesterlerinde görülür Doğumdan sonra geriler Gebelik sırasında prevelanstaki artış ve hastalığın şiddeti her zaman plağın varlık derecesi ile alakalı değildir.

Diabetes Mellitus’la Gelişen Gingivitis Kontrolsüz ya da iyi kontrol edilemeyenlerde görülme sıklığı daha fazladır. Hassasiyete olan eğilim plak ve calculus seviyesindeki artışla bir korelasyon göstermez. 12 yaşın altındaki tip 1diabet hastalarında herhangi bir periodontal hastalık izlenmemiştir.Buna karşı gingival hastalık daha çok bu gruptaki bireylerde görülür

Piyojenik Granüloma Gerçek bir granulom değildir Gebelik süresince tekrarlama eğilimi görülür Birçok lezyon gingivanın lingual ve facial kısımını içerir Benigndir ve maligniteye dönüşüm gösterme özelliği yoktur Doğumdan sonra hastalık bir çok vakada geriler.

İlaç Kullanımı İle Gelişen Gingival Büyümelerin Özellikleri Cevaplar çok varyasyon gösterir İnsidans çocuklarda çok yüksektir Genellikle ilacın kullanımını takip eden ilk 3 ayda başlar Gingival kontur ve boyutta artış olur Dişeti büyümesi ilk dental papillalarda tespit edilir

İlaç Kullanımı İle Gelişen Gingivitisin Özellikleri Gingivanın renginde değişme Gingival eksüdada artış Herhangi bir uyaranla kanama Ataşman kaybı yok ama kemik kaybı olabilir Varolan plakla orantılı olarak artan inflamatuar cevap

Lösemi ile Gelişen Gingivitis Varolan plağa karşı gelişmiş enflamatuar bir cevaptır Tipik olarak akut lösemililerde görülür Spontan olarak ya da bir uyaranla kanama görü lür

Scorbitic Gingivitis C vitamini eksikliğinde ortaya çıkar Ülserasyonlar ve gingivadaki inflamasyon karakteristik özelliğidir.

Neisseria gonorrhea Kaynaklı Gingival Lezyonlar Oral lezyonlar patagonomik değildir. Ülseratif lezyonlardır. Ülserasyonlar daha çok gingiva ve dilde görülür. Kızarma iltihap ve de ağrı diğer eşlik eden belirtilerdir. Oral bölgedeki lezyonlar en sık olarak oral seks ile bulaşır.

Treponama pallidum Kaynaklı Gingival Lezyonlar Ağrısız düzgün kenarlı ve derin ülserlerdir. Küçük arterlerin endotellerinde belirgin şişme proliferasyon ile damar çevresinde plazma hücresi infiltrasyonu izlenir. Sifilizin her üç evresinde de izlenebilir

Streptokok Türlerinden Kaynaklanan Gingival Lezyonlar

Primer Herpetik Gingivostomatit Genelde hastalar bebek ya da çocuktur. Ancak erişkin yaşta da görülebilir. Veziküller ve ardından ülserle karakterlidir. Gingivada şişlik ve kızarıklık vardır. Lenf nodları şişebilir.

Rekürent Oral Herpes Alfa hemolitik streptokokların L formunun sebep olduğu düşünülmektedir. S. sanguis, S.mitis, P.pylori de izole edilmiştir. Muköz bezlerin bulunduğu alanlarda görülür. Sigara içmeyenlerde daha çok görülür.

Etkeni Varicella zoster Olan Enfeksiyonlar Orta hattın bir tarafında yaygın veziküller ve bunların yırtılmasını takiben ülserler izlenir. Şiddetli zona ağrısı genellikle diş ağrısı olarak yorumlanır. Nüks enderdir.

Candida Türlerinin Enfeksiyonları Candida albicansın yol açtığı bir mantar enfeksiyondur. Dişetinde hiperplastik gingivitise neden olur.

Linear Gingival Erythema HIV-gingivitis hastalarında görülür. Gingivitisten farklı olarak gingival marjin çevresinde kırmızı bir band gözlenir. Bir başka ifade ile HIV-gingivitisin diğer adıdır. Gingival indeks yüksektir.

Histoplasmosis Öncelikle nodüler ve papiller bir görünüm ardından ülseratif ve ağrılı bir lezyon haline gelir. Bazen granülomatöz bir görünüm alabilir. Klinik görünümü premalign bir lezyon olup olmadığının değerlendirilmesi açısından önem taşır.

Herediter Gingival Fibromatosis Simetriktir. Lamina propria kalınlaşır hyalinleşir. Hafif kronik inflamasyon olabilir. Premalign olması nedeni ile önemlidir.

Lichen Planus Beyaz bir lezyondur. Dişetinde deskuamatif gingivitise sebep olur. Dişetinde diffüz, kırmızı bir görünümle karakterizedir. Hastada ağrı şikayeti vardır.

Pemphigoid Mukoza ve konjuktivada büllöz lezyonlarla karakterizedir. Kronik seyirlidir. Klinik olarak pemphygusa benzemektedir ancak fatal değildir.

Pemphigus Vulgaris Oto immün bir hastalıktır Nikosky’s sign alınır lezyon deri ve mukozada görülen büllerdir. Büller zamanla rüptüre olarak yerlerini ülserlere bırakırlar

Erythema Multiforme Etyolojisi bilinmemektedir. Lezyonlar kırmızı makül şeklinde başlayıp daha sonra vezikül bül ve ülserlere değişim gösterir. Lezyonların etrafı değişen derecede eritemli alanla çevrilmiştir.Buna target denir.

Lupus Erythematosus Kırmızı alanlar veya erozyonlar ile beyaz çizgilenme gösterir. Genellikle sert damakta yerleşim gösterir. Sınırları belirsiz ülserasyonlar vardır. Bağ dokuda ödem ya da hyalinizasyon izlenir.

Alerjik Reaksiyonlar Tip 1 ya da tip 4 alerjilerdir. Kullanılan protezin materyaline bağlı,gıdalara bağlı ,hazır gıdaların içindeki koruyuculara bağlı olarak gelişebilir. Dental materyallerle gelişen tip 4,diş macunu ve ağız gargaları ile gelişen tip 1,gıdalara karşı gelişen tip1 ya da tip 4 olabilir

Travmatik Lezyonlar Mekanik kimyasal ya da termal uyaranlarla oluşabilir. Travmanın şekline göre beyaz ya da kırmızı bir lezyon olabilir.

Yabancı Cisim Reaksiyonları Epitelden bağ dokuya doğru yayılan bir ülserasyon görülür Genelde kırmızı ya da kırmızı/beyaz formda ağrılı bir lezyon olarak görülmektedir. Mikroskopik çalışmalar genellikle dental materyallerin tatuajı ile bu lezyonun oluştuğunu göstermiştir.

NOS

Kaynakça Armitage ,Gary C. , ‘Devolopment of a Classificiation System for Periodontal Diseases and Conditions’,Ann Periodontol 1999;4:1-6 The American Academy of Periodontology.The Pathogenesis of Periodontal Diseases.J. Periodontal 1999;70:457-470 The American Academy of Periodontology.Parameter on Plaque-Induced Gingivitis.J Periodontol 2000;71:851-852 The American Academy of Periodontology. ‘ Diabetes and Periodontal Diseases’.J Periodontol 2000;71:664-678 Holmstrup,Palle , ‘Non-Plaque-Induced Gingival Lesions’, Ann Periodontol 1999;4:20-29

Ali,Mohommad, ‘Dental and Mucosal Diseases’ , September 10,2002. www Ali,Mohommad, ‘Dental and Mucosal Diseases’ , September 10,2002. www.medinfo.ufl.edu/pa/faculty/alan/dent2.pdf Nguyen,Alan,‘Periopathology’,October19,1997.www.dent.ucla.edu/2000/97fall/periopath111997a.doc Svirsky, John , ‘ Oral Pyogenic Granuloma’ www.emedicine.com/derm/topic651.htm ‘New Classification of Periodontal Diseases and Related Condition’, www.nyu.edu/dental/students/2003/course/perio/davidson1.html www.perio.org/consumer/2a.html Connor,Robert C., ‘Protect Yourself Againist Periodontal Diseases’, http://webmd.lycos.com/content/article/9/1665_53640? Neville,Brad W...[et al], Oral and Maxillofacial Pathology,pp:138-150,194-200,215-223,239,666,689,729,781.2002 http://www.lucidcentral.com/keys/cpitt/public/ulcers/images/web/SYPHILIS.jpg

www.usc.edu/hsc/dental/PTHL501/ Images/VB/vb_31_bb.jpg www.forsyth.org/oralpathology/images/Photos/JG097a.jpg www.dent.ohio-state.edu/oralpath2/Palatal/22_1.jpg www.dent.ohio-state.edu/oralpath2/Mucosa/20_1.jpg www.dent.ohio-state.edu/oralpath2/Nospecific/36.jpg Alpaslan,G., ‘Stomatitler ders notları’,pp:17,18,25 Yücetaş,Ş., ‘Stomatitler ders notları’,pp:1-20.2002 Oygür, T., Gültekin E.S,Tokman,B.,‘Patoloji Dördüncü Sınıf Ders Notları’,pp:26,32-39,71.2002