ŞİRKETLER TOPLULUĞU Prof.Dr.Sami Karahan

Topluluğun oluşumu Hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketler, onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturur. Hâkim şirketler ana, bağlı şirketler yavru şirket konumundadır. (sadece ticaret şirketleri) Dolaylı hâkimiyet, bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olmasıdır. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır (TK.195)

Ana yavru

Fiili Hakimiyet 1. Oy haklarının çoğunluğuna sahip olma veya 2. Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haiz olma veya 3. Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturma, 4. Yukarıdaki hâller dışında, bir ticaret şirketinin başka bir ticaret şirketinin paylarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek miktarda paylarına sahip bulunması, TK.195-(3) Bir hâkim şirketin, bir veya birkaç bağlı şirket aracılığıyla bir diğer şirkete hâkim olması, dolaylı hâkimiyettir.

Sözleşmesel Hakimiyet Bir ticaret şirketinin, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabilmesidir.

Pay ve oy oranlarının hesaplanması Pay Oranı = Sahip olunan payların itibari değerleri toplamı (/) Sermaye şirketinin sermayesi (-) Sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki kendi payları, Oy Oranı= Paylardan doğan sahip olunan oy hakları toplamı (/) sermaye şirketindeki kullanılabilir tüm oy haklarının toplamı (-) sermaye şirketinin hem kendi hem de onun hesabına alınmış olup da üçüncü kişilerin elindeki paylarından doğan oy hakları,

Bir ticaret şirketinin bir sermaye şirketinde sahip olduğu paylar hesaplanırken ona bağlı şirketlerin sahip oldukları veya onun hesabına alınmış olup üçüncü kişilerin elindeki paylar da hesaba katılır (Dolaylı hakimiyet). TK.196

Karşılıklı İştirak Birbirlerinin paylarının en az dörtte birine (1/4) sahip bulunan sermaye şirketleri karşılıklı iştirak durumundadır. TK.197 Anılan şirketlerden biri diğerine hâkimse, ikincisi aynı zamanda bağlı şirket sayılır. Karşılıklı iştirak durumundaki şirketlerin her biri diğerine hâkimse ikisi de bağlı ve hâkim şirket kabul olunur.

Hakların Donması kural istisna Bir sermaye şirketinin paylarını iktisap edip karşılıklı iştirak konumuna bilerek giren diğer bir sermaye şirketi, iştirak konusu olan paylardan doğan toplam oylarıyla diğer pay sahipliği haklarının sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz payları edinme hakkı hariç, diğer tüm pay sahipliği hakları donar. Söz konusu paylar toplantı ve karar nisabının hesaplanmasında dikkate alınmaz. 389 ile 612 nci madde hükümleri saklıdır. TK.201/1 TK.201-(2) Birinci fıkrada öngörülen sınırlama, bağlı şirketin hâkim şirketin paylarını iktisap etmesi veya her iki şirketin birbirlerine hâkim olması hâlinde uygulanmaz

Uygulanacak hükümler Tanımlar TK.195-(5) Şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs olması hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır. Hâkim teşebbüs tacir sayılır. Konsolide tablolar hakkındaki hükümler saklıdır. TK.195-(6) Şirketler topluluğuna ilişkin hükümlerin uygulanmasında “yönetim kurulu” terimi limited şirketlerde müdürleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile şahıs şirketlerinde yöneticileri, diğer tüzel kişilerde yönetim organını ve gerçek kişilerde gerçek kişinin kendisini ifade eder.

Bildirim, tescil ve ilan Bir teşebbüs, bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak, yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmibeşini, otuzüçünü, ellisini, altmışyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; TK.198 teşebbüs, durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve bu Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir. Bildirimler yazılı şekilde yapılır, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.

Bildirim, tescil ve ilan yükümünün ihlali Bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüğü yerine getirilmediği sürece, ilgili paylara ait oy hakkı dâhil, diğer haklar donar. Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesine dair diğer hukuki sonuçlara ilişkin hükümler saklıdır. TK.198

Raporda açıklama, internette ilan Yönetici paylarının bildirimi Teşebbüsün ve sermaye şirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eşlerinin, velayetleri altındaki çocuklarının ve bunların, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulundukları ticaret şirketlerinin o sermaye şirketindeki payları ile ilgili olarak bildirimde bulunurlar. Payların yukarıda belirtilen oranlarda kazanılması veya elden çıkarılması, yıllık faaliyet ve denetleme raporlarında ayrı bir başlık altında açıklanır ve sermaye şirketinin internet sitesinde ilan edilir.

Hakimiyet Sözleşmesinin Geçerliliği Hâkimiyet sözleşmesinin; Ticaret siciline tescil ve ilanı şarttır. Sözleşmenin geçersiz olsa dahi, bu Kanun ile diğer kanunlardaki şirketler topluluğuna dair yükümlülükler ve sorumluluklar yine uygulanır. TK.198/3

Şirket Raporları Bağlı Şirket Hakim Şirket Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor düzenler. Raporda ….. TK.199 Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; ….. bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilir .

Bilgi Alma Hakkı Kişi: Hâkim şirketin her pay sahibi Yer: genel kurulda, Konu: bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri, yaptıkları işlemler ve bunların sonuçları hakkında, İçerik: özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilir. TK.200- (1)

Hakimiyet Hakkının Kötüye Kullanılması Hâkim şirket, hâkimiyetini bağlı şirketi kayba uğratacak şekilde kullanamaz. Özellikle…. Bağlı şirketin her pay sahibi, hâkim şirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, şirketin zararını tazmin etmelerini isteyebilir. TK.202

Bağlı Şirketin Talimatlara Uyma Yükümü Bir ticaret şirketi bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yüzüne (%100) sahipse, Hâkim şirketin yönetim kurulu, topluluğun belirlenmiş ve somut politikalarının gereği olmak şartıyla, Kaybına sebep verebilecek sonuçlar doğurabilecek nitelik taşısalar bile, bağlı şirketin yönlendirilmesine ve yönetimine ilişkin talimat verebilir. Bağlı şirketin organları talimata uymak zorundadır. TK.203

Talimat Verme Yasağı Aşağıdaki şekilde talimat verilemez: Bağlı şirketin ödeme gücünü açıkça aşan, Varlığını tehlikeye düşürebilecek olan veya Önemli varlıklarını kaybetmesine yol açabilecek nitelik taşıyan TK.204

Talimatlara Uymadan Kaynaklanan Sorumsuzluk Bağlı şirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve Sorumlu tutulabilecek diğer ilgililer, 203 ve 204 üncü madde kapsamındaki talimatlara uymaları nedeniyle, Şirkete ve pay sahiplerine karşı sorumlu tutulamazlar. TK.205/1

Talimatlardan Kaynaklanan Sorumluluk Hâkim şirket ve yöneticileri verdikleri talimatlar dolayısıyla bağlı şirkette kayıp oluşmasına sebep olmuşlarsa, O hesap yılı içinde, bu kayıp denkleştirilmez veya zamanı ve şekli de belirtilerek şirkete denk bir istem hakkı tanınmazsa, Zarara uğrayan alacaklılar Hâkim şirkete ve onun kayıptan sorumlu yönetim kurulu üyelerine karşı tazminat davası açabilirler. Bu davaya 202 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi uygulanır. TK.206/1

Talimat Sorumluluğundan Kurtulma Davalılar 202 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendine dayanabilir. Davalılar, krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacının, denkleştirmenin yapılmadığını veya istem hakkının tanınmadığını bilerek söz konusu alacağı doğuran ilişkiye girdiğini veya işin niteliği gereği bu durumu bilmesi gerektiğini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilirler

Özel Denetim Bağlı şirketin her pay sahibi, Denetçi, işlem denetçisi, özel denetçi, riskin erken saptanması ve yönetimi komitesi; Bağlı şirketin, hâkim şirketle veya diğer bağlı bir şirketle ilişkilerinde hilenin veya dolanın varlığını belirtir şekilde görüş bildirmişse, Bu konunun açıklığa kavuşturulması amacıyla, Şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilir. TK.207- (1)

Satın Alma Hakkı Hâkim şirket, doğrudan veya dolaylı olarak bir sermaye şirketinin paylarının ve oy haklarının en az yüzde doksanına sahipse, Azlık şirketin çalışmasını engelliyor, dürüstlük kuralına aykırı davranıyor, fark edilir sıkıntı yaratıyor veya pervasızca hareket ediyorsa, Azlığın paylarını varsa borsa değeri, yoksa 202 nci maddenin ikinci fıkrasında öngörülen şekilde belirlenen değer ile satın alabilir. TK.208- (1)

Güvenden Doğan Sorumluluk Hâkim şirket, topluluk itibarının, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaştığı hâllerde, bu itibarın kullanılmasının uyandırdığı güvenden sorumludur. TK.209- (1)

Teşekkür Ederim