Kamu Zararı Kavramı ve Uygulanması

Türk mali sistemine köklü değişiklikler getiren “5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” ve bu çerçevede oluşturulan ikincil mevzuat düzenlemelerinin en önemlilerinden birisi “Kamu Zararları” konusudur.

Görevi Kötüye Kullanma Kamu görevlisinin,görevinin gereklerine aykırı davranması,ihmal etmesi veya gecikme göstermesi gibi nedenlerle,………kamu zararına neden olması halinde,5237 sayılı T.C.Kanununun 257.maddesinde yer alan bir suçun oluşması söz konusudur.Yeni düzenlemeyle,Kamu zararının doğmasına neden olunması veya haksız kazanca sebebiyet verilmesi bir ceza yaptırımını da kapsayabilmektedir.

Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan “Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 19/10/2006 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu Yönetmelik 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71.maddesi uyarınca düzenlenmiştir.

AMAÇ: KONTROL DENETİM İNCELEME KESİN HÜKME BAĞLAMA YARGILAMA TESPİT Tespit edilen kamu zararlarının tahsiline ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.

“kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden” olunmasıdır. KAMU ZARARI NEDİR ? KAMU GÖREVLİLERİNİN; * kasıt, kusur veya ihmalleri * mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri nedeniyle “kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden” olunmasıdır.

SORUMLU VE İLGİLİ KİMDİR ? SORUMLU; “kamu görevlileri” dir. “Kamu görevlileri; Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.” 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 6/d.maddesinde kamu görevlisi;kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli,süreli veya geçici olarak katılan kişi olarak tanımlanmıştır.

6085 sayılı Sayıştay Kanunu 7.maddenin (2) bendinde ; “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur. Kamu zararına sebep olunan durumlar söz konusu ise bu zararın tazminine ilişkin hükme bağlama işlemi ile sonuçlandırılır” düzenlemesi yer almaktadır. 7.maddesinin (3) bendinde ise Sorumlular; “mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri ile illiyet bağı kurularak oluşturulan ilamda yer alan kamu zararından tek başlarına veya birlikte tazmin ile yükümlüdür.” şeklinde açıklanmıştır.

İLGİLİ: “Kendisine yersiz veya fazla ödemenin yapıldığı ve kamu zararından tek başına veya sorumlularla birlikte sorumlu olan gerçek ve/veya tüzel kişi ya da kişilerdir.”

“Zararın geri ödenmesi sürecine kamu görevlileri ile birlikte ilgililerin de dahil edilmesi, sorumluluğun kapsamını yayma ve zarara sebep olanların bütününe ulaşma amacına yöneliktir.”

Yerine getirilmeyen yükümlülükler nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı ve para cezası gibi ek malî külfetlerin yüklenmesi -7- İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması, -8- Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğratılması,-6- Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması gibi işlemlerin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,-5- Transfer niteliğindeki giderlerde fazla veya yersiz ödemede bulunulması,-4- İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödemede bulunulması,-3- Mevzuatında belirlenen tutardan fazla ödeme veya rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması-2- Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması -1- SORUMLULUĞUN KAPSAMI

Sorumluluğun Kapsamı (2) *Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuata uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine ek mali külfet getirilmesi(Faiz,gecikme zammı,para cezası v.b.) - 9- “5018 Sayılı Kanuna göre gerçek dışı belge düzenleyenler ile bu tür kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerinin uygulanacağı, ayrıca bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin iki katı tutarına kadar para cezası verileceği” hüküm altına alınmış bulunmaktadır.”

KAMU ZARARI NASIL TESPİT EDİLECEK ? Kontrol, denetim veya inceleme, Sayıştay’ca kesin hükme bağlama, Adli, idari veya askeri yargılama Tespit edilen kamu zararına ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm ve benzeri belgeler takiple ilgili kamu idarelerine gönderilecektir.

KAMU ZARARLARINDA TAKİBAT Yargı kararları ve Sayıştay ilamları ile kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilerek idareye bildirilen kamu zararı alacakları: Yönetmeliğin 4/ı maddesinde belirtilen üst yönetici tarafından uygulanacaktır.

GÖRÜŞ HARCAMA YETKİLİSİ KONTROL DENETİM TESPİT İNCELEME DEĞERLENDİRME Üst Yönetici HARCAMA YETKİLİSİ GÖRÜŞ

KAMU ZARARININ MUHASEBE KAYDINA ALINMASI SAYIŞTAY İLAMI MAHKEME İLAMI KONTROL DENETİM İNCELEME İlamın İdareye Ulaştığı Tarih Değerlendirmenin Onaylandığı Tarih 5 İŞ GÜNÜ MUHASEBE BİRİMİ Takibe Yetkili Kılınan Makam

KAMU ZARARLARININ TEBLİĞİ ÖDEME SÜRESİ 1 AY Bilinen adrese imza karşılığı tebligat Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebligat Sayıştay Kanunu hükümlerine göre tebligat Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu zararı alacaklarının sorumlulara ve/veya ilgililere tebliğ işlemlerine, yapılacak değerlendirme sonucunda alınan onay tarihinden itibaren 5 (beş) iş günü içerisinde başlanacaktır. YAPILACAK TEBLİĞDE; - Borcun miktarı, - Borcun sebebi, - Borcun doğuş tarihi, - Faiz başlangıç tarihi, - Ödeme yeri, - İtiraz süresi (7 gün) - İtiraz mercii (it.kararı 10 gün) Bilgileri yer almalıdır.

Adli, idari ve askeri mahkemelerce hükme bağlanan ve taraflara tebliğ edilen kamu zararından doğan alacaklara ilişkin kararın kesinleşmesi beklenilmeksizin takip işlemlerine başlanacaktır.

Yargılama sonucunda verilen tazmine ilişkin kararların takibi; Mali Hizmetler Birimi Hukuk İşleri Avukat Stratejik Planlama, Bütçe ve Performans Programı Alt Birimi

Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ve sulhen ödenmemesi halinde ilgili alacak takip dosyası, sürenin bitiminden itibaren 5 (beş) iş günü içerisinde genel hükümlere göre takibat yapılmak ve dava açılmak üzere; Mali Hizmetler Birimince ve/veya Stratejik Planlama, Bütçe ve Performans Programı Alt Birimince Hukuk işleri birimine veya avukatlığa gönderilecek ve alacağın hükmen tahsili sağlanacaktır.

KAMU ZARARLARININ TAHSİLİ 1. Rızaen ve sulh yolu Tahsil Şekilleri 2. Takas (Borçlar Kanunu hükümlerine göre) 3. Cebri İcra (İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre) Kamu zararından doğan alacaklar, sorumlulardan ve/veya ilgililerden, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte tahsil edilir.

Rızaen ve Sulh Yoluyla Tahsilat Oluştuğu tarih itibarıyla asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçmeyen alacaklar, Üst Yöneticinin izni, Sorumlunun ve/veya ilgilinin kabul etmesi şartıyla, tebliğ tarihini izleyen aybaşından (eğer alacak tutarı asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçiyor ise sulh işleminin kesinleştiği tarihi izleyen aybaşından) itibaren aylığından kesilerek rızaen tahsil edilecektir.

“Aylıklardan yapılacak kesinti tutarı, sorumlulara ve/veya ilgililere yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerinin dörtte birinden az, üçte birinden çok olamaz”

Takas Yoluyla Tahsilat için; - Karşılıklı Alacak / Borç - Alacak / Borcun nakit olması - Alacak / Borcun vadesinin gelmesi -Alacağın yazı ile talebi veya - Borcun yazı ile beyanı ALACAKLI Kamu İdaresi BORÇLU Sorumlu / İlgili Borç ve alacaktan birisi şarta bağlı bulunuyorsa veya henüz vadesi gelmemiş ise takas yapılamaz.

İcra Yoluyla Tahsilat Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre tahsil edilecektir. Mali Hizmetler Müdürlüğü Hukuk İşleri Müdürlüğü Avukat - Tapu, - Banka, - Vergi dairesi, - Trafik şubesi - Sos. güv. Kur. - Diğer İCRA TAKİBATI veya TAKİPTEN VAZGEÇME ONAYI MALVARLIĞI ARAŞTIRMASI .

Alacağın takibinden sorumlu harcama yetkilileri; “mahkemeye veya icraya intikal eden alacakların takibinin hangi aşamada olduğunu ilgili hukuk birimleri nezdinde izlemek ve icra dairelerince tahsil edildiği bildirilen paraların muhasebe birimine yatırılmasını ve borcun mahsubunu sağlamak zorundadırlar.”

Kamu alacağının güvence altına alınması maksadıyla; Öngörülen şartların varlığı ve üst yöneticinin gerekli görmesi hallerinde, Mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye kadar, Yetkili mahkemeden karar alınarak, Sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine İHTİYATİ HACİZ Kararın uygulanması için 10 gün içinde İcra Dairesine başvurulmalıdır.

KAMU ALACAĞININ TAKSİTLENDİRİLMESİ Üst Yönetici SORUMLU ve / veya İLGİLİ İ L G İ L İ İ D A R E YAZILI TALEP ONAY ÖDEME PLANI Taksitlendirmenin Süresi, Taksit Sayısı, Taksit Tutarları, Ödeme Zamanları Mutlaka Resen Borç Senedi ve Kafaletname alınacaktır.

Sorumlular ve/veya ilgililer, taksitlendirme taleplerine ilişkin yetkili makamın onayı alınıncaya kadar dilekçede belirtilen ilk taksit miktarını hemen, takip eden taksitleri ise ödeme planına ve “resen borç senedi ile kefaletname”ye uygun olarak vadesinde ayrıca faiziyle birlikte muhasebe birimine ödeyeceklerdir. AKSİ HALDE ; Alacağın tamamı muaccel olacağından hükmen tahsil için gerekli işlemler başlatılacaktır.

Faiz Başlangıç Tarihi Vezne ve ambar açıklarında, açığın meydana geldiği tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte, İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte, İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte, İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte, - Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte Sayıştay, adli, idari ve askeri mahkeme ilamları ile tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda faiz başlangıç tarihi; İlamda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarih, Hüküm yoksa karar tarihi olacaktır. KURAL : Zararın Oluştuğu tarih İSTİSNA : Sayıştay ve Mahkeme İlamları

KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARDA ZAMANAŞIMI Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı süresi 10 (on) yıldır. Zamanaşımı süresi kamu zararının oluştuğu kabul edilen tarihi takip eden malî yılın başından işlemeye başlar ve onuncu yılın sonunda biter. Borç aslı zamanaşımına uğramış olan kamu zararından doğan alacakların faizleri de zaman aşımına uğrayacaktır Zamanaşımına uğramış olsa dahi sorumlular ve/veya ilgililer tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul edilecektir.

KAMU ZARARINDAN DOĞAN ALACAKLARIN SİLİNMESİ Zorunlu ve Mücbir Sebeplerle Takip ve Tahsil İmkanı Kalmayan Kamu Zararı Alacakları YETKİ MALİYE BAKANI Yön.Mad.21 İşleme Koyma Üst Yönetici ONAY İLGİLİ MUHASEBE BİRİMİ RESMİ YAZI MHM

Zorunlu veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkanı kalmayan kamu zararından doğan alacaklardan dava veya icraya intikal etmiş olan alacak takip dosyaları; Alacağı Takiple Yetkili Birimlerce Hukuk Birimlerine gönderilir. Hukuk Birimlerince davadan vazgeçme oluru almak üzere Üst Yöneticiye gönderilir. Üst Yönetici tarafından verilen takipten vazgeçme onayı ertesinde Hukuk İşleri Müdürlüğünce/avukat tarafından işlem yapılmak üzere Mali Hizmetler Birimine (alacağı takibe yetkili birim) gönderilir.

Alacağın tahsili için açılan davada idare aleyhine karar verilmesi ve Yargıtay tarafından da hükmün kesinleşmesi, İdare için bir yarar görülmediğinden temyizden yetkili merciinin onayı alınarak vazgeçilmesi hallerinde; Yargıtay ilâmı veya temyizden vazgeçme onayı ile buna ilişkin aleyhteki mahkeme kararı, Hukuk İşleri Müdürlüğü veya avukatlıkça, takiple görevli ilgili birime gönderilecek ve bu birimlerce de, ilgili muhasebe birimine intikal ettirilerek alacağın kayıtlardan çıkarılması sağlanacaktır.

UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

*Harcama Belgelerinde Eksiklik *Çeşitli kanunlarda öngörülmeyen hususlarda ödeme yapılması * Gelirlerinin takip edilmemesi nedeniyle alacak kaybına uğratılması Hesaplama Hataları Mevzuat takibinin yapılmaması nedeniyle ihale mevzuatına aykırı ödeme

Borçlandırma yapılamamakta, EKSİK BİLGİ VE BELGE NEDENİYLE; Belge eksikliği nedeniyle tamamlanması için iş ve zaman kayıpları yaşanmakta, Borçlandırma yapılamamakta, (Özellikle Muhasebe Birimleri / Saymanlıklar; borçlandırma işlemlerini yapabilmek için Vergi Kimlik veya T.C. numarasına ihtiyaçları bulunmaktadır)

Sorumluluk gerekleri yerine getirilememekte. (Kontrollerin doğru ve eksiksiz olarak yerine getirilebilmesi ancak konuya ilişkin bütün belgelerin incelemesinden sonra yapılabilmektedir) Eksik bilgi ve belge yanlış karar ve uygulamalara yol açmakta. EKSİK BİLGİ VE BELGE NEDENİYLE;