SOLUNUM MUAYENESİ Prof. Dr. Birsen Mutlu

İNSPEKSİYON PALPASYON PERKÜSYON OSKÜLTASYON

PERKÜSYON Toraks içindeki dokuların yoğunlukları hakkında bilgi verir Kalp, karaciğer, dalak gibi organların sınırları saptanabilir Hava dolu dokular: titreşimlerin frekansı, amplitüdü, titreşim süresi uzundur. Yoğunluğu fazla olan dokular: frekans , amplitüd , titreşim süresi kısadır.

TEMEL KURALLAR Hasta rahat, kaslar gevşek Vuruşlar kuvvetle ve eşit şiddette Simetrik OLMALI YÖNTEM Direkt vurma Dolaylı vurma

PERKÜSYON SESLERİ SONÖR SES Normal akciğerde işitilen Frekansı fazla yüksek olmayan Orta amplitüdlü Uzun süreli bir sestir.

HİPERSONÖR SES Frekansı düşük (bas) Amplitüdü yüksek Süresi uzundur * Çocuklarda * Amfizem * Astım krizi * Pnömotoraks’ta işitilir.

TİMPANİK SES Frekansı düşük Amplitüdü yüksek Süresi uzundur * Karın duvarı * Göğsün sol tarafında, diyafragma altında * Pnömotoraks

MATİTE Kısa süreli Düşük amplitüdlü Submatite/Mutlak matite * Karaciğer üzerinde (mutlak matite) * Pnömoni * Atelektazi * Kitle * Plevra sıvısı * Plevra kalınlaşması

NORMAL PERKÜSYON SESLERİ Akciğerdeki ses sonör niteliktedir. Sağda karaciğerin submatitesi 4. interkostal aralıktan itibaren alınır. 6. İnterkostal aralıktan kosta kavsine kadar karaciğerin mutlak matitesi vardır.

Solda kalp kitlesi nedeniyle sonör ses değişir. Solda diyafragma altında mide ve kolon bölgesinde timpanik ses duyulur (Traube alanı).

İnspiryum ve ekspiryumdaki matite düzeyleri arasında 4-6 cm’lik bir fark vardır. Farkın azaldığı durumlar * Plevrada fibrozis * Plevrada sıvı * Diyafragma paralizisi * Amfizem * Akciğer fibrozisi

OSKÜLTASYON STETESKOP - 1819’da Laennec - Göğüs kısmı: Membran- Çan - Kulak kısmı - Lastik hortum (25-30 cm) - İç çapı: 5 mm - Duvar kalınlığı: 2 mm (Göğüs duvarı membran kısmı ile daha iyi dinlenir)

TEMEL KURALLAR Gürültüsüz ortam Elbise ve çamaşır çıkartılmalı Oturur ve ayakta Steteskopun göğüs parçası göğüs derisine her noktadan tam temas etmeli Belli bir düzen içinde ve simetrik Ağız açık, derin fakat yavaş solunmalı

NORMAL SOLUNUM SESLERİ VESİKÜLER SESLER - Göğsün hemen her yerinde duyulan seslerdir - Trakea ve ana bronşlardaki türbülan hava akımının bu yapıların duvarında yarattığı titreşimlerdir. Eksp. İnsp.

BRONKOVESİKÜLER SESLER: - Vesiküler ile bronşiyal sesin karışımı bir sestir. - Trakea ve ana bronşlarda oluşan seslerin dah az alveolden geçerek, yani daha az nitelik değiştererek göğüs duvarına ulaştığı yerlerde duyulur: * Sternumun her iki tarafı (1. ve 2. interkostal aralıklar) * İnterskapuler bölge İnsp. Eksp.

BRONŞİYAL SESLER - Ana bronşlarda oluşan titreşimlerin yarattığı sesin nitelik değiştirmeden (alveollerden geçmeden) işitilmesidir. * Manibrium üzerinde İnsp. Eksp.

* Ekstratorasik trakea üzerinde TRAKEAL SESLER - Trakeal türbülan hava akımının trakea cidarında yarattığı titreşimlerin oluşturduğu sestir. * Ekstratorasik trakea üzerinde Eksp. İnsp.

NORMAL SOLUNUM SESLERİNDE DEĞİŞMELER Seslerin zayıflaması veya kaybolması Seslerin şiddetlenmesi Normal solunum seslerinin yerini anormal bir sesin alması Ekspiryum uzaması Solunum seslerine başka seslerin eklenmesi (Ek sesler)

I- Normal solunum seslerinin azalması veya kaybolması Şişman ve göğüs kasları hipertrofik olanlar Plevra hastalıkları * Epanşman (sıvı) * Fibrosis * Pnömotoraks * Tümör (Mezotelyoma)

Akciğer hastalıkları * Lokal: - Atelektazi - Dev hava kisti - Tümör * Diffüz: - Amfizem (sessiz akciğer) Hipoventilasyon * Nöromüsküler hastalıklar * Diyafragma paralizisi * Göğüs duvarı şekil bozuklukları * Takipne

II- Normal solunum seslerinin şiddetlenmesi Göğüs kasları tam gelişmemiş (narin vücut yapılı) kişiler Çocuklar Atelektazi veya tümör nedeniyle akciğerin büyük kısmının solunuma katılmadığı durumlarda, solunumu üstlenen sağlam akciğer alanlarında Hiperpne veya egzersizden sonra

III-Normal solunum seslerinin yerini anormal seslerin alması BRONŞİYAL SOLUNUM SESLERİ Normalde manubrium veya trakea üzerinde duyulan sesin göğüs duvarı üzerinde herhangi bir yerde duyulmasına ‘bronşiyal solunum’ denir. (sufl tuber = tuber sufl)

Pnömoni Akciğer infarktüsü Kompresyon atelektazisi Kitle (bronşa yakın ve aynı zamanda göğüs duvarına temas varsa) Üst lob atelektazisinde bronşiyal ses duyulur.

Plöral sufl: Plevra epanşmanlarında sıvının yarattığı kompresyon atelektazisi nedeniyle sıvının hemen üst sınırında duyulan bronşiyal solunum sesidir. Amforik sufl (kavernöz sufl): Göğüs duvarına yakın, ince cidarlı, çevresinde konsolide akciğer dokusu bulunan kavite üzerinde duyulan bronşiyal solunum sesidir.

BRONKOVESİKÜLER SOLUNUM SESLERİ * Bronkopnömoni * Tüberküloz

IV- Ekspiryum uzaması Obstrüktif akciğer hastalıkları * Kronik bronşit * Amfizem * Astım

V- Ek sesler İnspiryum ve/veya ekspiryumda duyulan normal veya anormal solunum seslerine eklenen seslerdir. * Akciğer kaynaklı sesler * Plevra kaynaklı sesler

A- AKCİĞER KAYNAKLI EK SESLER SÜREKLİ EK SESLER KESİNTİLİ EK SESLER

I- SÜREKLİ EK SESLER (Wheezing, ronküs) (Düzenli, kesintisiz, müzikal) (Islık sesi, hırıltı, hışıltı) - Süresi> 200 msn - Nedeni: Kapanış noktasına kadar daralmış bronşta hızla geçen hava akımının bronş duvarında oluşturduğu titreşimlerdir.

Sürekli ek sesler Frekans  Tiz Hava akımı Frekans 

Yaygın (diffüz) wheezing: eksp., eksp+insp Astım Kronik bronşit, amfizem Bronşektazi Kistik fibrozis Pulmoner emboli

Lokalize wheezing: İnsp. Yabancı cisim Tümör

II- KESİNTİLİ EK SESLER (ral) (düzensiz, müzikal olmayan) 20 msn’den kısa süreli küçük aralıklarla birbirini izleyen çıtırtı şeklindeki seslerdir. Nedeni: Eksp. sonunda kapanmış olan küçük havayollarının insp. aniden açılması ile oluşur. Ne kadar insp. sonunda ise, oluşum yeri o kadar periferdedir.

Erken inspiratuar raller * Bronşit Geç inspiratuar raller * Akciğer fibrozisi * Akciğer ödemi yaygın * Pnömoni (lokalize) * Uzun süre yatar konumda kalma (öksürtmekle kaybolur)

Ekspiratuar raller (öksürtmekle kaybolur) * Kronik bronşit * Bronşektazi * İleri evre akciğer ödemi

B- PLEVRA KAYNAKLI EK SESLER FROTMAN (Plevra yapraklarının sürtünme sesi) Akciğer kaidelerinde (lateral, posterior) İnspirasyon ve ekspirasyonda işitilir Soluk tutunca kaybolur Öksürükten etkilenmez Beraberinde yan ağrısı vardır ve en iyi ağrıyan yerde duyulur.

ÇALKANTI SESİ (Hipokratın çalkantı sesi) Hidropnömotoraks

KONUŞMA SESLERİNİN GÖĞÜS DUVARINDA DİNLENMESİ Hastanın konuşması sırasında göğüs duvarında dinlenen seslere ‘vokal rezonans’ denir. Plevra sıvısı Pnömotoraks Atelektazi Vokal Rezonans 

ANORMAL KONUŞMA SESLERİ Bronkofoni Sesler daha net PNÖMONİ (Bronşiyal solunum, VT, matite)

Egofoni Bronkofoninin abartılı şekli Ses şiddetli ancak titrek PNÖMONİ+PLEVRADA SIVI (sıvının üst tarafında) Fısıltı pektorilokisi PNÖMONİ (Bronkofoni ile eşdeğer)