ALACAKLAR GANİ ONUR ŞİMŞEK

ALACAKLAR Alacak; bir malın teslimi, bir hizmetin görülmesi veya borç verilmesi karşılığında ortaya çıkan belirli bir parayı isteme hakkıdır.

Vadeden Vadeden Ticari Alacaklar Kısa Uzun dönem dönem Bonoya bağlı önce Vade sonra Alacaklar Güvene dayalı Tahsil edilebilir Bilanço tarihi Tahsil edilemez Şüpheli Alacaklar (VUK ve SPK) Diğer Alacaklar Değersiz Alacaklar Kısa Uzun dönem dönem

ALACAKLAR Kısa Vadeli Alacaklar (Dönen Varlık) 12 Ticari Alacaklar 13 Diğer Alacaklar Uzun Vadeli Alacaklar (Duran Varlık) 22 Ticari Alacaklar 23 Diğer Alacaklar

TİCARİ ALACAKLAR İşletmenin asıl faaliyet konusu oluşturan mal ve hizmet satışından doğan senetli ve senetsiz alacakları “Ticari Alacaklar” ını oluşturur.

12 Ticari Alacaklar 120 Alıcılar 121 Alacak Senetleri 122 Alacak Senedi Reeskontu 126 Verilen Depozito ve Teminatlar 128 Şüpheli Ticari Alacaklar 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)

120 ALICILAR Alıcılar Hesabı, kendilerine vadeli olarak mal veya hizmet satılan kişilerin senetsiz borçlarının izlendiği hesaptır.

120 DEĞERLEME Kredili satışlardan doğan senetsiz ticari alacaklar 120 Alıcılar hesabına kaydedilir. VUK  Senetsiz alacak muhasebe kayıtlarında görünen tutar üzerinden değerlenmelidir.

120 DEĞERLEME TMS  Eklenen vade farkı veya faiz tutarı,satış geliri olarak değil, faiz geliri olarak muhasebeleştirilmelidir.(TMS-Hasılat Standardı m.11) Yani vadeli senetsiz bir alacağın değerinin,bilanço günündeki değerine indirilmesi gerekir.

Envanter İşlemleri Alıcılardan,yabancı para üzerinden olan alacaklar,değerleme kuru ile değerlenerek bilanço günündeki değeri bulunur ve Alıcılar hesabının kalanı buna göre düzeltilir.

Kazai bir hükme veya kanaat verici bir belgeye göre tahsiline imkan kalmayan alacaklar Alıcılar hesabından çıkarılır. “Değersiz Alacaklar” gider olarak yazılarak,işletme alacaklarından silinirler. (VUK, m.322)

Tahsili şüpheli hale gelen alacaklar Şüpheli Alacaklar hesabına aktarılır ve risk miktarı kadar karşılık ayrılır.

121 ALACAK SENETLERİ Alacak senetleri hesabı, işletmenin üçüncü kişilere sattığı mal ve gördüğü hizmetlere ya da senetsiz ticari alacaklarına karşılık aldığı bono ve poliçelerin izlendiği hesaptır.

121 DEĞERLEME TMS  Senedin üzerinde yazılı olan değerin vadeye kadar geçecek sürenin faizi göz önünde tutularak peşin değerinin bulunması ve bu değer üzerinden değerlendirilmesi gerekir.

VUK  Alacak senetleri “mukayyet” değerleri ile değerlenir ancak senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine indirilebilir. Senette faiz oranı belirtilmemişse Merkez Bankası iskonto haddi uygulanır. (VUK, m.281)

Yabancı para içeren senetler alındıkları tarihteki kurla hesaplanır ve envanterde değerleme kuru ile değerlenir ve bilanço günü tutarına eşitlenir. Yabancı paralı senetlerin reeskontunda senedin üzerinde faiz oranı yoksa değerleme günündeki LİBOR esas alınır.

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU Bu hesap, bilanço gününde mevcut alacak senetlerinin vadeye kadar geçecek günlere ilişkin reeskont tutarlarını göstermekle görevlidir.

Gelecek Dönemde Vadeye Kadar Birikecek Gelir (Reeskont tutarı) Senedin Bilanço Günündeki Değeri 31/12 31/3 (Bilanço günü) (Senedin vadesi) Nominal Değeri Bilanço Günü Değerine İndirgeme = REESKONT

ALACAK SENETLERİ REESKONTU VUK  Senetsiz alacakların kayıtlı değeri üzerinden değerlendirilmesini öngörmektedir. Reeskont uygulanırsa, kanunen kabul edilmeyen giderdir. SPK  3 aydan daha uzun vadeli senetsiz ticari alacaklara reeskont uygulanması zorunludur.

Reeskontta; alacak senedi tutarına dahil edilen veya edildiği kabul edilen vade farkı, gelirlerden çıkartılarak gelecek döneme aktarılır.Bu aktarma; TMS:Gelir Standardı  642 Faiz Gelirleri(borç olarak) Tekdüzen Hesap  Bir gider hesabına borç yazılarak dönem karının olması gerekene indirilmesi yolu

36.500+ n*t Reeskont Tutarı i = a * n * t a = senet tutarı n = gün sayısı t = reeskont oranı

Tekdüzen Muhasebe Sistemi Satış Kaydı -----------------------17/12/2000--------------------- 121 Alacak Sen. 50.000 Hesabı 600 Yurtiçi Satışlar 50.000 -----------------------------------------------------------

Tekdüzen Muhasebe Sistemi Dönem sonu Reeskont Kaydı -----------------------31/12/2000--------------------- 657 Reesk.Faiz Gid. 835 Hesabı 122 Alac.Senet. 835 Reesk. Hesabı -----------------------------------------------------------

Tekdüzen Muhasebe Sistemi İzleyen Dönem Başında Reeskont Kaydı İptali -----------------------01/01/2001--------------------- 122 Alac.Senet. 835 Reesk. Hesabı 647 Reesk.Faiz Gel. 835 Hesabı -----------------------------------------------------------

Tekdüzen Muhasebe Sistemi Senedin Tahsil Kaydı -----------------------31/01/2001------------------- 100 Kasa 50.000 121 Alac.Sen. 50.000 Hesabı ---------------------------------------------------------

TMS Satış Kaydı (vade farkının dönem sonu gelir yazılması) -----------------------17/12/2000--------------------------- 121 Alacak Sen. 50.000 Hesabı 600 Yurtiçi Sat. 48.797 380 Gelecek Ay.ait 1.203 Gelir.Hesabı -----------------------------------------------------------------

TMS Dönem Sonu Kaydı -----------------------31/12/2000--------------------- 380 Gelecek Ay.ait 1.203 Gelir.Hesabı 642 Faiz Gelir. 368 122 Alacak Sen. 835 Reesk.Hes. -----------------------------------------------------------

TMS Senedin Tahsil Kaydı -----------------------31/01/2001--------------------- 100 Kasa 50.000 122 Alacak Sen. 835 Reesk.Hes. 121 Alacak Sen. 50.000 Hesabı 642 Faiz Gelir. 835 -----------------------------------------------------------

TMS Satış Kaydı (vade farkının tamamının senedin akındığı tarihte gelir yazılıp dönem sonu gelirde düzeltme yapılması -----------------------17/12/2000----------------------------- 121 Alacak Sen. 50.000 Hesabı 600 Yurtiçi Sat. 48.797 642 Faiz Gelirleri 1.203 -------------------------------------------------------------------

TMS Dönem Sonu Kaydı -----------------------31/12/2000--------------------- 642 Faiz Gelirleri 835 Hesabı 122 Alac.Sen. 835 Reesk.Hes. -----------------------------------------------------------

TMS Senedin Tahsil Kaydı -----------------------31/01/2001--------------------- 100 Kasa 50.000 122 Alacak Sen. 835 Reesk.Hes. 121 Alacak Sen. 50.000 Hesabı 642 Faiz Gelir. 835 -----------------------------------------------------------

UFRS’ye göre Raporlama Yapmayan Şirketler İşletmenin,hasılat hesaplarına dönüşmemiş işlemler nedeniyle alınmış senetler dışında, kazancı için yaptığı ve hasılata hesaplarına etki eden tüm alacak senetleri için reeskont uygulanır. Reeskontun hesaplanabilmesi için senet,çek veya vadeli alacağın vadesinin bilinmesi gerekir.

UFRS’ye göre Raporlama Yapmayan Şirketler Senetsiz alacaklar için de reeskont söz konusudur.Somut vade ise beklenen vadedir. Faiz olarak, senedin üzerinde varsa veya sektördeki yaygın olan faiz oranı, o da yoksa T.C Merkez Bankası’nın ilan ettiği “Avans Faiz Oranı” kullanılır.

UFRS’ye göre Raporlama Yapan Şirketler Bu şirketlerde; alacaklar ve kullandırılan krediler “iskonto edilmiş maliyet bedeli” ile değerlendikleri için alacaklara reeskont yapmak esastır. İskonto edilmiş maliyet hemen hemen VUK.m 264’teki tasarruf değeri ile özdeştir.

UFRS’ye göre Raporlama Yapan Şirketler Finansal araç niteliğindeki alacaklar iskonto edilmiş maliyet değeri üzerinden değerlenir.İskonto edilmiş maliyet alacağın vade tarihindeki değerinden vade farkı düşülerek bulunur.(SPK) Söz konusu olan faiz haddi ise alacağın doğduğu andaki fiyatını tahsil edilecek andaki fiyatına eşitleyen faiz haddidir.

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı, tahsil edilebilmesi hususunda şüphe (kuşku) duyulan ticari alacakların izlenmesine ayrılmıştır.

VUK. md. 323  Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve sürdürülebilmesi ile ilgili olmak şartıyla a. Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar b. Yapılan protestoya veya yazı ile birden çok defa istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek şekilde küçük alacaklar “şüpheli alacak” sayılır.

128 DEĞERLEME Tahsili şüpheli hale gelmiş bulunan ticari alacakların bilanço günündeki değerine getirilmesi için karşılık ayrılır.

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI Bir alacağın tahsilinin şüpheli hale gelmesi, kesin olmamakla beraber, işletme için bir zararın ortaya çıktığını anlatır. Ortaya çıkan bir zarar kesinleşmemiş olsa da ihtiyatlılık kavramı gereğince, o dönemin zararları arasında yer almalıdır.

129 DEĞERLEME Karşılıklar kayıtlı değerleri ile değerlenir. Alacağın takibi işlemi tamamlandığında şu durumlardan biriyle karşılaşılır

Örnek -----------------------09/04/1999--------------------- 128 Şüpheli Ticari 400.000 Alacak Hesabı 121 Alacak Sen. 400.000 Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------12/08/1999--------------------- 100 Kasa 400.000 128 Şüpheli Tic. 400.000 Ala. Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------12/08/1999--------------------- 135 Pers. Ala. Hesabı 400.000 veya 542 Ola.üstü Yed.Hesabı 128 Şüpheli Tic. 400.000 Ala. Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------31/12/1999--------------------- 654 Karş.Gid.Hesabı 400.000 129 Şüpheli Tic. 400.000 Ala.Karş.Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------31/12/1999--------------------- 690 Dönem Kar/Zarar 400.000 654 Karş.Gid. 400.000 Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------05/04/2000--------------------- 129 Şüpheli Ticari 400.000 Alacak Karş.Hesabı 128 Şüpheli Tic. 400.000 Ala. Hesabı -----------------------------------------------------------

Örnek -----------------------05/04/2000--------------------- 100 Kasa 400.000 129 Şüpheli Ticari 400.000 Alacak Karş.Hesabı 128 Şüpheli Tic. 400.000 Ala. Hesabı 644 Konusu Kalm. 400.000 Karş.Hesabı -----------------------------------------------------------

Takibin Sonu Alacağın takibi işlemi tamamlandığında aşağıdaki durumlardan biriyle karşılaşılır: Kesinleşen zarar = Ayrılan karşılık Kesinleşen zarar < Ayrılan karşılık Kesinleşen zarar > Ayrılan karşılık

Kesinleşen zarar = Ayrılan karşılık -----------------------09/04/1999--------------------- 129 Şüpheli Ticari 400.000 Ala.karş. Hesabı 128 Şüpheli Ticari 400.000 Alacak Hes. -----------------------------------------------------------

Kesinleşen zarar < Ayrılan karşılık -----------------------05/04/2000--------------------- 100 Kasa 400.000 129 Şüpheli Ticari 400.000 Alacak Karş.Hesabı 128 Şüpheli Tic. 750.000 Ala. Hesabı 644 Konusu Kalm. 50.000 Karş.Hesabı -----------------------------------------------------------

Kesinleşen zarar > Ayrılan karşılık -----------------------05/04/2000--------------------- 100 Kasa 400.000 129 Şüpheli Ticari 300.000 Alacak Karş.Hesabı 659 Diğer Olağan Gid. 200.000 ve Zarar. Hes. 128 Şüpheli Tic. 900.000 Ala. Hesabı -----------------------------------------------------------

DİĞER ALACAKLAR 13 DİĞER ALACAKLAR 131 Ortaklardan Alacaklar 132 İştiraklerden Alacaklar 133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 135 Personelden Alacaklar 136 Diğer Çeşitli Alacaklar 137 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-) 138 Şüpheli Diğer Alacaklar 139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

DİĞER ALACAKLAR Eğer şirket UFRS’ye göre raporlama yapıyorsa ortaklardan, iştiraklerden, bağlı ortaklıklardan,yönetimin veya yönetimde ağırlıklı ortakların kontrolü altında tuttuğu diğer şirketlerden alacaklar, yönetim ve denetim kurulu gibi şirket üst yönetiminden alacaklar bu hesap grubunda değil, “İlişkili Taraflardan Alacaklar” bilanço kaleminde gösterilirler.

DİĞER ALACAKLAR Eğer halka açık bir şirket Seri XI, No:1 sayılı SPK tebliğine göre raporlama yapıyorsa, bu alacakları “ Diğer Alacaklar” bilanço kaleminde gösterir.

TEŞEKKÜRLER..