Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası 2010 DEĞERLENDİRME ve 2011 BEKLENTİLERİ M.BAKİ ATILAL

’da yıkıcı resesyon 2010’da yapıcı teşviklerle canlanma 2011’de suni destek testi Zenginler, zayıf canlanma ve işsizlikle mücadele ederken, Emtia sahiplerinin 4 kat hızlı büyüme göstermesi bekleniyor..

3 2010’DA NELER KONUŞTUK…

4 YILA CDS’LE BAŞLADIK, CDS’LE DEVAM EDİYORUZ… CDS’lere Yunanistan’la başladık, Dubai, Portekiz, İspanya ve İrlanda ile devam ettik. İrlanda Haziran’da gündeme geldi ve yıl sonunda gitti. G-20 hayal kırıklığı yaratırken, ateşi biraz Merkel, biraz QE2 indirdi. Dubai World Yunanistan borç sorunu AB’de deflasyon, altın 1200$, G,P,İs Yunanistan yardım alıyor, Portekiz ve İspanya paket açıyor Stress testleri, Çin’de zayıf büyüme, ikili dip, parite 1,18 Stress kalmadı, FED QE2 bekleniyor, Altın 1320$ İrlanda direnmek istiyor, Eur/usd 1,45 İrlanda, Portekiz, İspanya ?

5 CDS’LERİN BORSALARA ETKİSİ … CDS’lerin tansiyonu borsalara birebir yansıdı. Kur savaşları Merkel Yunanistan konusunda ılımlı Bernanke Tahvil alıyor, QE2 Not vermezsen mali kural yok

6 Ekonomiye yönelik iyimserlik ABD tahvillerini ateşledi. MSCI Dünya Endeksi yükselişe geçti. BORSALARDA MUTLULUK YAŞANMASI İÇİN TAHVİL ALMAK LAZIM … Beşiktaş’ın Q7’si, ABD’nin QE2’si var. Obamanın Bush vergi indirimini uzatması sistemdeki likiditeyi yükseltince ekonomi ısındı Tahviller ve borsalar yükseldi. ABD’deki toparlanma ile MSCI Dünya Endeksi yükselişe geçti.

7 BRIC haricinde her yerdeydik Mexico ve G.Kore yatırım yapılabilir G.Afrika yatırım yapılabilir.

8 BRIC haricinde her yerdeydik Diğer gelişmekte olan ülkelerin aksine, başta bankacılık sektörümüz olmak üzere TC’deki özel sektör ve kamu kuruluşları daha sağlıklı mali yapıya sahip olduklarından krizin etkisi nispeten sınırlı olmuştur. Kaynak: EIU

9 BRIC haricinde her yerdeydik Kararlılıkla uygulanan para ve maliye politikaları ile IMF destekli makroekonomik program enflasyonda gerilemeye neden oldu.

10 Çin devreye girmesiydi, çok zor dönerdi çark… Çin’in AB’nin finansal istikrarı bizim için çok önemli tahvil alımına devam edeceğiz açıklaması hem borçlu Avrupa’nın hem de piyasaların kısmen rahatlamasına neden oldu. 2011’de AB’nin her şekilde toparlanması gerekecek refinansmanda daha zor geçecek.

11 AB BRADY PLANI HAZIRLIYOR.. Borçlar DOLAR üzerinden Petrodolar’la harcadılar FED’in faizleri %20’ye yükseltmesi (81) =Resesyon Likitide sorunu sandılar, borç ödeme sorunu oldu Meksika rezervim yok, IMF gelsin (82) Dış sermaye yok iflas etmek üzereler Zayıfda olsa büyüme var, unuttular (85) Borç ödemekten ekonomi daraldı ve Brezilya borçlarımın faizini ödeyemem ( 87 ) Bankaların borçları ticareti yapılan “brady tahvili” ve garantör ABD Reformlar yapıldı, bankaların sermayeleri artırıldı Borçlar çevrilince krizden çıkıldı. Borçlar EURO üzerinden Euro’ya katıldılar iştahla borçlandılar Lehman battı = Resesyon Likitide sorunu sandılar, borç ödeme sorunu oldu Yunanistan ve İrlanda IMF, ECB desteği ECB desteği var Borçların vadeleri uzatıldı Tek konu borçların çevrilmesi, ECB, IMF, Çin, Japonya ve Rusya desteği var. AB bankalarının toplam kapitalizasyonu 903 mlr Euro, Bankaların Yunanistan, Portekiz, İspanya ve İtalya’dan alacakları 1,8 trilyon Euro Yardım fonu iki katına çıksın (1,5 trilyon Euro) Bankaların sermaye yapıları güçlendirilsin Almanya destekli Euro tahvilleri çıkarılsın

12 Müthiş karlar bile BANKA endeksini kurtaramadı…

13 En yüksek getiriye elde edilen 25 hisse’den 7 tanesinde bizde vardık.

14 Durmuş Yılmaz’dan.

Büyüme Tahminleri Daha az para, Daha az büyüme.

Büyümesi ne etki edecek ? Yurtdışından gelecek olan NET SERMAYE MİKTARI Bankaların açağı KREDİ MİKTARI İHARACATIMIZIN nasıl şekilleneceği Finansal kesimin ayakta kalmış olması ve Kamu borç stoğunun düşüklüğü

EKONOMİSİ BÜYÜME Baz etkisi yok AB’nın zayıf büyümesi ihracatın katkısını düşürüyor İç talepde canlılığın azalması (TCMB etkisi) ENFLASYON Yılın ilk aylarında baz etkisi ise %5 Emtia fiyatlarındaki artış Gıda fiyatlarındaki dalgalanma BÜYÜME YAVAŞLIYOR 20107, ,7 TCMB Beklenti Anketi4,9 IMF4,5 OECD5,3

EKONOMİSİ FAİZ Politika faizi sıcak parayı caydırmak için düşürülüyor (gevşeme) İç talebi soğutmak için zorunlu karşılıklar artıyor (sıkılaştırma) Yılın ilk aylarında faiz düşüyor, sonra yatay kalıyorKUR Dalgalanmaya devam 2011 ortasına kadar QE2 etkisi ile bol dolar ECB’de benzer harekette bulunuyor Merkez bankaları tedbirlerini artırıyor Euro/dolar paritesi ve faizler ana etmen

EKONOMİSİ İTHALAT Hammadde ve aramamül dışardan Enerji maliyetinin kontrolü yok Büyüme yavaşlayacağından ithalat artış hızı kesilecek %65’i enerji’den dolayı dolar bazlı %33,5’i ise euro Her 100 oto’dan 70’i ithal Her 100 ticari araç’ın 40’i ithalİHRACAT AB’deki büyümenin çok yavaş olması hızımızı kesmeye devam edecek Alternatif pazarlar yeterli olamayacak %11’lük artış

EKONOMİSİ BÜTÇE AÇIĞI Vergi tahsilatlarının artması ve düşük faizler 2011’de 2010 gibi etkin değil Seçim öncesi harcamalar belirleyici Hükümetin rahat olması ve ekstra gelirler dengeleyici CARİ AÇIK İhracatın ithalata göre zayıf kalması cari açığı artıracak Cari açığın finansmanı halen sıcak para Doğrudan yatırımların artması katalizör olacak.

Beklentileri

22 Büyüme, ABD’de enflasyon riski ve dolara karşı güvence EMTİA’da fiyat talebe göre Hindistan ve Çin gibi yeni endüstriyel güçlerin ortaya çıkması ve ABD’nin para pompalamaya devam etmesi ile emtia fiyatlarındaki artış devam ediyor Beklentileri Euro’nun borç sorunu ve Çin’in faiz artırımı Petrol’de baskı oluşturmasına karşın bandı uygun. İmalat verisi güçlendikçe bakır %25 artacak. Alüminyum talebi karşılıyor yatay kalacak. Çinko’da arzda sıkıntı olursa %11 artacak. Kalay ‘da Endonezya’da arz azalıyor, Çin’de tüketim artıyor,%30 artacak. Nikel’i Çin tüketiyor % artacak. ABD ve Brezilya’da üretim kaybı ile Mısır’da stoklar son 4 yılın en düşüğünde.. Çin soya fasulyesi istiyor. Bugday’a talep her geçen gün artıyor. Hindistan 4Ç11’de devreye girer Şeker düşer. Elfaya yönelen tüketici pamuk’u geriletecek. Gana ve Endonezya üretimi artırdı kakao düşer. Brezilya’da hava bozuk, kahve de yeni normal 1,60 -2,60 $/£ Merkez teşvik versin, enflasyon kaygısı olsun, yatırım talebi artsın, dolar ve faizi düşük kalsın altın 1850 dolara kaçsın. %70’şer değer kazanan Paladyum’da %21, Gümüş’te %19 artış var. * Çeşitli raporlardan ortalama alınmıştır. Emtia almadan 2011 geçmez... İster değerli metal istersen gıda... Kalay, Nikel, Paladyum, Mısır, Buğday

23 Petrol’e talep büyümek isteyenden… Ne resesyon Ne teşvik Ne kemer sıkma varsa yoksa BRIC,

24 YENİ KONJONKTÜRE HAZIRLIK… Çok bilinmeyenli denklemlerin bir arada olması nedeniyle 2011’in karmaşık bir yıl olmasını beklemekteyiz. Bu karmaşıklık gelişmekte olan ülke piyasalarında Çin haricinde kısa vadeli belirsizliklere yol açacaktır. Kısa vadeli belirsizlikler volatiliteyi artıracağından yatırımcıların da bu dalgalanmadan yararlanmalarını sağlamaya çalışacağız. 2011’deki risklerin başında, 2011’e aktarılan AB borç sorunu gelmeye devam edecektir. Sıcak paraya TCMB’nin alacağı tedbirlerin kur ve faizler üzerindeki etkisi ise görünürdeki iç problemimiz olacaktır.

25 Senaryo 1 : ABD, AB, İngiltere ve Japonya para otoriteleri parasal genişlemeye devam Avrupa’nın finansal istikrarı için Çin borç sarmalındaki ülke tahvil alımları yapar AB’nin borç sorunu ertelenir Risk iştahı artar Seçim dönemindeyiz harcamalar artar büyüme devam eder Türkiye’nin notu yatırım yapılabilir seviyesinin üstüne çıkar Yabancı fonlar ülkemize daha rahat giriş yapar. Özelleştirme, IPO, Halka arzlar artar Bu borsalar açısından herşey güzel olacak senaryosu burada yatırımcılarımız %80 borsa ve %20 Altın’da pozisyon açmaları gerekir düşüncesindeyiz. Olumsuz etkileri; Yükselen cari açık, değerlenen TL TCMB devreye giriyor bankaların kredi hacmindeki artışına hem TL hem de döviz cinsi zorunlu karşılık oranlarını artırıp, Döviz cinsi karşılıklarda da vade farklılaşmasına gidiyor, Bilanço dışı kalemleri daha sıkı takip ediyor, Bankaların mevduat faizlerini indirmeleri sonucunda DTH hesapları arasındaki spread daralacağından TL’nin değer kazancı TL’nin değer kaybı ile dengeleniyor.

26 Senaryo 2 : Yatırımcıların elinde 2011 yılında çevirmeleri gereken Yunanistan, İrlanda, Portekiz ve İspanya’ya ait 2 trilyon euroluk borç tahvili bulunuyor. Bu ülkelere ait açıklanan her olumsuz veri bunların sorgulanmasına, CDS’lerinin artmasına neden oluyor. AB Tahvil alım miktarını artıyor, AB’nin sıkıntıya girmesi ihracatımızı vuruyor. Dıştaki bu belirsizlik hem pariteyi vuruyor hem de tüketicilerin harcamalarının daralmasına neden oluyor. Buna karşılık ABD’de büyüme ve işsizlikte toparlanmalar devam ediyor. Piyasalar ABD ile olumlu görünüme kavuşurken, AB tedirginliğini sürekli hissediyor. Dünyada emtia fiyatlarının yükseldiği bir dönemde TL'nin değer kaybı enflasyonist baskıya neden olunca, TCMB gereğinden fazla faiz artırmak zorunda kalıyor. Bu senaryoda ise %50 Borsa, %20 döviz, %30 altın şeklinde portföyümüzü oluşturduk. Her iki senaryonun da ortak noktası tek parti iktidarının devam etmesi ve altın fiyatlarındaki yükselişin yavaşlayarak da olsa devam edeceğidir.

27 Araştırma Bölümü Stratejisi IMKB’nin yılın ilk çeyreğinde yükseliş eğiliminde olmasını beklemekteyiz. Bunun nedenleri ise; enflasyondaki gerilemenin ( %5,5 seviyelerine düşmesini bekliyoruz) banka mali tablolarına olumlu yansıması, Çin’in AB tahvillerinde alımlar da bulunmasının euro/dolar paritesine olumlu etkisinin dünya borsalarına olumlu yansımasıdır. Yılın ikinci çeyreğinde ise daha çok yatay hareketin olduğu fakat volatilitenin arttığı bir süreç görmeyi bekliyoruz. Volatilitenin artmasında neden olacak gelişmeler ise; hem yurtiçinde seçim dönemine girmemiz nedeniyle harcama kalemlerindeki artışa dikkat çekilmesi, hem de FED’nin finansal genişleme programının geleceğine yönelik endişelerdir. 2011’in ikinci yarısında beklentilerimizi Yurtdışında; ABD’de tüketici harcamalarının normalleşmesi sonucunda FED’in parasal genişlemeye devam etmemesi, AB’nin borçluluk sorununun 2013 sonuna ötelenmesine imkan tanıyan borçların yeniden yapılandırılmasının verdiği rahatlıkla global risk iştahındaki artış görülmesi Yurtiçinde; hem seçim sonuçlarına göre tek parti döneminin devam etmesi Kredi notu artırımı ile yatırım yapılabilir ülke konumuna gelmemiz, hem faiz hem de döviz cephesinde rahatlamaya neden olması ile uluslararası sermaye hareketlerinde artış yatırım araçları arasında IMKB’nin ön plana çıkacağı bir dönem

28 BANKACILIK 2010’da Menkul Değer Cüzdanının toplam aktifdeki payı azaldı Kredilerin toplam aktif içindeki payı arttı Yılın ikinci yarısından itibaren marjlardaki daralma karlılığı azalttı 2011’de Ekonomideki toparlanma ile kredi faaliyetlerine ( KOBI ve Tüketici) Hizmet gelirleri ile ücret ve komisyon gelirlerinde artışla karlılık sağlanacak Özkaynağa oranla, aktife oranla karlığa dikkat edilecek Aktiflerde %15, kredilerde %22, Mevduatta %18, Özkaynaklarda %12 büyüme Bankaların son yıllarda kaynak oluşturma paketleri genelde uzama eğiliminde Yurtiçindeki kaynağıda tahvil ihracı Cari açık sorununun çözümü için ; sermaye piyasalarının geliştirilmesi ve uluslar arası sermaye piyasalarına entegrasyonuna uyum sağlayacak dışarıya tahvil ihraçlarına yönenilmesi, kısaca piyasanın derinleştirilmesi gerekmektedir.

29 ÇELİK SEKTÖRÜ WSA tahminlerine göre 2009’da %6,6 azalan dünya çelik talebi 2010’da %13,1 ve 2011’de %5,3 artış gösterecek. 2010’un ikinci yarısından beri hem demir cevheri hem de hurda fiyat artışı devam ediyor. Çünkü hem kış şartlarından toplanması zorlaşıyor hem de arz düşüyor. 1.Küresel ekonomideki toparlanma, 2.iç talep artışı, 3.hammadde fiyatındaki artış 4.stokların artırılması nedeniyle çelik kompozit endeksi 733 dolar/ton’dan 2011’de 809 dolar/tona çıkacak İnşaat, otomotiv, makine ve metal eşya sektörlerinin, toplam dünya çelik tüketiminin %94’ünü gerçekleştiriliyor.

30 Ön plana çıkmasını beklediklerimiz Yabancı yatırımcıların sermaye piyasamıza olan ilgisinin devam etmesini, gayrimenkul sektörünün daha canlı hale gelmesi ile güçlü projelere sahip olup nakit akımlarını güçlendiren DGGYO, SNGYO, TRGYO’nun 2009’daki ÖTV desteğinin 2010’da kalkmasına karşın bu desteğin üretici ve distribütörler tarafından desteklenmesi ile yılın ilk 11 ayında 612 bin satış adedine ulaşan otomotiv sektörünün Pazar hacminin 775 bin seviyelerinde gerçeklemesi ile otomotiv sanayindeki gelişmenin devam etmesi sonucunda TOASO, DOAS, TTRAK, Leasing işlemlerinden alınan %18’lik KDV’nin %1 seviyelerine çekilmesi beklentisi ile hem leasing şirketlerinin hem de katılım bankalarının leasing kredilerini Sukuka çevirme imkanları ile kar marjları daralan ve mevcut kaynaklar dışına bilhassa tahvil ihraçlarına yönelen ticaret bankalarından bir adım öne çıkmasıyla ASYAB, ISFIN, VAKFN’nın, Havacılık sektöründe toplam yolcu sayısının %20’lik artış kaydetmesini beklememiz, Hindistan faaliyetlerinden sonra, AB bölgesinde terminal arayışında olan, Frankfurt kargo faaliyetlerine başlaması ile CLEBI ve TAVHL’nın, Gübre fiyatlarındaki artışın devam etmesi ile ihracata odaklanan, tam kapasite çalışan ve de full entegre tesislere sahip olan GUBRF, BAGFS, PNSUT Ekonomideki canlılığın devam etmesi ile hem konut hem de otomotiv sektörüne tedarik sağlayan cam sektöründen TRKCM, ANACM’ın, İştiraklerinin ekonomideki canlanmaya hemen tepki vermesi ile karlılıklarını artıran holdinglerden KCHOL ve TKFEN ile ENKA’nın Koç Holding’in enerji üretimde Aygaz üzerinden büyüme stratejisi izleyecek olması ve Entek’in iştiraki olan Eltek Toptan Elektrik’in de daha etkin şekilde elektrik ticareti faaliyetine başlamış olması nedeniyle AYGAZ’ın ve AKSA’nın Ticari bankalardan düşük çarpanlarla işlem gören ISCTR ve YKBNK’nin Temettü verimliliği açısından : TTKOM, CLEBI, PNSUT, MRDIN, CIMSA, TOASO ve AYGAZ’ın 2011 yılında ön plana çıkmasını beklemekteyiz.

31 Yatırım Yapılabilir Seviyeye gelinirse ne olur? Hazine tahvil ihraçlarındaki faiz oranı ve CDS’ler düşer. CDS’ler de puanlık azalma ile Eurobond faizlerinde gerileme olur. Yatırım yapılacak fonların sayısı ve büyüklüğü artar. Portföy yatırımları artar. Özel şirketlerin rating artırımı borçlanma ve faiz oranını düşürür. Faiz dışı fazla imkan doğar. Not artırımının gecikmesinin nedenleri Ekonomik belirsizliğin uzun yıllar yaşanmasından. Seçimi görmek. Seçim öncesinde nasıl bir maliye politikası. Cari işlemler açığı ne olacak?

32 Merkez cevap veriyor… Rezervim az, kredim çok..

33 Krediler Artıkça Cari Açık Yükseliyor … 2009 yılsonuna göre 82,8 milyar TL (%21,1) artan krediler Eylül 2010 itibarıyla 475,4 milyar TL seviyesine ulaşmıştır. Sektörün kredi hacminde 2009 yılının ilk yarısında gözlenen duraklamanın ardından krediler, küresel krizin etkilerinin hafiflemesine bağlı olarak ve piyasa faizlerindeki olumlu gelişmelerin etkisiyle 2009 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren artmaya başlamış ve en güçlü büyümesini %9,1 ile 2010 yılının ikinci çeyreğinde sergiledikten sonra yılın üçüncü çeyreğinde de %4,5’lik bir artış göstermiştir. Sektörün kredi hacminde 2009 yılının tamamında 25,2 milyar TL’lik artış gözlenirken, 2010 yılının dokuz ayında kredi hacminde gözlenen büyüme önceki yılın tamamında yaşanan artışın üç katından fazladır.

34 Merkez’in son adımınında etkisiyle F/K’da Cazip olduk. Referandum siyasi riski azaltıp, not artırım beklentisi artınca, diğer gelişmekte olan ülkelerden pozitif ayrışmıştık. Ama İrlanda ama Merkez bankamız yıl sonu rallimize izin vermedi. 13,4x F/K’dan 10,22x F/K’ya gelince bu olumsuzluğu bile olumluya çevirmemiz gerekiyor. 9,1x F/K oranıyla gelişmekte olan ülke borsalarının en ucuzu Rusya. Rusya RTSI endeksi son bir ayda en fazla değer kazanan borsalar arasında birinci sıraya çıkmasına karşın hala en ucuzu.. Gerçekleşmiş kazançlara göre; İMKB-100 endeksi 11,90 F/K oranıyla işlem görürken, gelişmekte olan ülkelerin ortalama F/K oranı 14,39x seviyesindedir.

35 Santa Ralli’si yapamamanın yararı…

36 Price to Book Value

37 U.V. Tahvilde fazla Borçlanma Konut kredisi faizini yukarı çeker… Merkez 1 haftalık repo faizlerini indirerek portföy yatırımlarının önünü kesti. Başta konut kredileri olmak üzere tüketimi kısma çabasına girdi Mevduat zorunlu karşılıkları arttırıp kredi maliyetlerini ….

38 U.V. Tahvilde fazla Borçlanma Konut kredisi faizini yukarı çeker… Çünkü yüklü satış tutarı ile artan tahvil arzı ikincil piyasada satış baskısına yol açtı. Hazine böylece hem kısa vadeli faizleri düşürürken, uzun vadeli faizleri artırarak kredi hacmini daha da kısmak istiyor. Hazine uzun vadeli tahvil arzını arttırarak 5-10 yıl vadeli faizin maliyetini yükseltip, kredi faizlerinin de yükselmesini sağlıyor.

39 Merkez bizce... Ekonomi canlı Risk iştahı yüksek oldukça kredi hacmi artacaktır. Merkez politika faizlerini indirmesi munzam karşılıklarını arttırması, borçlanmayı yavaşlatmaya bizce yaramayacaktır. Bu durumda borçlanma; → Özel Sektör Tahvili → Finansal Kiralama → Tüketici Finansmanına yönelinir. Sonuç olarak para politikası ile enflasyon eş anlı gerilemez.

40 Sıcak para çıkıyor Başbakan Erdoğan'ın Lübnan gezisi sırasında yaptığı "sıcak paranın kontrol altına alınması" yönündeki açıklamasıyla başlayan süreçte, Merkez Bankası'nın faizi düşürüp mevduat munzam karşılıklarını artırması şeklindeki önlemler, etkisini gösterdi. Yabancıların, borsa, DİBS ve mevduattaki yatırım portföyünün ekim sonunda 120 milyar dolara ulaşan değeri, son iki ayda 10 milyar dolardan fazla küçüldü. Son iki ayda en hızlı erime, 7 milyar milyon dolarla, yabancıların İMKB'deki hisse senedi portföyünde yaşandı. Hisse senedi portföyünün ekim sonunda 78 milyar milyon dolarla ay sonları itibariyle en yüksek tarihi düzeyine ulaşan değeri, aralık sonu itibariyle 70 milyar 944 milyon dolara geriledi. Son iki ayda yabancıların devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) portföyü 1 milyar 395 milyon dolar küçülerek 31 milyar milyon dolara, mevduat hacmi de 1 milyar 442 milyon dolar küçülerek 7 milyar 192 milyon dolara geriledi. Ekonomiyi soğutmaya yönelik alınan önlemlerle son iki ayda yaşanan küçülmeye rağmen, yabancı portföyünün değerinde geçen yılın tümündeki net artış 26 milyar milyon dolar olarak gerçekleşti.

41 Sıcak para çıkıyor Yabancı portföyü, geçen yılın tümünde net yüzde 31.9 oranında büyüme kaydetti. Portföy, 2009 sonunda 83 milyar 361 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Geçen yıl yabancı portföyündeki artışın net 15 milyar milyon dolarla en büyük bölümü, İMKB'deki hisse senedi portföyünden kaynaklandı. Yabancıların mülkiyetindeki DİBS'lerin değerinin net 11 milyar milyon dolar arttığı 2010 yılında, mevduat hacmindeki net artış ise 73.4 milyon dolarla düşük kaldı. Oransal bazda ise en hızlı artış % 53.8'le DİBS portföyünde gerçekleşti. Hisse senedi portföyündeki büyüme % 27.7 olurken, mevduattaki büyüme % 1'de kaldı. Sıcak Para Hacmi BORSADIBSMEVDUATTOPLAM Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara