ÜRETİM VE PLANLAMA Üretim, girdilerin, topluma bir fayda sağlaması amacıyla mal ve hizmet şekline dönüştürülmesi sürecidir.

ÜRETİM SİSTEMİ Genel bir üretim sistemi şu şekilde gösterilebilir; Girdi Dönüşüm Çıktı süreci Toprak Bilgi ve İnsan Gücü Sermaye Yönetim Mal ve Hizmet Geri Besleme

Toprak (Hammadde): Bulunulan ülkenin maden yatakları, ormanları, suyu, enerji kaynakları v.b. unsurlarını içerir. Bunlar bilindikleri, ve yarar sağladıklarında bir üretim kaynağı olabilir.

İşçilik (İnsan Gücü Kaynakları): Her ülkedeki yaşayan insanların fiziksel ve düşünsel yeteneğini içerir. Yetenek doğal olarak veya tecrübe ve eğitim ile kazanılır. Dolayısıyla bir ülkenin geçmişi ve eğitim imkanları insan gücü faktörünün içinde gizlidir.

Sermaye: İnsan gücünden türeyen bir üretim kaynağıdır. Sermaye, biriktirilmiş emeğin para, alet, makine veya teknoloji şekline dönüşmesi ile oluşan bir üretim kaynağıdır.

Yönetim: Üretim amacı ile bir araya getirilen faktörlerin yönetilmesi, koordinasyonu ve kontrolü fonksiyonudur ve insangücü kaynağı içinde gizlidir.

Üretim Yönetiminin Kısa Tarihi İşin bölümlendirilmesi (Adam Smith 1776 & Charles Babbage 1852) Parçaların standardizasyonu (Whitney 1800) Bilimsel Yönetim (Taylor 1881) Düzenlenmiş Montaj Hatları (Ford, Sorenson/Avery 1913) Gantt şemaları (Gantt 1916) Hareket etüdü (Frank & Lillian Gilbreth 1922 Kalite Kontrol (Shewhart 1924; Deming 1950) Bilgisayar (Atanasoff 1938) CPM/PERT (DuPont 1957)

Üretim Yönetiminin Kısa Tarihi - Devamı Malzeme İhtiyaç Planlama (MRP) (Orlicky 1960) Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD 1970) Esnek Üretim Sistemleri (FMS 1975) Baldrige Kalite Ödülleri (1980) Bilgisayarla Bütünleşik İmalat (1990) Küreselleşme(1992) Internet (1995)

Frederick W. Taylor Doğumu 1856; ölümü 1915 ‘Bilimsel Yönetimin Babası’ olarak tanınmaktadır. 1881’de, Midvale Steel firmasında başmühendis olarak, görevlerin nasıl yapıldığı konusunda çalışmalar yapmıştır. İlk hareket-zaman etüdü çalışmalarını başlatmıştır. Verimlilik prensiplerini oluşturmuştur.

Taylor: Yönetim Şu Konularda Daha Fazla Sorumluluk Almalıdır Çalışanları doğru işle birleştirmek Gerekli eğitimleri sağlamak Gerekli iş metotlarını ve aletlerini sağlamak İşin yapılabilmesi için yasal özendiricilerin sağlanması There are several issues which can be raised here: - the individual nature of individuals (not everyone is suited to the same job) - how does one decide what is “proper” training? - perhaps “a poor workman blames his tools;” but a workman may only be as good as his tools - “a day’s pay for a day’s work” - what is a “day’s work”? How do we decide? How do we arrive at a monetary value for this day’s work?

Eli Whitney Doğumu 1765; Ölümü 1825 1798’de, 10000 tüfeklik bir imalat anlaşması yaptı. İstenilen özelliklere ulaşmak için standartlaştırılmış parçaların oluşturulması gereğini göstermiştir. Tüfek parçaları Herhangi bir başka tüfekte kullanılabilmelidir. You might ask students why standardization is so important. If their answers do not raise the issue, here is a good time to introduce the concept of “setup.” Discussion of Whitney also raises issues of quality control, and even worker training.

Frank & Lillian Gilbreth Karı-koca mühendislik takımı İleri seviyede geliştirilmiş iş ölçümü sistemleri Evde ve 12 çocuklarına! Verimlilik ilkelerini uygulamışlardır. (Kitap & Filmleri: “Cheaper by the Dozen,” Kitapları: “Bells on Their Toes” Ask the students: So what? Get them to think about task performance at various levels of detail. - How does one determine the most efficient motions to be used? - How does one “balance” the performance of a task so that one limb does not bear an excessive load? - How can one “design a job” before actually performing a task? You might also wish to discuss the book and movies about the Gilbreths and their children.

Henry Ford Doğumu 1863; ölümü 1947 1903’de, Ford Motor Şirketini kurmuştur. 1913’de, Model T’yi üretmek amacıyla ilk defa hareketli montaj hattını kullanmıştır. Ara ürün bir önceki istasyondan konveyör yardımı ile hareket eder. 1911 için çok iyi maaş ödemiştir. ($5/gün!) Assembly lines are widely accepted and used. Are they actually “God’s gift to repetitive manufacturing?” Have students consider the Volvo experiment where teams were used to build automobiles.

W. Edwards Deming Doğumu 1900; ölümü 1993 Mühendis & fizikçi Posta idaresinde Japon kalite kontrol metotlarının öğretilmesinden dolayı ödüllendirilmiştir.-WW2 Süreç analizi için istatistik kullanımı Metotları karar sürecine işçiyi de katmıştır. Have students consider why Dr. Deming’s popularity was so great in Japan, but took such a long time to develop in the U.S.

Üretim Planlama Bölümü Ne Yapar? Organize etme Kadro oluşturma Liderlik Kontrol This is the typical breakdown one finds in many business courses. It may be helpful to the students if you discuss each of these elements in relationship to something you or they have done. Work on a group project, for example, can provide a useful vehicle for the discussion.

Üretim Planlama ve Kontrol Üretim planlaması ve kontrolü, üretimden sorumlu yöneticinin gereken zamanda, üretim hedeflerine verimli bir şekilde ulaşabilmesi için ona yol gösteren önemli bir üretim yönetim aracıdır.

Ürün Özellikleri Somut ürün Tutarlı ürün tanımı Üretim genellikle tüketimden ayrılmıştır. Depolanabilir. Müşteri etkileşimi düşüktür. © 1995 Corel Corp. You might pick a company that produces a physical product that will be familiar to the students, ask students to identify the product, and discuss its characteristics. Once the students have identified the physical characteristics of the product, you can ask “What other characteristics does the company believe its product possesses?” This question will often raise the issue of “service.” Companies which might it be helpful to consider include: Xerox - an information management company (not just copiers) McDonalds, Burger King, Wendys - either compare the viewpoints of the three companies, or contrast them to a gourmet restaurant Volkswagen versus Volvo, Mercedes or Rolls Royce.

Hizmetin Özellikleri Soyut ürün Üretim ve tüketim aynı zamanda Genellikle tek Yüksek müşteri etkileşimi Belirsiz ürün tanımı Genellikle bilgi tabanlı Sıklıkla dağınık Here it is probably useful to look to the students to identify both company and product. You might use the approach of taking one characteristic at a time and asking the students to identify a service that has that characteristic: Unique - wedding planning High customer interaction - health care Inconsistent definition - “consulting” etc.

Hizmet ve Malların Kıyası Mallar Hizmet Tekrar satılabilir Depolanabilir Bazı kalite kıstasları ölçülebilir Satış üretimden ayrıdır. Tekrar satış yoktur. Depolanması zordur Kalitenin ölçümü olanaksızdır Satış servisin bir parçasıdır. At this point, you might approach this and the next several slides by asking students to identify a product (good or service as appropriate) that illustrates each characteristic. You might also ask them to identify products that violate one or more of these distinctions between goods and services.

Üretim Planlama Üretim planlamasının amacı; Bir mamul veya hizmetin üretimi için gerekli olan işgücü, makine, hammadde, sermaye ve bilgiyi en ekonomik şekilde kullanarak istenilen miktar, kalite ve zamanda en düşük fiyatla üretimi sağlamaktır.

Üretim Planlama Üretim planlamasının ilk aşamasında, talep tahmini yapılır. Yapılan talep tahminlerine uygun olarak üretim planlama faaliyetiyle, sıralama ve programlama işlemleri sistematik olarak uygulanır. Üretim planlama işlem akış diyagramı izleyen şekilde sunulmuştur.

Üretim Planlama İşlem Akış Diyagramı (Yenersoy,1994) Kapasite Üretim Stratejisi Talep (Sipariş) Bütünleşik Planlama Ana üretim Analizi Malzeme İhtiyaç Planlaması Sipariş Verme Satın alma İstekleri İş Emri Hazırlama İmalat -İş Çizelgeleme -Tezgah Yükleme -İşleme -Kontrol Üretim Planlama İşlem Akış Diyagramı (Yenersoy,1994)

TALEP TAHMİNİ

TALEP TAHMİNİ Talep tahmini, bir veya daha fazla mamul için, gelecek dönemlerdeki talep seviyelerini geçmiş veriler yardımıyla tespit etmek demektir. Bir imalat işletmesinde yapılması söz konusu olabilecek talep tahmin çalışmaları konularına göre şöyle gruplandırılabilir:

TALEP TAHMİNİ Yeni mamul talep araştırmaları, Endüstri dalına ait talep araştırmaları, Fabrika grubuna ait talep araştırmaları, İşletmenin geleceğine ait toplam talep tahminleri, Bir mamul grubuna ait talep tahminleri, Belirli bir mamul için yapılan talep araştırmaları.

TALEP TAHMİN PRENSİPLERİ Bilgi (Data) Toplanması Talep Tahmin Periyodunun Tespiti Tahmin Yönteminin Seçimi Ve Hata Hesabının Yapılması Tahmin Sonuçlarının Geçerliğinin Araştırılması

TALEP ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Tecrübe Ve Sezgiye Dayanan Talep Araştırmaları, Ekonomik Göstergelere Dayanan Talep Araştırmaları, İstatistiksel Yöntemlerle Yapılan Talep Araştırmaları .

TALEP TAHMİN YÖNTEMLERİNİN SEÇİMİ Talep tahmininde kullanılacak yöntemin seçimi duyarlık, maliyet ve zaman tasarrufu açısından önem taşır. Seçimde öncelikle tahmin prosesinin amacının iyi belirlenmesi gerekir. Bundan sonra aşağıda açıklanan faktörlerin değerlenmesi gerekir:

TALEP TAHMİN YÖNTEMLERİNİN SEÇİMİ Bilimsellik Derecesi, Zaman, Kararların Niteliği, Bilgi Kaynakları, Değişmelerde İstikrar, Karar Vericinin Niteliği.

TALEP TAHMİNLERİNİN KULLANILMASI Talep tahmin araştırması sonunda bulunan rakamların ÜPK tarafından doğrudan sipariş olarak imalata aktarılması düşünülemez. Çünkü bu rakamlar birer tahminden ibarettir. Talep tahminleri ile gerçek değerler arasındaki farkları karşılamak için stok bulundurma yoluna gidilir. Diğer taraftan makine ve depolama olanakları gibi sınırlayıcı şartlar imalat departmanına verilecek iş programlarının hazırlanmasını daha karmaşık hale getirir.

BÜTÜNLEŞİK ÜRETİM PLANLAMA

Üretim Planlama Uzun dönem planlama (1-5 yıl) Planlama faaliyetleri, zaman aralıklarına göre üç farklı kategoride değerlendirilir. Bunlar; Uzun dönem planlama (1-5 yıl) Orta dönem planlama (3 ay- 1 yıl) Kısa dönem planlama (1-2 hf.)

Yukarıdan Aşağıya Planlama Piramidi

Uzun Dönem Planlama Bu planlama sürecinde; araştırma ve geliştirme yolu ile uygun ürün hattı ve diğer şirket faaliyetleri planlaması yapılır. Bu faaliyetler; fabrika kuruluşu ve/veya geliştirilmesi, modernizasyonu, ürün tasarımı, Pazar seçimi, üretim teknolojisi tespiti v.b. işlemlerden oluşur. Uzun dönem planlama genellikle 5 yıldan 20 yıla kadar bir süreyi kapsar.

Orta Dönem Planlama Orta vadeli planlama; sermaye tedariki, yeni ürünler için pilot fabrikaların veya üretim hatlarının kurulması, gibi firma ihtiyaçları için finansal kaynakların oluşturulması, Üretim seviyelerinin, üretimde kullanılacak işgücü miktarının belirlenmesi, Gerekli stok politikaları ve miktarlarının kararlaştırılması ile ilgili işlemlerden oluşur Genellikle 1-5 yıllık bir süreyi kapsar .

Kısa Dönem Planlama Kısa dönem planlama genellikle yürürlükteki üretim faaliyetlerinin ihtiyaçlarının ve kaynaklarının atanmasını sağlayan üretim programlarından oluşur. Bir günden bir yıla kadar uzanan bir zaman sürecini içerir. Bu planlama; vardiya sayısı, işgücü miktarı, ek donatım ihtiyaçları, hammadde ve yardımcı malzeme ihtiyaçları ve fason imalat sözleşmeleri gibi faaliyetlerden oluşur.

Üretim Planlama Satın alma kararları, Üretim, Kalite kontrol, Üretim planlama faaliyetleri şu şekilde özetlenebilir; Satın alma kararları, Üretim, Kalite kontrol, İşgücü planlaması, Üretim süreci planlama faaliyetlerinden oluşur.

Üretim Planlamanın Amaçları Hammadde ve yardımcı malzemeleri üretim yapabilmek üzere istenilen miktar, zaman ve yerde hazır bulundurmak, Mevcut makine, araç-gereç ve teçhizatı verimli bir şekilde kullanarak iş akışı ve iş sıralamasını gerçekleştirmek, Pazarlama bilgilerine göre istenilen miktar ve kalitede üretim yapmak,

Üretim Planlamanın Amaçları İşgücü kullanım verimliliği arttırmak, Üretim sistemi ve alt sistemleri arasındaki bilgi alışverişini sağlamak, Siparişleri karşılayabilmek amacıyla zamanında yeterli üretim yapmak, Mamul ve hammadde stoklarını pazarın ihtiyacını bağlı olarak minimum düzeyde tutmaktır.

Üretim Planlamada Kullanılabilecek Politikalar Firmalar üretim planlama faaliyetlerini yerine getirirken çok çeşitli politikalar kullanabilirler. Bu politikalardan bazıları şunlardır: Talebin belirsiz olduğu durumlarda müşteri siparişlerini karşılamak için stok bulundurmak sabit işgücü ve üretim hızı sağlamak,

Üretim Planlamada Kullanılabilecek Politikalar Talep dalgalanmalarına cevap verecek şekilde işgücünü değiştirerek, çok küçük miktarlarda stok bulundurmak, Sabit işgücü ve az miktarda stok tutmak; üretim oranını fazla mesai yardımı ile artırmak,

Üretim Planlamada Kullanılabilecek Politikalar Sabit işgücü ve az miktarda stok tutmak, talebin yoğun olduğu dönemlerde fason imalat yaptırarak siparişleri karşılamak, Sabit işgücü ve az miktarda stok bulundurmak, karşılanamayan talepten vazgeçmek şeklinde olabilir.

DETAYLI ÇİZELGELEME

Çizelgeleme Yapılacak işler ve kaynaklar verildiğinde kaynak kapasitelerine göre, işlerin başlama ve tamamlanma zamanlarının belirlenmesidir.

Çizelgeleme ortamına göre çizelgeleme problemleri ikiye ayrılır. Statik(durağan): Statik Ortamda çizelgelenecek tüm işlemler miktar ve nitelik olarak bilinir. Sonra da değişmesi mümkün değildir. Dinamik (değişken): Dinamik ortamda iş listesi sürekli değişebilir.

İşlem karmaşıklığına göre çizelgeleme Tek aşamalı-tek makineli işlemler Tek aşamalı- paralel makineli işlemler Çok aşamalı- seri iş akışı Çok aşamalı-karmaşık iş akışı

Statik çizelgelemede şu varsayımlar vardır; Her iş bir varlıktır. Bir iş değişik işlemlerden oluşmasına rağmen iki ayrı iş aynı anda yapılamaz. Her iş m tane farklı işleme sahiptir ve her bir işin ayrı bir makinede yapıldığı varsayılıyor İş kesintisine izin verilmemektedir. Verilen her iş tamamlanmak üzere işlem görür. İptal edilmesi söz konusu değildir. İşlem zamanları sıralamadan bağımsızdır.

Her makinedeki hazırlık zamanları sıralamadan bağımsızdır Her makinedeki hazırlık zamanları sıralamadan bağımsızdır.İşlem sırasına göre hazırlık zamanları değişebilir. Bir makineden diğer makineye geçiş zamanı sıfırdır. İşlemler arasında stoklara izin veriliyor. Her makine tipinden sadece 1 tane vardır. Çizelgeleme peryodu süresince makineler sürekli mevcuttur. Teknolojik kısıtların önceden biliniyor olması gereklidir.

İşlerin atanmasındaki öncelik kuralları İlk gelen ilk çıkar İş merkezine ilk gelen iş öncelikli olarak işlenir. En erken teslim tarihi Teslim tarihi en erken olan iş öncelikli olarak işlenir. En kısa işlem zamanı En kısa işlem zamanına sahip iş öncelikle işlenir. En uzun işlem zamanı En uzun işlem zamanına sahip olan iş öncelikli olarak işlenir. FCFS EDD SPT LPT

Tesekkur Ederim!