OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR ve PROGRAMLAR ŞUBESİ OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI Dr.Handan SARIOĞLU

Genel olarak obezitenin KVS ile ilişkili mortaliteyi 4 Obezite artık basit bir estetik sorun değil,ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalık olarak kabul edilmektedir Genel olarak obezitenin KVS ile ilişkili mortaliteyi 4 Kanser ile ilişkili mortaliteyi 2 Tüm sebeplere bağlı mortaliteyi 6-12 kat arttırdığı izlenmiştir

OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI Metabolik sendrom Tip 2 DM HT Dislipidemi Koroner arter hastalığı Osteoartrit,kas-iskelet sistemi problemleri İnme Kanser(endometriyum,meme,mesane,prostat…) Uyku apne sendromu Astım,solunum zorluğu Gastroözefagial reflü,safra kesesi hastalıkları,karaciğer yağlanması Gebelik komplikasyonları Menstürasyon düzensizlikleri, aşırı kıllanma, infertilite Ameliyat risklerinde artış Ruhsal sorunlar(anoreksiya nevroza, blumia nevroza,gece yeme send) Toplumsal uyumsuzluklar

MEKANİZMA Adipoz dokunun işlevi; lipid depolamak ve endokrin fonksiyonlarda bulunmaktır Adipokin denilen bir takım molekülleri üreterek kan dolaşımına vermektedirler Adipokinler; metabolik organların ve beynin değişen metabolik gereksinimlerine yanıt oluşturmasında rol almaktadır Leptin,adinopektin ve pro-inflamatuar moleküller en önemli adipokinlerdir

Bir çok adipokin ve diğer kimyasal mediatörler(tümör nekroz faktör alfa,interlökin 6,lipoprotein lipaz….) obez hastalarda yüksek konsantrasyonda bulunur Bunların tümü pro-inflamatuar ve protrombotik bir durum yaratarak başta KVS olmak üzere tüm sistemler üzerinde olumsuz etkiler gösterir ENDOTEL HASARI SONUÇ DAMAR DÜZ KAS HİPERTROFİSİ

DİYABET VE OBEZİTE Kan şekerini hormon insülindir Obezite TURDEP II ye göre ülkemizde Tip 2 DM sıklığı %13.7 DM ‘li hastaların %80 i şişman kişiler Kan şekerini hormon insülindir Obezite Pankreasta yapılan insülinin etkisini zayıflatır İnsüline karşı bir direnç oluşumuna neden olur Obezite derecesi arttıkça, DM gelişme riski de

OBEZİTE VE HİPERTANSİYON Hipertansif hastaların 1/3-2/3 ü obez Obezlerde HT gözlenme olasılığı 3 kat fazla Framingham çalışma verileri; hipertansif erkeklerin%70, kadınların %60’ından fazlasının obez olduğunu bildirmekte Aynı çalışma sonuçlarına göre; ideal kilonun %20 üzerinde HT gözlenme olasılığı 8 kat artmaktadır 4,5 kilo almakla sistolik basınç erkeklerde 4.4 mmHg, kadınlarda 4,2 mmHg artar Kan Basıncı =Kardiyak Debi x Periferik Vasküler Direnç Obez insanlarda her ikisi de artmıştır Kan basıncı ile kilo arasında doğru orantılı bir korelasyon vardır

Obezlerde aritmi ve ani kardiyak ölüm sıklığında artış söz konusudur Obezlerde ani ölümün ölümcül aritmi Framigham çalışmasına göre ; ani kardiyak ölüm obez kadın ve erkeklerde 40 kat daha yüksek En sık nedeni

OBEZİTE VE BÖBREK HASTALIKLARI Kronik böbrek hastalıkları için en önemli risk faktörleri DM HT Obezite Kalp damar hastalığı Ailesinde böbrek hastalığı olanlar Yaşlılar

Obezite leptin ve adinopektin aracılığı ile başta sempatik sinir sisteminin Renin anjiotensin aldesteron sistemi olmak üzere birçok sistemin aktivasyonu ile renal hasarlanma yaparken, benzer yollardan da hipertansiyona neden olmaktadır

OBEZİTE VE METABOLİK SENdrom İnsülin direnci Abdominal obezite Glukoz intoleransı veya DM Dislipidemi Hipertansiyon Koroner arter hastalığı(KAH) gibi sistemik bozuklukların birbirine eklendiği ölümcül bir endokrinopatidir

Abdominal obezite Kadın > 88 cm Erkek > 102 cm Metabolik sendromdan korunma yolları yaşam tarzı düzene sokulmalı daha çok egzersiz yapılmalı az kalori alınmalı obezite, HT, DM, dislipidemi, kalp damar hastalığı açısından risk grubunda bulunanlar bir programa alınmalıdır

obezite ve gis GÖR GİS motilitesinde bozukluklar İBS Kolelitiyazis Non alkolik steatohepatit Akut pankreatit GİS kanserleri(özefagus adeno ca, mide adeno ca, safra kesesi, pankreas, kolon, hepatoselüler ca)

OBEZİTE VE KANSER Obezitede adipoz doku artar Adipoz doku disfonksiyonu, OBEZİTE İnsülin direnci ADİPOKİN ve inflamatuar SİTOKİNin aşırı üretimi KARSİNOGENEZİS

Yapılan çalışmalar Endometriyum Meme Over Böbrek Prostat Özefagus Mide Kolon gibi çok sayıda kanser ile obezite arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir

OBEZİTE VE GEBELİK

Menstrual düzensizlik Gebelik ve doğum OBEZİTE Oligoanovula tuvar infertilite komplik Menstrual düzensizlik

OBEZİTENİN DOĞURGANLIĞA NEGATİF ETKİLERİ Adet düzensizliği İnfertilite ihtimali artar İnfertilite ile ilgili cerrahi girişimler artar Düşük riski artar Gebelikte tansiyon yükselmesine(preeklemsi ) neden olur Gestasyonel diyabet oluşumu artar Gebelik sırasında İYE riski artar Bebeklerde omurilik ile ilgili gelişim bozuklukları (sıklıkla nöral tüp defekti,spina bifida) riski artar Fazla kilolu bebek doğurma riski artar bebekte düşük kan şekeri buna bağlı beyin hasarı ve epilepsi nöbetleri Doğum süresinin uzaması, doğum sonrası kanama miktarının artışı Sezaryan endikasyonunda artış,doğum sonrasında ciltte dikiş yerlerinde yara infeksiyonu oluşumunda artış UYKU APNE SENDROMU VE OBEZİTE

LEPTİN GnRH sekresyonunu bozar Ovaryan steroid yapımını değiştirir Folikülo-genezisi etkiler LEPTİN

OBEZİTE VE İNFERTİLİTE Aşırı şişmanlık kısırlık sebebidir Fazla sayıdaki yağ hücresi östrojen dengesini bozar Yüksek miktardaki östrojen,yumurtlamayı engellediği için kısırlığa neden olabilir Erkeklerde vücut ağırlığının fazla olması testisleri ve sperm üretimini olumsuz etkiler,yağ dokusundan testosteronun östrojene dönüşümü artar ve buna bağlı sperm sayısı azalır Şişman erkeklerde testis bölgesindeki yağ oranının fazla olması , o bölgedeki vücut ısısını yüksek tutar ve aşırı sıcak nedeniyle testis damarlarının genişlemesi sonucu sperm üretimi ve kalitesi azalabilir

UYKU APNE SENDROMU VE OBEZİTE Uyku boyunca tekrarlayan üst hava yolu obstüriksiyonu epizotları ve sıklıkla kan oksijen saturasyonun düşmesi ile tanımlanır Buna bağlı olarak uykuda aşırı horlama görülür Uyku apnesi; aşırı kilolu, özellikle karın bölgesi yağlanması daha fazla ve boyunda yağlanma olan bireylerde daha çok görülür Boğaz kaslarının aşırı rahatsızlanmasıyla birlikte üst solunum yollarının kısmi olarak tıkanması durumudur Kardiovasküler hastalığın etyopatogenezinde ve ilerlemesinde rol oynar KVS hastalıklarından sorumlu temel hemodinamik değişiklikler,intratorasik negatif basınç artışı,hipoksemi katekolamin salınımı

OBEZİTE VE EKLEM HASTALIKLARI Obezite; VKİ’nin 30 kg/m2 den fazla olmasıdır Vücutta birçok sistem bu durumdan etkilenmektedir Kas-iskelet sistemi de etkilenen bölümlerin başında gelmektedir Bel ağrısı toplumda hekime başvuru nedenlerinin başında gelir,özellikle abdominal obezitenin bel ağrısı sıklığını arttırdığı bilinmektedir Lumber disk herniasyonu ve diz osteartrozu gelişiminde obezite bilinen bir risk faktörüdür Teorik olarak;ekleme binen yük ne kadar fazla ise kıkırdak sorunları ve ağrı da o derecede fazla olur Obez hastalarda eklem yüzlerinin aşınma hızları ve miktarları,normal kilolu hastalara göre daha fazladır Obez hastalarda yük taşıyan eklemlerde osteoartroz da daha fazladır

SONUÇ Dünyada giderek yaygınlaşan ve dünyanın en önemli sağlık sorunlarından biri haline gelen obezite, önlenebilir bir sağlık sorunudur Obezite; yaşam kalitesini ve süresini anlamlı derecede etkilemektedir Obezite; vücut sistemleri( endokrin sistem, KVS solunum sistemi, GİS, genitoüriner sistem, kas iskelet sistemi) ve psikososyal durum üzerinde yarattığı olumsuz etkilerden dolayı pek çok sağlık sorununa neden olmaktadır

Bu konuda en büyük önlem; halkı bilinçlendirmektir Kilolu kişilerin;kalp hastalıkları,HT ve DM gibi hastalıklar açısından risk altında olduklarını bilmeleri gerekmektedir Bu hastalıkların oluşumunu engelleyecek yaşam tarzı değişiklerini gerçekleştirmeleri ile bu hastalıklardan korunmuş olacaklardır Özellikle gelişmekte olan ülkelerde obeziteyle mücadele bir devlet politikası olmalı,yalnızca sağlık çalışanlarının ve Sağlık bakanlığının görevi olmamalıldır Çocukluk döneminde verilecek eğitim ve kazandırılacak alışkanlıklar,gelecek nesillerin sağlıklı ve daha az hastalıklı olmasını sağlayacaktır

TEŞEKKÜRLER