TÜD Asistan Eğitim Programı 2014 BPH Etyoloji,Epidemiyoloji ve Tanı Dr. Zafer Gökhan GÜRBÜZ

ETYOLOJİ BPH Tanım: Periüretral alanda epitelyal ve stromal hücrelerin sayısının artması ile karakterizedir ve her zaman transisyonel zondan gelişir. Hiperplazi Androjenler Östrojenler Büyüme faktörleri Stromal-Epitelyal etkileşim Apopitozis İnflamatuar yollar Nörolojik kontrol Genetik

Hiperplazi ve Apopitozis Hiperplazi,Başlangıçta kısa süre olabilir. Programlanmış hücre ölümündeki azalma hücre sayısının artmasında önemli rolü oynamakta. Androjen her ikisi için gerekli. Androjen yoksa apopitozis artar. Uyuyan kök hücreler bölünür. Ancak matürasyonda duraklama olunca yaşlanma süreci uzar. Ölüm oranıda buna bağlı düşer Erken postnatal androjen artışı, hormonal prostat büyümesi ile kritik ilişkili.

Androjenler BPH gelişimi için mutlaka gerekli olan 2 faktör vardır. Yaşlanma ve fonksiyonel testis varlığı Androjenler direkt olarak BPH gelişimine sebep olmazlar, fakat BPH gelişimi için mutlaka gereklidir. DHT temel androjendir. Prostat içindeki androjenin %90’nıdır. Büyük çoğunluğu testis kaynaklıdır. Adrenal kaynaklı androjen tüm prostat androjenlerinin %10’dur.

Androjenler Normal sınırlar göz önüne alındığında dolaşımdaki testosteron ile yaşlanan erkekteki prostat boyutu arasında açık bir ilişki saptanamamış. BPH’lılarda intraprostatik DHT konsantrasyonu düşmeden devam eder fakat artmaz. Yaşlanmakla bio-yararlanılabilir testosteron düşer. Östrojen/bio-yararlanılabilir testosteron oranı artar. BPH gelişiminde kilit öneme sahip olduğu düşünülmektedir.

Östrojenler Östrojenlerin BPH gelişiminde rol oynadığı hayvan deneyleri ile gösterilmiş. Östrojen reseptörleri (ER) ER-α: Stromal hücrelerde yerleşimli,stromal hücrelerde proliferatif etkiye sahip ER-β:Epitelyal hücrelerde yerleşimli. Antiproliferatif etkiye sahip. Deneysel çalışmalar,aromataz inhibitörlerinin intraprostatik östrojeni düşürdüğünü,buna bağlı olarakta stromal hiperplaziyi önlediğini göstermiş.(Farnsworth, 1996, 1999).

Büyüme Faktörleri Proliferatif: FGF-1 FGF-2 FGF-3 FGF-7 (KGF) FGF-17 IGF-1 IGF-2 Antiproliferatif: TGF-β Diğer: Lokal Renin Angiotensin Sistemi Α-adrenerjik sistem

İnflamatuar yollar ve sitokinler Bir çok erkekteki BPH dokusunda inflamatuar hücre infiltrasyonu görülmektedir. Bu durumunda İnflamasyon ve sitokinlerin BPH etyolojisinde rol oynadığını düşündürmektedir İn vitro olarak IL-2, IL-7 ve IFN-γ prostatik stromal hücrelerin proliferasyonunu uyarır. COX 2 upregulasyonu.

Stromal-Epitelyal etkileşim Prostatik stromal and epitelyal hücreler arasında sofistike bir parakrin tipte etkileşim vardır. Stromal hücreden salgılanan bir çeşit protein sınıfının epitelyal hücrenin proliferasyonunu ve diferansiyasyonunu düzenlenmesinde önemli bir rol oynadığına dair kuvvetli kanıtlar mevcut. Hücre proliferasyonunu engelleyen Stromal komponentin defektine bağlı olarak fren sistemindeki bozukluğa bağlı BPH gelişmiş olabilir. Hiperplastik prostatta, yeni gland formasyonu yaratan Prostatik stromanın, epitelyal hücreleri indüklediği süreç embryojenik sürecin uyanmasını düşündürmektedir. “reawakening”

Genetik ve Ailesel Faktörler. Birinci derece akrabalarında BPH nedeniyle opere olanlarda risk 4,2 kat daha yüksek. 60 yaş’tan genç olup BPH nedeniyle opere olanların yaklaşık yarısı ailesel form ile ilgili. 60 yaş ve üzerinde ise ailesel BPH görülme riski %9 Ailesel formlarda ölçülen prostat hacmi daha fazla.(82 vs 55 ml)

Epidemiyoloji-Histolojik BPH Otopsi Prevalansı

Epidemiyoloji- BPE Prevalansı

Epidemiyoloji-Klinik

Epidemiyoloji-obstrüksiyon Basınç akım çalışması esas fakat invazif. Üroflowmetri: 10 mL/sn obstrüksiyon yüksek olasılık, 15 mL/sn obstrüksiyon düşük olasılık. Olmsted County study Median flow rate 20.3 mL/sn 40 - 44 yaş 11.3 mL/sn 75 - 79 yaş IPSS skoru 7’den fazla ve Qmax 15 mL/sn’den az: 50’li yaşlarda %17 60’lı yaşlarda %27 70’li yaşlarda %35

Tanı:Değerlendirme Post Miksiyonel Rezidü tayini (Mutlaka yapılmalı) Renal Ultrason( yüksek PMR olan hastalarda, Hematürisi olanlarda ve ürolityazis hikayesi olanlarda mutlaka yapılmalı.) Prostat boyut ölçümü(medikal tedavi seçimi veya cerrahi işlem öncesi mutlaka yapılmalı) Uroflowmetri (her hangi bir tedavi öncesi mutlaka yapılmalı) Mesane günlüğü veya işeme sıklığı/volüm kartı( belirgin depolama ve noktüri şikayeti olan erkeklerde mutlaka yapılmalı) Üretroskopi (mikroskobik veya gross hematürisi olanlarda, üretra darlığı riski olanlarda, daha önce üretral cerrahi geçirmiş olanlarda, mesane tümörü nedeni ile tedavi edilmiş ancak LUTS ile başvuran hastalarda,minimal invaziv tedavi yapılacak hastalarda prostat yapısının işlemi değiştireceği durumlarda yapılmalıdır.) - Hayat kalitesi skorlaması (IPSS) (Mutlaka yapılmalı) Anamnez ve fizik muayene(Mutlaka yapılmalı) İdrar analizi(Mutlaka yapılmalı) Kan analizi (BUN, kreatinin, elektrolitler) ( Renal fonksiyon değerlendirilmesi klinik veya hikayesinde renal yetersizlik şüphesi olanlarda, hidronefrozu olanlarda ve cerrahi tedavi düşünülenlerde mutlaka yapılmalıdır.) PSA (prostat kanseri tanısının yapılmasının tedaviyi değiştireceği veya prostat büyüme riski olan hastaların değerlendirilmesinde mutlaka yapılmalı) -

Tanı:Ürodinami 150 cc den az idrar yapanlarda Q max > 15 ml/s 50 yaş altı ve 80 yaş üstü hastalar 300 ml üzerinde postmiksiyonel rezidu kalması Nörojenik mesane disfonksiyon süphesi Bilateral hidronefroz olması Radikal pelvik cerrahi Başarısız tedavi öyküsü