COĞRAFİ İŞARETLERİN EKONOMİK ÖNEMİ Antalya 16 Aralık 2010 Serap TEPE Marka Uzmanı

Coğrafi İşaretin İşlevleri II. Tali İşlevleri Yerel üretimi ve kırsal kalkınmayı desteklemek Geleneksel bilgi ve kültürel değerleri korumak Turizme katkıda bulunmak Çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumak Ürün taklitçiliği ile mücadele I. Asli İşlevleri Ayırt etmek Coğrafi kaynak belirtmek Üretim metodunu ve kaliteyi garanti etmek Pazarlama aracı olmak

Pazarlama Aracı Olmak Ürün farklılaştırma ile standartlaşmayı önler. Kaynaklandıkları coğrafyanın tanıtımını yapar (Turizm ile ilişkili). Ör: Hereke, İnegöl, Mustafakemalpaşa -Uluslararası boyutta ülke imajı ve prestijinde de önemli pay üstlenirler. Ör: Türk lokumu, kebabı; Champagne Fransa’nın bir sembolüdür.                             

Geleneksel Bilgi ve Kültürel Değerleri Korumak “Yerel değerleri yaşatıp korumak, o kültürü yaşatmakla eşdeğerdir.” Nesilden nesile sözlü aktarımla ilerleyen geleneksel ve kültürel birikimin, ürünün özgün niteliğinin bozulmadan yazıya aktarılmasını sağlar. Gelişen bölgesel kimlik, bölgedeki diğer üreticiler için de kullanılabilir duruma gelir. Tüketicilerin bölgenin kültürü hakkında bilgi sahibi olmasına imkân verirler.

Turizme Katkıda Bulunmak Ürünün kaynaklandığı coğrafi yerin bizzat reklamını yaparak kırsal/ kültürel turizmi çeker. Ör: - Comté bölgesini gecelik 2.190.000 kişi ziyaret etmekte Yemek turları (Arjantin Patagonya’da“Rutas Alimentarias”) Fransa ve İtalya’da şarap turları Gıda müzeleri ( Prosciutto Museum, Parmesan Museum...) Parmesan Museum Prosciutto Museum

Ürün Taklitçiliği ile Mücadele Coğrafi işaret korumasının sağladığı bir faydadır. Üreticileri, sahte kullanımdan dolayı haklarının gasp edilmesinden; tüketicileri ise aldatılmaktan koruyan bir araçtır. Özellikle GOÜ kökenli ürünler için yasal koruma önemli. - “Antigua kahvesi” dünya pazarında sadece %30-40’nın gerçek tahmin - “Darjeeling çayı” üretim 10 milyon kg, satılan 40 milyon kg (2002) Antigua kahvesi Darjeeling çayı

Coğrafi İşaretli Ürünün Net Katma Değeri   Finike portakalı El yapımı veya geleneksel yolla yapılması, bulunduğu yerde kökleşmiş olması ve ‘özgünlük’ uzun vadede karşılığını öder.

Gelenekselleşme Ör: Slow Food hareketi Fiyat dışı faktörlerden (kalite, ün,imaj...) yararlanan rekabeti artırmakta Tüketiciler ve Üreticiler Açısından Coğrafi İşaretler Küreselleşme Üreticiler Tüketiciler Yerel ürünlere, çeşitliliğe Ürün farklılaştırma Farkındalık

Tüketiciler Neden Coğrafi İşaretli Ürün Alır? Tüketici Algılamaları Avrupa Komisyonu’nun Eurobarometer anketine göre: Tüketicileri bu ürünleri satın almaya teşvik eden temel güdüler (1999): Yer ve üretim metodunun garanti edilmesi : % 56 Kökeninin garanti edilmesi ve kalite : % 37 % 43’ü, coğrafi işaretli ürünler için % 10, % 8’i, coğrafi işaretli ürünler için % 20, fazla ödeme yapmaya razıdır. SONUÇ: Avrupa’nın yaklaşık yarısı üretim kökeni ve metodunun garanti edildiği ürünler için fazla ödemeye razıdır.

Özgün üretimler, standart tarımsal üretimden 2 sebeple daha kârlıdır: Üreticiler Açısından Coğrafi İşaretler Menşe yerine dayalı üretim, çokuluslu şirketlere nazaran ‘küçük ve orta ölçekli işletmeler’ için daha uygundur. Özgün üretimler, standart tarımsal üretimden 2 sebeple daha kârlıdır: - Farklılaştırma ile ürün, tüketicilerce alma eğilimi yüksek özel niteliklere sahip olur. - Ek fiyat (price premium) içerirler.

Bir değerlendirmeye göre; Coğrafi işaretlerin ekonomiye 3 önemli etkisi vardır: I. Katma değer yaratması, - Ek fiyatlar - Toprağın değerlenmesi (Coğrafi işaretli ürün üretimi yapılan yerlerin kıymeti artmakta) II. Üretimin artması, III. Üretim zincirinde ilk üretici olan çiftçiler lehine değer dağılımı sağlaması

Ek Fiyatlar (Price Premium) Çalışmalara göre, Cİ taşıyan ürünlerin perakende fiyatlarının benzerlerine göre daha yüksek. Tüketiciler bu fiyat açığını işlem- üretim taahhüdü ve kalitenin maliyeti olarak değerlendirir. Ör: Fransa’da Fiyat farkı %30 Şaraplarda % 230

Coğrafi İşaretli Ürün Ek Fiyat Gemlik zeytini ( Türkiye) %75 ek fiyat Bresse Tavuğu (Fransa) Beyaz et fiyatının 4 katı Champagne (Fransa) 12 $ 40 $ Antigua kahvesi çekirdeği (Guatemala) 0,5 $ 1,5$ Parma jambonu (İtalya) 39 liret/kg 42 liret/kg Toscano yağları (İtalya) %20 daha fazla fiyat Jamao kahvesi (Dominik Cumhuriyeti) 67 USD 107 USD

Ülke Ekonomisine Katkıları Fransa Cİ ürün 18 milyar € (2004) En az 53.000 kişiye doğrudan istihdam. (2004) İtalya Cİ ürün 13 milyar € (2002) Toplam 300.000 kişiye istihdam sağlamış.(2002) İspanya 3,5 milyar € değerinde gelir yaratmıştır.(2002) Ayvalık zeytinyağı 607 adet Cİ’li üründen elde ettiği toplam hasılat (ciro) 18 milyar €. (2004) 500 adet (330-165) Cİ’li üründen elde ettiği toplam hasılat 12 milyar € 5 milyar €’sunu şarap ve alkollü içkiler oluşturur (2002). Tüm Cİ ürünlerinden 3.5 milyar € gelir elde etmektedir. 2.8 milyar € ‘su şarap ve alkollü içkiler; 0,7 milyar € ‘su diğer ürünlerden. (2002). Malatya kayısısı

Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Ekonomiye Katkısı 2005, TPE, Envanter çalışması , İl valilikleri - Amaç Cİ kapasitesini tespit etmek - Bu ürünlerin il ekonomisine olan katkısını belirlemek   ÜRÜN ÜRETİM MİKTARI İL EKONOMİSİNE KATKISI Amasya Misket Elması 6056 ton/yıl 4.239.200 TL Bartın Tel Kırma 150.000 TL Giresun Fındığı 100.000 ton/yıl 650.000.000 TL Karaman Obruk Tulumu 150 ton/yıl 1.500.000 TL Turfanda Mut Kayısısı 60.000 ton/yıl 60.000 TL Lamas limonu 500.000 ton / 2005yılı, İhraç 172.000 ton/2003yıl  İhracat geliri 80 milyon $/ 2003 Kaman Cevizi 1400-1500 ton/yıl 500.000- 900.000 TL Malatya kayısısı 250.000; Ege pamuğunun en az 100.000 kişiye istihdam

SONUÇ Cİ’ler Değer yaratmakta İstihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta Kaliteye yönlendirmekte Üretim zinciri içerisinde katma değerin daha iyi dağılımını sağlamakta, Kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte Çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumakta Ürün taklitçiliği ile mücadelede… kullanılabilen potansiyel araçlardır.

TEŞEKKÜRLER!