FINDIK

Yoğun olarak Karadeniz Bölgesinde yetiştirilen fındık, bugün ülkemizin 33 ilinde üretilmektedir. Ekonomik olarak 395 bin aile yaklaşık 540 bin hektar alanda fındık üretimiyle uğraşmakta olup, bu da tahminen 2 milyon nüfusa tekabül etmektedir. Fındık üretimi yapan işletmelerin %61’inin, başka bir ifade ile 240 bin işletmenin (Trabzon, Giresun ve Ordu illerinde) tek geçim kaynağını fındık oluşturmaktadır. 1991 tarım sayımı sonuçlarına göre ortalama fındık işletme genişliği 14.5 dekar olup, toplam işletmelerin %48’i 20 dekarın altında, %97’si ise 100 dekarın altındadır. Ülkemizdeki ortalama işletme büyüklüğü (59 dekar) dikkate alındığında fındık işletmelerinin (bahçelerinin) 4 kat daha küçük olduğu görülmektedir. Dünya fındık üretiminde ilk sırada yer alan ülkemiz dünya üretiminin yaklaşık % 70 ini oluşturmaktadır.Ülkemizdeki dikim alanlarındaki artışa paralel olarak üretimde meydana gelen artış ve özellikle İtalya ve İspanya’ nın üretimi artırması Dünya fındık üretimini artırır iken tüketimde çok fazla artış olmaması (Gelişmiş ülkelerde nüfus artışı negatif olmaktadır) bazı yıllar ülkemizde büyük miktarda fındık stoklarının oluşmasına neden olmakta ve ülke ekonomisi bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Beslenmemizde önemli bir yeri olan fındık günlük yaşantımızda çok geniş şekilde tüketilen bir yiyecek olmamakla birlikte, çerez olarak , çeşitli işlenmiş şekillerde ve birçok yiyeceğe katılarak tüketilmektedir. Fındık kabuğu ülkemizde çoğunlukla yakacak maddesi olarak kullanılmaktadır. Oysa fındık kabuğu çeşitli sanayi kollarında (Kontralit , Sunta , Yer Muşambaları, Plastik, Boya, Parlatma Yağı v.s.) hammadde olarak çok rahat kullanılabilir. Fındık dünyada en çok aranan kuru meyve özelliğini yıllardan beri korumaktadır.Kuru meyveler arasında kullanım alanı % 35 civarında olan fındığın yaklaşık % 75 i ülkemizden ihraç edilmektedir. Yıllardan beri ülkemizin geleneksel ihraç ürünlerinden olan fındıkta, 1995 yılında 185 bin ton iç fındık ihraç edilerek 590 milyon dolar, 1996 yılında 143 bin ton iç fındık ihraç edilerek 443 milyon dolar, 1997 yılında 138 bin ton, iç fındık ihraç edilerek 621 milyon dolar, 1998 yılında 137 bin ton iç fındık ihraç edilerek 579 milyon dolar, 1999 yılında 121 ton iç fındık ihraç edilerek 443 milyon dolar, 2000 yılında 112 bin ton iç fındık ihraç edilerek 367 milyon dolar, 2001 yılında ise 174 bin ton iç fındık ihraç edilerek 485 milyon dolar döviz girdisi sağlanmıştır.

Ülke ekonomisi için bu kadar önemli olan fındıkta çözülemeyen bazı sorunlar bulunmaktadır. Yıllardan beri uygulanmakta olan destekleme politikaları fındık alanlarının aşırı genişlemesine neden olmuş, kanun ve yönetmeliklerde belirtilen alanların dışındaki alanlara üretim kaydırılmıştır. Üretimdeki artış iç ve dış talepten fazla olduğu yıllarda fındıkta büyük sıkıntılar yaşanmakta ve alımlarda görevlendirilen kuruluş olan Fiskobirliğin elinde stoklar oluşmaktadır. Ayrıca üretim ve tüketim dengesinin üretim lehine bozulması dış piyasalarda büyük çapta fiyat düşmelerine neden olmaktadır. Çeşitli kuruluşlardan edinilen bilgilere göre ülkemiz yaklaşık yılda 400 bin ton kabuklu fındık ihraç edebilmektedir. İç tüketimde de 40-50 bin ton kullanıldığı düşünülürse yıllık toplam talep yaklaşık 440- 450 bin ton olmaktadır. Üretimin bu miktarın üstüne çıkması sürekli sorun yaratmaktadır. Soruna kalıcı çözüm; üretim alanlarının belli miktarlara çekilmesiyle sağlanabilir. Bu amaç doğrultusunda Bakanlığımız fındık alanları üzerinde bir çalışma yapmış ve yaklaşık 100 bin hektar alanda yönetmelik dışı fındık bahçesinin bulunduğunu tespit etmiştir. Bu alanların sökümü için Bakanlar Kurulu Kararı çıkartılmasına rağmen kaynak yokluğundan dolayı çalışma henüz başlatılamamıştır. Ayrıca yeni dikimlerde ayrı bir kararnameyle 13 ille sınırlandırılmıştır.         24 Nisan 2001 tarih ve 24382 sayılı Resmi Gazete’de Fındık Alanlarının Tespitine ve Sökülen Fındık Bahçeleriyle Birlikte yerine Alternatif Ürün Yetiştireceklerin Desteklenmesine Dair 2001/2218 sayılı Kararı yayımlanmıştır. Ancak bu Kararı yürürlükten kaldıran ve 24 Nisan 2001 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren 2001/3267 sayılı Fındık Alanlarının Tespitine Dair Bakanlar Kurulu Kararı 27 Kasım 2001 tarih ve 24596 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Fındık Üretiminin Planlanması ve Dikim Alanlarının Belirlenmesi ile Fındık Yerine Alternatif Ürün Yetiştirmeyi Tercih Eden Üreticilerin Desteklenmesine Dair Esas ve Usuller Hakkındaki Yönetmelik 11 Ocak 2002 tarih ve 24637 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Tablo 1 : Dünya fındık üretimi ve başlıca üretici ülkeler (1000 ton) DÜNYA FINDIK ÜRETİMİ Dünyada fındık bütün kıtalarda yetiştirilmekle birlikte üretimin en fazla olduğu yer Asya kıtasıdır ( Kuzey Anadolu Bölgesi). Türkiye’nin dışında ticarete yönelik üretim yapan ülkeler; İtalya ve İspanya dır. ABD, Rusya, Yunanistan, Çin, İran, Romanya ve Portekiz’de de fındık yetiştirilmesine rağmen, üretimin az olması nedeniyle dünya ticaretinde söz sahibi değildirler. Tablo 1’de Dünya fındık üretimi ve başlıca üretici ülkeler verilmiştir. Tablo 1 : Dünya fındık üretimi ve başlıca üretici ülkeler (1000 ton) ÜLKELER 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 TÜRKİYE 520 305 490 455 446 410 580 530 470 625 İTALYA 100 75 127 120 98,7 127,6 138,7 119 İSPANYA 23 12 24 15 6,5 25 16,5 27,8 17,8 26,2 ABD 20 34 35 17 42,6 14 36,3 20,4 43,5 DÜNYA 656 425 694 633 613 600 767 802 691 875 Tablo 1’in incelenmesinden görüleceği gibi Dünya fındık üretiminde Türkiye’nin payı son yıllarda %66-%78 arasında değişmektedir. Tablodaki ülkelerin dışında fındık üreten ülkeler arasında İran (11 bin ton), Fransa (5 bin ton) ve Yunanistan (2,5 bin ton) gelmektedir.

TÜRKİYE FINDIK ÜRETİMİ Dünya fındık üretiminde ilk sırayı alan ülkemizde fındık tarımı yapılan bölgeler üç gruba ayrılmaktadır. 1- I.Standart Bölge : Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ordu. 2- II. Standart Bölge : Samsun, Sinop, Kastamonu, Zonguldak, Bolu, Sakarya ve Kocaeli. 3- Çerezlik Bölge :İstanbul ve Bursa başta olmak üzere 25 ilimizi kapsar. I.STANDART BÖLGE: Artvin, Rize, Trabzon, Giresun ve Ordu illerinin sahil kesiminde dar bir şerit içerisinde uzanmaktadır. Bu bölge aynı zamanda eski fındık üretim bölgesi olarak adlandırılır. Bu bölgede verim daha düşük, üretim dalgalanmaları da diğer bölgelere göre daha fazladır. Bölgedeki en kaliteli fındık Giresun’ da yetişmektedir. II. STANDART BÖLGE : Samsun ilinin Terme ilçesinden başlayarak Kocaeli iline kadar devam eden sahil şeridini kaplar. Bu bölgede denize paralel yüksek dağlar bulunmadığından, fındık iç kısımlara kadar yayılmıştır. Bu bölgede fındık üretiminin geçmişi 40-50 yıla dayanmaktadır. Dolayısıyla bu bölgedeki bahçeler daha genç ve daha düzenlidir. Bölgedeki fındık bahçesi verimleri I.Standart bölgeye göre daha yüksektir (arazi yapısının daha düz ve toprak derinliğinin daha fazla olması gibi nedenlerle). Verimin yüksek oluşu dikim alanlarının bölgede artmasına neden olmuştur. ÇEREZLİK BÖLGE : Çerezlik üretim yapan iller ülkemizin çeşitli bölgelerine yayılmıştır. Bu illerimizde yetiştirilen fındıkların dış ticaret yönünden pek fazla değeri yoktur. Üretildikleri il veya çevresindeki iller tarafından taze veya çerezlik olarak tüketilmektedir.

TABLO 2: FINDIK DİKİM ALANLARI VE ÜRETİM MİKTARLARI YILLAR DİKİM ALANI (1000 Ha.) DİK.ALANI İNDEKSİ ÜRETİM MİKTARI(Ton) ÜRETİM İNDEKSİ 1950 205 100 26.057 1960 256 125 58.470 224 1965 274 134 62.000 238 1970 288 140 255.000 979 1975 387 189 317.000 1.217 1980 428 209 250.000 959 1985 473 231 180.000 691 1990 514 262 375.000 1.439 1994 540 263 490.000 1.880 1995 455.000 1.746 1996 446.000 1.712 1997 410.000 1.573 1998 580.000 2.226 1999 530.000 2.034 2000 470.000 1.804 2001 625.000 2.398 Tablo 2’nin incelenmesinden görüleceği gibi 50 yıllık dönemde fındık dikim alanları yaklaşık 2.5 kat artış göstermişken, aynı dönemde üretimdeki artış yaklaşık 200 kat olmuştur. Fındık dikim alanlarındaki gelişmelere baktığımızda; I.Standart Bölge (Ordu, Giresun,Trabzon, Rize, Artvin) 1960 yılında toplam fındık alanının yaklaşık %90 ‘ını oluşturur iken, 2001 yılında dikim alanı 380 bin hektara çıkmasına rağmen toplam alan içindeki payı %70’e düşmüştür. II.Standart bölge (Samsun ve batısında kalan Karadenize sahili olan iller Kocaeli dahil) ; toplam fındık dikim alanlarının 1960 yılında yaklaşık 30 bin hektar alanla %10’unu oluşturur iken, 2001 yılında bu miktar 160 bin hektara çıkarak toplam alanın % 30’unu oluşturmuştur.

Fındık üretimindeki gelişmeye baktığımızda; I.Standart Bölgede 1960 yılında 45 bin tonluk üretimle toplam fındık üretiminin yaklaşık %78’ini oluştururken, bu oran 2001 yılında %62’ye düşmüştür. II.Standart Bölgede ise 1960 yılında 13 bin tonluk üretimle toplam fındık üretiminin %22’sini oluştururken bu oran 2001 yılında %38’e çıkmıştır. Ülkemizdeki fındık üretiminin artmasına II.Standart Bölgedeki alan artışı ve dolayısıyla bölgedeki üretim artışı neden olmuştur. Ayrıca bu bölgede verim I.Bölgeye göre daha fazladır. 2844 sayılı fındık yasası gereği, 28 ilde yapılan ve fındık üreticilerinden alınan beyannamelerin değerlendirilmesi sonucunda ülkemizde 394.934 çiftçi ailesinin, 540.584 hektarlık alanda fındık yetiştirdiği saptanmıştır. TÜRKİYE’DE İŞLENMİŞ FINDIK ÜRETİMİ Ülkemizde iç fındığı işleyerek mamul hale getirme çalışmalarına 1963-64 sezonunda başlanmıştır. Fındık işleme sanayii’nin ürünleri üç gruba ayrılmaktadır. Birinci Jenerasyon ürünler ; Kavrulmuş, beyazlatılmış, kıyılmış, dilinmiş toz ve ezme fındık çeşitleri. İkinci Jenerasyon ürünler ; Fındık füreleri, krokanlar ve nugatlar. Üçüncü Jenerasyon ürünler ; Fındık filipsleri, fındık drajeleri ve araştırması süren diğer ürünler. Son yıllara kadar sadece kabuklu ve iç fındık ihraç eden ülkemiz, fındık sanayiinin gelişmesi sonucu işlenmiş fındık ihracatına ağırlık vermeye başlamış ve bu oran toplam ihracatın yaklaşık %10’una ulaşmıştır. Tablo 3 de fındık kırma fabrikaları ve kapasite miktarları verilmiştir.

Kapasite(Tonİç/8Saat) TABLO 3 : FINDIK KIRMA FABRİKALARI VE KAPASİTELERİ   İLLER ÖZEL SEKTÖR FİSKOBİRLİK Fabrika Sayısı Kapasite(Tonİç/8Saat) SAKARYA 21 840 2 25 DÜZCE 17 875 120 ZONGULDAK 6 270 - SAMSUN 13 605 ORDU 41 1.898 4 100 GİRESUN 672 155 TRABZON 9 237 75 G. TOPLAM 128 5.397 16 595 Bugün ülkemizde, ileri derecede fındık işleyen toplam 21 adet tesis bulunmaktadır. Tablo 4’de fındık işleme tesisleri ve kapasiteleri verilmiştir. TABLO 4 : FINDIK İŞLEME TESİSLERİ VE KAPASİTELERİ ANA MAMÜL GRUBU Özel Sektör Kapasite (Ton/İç/Yıl) Fiskobirlik Kapasite (Ton/İç/Yıl) Kavrulmuş,Beyazlatılmış,Kısmen Kavrulmuş ve Kısmen Beyazlatılmış Fındık   165 Fındık Ezmesi ve Fındık Füresi 35 Fındık Unu, Kıyılmış ve Dilinmiş Fındık 52 Fındıklı sair mamuller(kakaolu, kakaosuz şekerli, şekersiz v.s) 8 TOPLAM 1950* 261 (*Tüm işlenmişleri kapsamaktadır.) Fındık işleme sanayiinin ürettiği yukarıda belirtilen ürünlere son derece önemle fiziksel ve kimyasal kalite kontrolü uygulanmakta ve bu ürünler el değmeden ambalajlanmaktadır. Ürünlerin çeşitleri günden güne çoğalmakta ve ambalajları geliştirilmektedir.

TABLO 5 : DÜNYA İÇ FINDIK TÜKETİMİ (1000 Ton) DÜNYA FINDIK TÜKETİMİ Fındığın temel gıda maddesi olmaması yanında fiyatının yüksek oluşu tüketimini oldukça sınırlamaktadır. Bu özelliğinden dolayı tüketim, genellikle kişi başına milli geliri çok yüksek olan Avrupa ülkelerinde fazladır. Fındık tüketen ülkelerde; fındığın %70’ini çikolata, %20’ sini şekerleme ve pastacılıkta, %10’unu ise kuru yemiş olarak değerlendirilmektedir. Dünya fındık tüketiminin hesaplanmasında fındık ihraç eden ülkelerin ihracat miktarları ile iç tüketimleri esas alınmıştır. Tablo 5’de Dünya iç fındık tüketimi verilmiştir. TABLO 5 : DÜNYA İÇ FINDIK TÜKETİMİ (1000 Ton) YILLAR 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 TÜKETİM 284,9 296,3 300,0 305,5 325,5 337,0 315,5 355,0   Tablo 5’ den görüleceği gibi dünya fındık tüketimi 300 bin ton/iç civarındadır. Yukarıda da belirtildiği gibi fındığın temel tüketim maddesi olmaması fiyatının yüksek oluşu tüketimini belirleyen önemli faktörlerdir. Dolayısıyla ülkelerin gelişmişlik durumları ve fındık mamulü maddelerin tüketim alışkanlıkları tüketimi büyük ölçüde belirlemektedir. Üretici ülkelerin iç tüketimleri hariç tutulduğunda dünya fındık tüketiminin yaklaşık %95’lik bölümü Avrupada tüketilmektedir. Almanya ve Rusya en büyük tüketici ülkelerdir. Bu ülkeleri Fransa, İngiltere, Hollanda, Avusturya, İsviçre ve İskandinav ülkeleri izlemektedir.

TABLO 6 : KİŞİ BAŞINA FINDIK TÜKETİMİ (Gram./Kişi) Tablo 6’da bazı ülkelerdeki kişi başına fındık tüketimleri verilmiştir. TABLO 6 : KİŞİ BAŞINA FINDIK TÜKETİMİ (Gram./Kişi) ÜLKELER NÜFUS (Milyon) 1990 1993 1998 1999 2000 2001 ALMANYA 79,5 1.670 1.281 1.075 904 890 1.150 FRANSA 56,9 368 314 276 376 250 610 HOLLANDA 15,0 630 818 400 668 800 750 BELÇİKA 10,0 819 1.062 1.078 1.289 1.400 2.030 İNGİLTERE 56,4 146 173 158 138 160 130 AVUSTURYA 7,8 1.252 1.480 1.316 770 900 İSVİÇRE 6,9 1.716 2.096 1.791 1.349 1.820 1.730 Tablo 6’nın incelenmesinden görüleceği gibi kişi başına fındık tüketiminde ilk sırayı Belçika alırken bu ülkeyi İsviçre ve Almanya izlemektedir. TÜRKİYE’DE FINDIK TÜKETİMİ Zorunlu gıda maddesi olmaması, fiyatının yüksek olması, son yıllara kadar işlenmiş ürünlerin azlığı ve ikame ürünlerin çokluğu gibi nedenler ülkemizde fındık tüketimi sınırlı kılmıştır. Bundan dolayı küçük fiyat dalgalanmalarına karşı tüketim hacmi hemen duyarlılık göstermektedir. Diğer bir anlatımla fındığın talep esnekliği çok yüksektir. Fındık üreticisi ülke olmamıza karşın kişi başına fındık tüketiminde Avrupa ülkelerinin çok gerisindeyiz. Yıllık ortalama kişi başına tüketim 600 gr/iç tahmin edilmektedir. Tüketimin fazla olduğu iller; İstanbul, İzmir, Ankara ve Adana illeridir. Bu illeri Konya, Gaziantep ve çok sayıda Karadenizlinin yaşadığı Erzurum ili izlemektedir.

TABLO 7: DÜNYA FINDIK İHRACATI VE BAŞLICA İHRACATÇI ÜLKELER(Ton/İç) TİCARET DÜNYA FINDIK TİCARETİ DÜNYA FINDIK İHRACATI Tablo 7’de Dünya fındık ihracatı ve başlıca ihracatçı ülkeler verilmiştir. TABLO 7: DÜNYA FINDIK İHRACATI VE BAŞLICA İHRACATÇI ÜLKELER(Ton/İç) YILLAR TÜRKİYE İTALYA İSPANYA DÜNYA 1982 113.410 29.123 2.488 146.477 1983 114.786 39.465 8.057 164.244 1984 138.458 28.568 5.747 174.098 1985 107.225 34.794 4.455 148.393 1986 136.855 20.529 4.436 166.920 1987 132.214 23.318 7.011 166.141 1988 157.197 33.500 5.795 198.996 1989 101.420 43.261 6.858 151.539 1990 195.645 30.284 3.605 229.534 1991 167.814 32.456 4.351 204.621 1992 171.427 21.486 1.899 194.812 1993 198.044 23.290 6.161 234.789 1994 186.250 16.000 5.500 213.250 1995 176.831 16.760 5.750 223.461 1996 143.282 20.272 3.233 183.476 1997 138.248 18.193 5.018 180.103 1998 136.881 16.014 3.268 172.092 1999 121.199 18.331 4.422 159.384 2000 112.129 14.691 5.326 152.562 2001 174.728 10.938 3.727 209.705 Tablo 7’nin incelenmesinden görüleceği gibi ülkemiz fındık ihracatında %70-80 lik payla ilk sırayı almaktadır. Türkiye’yi İtalya, İspanya izlemektedir.

DÜNYA FINDIK İTHALATI Tablo 8’ de Dünya fındık ithalatı ve başlıca ithalatçı ülkeler verilmiştir. TABLO 8: DÜNYA FINDIK İTHALATI VE ÖNEMLİ İTHALATÇI ÜLKELER(1000 Ton/İç) ÜLKELER 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 ALMANYA 80,9 87,4 81,2 86,4 89,0 85,6 64,7 72,0 71,3 83,0 FRANSA 17,3 17,7 18,9 17,2 15,5 16,3 18,2 16,7 13,5 18,4 İSVİÇRE 12,5 13,8 13,2 12,7 12,1 13,4 12,3 11,8 13,6 AVUSTURYA 10,1 6,0 4,5 4,2 4,4 7,4 5,4 BELÇİKA 9,6 11,1 9,3 10,4 9,2 14,1 13,7 10,6 14,0 13,0 HOLLANDA 9,8 12,8 10,8 6,4 6,3 2,2 3,3 3,2 İNGİLTERE 7,9 9,9 9,0 3,4 3,6 2,6 2,4 2,3 AB Toplamı 139,0 150,3 164,0 159,2 160,8 156,1 137,8 138,5 150,0 166,9 ABD 4,1 3,5 6,6 3,9 4,6 5,6 TOPLAM 215 235 232 223 230 199 183 182 191 218 Tablo 8’in incelenmesinden görüleceği gibi 2001 yılında toplam ithalatın yaklaşık % 77 lik bölümünü AB oluşturmaktadır. 2001 yılında Almanya toplam ithalatın yaklaşık % 38’ini oluşturmaktadır.

TÜRKİYE FINDIK TİCARETİ TÜRKİYE FINDIK İHRACATI Türkiye dünya fındık ihracatının yaklaşık %70-80’ini oluşturmaktadır. Tablo 9’da ülkemizin fındık ihracatı verilmiştir. TABLO 9 : TÜRKİYE’NİN FINDIK İHRACATI ( Ton/1000 $)   1999 2000 2001 2002* ÜRÜN Miktar Değer Kabuklu Fındık 533 1.184 623 1.178 675 928 316 362 İç Fındık 121.199 443.894 112.129 366.737 174.727 486.087 56.362 136.974 Fındık Ezmesi 178 763 602 1802 76 239 55 134 Fındık Unu 6619 23889 6560 20659 6580 17969 2242 5210 Fındık Yağı 1.418 3.358 1.470 2.749 3.484 3.624 2.794 2.494 *Ocak-Temmuz Türkiye 50’nin üzerinde ülkeye fındık ihraç etmektedir. İhracatta yaklaşık %85 lik payla ilk sırayı AB ülkeleri almaktadır. Toplam ihracatımızın %50’sini tek başına Almanya oluşturmaktadır. Bu ülkeyi İtalya, Fransa, Hollanda, İngiltere izlemektedir. Birlik üyesi olmayan fakat ihracatımızın yüksek olduğu ülkelerin başında İsviçre gelmektedir.

TÜRKİYE FINDIK İTHALATI Türkiye’nin fındık ithalatı bulunmamaktadır. STOK DURUMU DÜNYA FINDIK STOKU Fiskobirlik ve Ticaret Müşavirliklerinden alınan bilgilere göre 2001 yılında (1 Eylül itibariyle) dünya fındık stok miktarı, Türkiye hariç tutulduğunda, yaklaşık 21,5 bin tondur. TÜRKİYE FINDIK STOKU Fiskobirliğin elinde 2001 yılında (1 Eylül itibariyle) 33.446 ton fındık stoku bulunmaktadır. Türkiye stoku ise 35 bin ton civarındadır. FİYATLAR DÜNYA FİYATLARI Tablo 10’da aylar itibariyle Avrupa piyasalarındaki Türk Levant tipi fındığın FOB/100 Kg./İç fiyatları verilmiştir.

TABLO 10: TÜRK LEVANT TİPİ FINDIK FİYATLARI (DOLAR/ FOB/100 Kg.İÇ) AYLAR 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 OCAK 298 285 191 442 315 230 403 445 410 352 350 245 ŞUBAT 274 180 500 284 204 431 405 360 345 237 MART 263 193 475 288 270 453 425 390 365 335 251 NİSAN 269 267 202 272 260 476 420 400 355 334 256 MAYIS 280 200 506 273 440 265 HAZİRAN 278 199 485 253 470 430 300 330 240 TEMMUZ 275 212 477 304 435 451 305 232 AĞUSTOS 238 296 295 282 490 454 327   EYLÜL 290 303 310 460 395 241 EKİM 224 401 325 KASIM 196 381 317 465 234 ARALIK 289 375 339 287 357 239

TABLO 11 : ORTALAMA İHRAÇ FİYATLARI ( $/100 KG./İÇ/FOB) AYLAR 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 EYLÜL 298,91 302,54 330,60 314,30 424,00 401,00 361,60 346,72 241,00 EKİM 358,89 309,41 328,33 320,50 434,00 404,00 332,00 344,25 232,40 KASIM 376,45 320,92 323,49 328,80 445,00 421,00 349,60 334,20 239,00 ARALIK 386,62 328,90 319,56 336,40 449,00 427,00 323,60 245,50 OCAK 414,85 333,83 315,35 342,80 432,00 345,75 333,97 236,75 ŞUBAT 469,91 335,02 311,99 352,70 456,00 412,00 346,07 356,50 251,60 MART 474,96 333,88 307,40 362,20 455,00 389,00 345,55 343000 256,25 NİSAN 451,17 331,61 303,10 380,00 454,00 409,00 329,50 264,60 MAYIS 479,36 330,00 301,30 386,00 453,00 423,00   HAZİRAN 481,10 327,76 299,50 390,00 442,00 TEMMUZ 488,42 326,11 298,90 391,00 436,00 460,00 232,00 AĞUSTOS 503,64 325,57 298,60 393,00 431,00 327,25 Yıllık Ortalama 396,40 325,46 311,51 388,67 444,58 418,00 342,50 337,67 243,37

TÜRKİYE FİYATLARI DESTEKLEME ALIM FİYATLARI  Fındık son bir kaç yıl hariç tutulduğunda yaklaşık 35 yıldır destekleme kapsamına alınan üründür. Destekleme alım kapsamına alınmasının nedeni kısaca; iç ve dış pazar fiyatlarının belli bir düzeyin altına düşmesini önlemek, fındık ihracatımızdan sağlanan döviz gelirini artırmak ve üreticiye emeğinin karşılığını vermek diye özetlenebilir. Belirlenen destekleme alım fiyatlarından (tombul fındık baz kabul edilir, sivri fındık fiyatı da tombul fındığa göre belirlenir) üreticinin fındığını almakla Fiskobirlik görevlendirilmektedir. Fındığı Fiskobirlik dışında Tüccar ve Manavlar almaktadır. Fiskobirlik her ürün dönemi başlangıcında %50 randımanlı 1 Kg. kabuklu fındık için belirlenen taban fiyatı ile piyasaya girmektedir. Türkiye’de üretilen fındığın yaklaşık %95’lik kısmı pazarlanmaktadır.  

TABLO 12 : TOMBUL FINDIK DESTEKLEME ALIM FİYATLARI ( TL/Kg.) YILLAR DESTEKLEME ALIM FİYATI (TL/Kg.) ALIM FİYAT İNDEKSİ T.E.F.E 1979 (1) 50 100 1980 110 220 207 1981 125 250 283 1982 150 300 355 1983 175 350 464 1984 (2) 275 550 705 1985 (3) 675 1.350 987 1986 700 1.400 1.250 1987 1.200 2.400 1.738 1988 (4) 2.000 4.000 2.963 1989 (5) 2.650-3.050 5.300-6.100 4.857 1990 (6) 3.200-3.500 6.400-7.000 7.397 1991 (7) 5.600-6.000 11.200-12.000 11.493 1992 (8) 9.000-9.900 18.000-19.800 18.628 1993 (9) 14.200-19.750 28.400-30.500 29.506 1994 (10) 45.000-63.000 90.000-126.000 65.120 1995 80.000 160.000 122.751 1996 166.000 332.000 215.919 1997 400.000 800.000 362.541 1998 675.000 1.350.000 674.503 1999 1.020.000 2.040.000 1.032.664 2000 1.100.000 2.200.000 1.563.453 2001 1.500.000 3.000.000 2.526.540 2002 1.615.000 3.230.000 3.906.031

1. 1979/80 sezonunda destekleme alım fiyatı 37,5 TL/Kg 1. 1979/80 sezonunda destekleme alım fiyatı 37,5 TL/Kg. olarak ilan edilmiş olup, Fıskobirlik Ticaret Bakanlığı ‘ nın onayı ile kar ve zarar Birliğe ait olmak üzere Kg.ına 2,5 TL. ilave fiyat vererek 40 TL/Kg’a yükseltilmiş, daha sonra yine iki defa Birlik bakanlık onayı ile 5 TL/Kg fiyata ilave ederek destekleme alım fiyatı 50 TL/Kg’a yükseltilmiştir. 2. 1984 yılında destekleme alım fiyatlarında kademeli alım uygulanmış olup, aylık kademeli fiyatlar aşağıdaki gibidir . Eylül : 240 TL/Kg. Ekim : 245 “ Kasım : 260 “ Aralık : 268 “ Ocak’ 85 : 275 “ 3. Fiskobirlik 14.08.1985 tarih ve 3/1 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile tombul fındık fiyatını 470 TL/Kg., Sivri Fındık fiyatını ise 450 TL/Kg. olarak tespit etmiş, ancak 19 Eylül 1985 tarih ve 996/4 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile ise fiyatları yeniden belirleyerek tombul fındığın fiyatını 675 TL/Kg., sivri fındığın fiyatını ise 650 TL/Kg. a yükseltmiştir. 4. 1988 yılı fiyatları destekleme alım fiyatı değildir. 1988 yılında Birlik alım yapmıştır. 5. 1989 yılı fiyatları destekleme alım fiyatı değildir. 1989 yılında Birlik alım yapmış ve fındık fiyatlarına her hafta 20 TL/Kg. ilave fiyat verilmiştir. 6. 1990 yılı fiyatları destekleme alım fiyatı değildir. 1988 ve 1989 yıllarında olduğu gibi 1990 yılında da fındık fiyatları alım fiyatlarıdır. 1990 yılında ilk defa Fiskobirlik Fındık Yönetmeliğinde belirtilen ve fındık dikim alanlarının dışında kalan alanlarda fındık alım fiyatlarını 300 TL/Kg. daha düşük tutmuştur (3.500 TL/Kg fiyat yerine 3.200 TL/Kg.). Ayrıca 3.500 TL. lik fiyattan yararlanan bölgelerde ise bu fiyattan yararlanılan miktarlara bir sınırlandırma getirilerek bir önceki yıl Fiskobirliğe teslim edilen fındığın %60’ ına 3.500 TL/Kg. ‘ dan, kalan fındık ise 3.200 TL/Kg. dan Birlikçe satın alınmıştır.  

7. 1991 yılı destekleme alım fiyatı 15 Ekim-15 Kasım arası 5 7. 1991 yılı destekleme alım fiyatı 15 Ekim-15 Kasım arası 5.800 TL/Kg, 15 Kasımdan sonra 6.000 TL/Kg olarak belirlenmiştir. 8. 1992 yılı destekleme alım fiyatı aylık kademeli şekilde açıklanmış olup, 9.000 TL/ Kg. lık fiyat Eylül ayına, 9.300 TL/Kg lık fiyat Ekim ayına, 9.600 TL/Kg.’lık fiyat Kasım ayına ve 9.900 TL/Kg. ‘ lik fiyat ise Aralık ayına aittir. 9. 1993 yılı destekleme alım fiyatı 25.8.1993- 30.9.1993 arası 14.200 TL/Kg., 1.10.1993 - 31.10. 1993 arası 14.550 TL/Kg., 1.11.1993 - 30.11.1993 arası 14.900 TL/Kg.,    1.12.1993 - 14.1.1994 arası 15.250 TL/Kg. olarak belirlenmiştir. Ancak Fiskobirlik Sanayi ve Ticaret Bakanlığının onayı ile bu fiyatlara 5.500 TL/Kg ek fiyat uygulanmıştır. 10. 1994 yılı kampanya başından 30 Eylül’e kadar 45.000 TL/Kg ,    1 Ekim-30 Kasım 1994 arası 50.000 TL/Kg. ,    1 Aralık-31Aralık arası 52.000TL/Kg ,    1 Ocak -31 Ocak 1995 arası 54.000TL/Kg ,    1 Şubat -28 Şubat arası 60.000 TL/Kg ,    1 Mart-31 Mart arası 62.000TL/Kg ,    1 Nisan-31 Mayıs arası 63.000TL/Kg , alım fiyatı uygulanmıştır.

FINDIK İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER. Demir, kalsiyum, potasyum, magnezyum ve çinko gibi mineraller, Protein ve E vitamini açısından oldukça zengin bir besin olan fındık, kalp ve damar sağlığı için çok önemli olan doymamış yağ açısından da zengindir. Ayrıca, B grubu vitaminler bakımından da zengindir. FINDIĞIN FAYDALARI: Çok iyi bir enerji kaynağıdır. Vücuda güç ve enerji verir. Beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Fındık, kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır. Kolesterolü düşürür. Kalp ritmini ayarlamaya yardımcı olur. Düzenli olarak her gün fındık yemek Kalp krizi geçirme riskini azaltmakta çok etkilidir. Kansızlığa iyi gelir. Vücut ve kemik gelişimini destekler. Hamilelerin hem kendileri için hem de doğacak çocuk için fındık yemeleri çok faydalıdır. Cinsel gücü arttırır. Varislere iyi gelir. Fındık, soğuk algınlığı ve akciğer hastalıklarına da faydalıdır. Ayrıca, cildi güzelleştirir. FINDIK NASIL KULLANILIR? Fındık yaş ve kuru olarak tüketilebilir. Fındığın yağı da tüketilir. Yaş fındık fazla yenirse ishal yapar. Fındık yağı böbrek taşlarını ve kumunu düşürmeye yardımcı olur. Böbrek ağrılarına iyi gelir. Ayrıca, bağırsak kurtlarını düşürür. Bununla birlikte, yüksek tansiyon ve midesinden şikâyeti olanların fazla kullanmamaları tavsiye edilir.