TÜRKİYE BİYOATIK POTANSİYELİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ MUSTAFA ACAR KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ SAMSUN

SUNUM PLANI ETAM Tanıtım Bölgelere Göre Biyoatıklar Türkiye Tahmini Atık ve Kullanılabilir Atık Potansiyeli Orman ve Su İşleri Bakanlığı Örnek Çalışma Bazı Tarımsal Atıkların Isıl Değerleri Biyoatıkların Mevcut Değerlendirilme Şekilleri Proje Komponentleri

KURULUŞ AMACI 2008 yılında Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından KTAE, “ Enerji Tarımı Araştırma Merkezi” kurulması konusunda görevlendirilmiştir.

KURULUŞ AMACI Merkezin kuruluş amacı, enerji bitkilerinden ve biyo atıklardan enerji üretimine yönelik araştırmalar yapmak, biyoenerji çalışmalarında ülkesel merkez görevi görmektir. 4

KURULUM SÜRECİ Bunun üzerine bir altyapı projesi hazırlayarak DPT’na sunulmuş ve proje 3.465.562 liralık bütçe ile kabul edilmiştir. Proje ile enstitü bünyesinde “Enerji Tarımı Araştırma Merkezi” kurulmuştur. Bu merkez, içerisinde gelişmiş bir biyoyakıt laboratuarını barındırmaktadır.

Enerji Bitkileri Tarımı Araştırma Merkezi olarak ülke genelinde araştırma ve temel projeler yürütmekle görevlendirilmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesindeki bu ölçekteki tek merkezdir. Merkez, verilen görevlerin en iyi şekilde yapılabilmesi için 3 ana birimden oluşturulmuştur.

-Biyodizel Birimi: Biyodizel, bitkisel ve hayvansal yağlardan elde edilen ve motorine alternatif bir biyoyakıttır. Biyodizel biriminde değişik hammaddelerden biyodizel üretimi ve üretilen biyodizelin standartlara uygunluğunun test edilmesi işlemleri yapılmaktadır.

-Biyoetanol Birimi: Biyoetanol, şeker, nişasta ve selüloz içeren hammaddelerden elde edilen ve benzine alternatif bir yakıttır. Biyoetanol biriminde değişik hammaddelerden biyoetanol elde edilmesi ve elde edilen biyoetanolün kalite testleri yapılmaktadır.

-Biyokütle Birimi: Bu birimde her türlü bitkisel materyal üzerinde çalışma yapılmaktadır. Bitkisel hammaddeler briketlenerek veya peletlenerek yanma analizleri, yanma sonrasında ortaya çıkan egzoz emisyonları belirlenmektedir. Ayrıca bu materyallerin kalori değerleri de tespit edilmektedir.

ETAM 31.12.2011

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Karadeniz)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Karadeniz) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 478.524 65.756 246.932 1.627.379 187.999 21.240 1.338 TOPLAM ATIK MİKTARI 5.675.438

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Marmara)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Marmara) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 618.563 21.302 28.084 50.443 3.019.961 3.996.212 96.156 165.836 TOPLAM ATIK MİKTARI 7.996.557

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Ege)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Ege) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 701.419 791.523 18.380 5 1.750.555 321.126 160 513.720 TOPLAM ATIK MİKTARI 7.976.521

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Akdeniz)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Akdeniz) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 2.185.616 699.009 28.756 168 2.693.664 462.556 1.134 162.008 TOPLAM ATIK MİKTARI 9.814.177

Bölgelere Göre Biyoatıklar (İç Anadolu)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (İç Anadolu) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 135.259 70 361.254 6.670.795 813.375 18.500 2.437 TOPLAM ATIK MİKTARI 20.021.689

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Güneydoğu)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Güneydoğu) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 428.450 1.671.485 1.927 1 2.928.852 29.956 1.784 34.397 TOPLAM ATIK MİKTARI 6.659.546

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Doğu Anadolu)

Bölgelere Göre Biyoatıklar (Doğu Anadolu) MISIR PAMUK Ş.PANCARI FINDIK BUĞDAY AYÇİÇEĞİ ÇELTİK ZEYTİN 25.368 991 50.545 177 1.468.188 41.758 226 TOPLAM ATIK MİKTARI 3.416.531

Bölgelere Göre Tarımsal Atıklar (ton)

Ülkemizdeki Bazı Tarım Ürünlerinin Üretim Ve Atık Miktarları Ekim Alanı (Da) Üretim (ton) Atık Miktarı (ton) Tahmin Edilen Fındık Zurufu 337.498.943 661.614 297.726 Çay Tozu 761.360 1.121.206 50.000 Kolza Sapı 312.496 106.450 212.900 Buğday Sapı 85.738.019 20.159.394 Çeltik 990.433 696.000 139.200 Ayçiçeği 5.852.982 1.118.000 Mısır Sapı 5.282.838 3.811.000 4.573.200

TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARI 15.000.000 Biyoatıklar Ülke Geneli (ton) TOPLAM ATIK MİKTARI 60.807.328 TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARI 15.000.000 27

TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON) Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON) İl Adı Buğday Arpa Mercimek Nohut Pamuk Ayçiçeği Soya Aspir Susam Mısır TOPLAM Diyarbakır 182.624 59.388 167.310 8.300 219.200 15.975 246 29.359 682.402 Mardin 72.776 20.705 119.000 7.350 182.535  0 1.125 126.094 529.585 Elazığ 8.422 872 360 1.200 45 141 380 11.420 Malatya 6.250 3.695 1.000 3.700 344 14.989 Bitlis 2.502 94 140 1.912 22 166 4.836 Muş 415 1.900 13.612 1.260 2.137 242 19.566 Bingöl 210 220 430 Şanlıurfa 1.365.245 990.708 2.355.953 K.Maraş   272.574 84.754 288.085 22.800 1.766.980 31.499 2.631 2.204 1.147.513 3.619.181

TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON) Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma TAHMİNİ KULLANILABİLİR ATIK MİKTARLARI (TON) İl Adı Buğday Arpa Mercimek Nohut Pamuk Ayçiçeği Soya Aspir Susam Mısır TOPLAM Diyarbakır 182.624 59.388 167.310 8.300 219.200 15.975 246 29.359 682.402 Mardin 72.776 20.705 119.000 7.350 182.535  0 1.125 126.094 529.585 Elazığ 8.422 872 360 1.200 45 141 380 11.420 Malatya 6.250 3.695 1.000 3.700 344 14.989 Bitlis 2.502 94 140 1.912 22 166 4.836 Muş 415 1.900 13.612 1.260 2.137 242 19.566 Bingöl 210 220 430 Şanlıurfa 1.365.245 990.708 2.355.953 K.Maraş   272.574 84.754 288.085 22.800 1.766.980 31.499 2.631 2.204 1.147.513 3.619.181

Orman ve Su Bakanlığı Örnek Çalışma 30

Bazı Tarımsal Atıkların Isıl Değerleri (cal/g) Yöreye özgü tarımsal atık ve artıklar rahatlıkla briket veya pelet haline getirilerek ısınma ihtiyacımızı karşılamakta kullanılabilir. Isınma dışında elektrik üretimi için kullanılmaları da mümkündür. Enerji değeri olarak, yaygın kullanılan yakıtlarla rahatlıkla yarışabilmektedir. ÜRÜN ISIL DEĞER (kkal) Linyit Kömür 4.200 Çay Tozu** 4.758 Taş Kömür* 6.000 Ayçiçeği Sapı** 4.040 Odun* 2.500 Kolza Sapı** 4.087 Fuel Oil* 9.700 Fındık Zurufu** 4.226 Mazot* 10.200 Mısır Sapı** 4.275 Çeltik Sapı** 3.629 Çeltik Kavuzu** 3.725 *http://www.uret.com.tr ** KTAE Enerji Tarımı Araştırma Merkezi 31 31

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

Mevcut Durum

BİYOKÜTLE

Ne Yapılabilir?

Yurt dışında bu ürünlerin üretimi, taşınması ve kullanılmasına yönelik standartlar oluşturulmuş ülkemizde henüz bu yönde bir standart mevcut değildir. Pelet ve briketler genelde 15 kg, 25 kg, 500 kg, 1 ton ve dökme (açık) pelet olarak satılmaktadır

Ne Yapılabilir? Pelet - Briket

Ne Yapılabilir? Piroliz

Ne Yapılabilir? Biyoetanol

BİYOKÜTLE ÖRNEK Fındık İçin; Fındık toplanır Kurutulup patozlanır

Patoz atığı olan zuruf öğütülür BİYOKÜTLE Patoz atığı olan zuruf öğütülür Pelet makinasında peletlenir

Pelet sobasında yakılır. BİYOKÜTLE Hazırlanan peletler Pelet sobasında yakılır.

Üreticiler bu atığı yok etmek zahmetinden kurtulacak, BİYOKÜTLE Fındık üreticisi olup, 2 ton fındık atığı olan her üretici bu şekilde kışlık yakacak ihtiyacını karşılayabilir. Bu sayede; Üreticiler bu atığı yok etmek zahmetinden kurtulacak, Isınmak için kömür parası ödemek zorunda kalmayacak, Kömürden dolayı meydana gelen hava kirlilikleri azalacak, Orman kesimleri olmayacak ve Çiftçi ekonomik olarak da rahatlayacaktır.

BİYOKÜTLE Bu durum sadece Karadeniz Bölgesindeki fındık için geçerli değildir. Her bölgede kendine has tarımsal atık ve artıklar bulunmaktadır. Bu atıklar fındık örneğinde olduğu gibi değerlendirilebilir. Örneğin Trakya’da çeltik ile ayçiçeği atık ve artıkları

Ege’de pamuk ile zeytin atık ve artıkları BİYOKÜTLE Ege’de pamuk ile zeytin atık ve artıkları

Güney’de pamuk atık ve artıkları BİYOKÜTLE Güney’de pamuk atık ve artıkları

İç Anadolu’da tahıl atık ve artıkları BİYOKÜTLE İç Anadolu’da tahıl atık ve artıkları

Nasıl Bir Proje? a- Çalışılabilecek tarımsal atıkların belirlenmesi

Nasıl Bir Proje? b- Tarımsal atıkların kullanılabilir potansiyellerinin belirlenmesi

Nasıl Bir Proje? c- Materyallerin ısıl değerlerinin ve potansiyel enerji miktarının belirlenmesi

Nasıl Bir Proje? d- Biyoyakıt İçin İdeal Hammadde veya Karışımlarının Belirlenmesi

Nasıl Bir Proje? e- Pilot Tesis Kurulması İçin Yer Belirlenmesi, Nakliye ve Hammadde Maliyetlerinin Belirlenmesi

Nasıl Bir Proje? f- Biyoyakıt Üreticileri ile Biyokütle Yakma Ünitesi (Soba) Üreticilerinin Bir Araya Getirilmesi

Nasıl Bir Proje? g- Farkındalık Oluşturulması

Yatık Tip Pelet Makinası Araştırma Altyapı İhtiyaçları Kurutma Ünitesi Yatık Tip Pelet Makinası Helezon Tip Briket Makinası

TEŞEKKÜRLER