GÖZ ANATOMİSİ Dr.Muhammed BATUR

Göz Küresi (Bulbus okuli): Yaklaşık 7 gr Farklı çaptaki iki kürenin, küçüğü dışta kalacak şekilde iç içe girmesiyle oluşan bir küre Ön bölüm kornea – şeffaftır. Arka bölüm sklera - şeffaf değildir.

Axis bulbi Axis opticus

Göz küresinin çapları: Sagittal: 24 mm Transvers: 24 mm Vertikal: 23,5 mm

Ekvator Meridyen Göz küresini ön ve arka yarıya ayırır

Göz küresinin tabakaları: Tunica fibrosa (externa) bulbi Tunica vaskulosa (media) bulbi (tractus uvealis) Tunica interna bulbi (sensoria nervosa)

I- Tunica fibrosa bulbi Sklera Kornea

Sklera Kürenin arka 5/6 ‘lık kısmı Sert ve Sağlam Şekil ve hacmi korur Kalınlığı: arkada 1 mm, ekvatorda 0,5 mm, ekvatorun önünde 0,3 mm, kornea çevresinde 0,8 mm Ön bölüm konjonktiva ile kaplı, arka bölüm tenon kapsülü içine oturmuştur

Sklera Lamina cribrosa sklera Arka yüzde elek şeklinde küçük delikler Skleranın en zayıf yeri - N. Optikus lifleri - a. ve v. sentralis retina - Silier damar ve sinirler

Sklera Episklera Tenon kapsülü ile sklera arasında Gevşek, fibröz ve elastik doku Lamina fusca Skleranın üvea ile temas ettiği yüz Koyu rengi: üveanın kromatofor hüc.

Trabeküler ağ Sklera ile korneanın birleşim yerinin iç tarafında m. ciliaris’in tutunduğu bağ dokusundan yapılmış ağ şeklindeki trabeküler yapı Ön kamarayı schlemm kanalından ayırır

Kornea Ön 1/6 Şeffaf Verteks kornea Arkada her yerde 11.7 mm çapında; önden transvers 11.7 mm, vertikal 10.6 mm Orta kısım kalınlığı 0.5-0.6 mm, periferik kısmı ise 1 mm

Korneanın yapısı Epitel Bowman katı Stroma Descemet zarı Endotel

Kornea 1- Epitel Dış yüzü göz yaşı (sebum-su-müsin) ile örtülü Çok katlı (yüzeyel-ara-bazal), skuamöz, keratinsiz Konjonktiva epitelinin devamı Hücrelerin yaşam süresi 7 gün Derininde n. oftalmikus’a ait bol miktarda sensitif lifler Rejenerasyon kabiliyeti yüksek

Kornea 2- Bowman katı Bazal membrana karşılık gelir Sık örgülü ağ şeklindeki lifler Rejenerasyon yeteneği yok

Kornea 3- Stroma En kalın tabaka (korneanın %90’ı) Yaklaşık 60 katlı lamel yapısında Lameller arasındaki sıvılardan beslenir Lifler düzgün, su miktarı az (saydam)

Kornea 4- Descement zarı Stromayı arka yüzden örter Endotel ve stroma tarafından salgılanır Limbusta sonlanır (schwalbe çizgisini oluşturur)

Kornea 5- Endotel Tek katlı, yassı, poligonal hücreler Ön kamara sıvısının korneal geçişini engeller Yaşla beraber sayıları azalır

Kornea Limbus Kornea ile sklera arasında 1 mm Bowman katı ve descement zarı sonlanır Damarlanma ve hücre yönünden zengin Epitel hüc. ve stroma lifleri düzensiz

Korneanın damar ve sinirleri Kan ve lenf damarları bulunmaz A. ciliaris ant.’ lardan gelen kapiller damarlar korneanın etrafında pleksuslar oluşturur Sinir innervasyonu n. ciliaris’lerden ayrılan sinir lifleri stroma katından giriş yapıp, * Pleksus subepithelialis * Pleksus intraepithelialis

II- Tunika vaskülosa bulbi Koroid Korpus siliare İris

Koroid Gözün arka 5/6 sında, skleranın iç yüzünde Damarlardan çok zengin Koyu kahverengi Sklera’ya n. optikus’un girdiği yerde sıkıca, geri kalan bölümde gevşek bağlanmıştır İç yüzü retinanın pigment kısmına sıkıca bağlıdır

Koroid Suprakoroid * gözün ön segmentine giden damar ve sinirler Stroma * melanositler 3. Vasküler kat * a. ciliaris brevis’in dalları, küçük venler ve bunların oluşturduğu v. vorticosae 4. Koriyokapiller kat * retinayı besleyen ince kapiller ağ 5. Bruch zarı * ince, fibröz membran

Korpus Siliare Ora serrata ile irisin dış kenarına kadar uzanan bölüm M. siliaris (akamodasyonda rol alır) ve bağ dokusundan oluşur Zinn liflerinin tutunduğu yerdir Melanin koyu gri rengini verir

Korpus siliare 1- Pars plicata 2- Pars plana Plica siliare * önde yer alır * pros. siliarislerden oluşur 2- Pars plana * arkada yer alır Plica siliare * Korpus siliarisin iç tarafında ora serratadan başlayıp irise uzanan ince plicalar Proc. ciliaris * Birkaç plica ciliares’in birleşip oluşturduğu kalın çıkıntıdır * Humor aqueus’u salgılar * Zinn lifleri tutunur

Korpus siliare 1- Suprasiliyer * Suprakoroidin devamı 2- Stroma * Skleral mahmuza siliyer ligamentle bağlı 2- Stroma * Koroidin stromasının devamı

Korpus siliare 3- Siliyer kas * longitudinal lifler: kasıldığında trabeküler ağı ve schlemm kanalını açar * oblik lifler * dairesel lifler: kasıldığında zinn lifleri gevşer 4- Epitel * kamaralar sıvısının üretimi 5- İnternal limitan membran

İris (gökkuşağı) Uvea’nın ön kısmı 12 mm çap Kalınlık: ortada 0.6 mm, iç ve dışta 0.1 mm Ortasında çapı 1-8 mm arasında değişebilen pupilla bulunur Fasies posteriorun orta bölümü lense yaslanmıştır

İris Epitel tabakası * Korneanın arka yüzündeki endotelin devamıdır Stroma Kas tabakası * M. Sfinkter pupilla * M. Dilatator pupilla 4. Pars iridika retina

İris M. Sfinkter pupilla Dairesel liflerden oluşmuştur Myozis yapar Margo pupillaris yakınında bulunur Siniri: N. okulomotorius Kas lifleri çevre damar ve kollajen liflere yapışık old. için iridektomide sfinkter görevini sürdürür

İris M. Dilatator pupilla Midriazis yapar Pupilladan iris köküne ışınsal uzanan lifler Sentrum siliospinale (budge merkezi)’ den innerve olur.

Iris İrisin rengi, pigmentlerin miktarına ve bulundukları tabakaya göre farklı

İris A. siliaris ant. ve a. siliaris post. longus anastomozundan beslenir

Ön kamara Arka kamara - Arka tarafta lens, corpus vitreum, proc. siliaris ve zinn lifleri - Ön tarafta irisin periferik kısmı - Önde kornea, arkada iris ve lens bulunur.

III- Tunica nervosa bulbi (Retina) 1- Pigment epiteli * uveanın iç yüzünü örter 2- Sensoriyel retina * pigment epiteline yaslanmıştır * Ora serrataya kadar uzanır Maküla ile optik sinir arası 0,23 mm, foveola 0,1 mm, ora serrata 0,11 mm

Retina Makula * axis optikusun geçtiği, 5-6 mm çapındaki saha * fovea : 1.5 mm çapında ortadaki çukurluk * foveola: - 0,35 mm - foveanın ortasında, sadece koni hücrelerinin old. bölüm. - iç nükleer, gang.hüc. ve sinir lifleri katı yoktur

Retina N. Optikus Diski: makula lutea’nın 3 mm nazalinde bulunur * ortasındaki çukurluk cup (1,5 mm) * a. ve v.santralis retina

Retina 1- Pigment epitel katı 2- Fotoreseptörler katı (1. nöron, basil ve koni hüc.) 3- Dış limitans zarı katı 4- Dış nükleer kat 5- Dış pleksiform katı 6- İç nükleer kat (2. nöron, bipolar, amacrin, yatay, müller (destek) hüc.) 7- İç pleksiform katı 8- Ganglion hüc. katı (3.nöron, multiplar gng. hüc) 9- Sinir lifleri katı (gang. hüc.aksonları) 10-İç limitans zarı katı

Retina damarları a) a.ve v. santralis retina sinir lifleri katında seyreder a) a.ve v. santralis retina - a. ve v. temp. retina sup. - a. ve. v. temp. retina inf. - a. ve v. nasalis retina sup. - a. ve. v. nasalis retina inf. b) Siliyoretiniyen arter - koroidden köken alır - makulayı besler

Işığı kıran yapılar Kornea Aköz hümor Lens Korpus vitreum

Aköz hümor Proc. siliaris’ler salgılar Ön ve arka kamarayı doldurur Schlemm kanalına boşalır

Lens Çap 9 mm, genişlik 5 mm Ekvator: ön ve arka yüzün birleştiği yer Kapsül ile sarılı ve zinn lifleri ile proc. siliares’lere asılıdır Arka yüzün eğriliği ön yüzden fazladır

Lens 1. Kapsül * ön yüzde 14 mikron, arkada 4 mikron 2. Epitel * zonüler lamel: zinn liflerinin yapıştığı kat 2. Epitel *yetişkinde sadece önde bulunur * germinatif bölge: lens liflerinin üretimi 3. Lifler 4. Korteks 5. Epinükleus 6. Nükleus

Korpus vitreum Ora serratanın arkasında, Kamara vitrea’yı doldurur Yarı jelatinöz, şeffaf Sıvı hümor vitreus, Etrafını saran zar membrana vitrea Kan damarı bulunmaz Retina ve proc. ciliaris damarlarından beslenir

Gözün damar ve sinirleri A. Ciliaris brevis A. Ciliaris longus A. Ciliaris ant. A. Centralis retina Vv. Ciliaris --- v. Vorticosa N. Ciliaris (ggl. Ciliare)

Gözün yardımcı oluşumları Kaslar Fasialar Kaş Göz kapakları Konjunktiva Göz yaşı bezi

Göz kasları 1. M. Levator palpebrae sup. 2. M. Obliqus sup. 3. M. Obliqus inf. 4. M. Rektus sup. 5. M. Rektus inf. 6. M. Rektus medialis 7. M. Rektus lateralis

1- m. levator palpebrae sup. Sfenoid kemiğin ala minor kısmından başlar Üç yaprağa ayrılır * yüzeyel yaprak: üst göz kapağının derisine tutunur * orta yaprak: tarsus sup.’un üst kenarına tutunur * derin yaprak: üst fornikse tutunur Üst göz kapak elevasyonu

2- m. obliqus sup. Kanalis optikus’un üst-iç tarafından ve zinn tendonundan başlar Troklear kartilajın içinden geçip yön değiştirir Ekvatorun arkasında üst-dış sklera’da sonlanır Gözü aşağı ve dışa çevirir N. trochlearis

3- m. obliqus inf. Fossa sacci lacrimalis’in alt kısmının lateralinden başlar Ekvatorun arkasında dış –alt sclera’da sonlanır Gözü yukarı ve dışa çevirir

4- m. rektus sup. Zinn halkasından başlar Limbusun 7,7 mm superiorunda sklerada sonlanır Göz küresine elevasyon Gözün üst noktasına iç rotasyon

5- m. rektus inf. Zinn halkasından başlar Limbusun 6,5 mm inferiorunda sonlanır Gözü aşağı çevirir Gözün alt noktasına iç rotasyon

6- m. rektus lat. Zinn halkasından başlar Limbusun 6,9 mm lateralinde sonlanır Göz abduksiyonu N. abducens

7- m. rektus med. Zinn halkasından başlar Limbusun 5,5 mm medialinde sonlanır Göz adduksiyonu

Zinn halkası Optik kanal ve fissura orbitalis sup.’un alt medial kısmına oturur İçinden geçen yapılar * n. Optikus * n. Okulomotorius * n. Nasosiliaris * n. Abdusens * a. Oftalmika * v. Oftalmika (bazen dışından geçer)

Tenon kapsülü: sclerayı örten ince membran Corpus adiposum orbitae: orbitayı dolduran yağ kitlesi Periorbita: orbitanın periosteumu

Supercilium (kaş) Alından gelen teri dış tarafa doğru yönlendirir M. orbikularis okuli, m. korrugator supercilii ve m. frontalis lifleri tutunur

Göz kapakları 1. Deri a- tarsal - deri altı yağ dokusu yok b- orbital - gevşek b- orbital

Göz kapakları Palpebra sup. ve inf. Margo palpebralis Rima palpebrarum 12-15mm Limbus palpebralis ant.- kirpikler bulunur Limbus palpebralis post – gl tarsales’lerin ağızları açılır Com. Palpebralis med. ve lat.

Göz kapakları 2- Bezler a- Moll bezleri: *modifiye ter bezleri * kirpik-kıl diplerine açılır b- Zeiss bezleri: *yağ bezleri *kirpik-kıl diplerinde bulunur c- Meibomius bezleri: * yağ-sebum bezleri * tars içinde yerleşmiştir

Göz kapakları 3- Kaslar a- orbikülaris kası: 1. Palpebral i. Riolan ii. Pretarsal iii. Preseptal 2. Orbital b- Levator palpebra sup. c-müller kasları Üst müller: tarsın üst kenarı Alt müller: tarsın orbital kenarı

Göz kapakları 4-Tars Sıkı bağdokusu Uzunlukları: üst 10 mm, alt 5 mm Kalınlıkları 1 mm Kapak iskeleti Meibomius bezlerini barındırır Lig. palpebrale lat. ve med. ile kemiğe bağlanır

Göz kapakları 5- septum orbitalis tarsus sup. ve inf. ile orbita arasındaki membranöz yapı 6- Konjonktiva

Göz kapaklarının damarları 1- A. Carotis int. * a. Oftalmika - a. Supraorbitalis - a. Lakrimalis 2- a. Carotis ext. * a. Fasialis - a. Angülaris - a. Temporalis Arcus tarsus sup. Arcus tarsus inf.

Göz kapaklarının damarları V. Pretarsalis - medial: v. angülaris - lateral: v. Süperfisiyalis temp. V. Posttarsalis - v. Orbitalis Lemfatik dam. - medial: çene altı - lateral: kulak önü

Göz kapaklarının sinirleri: Motor sinir: - n. oculomotorius - n. fasialis Sensitif inr.: - n. oftalmikus - n. maksillaris

Konjonktiva 1. Konjonktiva palpebralis 2. Forniks 3. Karonkül Marjinal konj. Tarsal konj. Orbiter konj. 2. Forniks * Göz hareketlerinin serbestliliğini sağlar * Alt forniks * üst forniks 3. Karonkül * küçük, kırmızı, kıllı, pürtüklü * krause (yard. göz yaşı bezi)

Konjonktiva 4- plicata semilunaris 5-Konjonktiva bulbaris a) Skleral konj. b) Limbus konj.

Konjonktivanın damar ve sinirleri A. palpebralis A. siliaris ant. N. oftalmicus: sklera ve üst göz kapak konjonktivası N. maxillaris: alt göz kapak konjonktivası

Gözyaşı Organı Gl lacrimalis Ductuli excretorii 3. Lacus lacrimalis * fossa gl. lacrimalis’de bulunur * m. levator palp. sup. ikiye ayıkrır - pars orbitalis - pars palpebralis Ductuli excretorii * yaklaşık 12 adet * sup. Forniks’e açılır * pars orbitalis’in kanalları pars palpebralis’in içinden geçer 3. Lacus lacrimalis

Gözyaşı Organı 4. Punktum lakrimale 5. Lakrimal kanalikül * elastik liflerden zengin l. propria * sonda sokulduğunda kolayca genişler 6. Lakrimal kese (saccus lak.) * 10 mm * ön bölümü lig. palpebrale med., arka bölümü m. orbicularis oculi (pars lac.) ile komşudur. Duktus nasolakrimalis * 12 mm * meatus nasi inf.’a açılır

Görme yolları 1. N. optikus * 3. nöron uzantısı (multipolar gang.) * yaklaşık 4 cm 2. Kiazma * makülanın nasal yarısından gelen lifler çaprazlaşır 3. Optik traktus

Görme yolları 4. Corpus geniculatum laterale * 4. nöron başlangıcı 5. Optik radyasyon 6. Kortex * Kortikal görme merkezi (17. saha) * Görme assosiasyon sahaları (18. ve 19. sahalar)

Işık refleksi N. opticus – corp. geniculatum lat.(sinaps yok) - nuc. pretectalis (sinaps) – edinger westphal – n. oculomotorius - m. ciliaris, m. sphincter pupilla

Akamodasyon refleksi Afferent: n. opticus Efferent: n. oculomotorius

Kornea refleksi Afferent: * n. ophtalmicus * n. maxillaris Efferent: *n. facialis

TEŞEKKÜRLER…