ve maddeyi daha iyi tanımak için aşağıdaki oyunu oynayalım. 1. Maddeyi OluŞturan Tanecikler Bu Nedir? Yenir veya yenmez, Görünür veya görünmez, Değiştirilebilir, dönüştürülebilir, Kırmızıdan mora her rengi bulunabilir.? Bilmecenin cevabını buldunuz mu? Size bir ipucu, kütlesi vardır ve boşlukta yer kaplar. Peki, siz maddeyi kendi ifadenizle nasıl tanımlarsınız? Şimdi öğrendiklerimizi hatırlamak ve maddeyi daha iyi tanımak için aşağıdaki oyunu oynayalım.

Konulduğu kabın şeklini alır mı? Su, TUZ, Deodorant, Bilye Isıttığımızda erir mi? Renkli mi? Konulduğu kabın şeklini alır mı?

Oyunumuzun ikinci aşamasında, maddelerin diğer özelliklerini belirlemek için gruptaki herkes ebeye sırayla üç kez soru sorsun. Bu aşamada maddenin ne olduğunu tahmin etsek bile, tahminimizi kesinleştirmek için maddenin adını söylemeyelim. Oyunumuzun son aşamasında ebeden, tuttuğu maddeyi bizim belirleyeceğimiz çeşitli değişikliklere (kesme, parçalama, ısıtma vb) uğratmasını isteyelim. Ebeye bu değişiklikler sonunda ne elde ettiğini bulmaya yönelik sorular soralım. Tahmin ettiğimiz maddenin doğru olup olmadığını ebenin verdiği cevaba göre kesinleştirelim. Doğru cevabı bulan ilk kişi oyunu kazanacaktır. Sınıfta dörder kişilik gruplar oluşturalım. Her gruptan gönüllü bir ebe seçelim. Ebe aklından bir madde tutsun ve maddenin ne olduğunu kimseye söylemesin. Diğer grup üyeleri ebeye, cevabı “Evet”, “Hayır” olan sorular yöneltsin. Grup üyeleri ebenin verdi¤i cevapları değerlendirip maddenin ne oldu¤unu bulmaya çalışsın. Maddenin özelliklerini ve maddenin ne olduğunu bulmaya yönelik bir oyun oynadık. Oyunumuzda maddeyi çeşitli değişikliklere uğrattık. Maddeyi sadece sıkıştırarak değişikliğe uğratmayı düşünseydik, her madde için bu geçerli olur muydu? Yapacağımız çalışmayla farklı maddelerin sıkışabilme özelliklerini inceleyelim. Sizce ne tür maddeler daha kolay sıkışabilir?

“Hangisi Sıkışır?” etkinliğimizde şırıngadaki havayı kolaylıkla sıkıştırabilmemize rağmen, suyu ve demiri sıkıştıramadık. Şırıngadaki, balon veya bisiklet lastiklerindeki hava; boşluksuz, bütünsel bir yapıda olsaydı, onlar› sıkıştırabilir miydik? Havanın kolaylıkla sıkışmasından yola çıkarak havanın yapısında boşluk olduğu sonucuna varabilir miyiz ? Şırıngadaki havayı sıkıştırıp pistonu serbest bıraktığımızda hava genleşti. Piston hareket ederek eski konumuna geldi. Şırıngadaki hava bütünsel bir yapıda olsaydı, hava genleşip pistonu hareket ettirir miydi? Pistonu hareket ettiren sebep nedir? Bu olay göremeyeceğimiz kadar küçük taneciklerin pistona çarpıp onu itmesinden kaynaklanabilir mi? Şırıngadaki hava gaz hâlde bulundu¤unu biliyoruz. Havanın genleşip sıkışmasından yola çıkarak, gaz hâlinde bulunan bütün maddelerin taneciklerden oluştuğunu, taneciklerin arasında da boşluk bulunduğunu söyleyebiliriz. Aynı şekilde katı ve sıvı hâldeki maddelerin hâl değiştirerek gaz hâline geçebildiğini düşünürsek bütün maddelerin tanecikli yapıda olduğu sonucunu çıkarabilir miyiz?

Maddeler, göründüğü gibi bütünsel bir yapıya sahip değildir, taneciklerden oluşmuştur. Maddeyi oluşturan bu tanecikler arasında boşluk vardır. Maddelerin sıkışabilme özelliği tanecikler arasındaki boşluk miktarına bağlıdır. Bu boşluk miktarı ise maddenin hâline göre değişir. Yanda görüldüğü gibi gaz hâlinde bulunan maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk oldukça fazladır. Gazları sıkıştırdığımızda tanecikler arasındaki boşluğu azaltmış oluruz. Katı ve sıvı hâldeki maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk fazla olmadığı için kolaylıkla sıkıştıramayız. Günlük hayatımızda birçok alanda maddelerin sıkışma özelliğinden yararlanırız. Mesela yangın söndürücüler, mutfakta kullan›lan tüpler ve deodorantlar sıkıştırılmış gaz içerir. Benzer şekilde araba ve bisiklet lastiklerinde, basketbol topunda sıkıştırılmış hava bulunur. Arabalarda kullanılan hava yastıklarında gazların sıkışma özelliğinden nasıl yararlanılmıştır? Bu hava yastıklarının hayatımız açısından önemi nedir?

Kalem, masa, meyve suyu gibi çevremizdeki tüm maddelere baktığımızda onları boşluksuz ve bütünmüş gibi algılarız. Maddelerin, algıladığımız gibi bütünsel yapıda olmayıp taneciklerden oluştuğu fikrini pekiştirelim. Okul binamıza uzaktan bir bakalım. Bütünmüş gibi görünmüyor mu? Aslında bu okul binası binlerce tuğladan oluşmuştur. Peki, tuğla bütünsel bir yapıda mıdır?

? Tuğla, milyonlarca küçük kum tanesinin bir araya gelmesinden meydana gelmiştir. Tuğlayı oluşturan kum taneleri ise sayamayacağımız kadar çok sayıda daha küçük taneciklerden oluşmuş olabilir mi? Peki, kum taneleri nelerden oluşmuş olabilir? Tuğlalar ? Tuğla Kum tanesi Kum yığını

Tarih Boyunca Tanecik Fikrinde DeĞİŞmeler Yaptığımız etkinliklerden maddelerin taneciklerden oluştuğu sonucuna vardık. Sizce, tarihte tanecik fikrine nasıl ulaşılmıştır? Milattan önceki yıllardan itibaren maddenin nelerden oluştuğu insanların ilgisini çekmiş ve bu konu insanlarda merak uyandırmıştır. Filozoflar ve bilim insanlar› tarih boyunca çalışmalarıyla maddeyi nelerin oluşturduğuna ulaşmaya çalışmışlardır.

Bakır Bakır Olalı Böyle Zulüm Görmemişti! Milattan önce 500’lü yıllarda Eski Yunan’da bir yarışma düzenlenmişti. Bakırı oluşturan en küçük taneciğe kim ulaşabilirse ona ağırlığınca altın verilecekti. Ülkenin her yerinden gelen insanlar büyük ödülü kazanmak için bir araya gelmiş, canla başla çalışmışlardı. insanlar, toplanmış bakır teli bölerek en küçük parçayı elde etmeye çalışmışlardı. Gelen bölmüş, giden bölmüştü! O zamanın şartlarına göre her türlü teknolojiyi kullanmışlardı. Bakır tel öyle küçülmüştü ki neredeyse görünmez hâle gelmişti. ilginç bir şey fark etmişlerdi. Ne kadar bölünürse bölünsün bakır yine bakırdı. Acaba bu 6 bölme işlemi nereye kadar devam edecekti?