Ders Kitaplarının Öğretimdeki Yeri

Öğretim Programı ve Öğretim Araçları Bir derste kullanılacak araç gereçler dersin içeriğine göre ve dolayısıyla kazanımlara göre çeşitlilik gösterir. Öğretim araçlarının sınıflandırılması A. Öğretim araçları duyu organları göz önünde bulundurularak sınıflandırılabilir B. Öğretim araçları derslere göre sınıflandırılabilir

Duyu organlarına göre araçlar Göze hitap eden araçlar, Kulağa hitap eden araçlar, Göze ve kulağa hitap eden araçlar, Dokunma duyusuna hitap eden araçlar, Koklama duyusuna hitap eden araçlar, Tat alma duyusuna hitap eden araçlar.

Derslere göre öğretim araçları Sınıf içi ders araçları, Laboratuar araçları, Gözlem araçları, vb.

Kitap nedir ? “Dikilmiş ya da ciltli olarak bir araya getirilmiş basılı yapraklar bütünüdür” (MEYDAN LAROUSSE) “Kapakları dışında en az 49 sayfa olan ve süreli niteliği bulunmayan basılmış yayın” (UNESCO) Dağıtım için tasarlanmış, kolay taşınabilmesi için hafif ve dayanıklı malzemelerden üretilmiş, belirli bir sayfa sayısının üzerinde, yazılı (ya da basılı) bir metin olarak tanımlanabilir. Amacı, bilgiyi duyurmak, yorumlamak, korumak ve aktarmaktır.

Kitap Kullanımındaki Yeni Eğilimler (Genel) Öğretimde tek ders kitabına bağımlılık azalmaktadır, Kitapların fiziksel özelliklerinde (tasarım, kağıt kalitesi) artmaktadır, Kalın, hacimli ve genel kitaplardan daha çok, ince ve daha özel alanlara yönelik kitaplar kullanılmaktadır, Kitap satışları artmaktadır, Teknolojideki değişime bağlı olarak kitap içerikleri değişmektedir, Tasarım ve desenleme açısından daha ilgi çekici hale gelmektedirler,

Kitap Kullanımındaki Yeni Eğilimler (Genel) Ders kitaplarının diğer görsel-işitsel araçlarla birlikte kullanımı artmaktadır, (Ders kitapları için) Bilgiyi doğrudan sunan, ezbere yönelten değil, öğrenciyi bilgiye ulaşmasını sağlayacak şekilde yönlendiren kitaplar önem kazanmaktadır, Toplum yapısının değişmesi ile birlikte, kırsal hayata yönelikten kentsel hayata veya endüstri hayatına yönelik kitaplar, Tek yazarlı kitaplardan ziyade, çok yazarlı kitaplar,

Kitap Kullanımındaki Yeni Eğilimler (Genel) E-kitap? Basılı bir kitabın elektronik versiyonunu (Oxford sözlük)

Ders Kitabı nedir? Bir derste kullanılan ve dersin geliştirilmesine esas oluşturan kitap anlatılmaktadır. Milli egitim bakanlığı ders kitabını "her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında kullanılacak olan, konuları öğretim programları doğrultusunda hazırlanmış, öğrenim amacı ile kullanılan basılı eser “ olarak tanımlamaktadır.

Ders Kitabı nedir? Küçükahmet’e göre ders kitabı "öğretimde öğretmenin gücünü daha iyi kullanmasına, vermek istediklerini daha sistematik vermesine; öğrencinin de öğretmenin anlattıklarını istediği zaman ve yerde istediği tempoda tekrar etmesine imkan veren temel materyaldir” Ders kitabı, belli bir dersin (Matematik, Türkçe, Fizik vb) öğretimi için ve belli bir düzeydeki (İlköğretim 1, lise 2 gibi) öğrencilere yönelik olarak yazılan; içeriği öğretim programına uygun olan, incelemesi yapılmış ve onaylanmış temel kaynaktır.

Türkiye’de Ders Kitapları Milli Eğitim Bakanlığının hazırlamış olduğu kanun, yönetmelik ve onlara bağlı müfredat programlarına göre ders kitapları hazırlanır. MEB Talim ve Terbiye Kurulu’nun onayı olmalıdır. MEB; merkez örgütü, taşra örgütü, yurt dışı örgütü, bağlı kuruluşlar olmak üzere dört bölümden oluşur.

Merkez Örgütü Bakanlık makamı, Talim ve Terbiye Kurulu, Ana hizmet birimleri, Danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimler, Mesleki ve Teknik Eğitim Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı Projeler Koordinasyon Kurulu Merkezi Başkanlığı

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı doğrudan bakana bağlıdır. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı örgütünde şu daire başkanlıkları yer alır. İdari işler Program Mevzuat Yayın ve Kültür Türk Cumhuriyetleri ve Türk Toplulukları Planlama, Araştırma ve Dokümantasyon

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın Görevleri Eğitim sistemi, eğitim plan ve programları Ders kitabı, yardımcı kitaplar, öğretmen kılavuz kitapları Eğitim araç gereçlerini satın alma Yabancı ülkelere gönderilen öğretmen ve öğrenciler için esas olacak öğretim programlarını inceleme

Ders kitapları ve öğretim programı Ders kitapları, öğretim programının uygulanmasında en çok başvurulan araçlardır, Ders kitapları programın hedef ve davranışlarının gerektirdiği içerik, strateji, yöntem ve teknikleri uygulamaya uygun bir araçtır. Eğitimin amaçlarını gerçekleştirmek için öğrencilerin öğrenme yaşantılarına yön veren ve en çok kullanılan öğretim aracıdır.

Ders kitapları ve öğretim programı Hedef-Kazanım ve ders kitabı Ölçüt olarak sınırları belirler ve sapmaları engeller İçerik ve ders kitabı Programın ünite ve konuları baz alınır Öğrenme-öğretme durumları ve ders kitabı Değişkenlerin kullanım yeri, zamanı, türü ve düzeyi ders kitaplarında verilebilir Değerlendirme ve ders kitabı Değerlendirme etkinlikleri kazanımları test etmek için standart sağlar

Ders kitapları ve öğretmen Ders kitabını nasıl ve hangi özelliklerinden dolayı kullanacaksınız? Araçların seçimi konusunda öğretmenlere yardımcı olur, Düzenli bir öğretimin yapılmasına imkan sağlar, Öğretim yöntemi ve öğretim ortamlarının hazırlanmasında öğretmene yardımcı olur, Neleri öğreteceğini belirlemeye yardımcı olur,

Ders kitapları ve öğretmen Konu alanında meydana gelen değişmeleri tanıma imkanı tanır, Öğretmenlik meslek bilgisi ile ilgili eksikliklerini giderme şansı verir, Yeni öğretim strateji, yöntem ve teknikleri tanıma ve kullanmasına yardımcı olur, Diğer ders alanlarıyla bağlantı kurulması için yardımcı olur.

Ders kitapları ve öğrenci Neleri öğrenecekleri konusunda bilgi verir, Öğrenme yaşantılarına yön verir, Öğretmenin rehberlik etme işlevini yerine getirir, Gelişimini sürdürmesine ve öğrenme ortamlarında kendini bulmasına yardımcı olur, Ön bilgilerini tamamlama imkanı sağlar, Yapılacak etkinlikleri önceden görme ve hazırlanma imkanı sağlar.

Ders kitabının kullanımı Genel bölümler; Ön hazırlık ve dikkat çekici unsurlar Konu anlatımı Özet Ölçme ve değerlendirme Etkili kullanımda yönerge ve öğretmenin rolü büyüktür Dönem başı detaylı inceleme Her bölüm için destek materyali belirleme Ek çalışmaların verileceği konu belirleme Etkinlik-amaç düzeyi belirleme

Ders kitabının kullanımı Öğrenci açısından; Bütün bölümlerin tanıtım ve kullanma bilgisi Fiziki kullanım bilgisi Dersle ilgili özel durumlar açıklanmalı Ders kitabının kullanım amaçları bilgisi Hazırlık çalışmaları açık ve net belirtilmeli Konuyla ilgili dikkat çekici noktalarda öğrenci uyarılmalı Değerlendirme sorularının neden ve nasıl çözülecekleri hususunda yönergeler Ders dışı kullanımla ilgili açıklamalar

Ders kitaplarının öğretimdeki rolü ve faydaları Programın temel unsurudur, Öğretimin büyük bir bölümü kitapların içeriği ile belirlenmektedir, Sınıf içi uygulamalarında, materyal olarak en çok ders kitapları kullanılmaktadır, Program ile öğrenci arasındaki en iyi iletişim kaynağıdır, Öğretmenin bilgileri sistematik bir şekilde sunmasına yardım eder, Öğrencinin dersteki bilgileri istediği zaman tekrar etmesine imkan verir.

Ders kitaplarının faydaları Ekonomiktir Öğrenmeyi bireyselleştirir Öğretimi yapısallaştırır Kitaplar başka araçlarla birlikte kullanılabilir Öğretmenin en iyi yardımcılarıdır Çok miktarda bilgiyi etkili bir şekilde sunarlar Belli bir düzende hazırlandıkları için, dersin planı kitabın akışına göre hazırlanabilir Öğrencilerin derse ve konuya güdülenmesini sağlar

Ders kitaplarının sınırlılıkları Teknoloji içerikli bilgilere dayanan kitaplar kısa sürede kullanılmaz hale gelebilir, içerdiği bilgiler eskiyebilir Sınıfta öğretmen tarafından tek kaynak olarak kabul ediliyorsa, diğer görsel-işitsel araçların kullanımı ihmal edilir İyi bir kitabın seçimi zordur, zaman alır. Öğretimi kendi etrafında koşullandırır.

Ders kitaplarının sınırlılıkları Sürekli tek bir kitabın izlenmesi, alandaki diğer değerli kitapların gözden kaçmasına neden olabilir Bilgiyi tek yönlü sunarlar. Tek düze sunuş biçimi öğrencide düşünmeyi engeller ezberciliği arttırır Bilgiyi yüzeysel sunar, ana hatlarıyla verirler

Ders Kitaplarının Etkinliği Metin yapısı Delil öncelikli Genellikle temel bir kavram, prensip veya kanun tarzında bir sonuca götüren bir delil veya tartışma geliştirir, Prensip öncelikli Bir kavram veya prensip açıkça ifade edilir sonra onu destekleyen deliller sunulur. Bilginin sunumu Geleneksel metinler Bilgiler düzenli bir şekilde aktarılır, Çürütme metinleri Konu ile ilgili olası yanlış fikirler sunulur ve ardından bu düşünceler bilimsel olarak çürütülür ve son olarak doğru ve tutarlı fikirler sunulur Dış görünüş

Ders kitaplarının mevcut durumu Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Genel eğitim sistemimiz içinde sanat marjinal kalmaktadır, Ders kitaplarında içerik açısından yetersiz, eksik ve yanlış bilgiler bulunmaktadır, Ders kitapları öğrencilere psikolojik beceriler kazandırmaktan uzaktır, Fen ve teknolojide yanlış yöntemler kullanılmaktadır, Matemetik soyut olarak ele alınmaktadır

Ders kitaplarını incelemeye bütüncül yaklaşım Bir ders kitabının sahip olması gereken niteliklerden bazıları: Öğrencilerin fiziksel, sosyo-ekonomik ve duyuşsal özelliklerini göz-önünde bulundurur, Öğrencilere farklı yöntemler sunar, Öğrencilerin okuduklarından zevk almalarını sağlar, Öğrenme süreci içerisinde, aktif öğrenci katılımını sağlamada öğretmene yardımcı olur,

Öğrencilerin dikkatini çekerek öğrenmeye karşı motive eder, Yeni kavramların öğrenilmesinde öğrencilere rehberlik eder, Öğrencilerin yaşama hazırlanmasında yardımcı olur (öğrendiklerini yaşamla ilişkilendirecek olanaklar sunar), Konu alanına ilişkin kuram, ilke ve kavramları kullanır, Alan ile ilgili yeni gelişmeleri öğrencilere yansıtır,

Öğrenme hedeflerine uygun değerlendirme yolları sunar, İşlenen konuyu önceki ve sonraki konularla ilişkilendirir, Hedef/davranışlara uygun araç-gereç ve materyal önerir, Bilgiyi öğrenci merkezli eğitim anlayışına uygun olarak sunar, Eleştirel düşünmeyi ve kendi kendine öğrenmeyi teşvik eder, Değerlendirme soruları üst düzey becerileri ölçecek nitelikte olur,

Ders kitabına destek ve alternatif araçlar Destekleyen Yardımcı Kitaplar Ögrenci Çalışma Kitabı Ögretmen kılavuz kitabı Alternatif Araçlar Fasikül Ünite dergileri E-kitap