ARAŞTIRMA ÖNERİSİ YAZMAK Yrd.Doç.Dr. Mustafa ÇAKIR Biyoloji Öğretmenliği Anabilim Dalı

Sunum Özeti Araştırma önerisinin amacı Araştırma önerisinin ana bölümleri Araştırma önerisinin ek bölümleri Başarı ve başarısızlık göstergeleri Ana bölümlerin açıklanması Alternatif yazım çerçeveleri ve temel ilkeler Araştırma önerisi değerlendirme kriterleri örneği Değerlendirme sınavı

Araştırma Önerisinin Amacı

Araştırma önerisine neden ihtiyacım var? İlgili kişileri araştırmanızın değerli olduğuna ikna etmek için Uzmanlık sergilemek için Yeterlik göstermek için Sözleşme olarak kullanılması için Planlamanıza yardımcı olması için Öneri yazmada kontrol listesi kullanışlı olsa da bu aşamalar mekanik bir şekilde takip edilmemeli. Önerileri projenin doğasına göre geliştirmek esastır. Kurumların farklı standartları olabilir.

Araştırma önerimi kim değerlendirecek? Yüksek lisans ve doktora komiteleri Değerlendirme paneli Bireysel değerlendirmeci Uzmanlar Araştırma önerileri genelde alan uzmanları ve benzer disiplinden uzmanlar tarafından değerlendirilir

Araştırma önerisi ne zaman yazılmalı? Araştırma önerisi tekrar eden (iterative) bir süreçtir (özellikle yüksek lisans ve doktorada). Öneri yazılmadan önce önemli miktarda bir çalışma zorunludur. Bazı üniversite ve kurumlar araştırma önerisinin altı hatta dokuz ayda yazılabileceğini öngörür. Öneri taslağınız ile ilgili danışman ve akranlarınızdan tavsiyeler alınız.

Araştırma önerisinin ana bölümleri Bunların anlamlı olduklarından emin olunuz. Mekanik bir şekilde takip etmeyiniz.

Ana bölümler Araştırma sorusunun tanımlanması Problemin neden önemli olduğunun belirtilmesi İlgili alan yazının değerlendirilmesi Önerilen metodolojinin tanımlanması Çalışma takvimi

Veya kısaca... Ne yapmak istiyorsun? Neden yapmak istiyorsun? Neden önemli? Benzer araştırmaları kimler yaptı? Nasıl yapacaksın? Ne kadar sürecek?

Araştırma önerisinin ek bölümleri

Projeye bağlı olarak... Bütçe Araştırma bulgularının nasıl yayılacağının belirtilmesi Araştırma grubu üyelerinin görevleri Etik Muhtemel problemler Destekleyici kurum tarafından istenen diğer belgeler

Proje önerilerinin başarı ve başarısızlık göstergeleri

Başarı göstergeleri (TUBİTAK, vb.) Açıkça tanımlanmış ve sınırlanmış araştırma sorusu Probleme sağlam bir zemin oluşturan uygun alan yazın Problemi belirlemede ve desteklemede diğer çeşitli kaynakların kullanılması Açıkça belirtilmiş kavramsal çerçeve ve teorik varsayımlar Uygun tasarı ve metodoloji İleri araştırmaları teşvik etmesi, açılım sağlaması Ön veriler/pilot çalışma Gerekli kaynakların hazır olması Yenilik ve inovasyon Başarılı önerilerin özellikleri, başarıyı garantilemez.

Başarısızlık göstergeleri Çok uzun olması Planlamanın ve dil kullanımının zayıf olması Teknik terimlerin uygunsuz kullanımı Araştırmanın çok iddialı ve hırslı olması Alan yazın olmaması Alan yazın taramasında teori entegrasyonunun olmaması Alan yazının kopyalanması Teorik temelin olmaması Metodoloji ve bütçenin bağlantısız olması Gerçekçi olmayan maliyet Metodun açık olmaması Metodun uygun olmaması Referansların, kaynakçanın, olmaması Başarılı önerilerde çok uzun veya fazla pahalı olabilir.

Proje Önerisinin Ana Bölümleri

Araştırma sorusunu tanımlamak Etkili bir araştırma önerisi açık bir araştırma sorusu içermelidir. Bu bölümde hipotez terimi bilinçli olarak kullanılmamıştır. Her araştırma bir hipotez gerektirmez.

Öncelikle bir araştırma sorusu bulun! Araştırmacılar sorularını çeşitli kaynaklardan elde edebilirler... Gözlemlerden Teori ile ilgilenmekten Önceki araştırmalardan Pratik ile ilgilenmekten Kişisel meraktan

Araştırma sorusu seçmek Geniş bir araştırma alanı araştırma sorusu değildir. Birkaç muhtemel soru formüle edilmeli ve herbirinin avantaj ve dezavantaları karşılaştırılmalı Öneri meselenin enine boyuna iyice düşünülmüş olduğunu yansıtmalı

Soru seçme kriterleri... Bilgiye erişme Kaynaklara erişme Teorik arka plan (çerçeve) Araştırmanın değeri Araştırmacının becerileri Soru yeterince büyük/küçük mü? Dış çevre ihtiyaçları Başarılı bir şekilde bitirme ihtimali Araştırmacının ilgisi

Konu analizi: nitelik tablosu

Sınırları belirleme: tanımlar Anahtar kavramların tanımları açıkça verilmeli Terimler her zaman herkes tarafından aynı şekilde anlaşılmaz Okuyucularınızı ne hafife alın nede abartın (yüceltin) Mekanik bir şekilde bütün terimlerin sözlük tanımlarını vermeyin Tecrübesiz araştırmacılar çoklukla ana terimleri tanımlamayı ihmal ederler veya yaygın terimlerin gereksiz sözlük tanımlarını verirler. Tanımların araştırma önerisindeki amacını vurgulamak faydalı olur.

Örnek tanımlar “Başka bir değişkenden etkilenen değişkene bağımlı değişken denir.” “ Sosyal ve etik muhasebe, denetleme ve raporlama” (SEMDR) terimi şirketlerin sosyal sorumluluğu ile ilgili çeşitli uygulamaları tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu araştırmada ise SEMDR özellikle ‘Hesapverme Yükümlülüğü’ dokümanında belirtilen formal uygulamara atıfta bulunmak, ‘sosyal değerlendirme’ terimi ise daha geniş uygulamaları tanımlamak için kullanılacaktır. Gerçek önerilerden alınmış örnekler. İlki zayıf ikincisi daha kullanışlı.

Alan yazın (Literatür) taraması Sıklıkla araştırma önerilerinin en zayıf tarafıdır. Hiç yoktan sadece araştırmaları listelemeye kadar veya arada bağlantı kurulmadan yapılan taramalara kadar çeşitli hata türleri vardır. Amacı vurgulamak her zaman önemlidir.

Alan yazın taramasının amacı nedir? Araştırma için kavramsal çerçeve sağlar Araştırma alanına birleştirilmiş genel bir bakış sağlar Araştırmaya ihtiyaç olduğunu göstermeye yardımcı olur Araştırma sorusunu netleştirmeye yardımcı olur Araştırmacının araştırma konu alanına olan yakınlığını ve alan bilgisini göstermeye yardımcı olur (teory ve/veya yöntemler)

Alan yazın taraması için gerekli olan beceriler Genel çalışma alanında erişilebilir mecvut materyal ve kaynakların geniş kapsamlı taranması Kendi çalışmanıza en uygun, ilgili ve anlamlı olanların seçilmesi Ana bulgu ve argümanları anlamak ve analiz etmek Bulguları sentezlemek ve araştırma önerisine entegre etmek İyi bir literatür taraması genellikle bir argüman içerir

Alan yazın taraması nasıl yazılır? İncelediğiniz yazarların sizin araştırmanız ile nasıl ilgili olduğunu belirleyin (bilgi, teori, metodoloji) Çalışmalar ve paradigmalar arasındaki benzerlik ve farklılıkları anladığınızı gösterin (Birbirlerine göre konumları nedir? Onlara göre sizin araştırmanız nerede duruyor?) Atıfta bulunduğunuz çalışmalar güncel olmalı ancak alanda önemli sayılan köşe taşı konumundaki klasik çalışmaları da eklemelisiniz Disiplinlerarası veya karşılaştırmalı bir çalışma yapacaksanız eğer, farklı araştırma alanlarını anlamlı bir şekilde nasıl bir araya getireceğinizi açıklamanız gerekir

Alan yazın taramasında size yardımcı olacak sorular (I) Araştırma konunuz ile ilgili olan geniş alan yazın alanları nelerdir (ulusal ve uluslararası)? Araştırma konusu ile ilgili olan teorik model(ler) hangisidir? Araştırma alanınızdaki önceki çalışmalar hangi teori, metod ve sonuçları üretmiştir? Araştırma alanınızın tarihi nedir?

Alan yazın taramasında size yardımcı olacak sorular (II) Çalışma alanınızdaki en son bulgular nelerdir? Bu bulgular arasında olan boşluk ve çelişkiler nelerdir? Bu bulgular hangi yeni araştırma soruları önerir? Alan yazın taramamı en iyi şekilde nasıl yapılandırabilirim? Neleri dışarıda bırakmalıyım?

Alan yazın taraması ne değildir? Araştırma projesinin bir parçası (araştırma boyunca sürekli devam eden bir alan yazın taraması olmasına rağmen proje destekleyen kurumlar (komite) araştırma önerisi verilmeden önce sağlam ve kapsamlı bir önçalışmanın yapılmış olmasını bekler) Kaynakça Aralarında veya kendi araştırmanız ile açık bir bağlantı kurulmadan verilen bir seri önceden yapılmış araştırma parçaları

Araştırmanın önemi

Araştırmanın bir değere sahip olması gerekir, ör. Problem çözmede kullanılacak pratik değer (önem) Politika geliştirmek için değer Teoriye katkı Alanda bilgi birikimine katkı Proje çağrısı yapan destek kurumları genellikle araştırmalarda görmek istedikleri değer tipini belirtir.

Metodoloji

Metodoloji bölümü ne işe yarar? Ne içermelidir? Metodoloji bölümü okuyucuya araştırma sorusuna cevap aramak için nasıl bir yol(lar) izleyeceğinizi gösterir (kullanılacak olan materyal ve yöntemler). Sizin yeterli ve projenin yapılabilir olduğunu göstermek için yeterince detaylı olmalıdır. Önerilen yöntemlerin araştırma tipine uygun olması gerekir

Metodoloji bölümü: “geleneksel” ampirik sosyal araştırma Hipotez Araştırma deseni Örnekleme Ölçme araçları Veri toplama prosedürleri Veri analizi

Ampirik araştırma metodoloji formatı: bir uyarı Geleneksel ampirik araştırma için uygun Ampirik araştırmanın ne terminolojisini nede metodlarını diğer araştırma tipleri için yapılan öneriler için zorlamayın.

Araştırma Önerisi Yazım Çerçevesi Araştırma iletişimi ve Akıl Yürütme çeşitleri Araştırma yazım stilleri İletişim kaynakları Akıl Yürütme çeşitleri Mantıksal Yazım formatı: APA, CMS ve diğerleri Nicel I. Giriş Problemin genel tanımı Literatür taraması Araştırma sorusu Çalışmanın önemi II. Tasarım ve Metodoloji Katılımcılar Ölçekler Süreç Veri Analizi Tasarım sınırlılıkları Genel Sorunlar Anlamsız araştırma soruları Problemin sınırlarının belirlenmemesi Çok genel hedefler Çalışma için gerekli metodolojinin detaylandırılmaması Araştırmanın sınırlılıklarının yeterli ölçüde tartışılmaması Nitel Etnografik Ön literatür taraması Öncül problemeler Sosyal bir ağ seçimi Araştırmacının rolü Maksatlı örneklem stratejileri Veri toplama stratejileri Tümevarımsal veri analizi Tarihsel ve Yasal Belirli araştırma soruları veya yasal konular Durum çalışması tasarımı Kaynaklar: arama, seçme ve akıl yürütme

Araştırmanın geçerliği ve genellenebilirliğine yönelik argüman tipleri Argüman çeşitleri Yalnız kullanıldığında Argümanın dayanıklılığı Argümanın Ana Yeri Okuyucular Argümanı .............................. sorgulamalıdırlar Akıl Yürütme-Araştırmacı ne dedi Zayıf Giriş ve tartışma bölümlerinde ..akıl yürütmenin ne kadar iyi olduğunu sorarak ..kendi sebeplerini oluşturarak ..kendi alan bilgisini kullanarak Metod-Araştırmacı ne yaptı Daha güçlü Süreç bölümünde ..kullanılan metodun ne kadar iyi olduğunu sorarak Yenileme/Genişletme- Diğer araştırmacılar ne demişler ve ne yapmışlar En güçlü Literatür taraması bölümünde ..bildirilen çalışmaların ne kadar iyi ve kapsamlı olduğunu sorarak Metodların ve yenileme/genişletmenin bazı akıl yürütme KOMBİNASYONLARI Değişken Yukarıda belirtilen bütün bölümlerde Yukarıda belirtilenlerin hepsi

Çalışma takvimi Gerçekçi olun – acemi araştırmacılar araştırma aşamalarının ne kadar süreceğini hafife almaya eğilimlidir

Ek bileşenler Bütçe Araştırma bulgularının yaygınlaştırılması Ekip üyelerinin sorumlulukları Kapasite geliştirme

Örnek değerlendirme kriterleri

Örnek değerlendirme kriterleri 1. Kategori: Araştırma önerisinin kalitesi 1.1 Problemi belirleme: 1.1.1 Problem/ sorgulama çizgisi net bir şekilde belirtilmiş mi? 1.1.2 Probleme uygun bir arka plan ve teorik çerçeve için ilgili alan yazın incelenmiş mi? 1.1.3 Problemi belirlemede diğer ilgili kaynaklar kullanılmış mı? 1.1.4 Araştırmanın amaçları açıkça belirtilmiş mi?

Örnek değerlendirme kriterleri 1.2 Yaklaşım: 1.2.1 Kavramsal çerçeve ve teorik önkabuller açıkça belirtilmiş mi? 1.2.2 Projenin deseni, veri toplama ve analiz metotları araştırmanın amacına uygun mu?

Örnek değerlendirme kriterleri 1.3 Önem: 1.3.1 Araştırma alana özgün bir katkı sağlar mı? Alana veya disiplinlerarası yeni bilgi veya yenilikçi bir uygulamaya yol açar mı? 1.3.2 Önerilen araştırmanın yeni araştırmalara yol açma potansiyeli var mı?

Değerlendirme Nitel ve nicel araştırma önerileri aşağıdaki boyutlardan hangisinde farklılık gösterir? Araştırma tasarımındaki özgünlük derecesi Literatür taramasının doğası Veri analizi bölümü Hepsi Araştırma önerisi hazırlamak aşağıdakilerden hangisini içerir? Benzersiz bir format ve stil kullanmak Yazarı format seçiminde ve stil düzenlemede özgür bırakmak Yazımda birinci tekil şahıs kullanma Gerekli format ve stili dikkatlice takip etmek Aşağıdakilerden hangisi araştırma önerilerinin tipik bir zayıflığıdır? Problemin sınırlarının belirlenmemesi Problemin, önerilen araştırma tasarımına kıyasla çok kapsamlı olması Önerilen çalışmanın, bilgi gelişimine katkıda bulunma potansiyelinin olması Metodolojinin, önerilen çalışmaya uygun olarak detaylandırılması