EĞİTİMDE PROGRAM KAVRAMI VE PROGRAM TÜRLERİ Yrd. Doç.Dr. Sedat KANADLI
İÇERİK Program ve Türleri Eğitim Programı (Yetişek) Posner’in Eğitim Programı Çeşitleri Eğitim Programının Öğeleri Eğitim Programının Nitelikleri Eğitim Programının Yararları Öğretim Programı Ders Programı Örtük Program Program Geliştirme Program geliştirme süreci
EĞİTİM PROGRAMI Eğitim programı (curriculum) «izlenen yol» anlamına gelmektedir. 20. yy kadar «konular listesi» anlamında kullanılmıştır. Öğretmenlerin rehberliği altında kazandıkları yaşantılar (Caswell & Campell, 1935) Eğitilecek bireylere öğrenme yaşantılarını kazandırma planı (Saylor, Alexander ve Lewis, 1981) Okul ya da üniversitelerin sorumluluğu altında sistematik olarak geliştirilen bilgi ve yaşantılar (Tanner & Tanner, 1980)
EĞİTİM PROGRAMI Bir eğitim kurumunun, çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı faaliyetler (Varış, 1994) Geçerli öğrenme yaşantıları düzeni (Ertürk, 1982) Öğrencilerde beklenen değişmeyi meydana getirebilmek için planlanmış faaliyetler (Doğan, 1975) Öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları (Demirel, 1997).
POSNER’E GÖRE EĞİTİM PROGRAMLARI Posner eğitim programın işlevine göre sınıflandırmıştır. Resmi Eğitim Programı (Written Curriculum) İşevuruk Eğitim Programı (Curriculum-in-use) Örtük Eğitim Programı (Hidden Curriculum) Öğretisiz Eğitim Programı (The Null Curriculum) Destekleyici Eğitim Programı (Concomitant Curriculum).
Resmi Eğitim Programı Program kılavuzunu; hedefleri, ders planlarını, konuların işleniş sırasını, kullanılacak araç-gereçleri ve değerlendirmeyi içeren program Yazılı dokümandır ve standarttır.
İşevuruk Eğitim Programı Okulda öğretmenlerin elinde hayat bulan programdır. Öğretmenlerin öğreteceği konuları bunları nasıl öğreteceği ve öğrencilerin öğrenme ürünlerini kapsar. Okuldan okula farklılık gösterir.
Örtük Eğitim Programı Resmi programda yer almayan kast edilerek kazandırılmayan kendiliğinden ortaya çıkan yazılı olmayan programdır. Okuldaki sosyal ve psikolojik etkileşimle oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar. Öğrenmeler okul kültürü ve ikliminden kaynaklanan öğrenmeleridir. Okuldaki kültür, iklim, ilişkiler, disiplin anlayışı, personelin sahip olduğu inançlar, değerler, tutumlar ve etkileşerek oluşan öğrenmeler bu programın kapsamındadır.
İhmal Edilen Eğitim Program Öğretilmeyen konuları ve bunların sebebini içeren program İki boyutludur: Birincisi TTK öğretim programını oluştururken geniş bir konu alanı içinden seçmediği içerik İkincisi öğretmenlerin kasıtlı ve bilinçli bir şekilde öğretmediği, eksik bıraktığı ya da geçiştirdiği içerik
Destekleyici Eğitim Programı Resmi program dışında kalan planlı, sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal etkinliklerdir. Bu etkinlikler öğrencilerin ilgilerine ve gönüllülük esasına dayanır. Okul korosu, okul bandosu gibi.
Eğitim Programının Öğeleri
Hedef Eğitim sürecine giren bireyde bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir. Bu öğede «Bireyleri niçin eğitiyoruz ?» sorusuna yanıt aranır
İçerik Hedeflere ulaşmak için bilimsel yöntemlerle belirlenmiş, geçerliliği ve güvenirliliği ispatlanmış nesnel bilgi birikimlerinin düzenlenmiş halidir. Hedefler ulaşmak için «Ne öğretelim?» sorusuna yanıt aranır?
Eğitim Durumları Eğitim sürecinde öğrenciyi etkileme gücüne sahip dış şartlardır. Öğrencilerde istenilen davranışların gelişmesi için öğrenme yaşantılarının düzenlenmesidir. Bu öğede «Nasıl öğretelim?» sorusuna yanıt aranır?
Değerlendirme Öğrencilerin kazanması beklenen istendik davranışların kazanılıp kazanılmadığı hakkında bir yargıya varma işidir. Eğitim programının etkililiği hakkında karar verilir.
Eğitim Programının Nitelikleri Toplumun istek ve beklentilerine cevap verebilme ile ilgilidir. Nitelikli program devletin felsefesi ile mevcut kültürü göz ardı etmemeli Amaçlara Uygunluk Programda yer alan konuların ve etkinliklerin öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini karşılaması Aynı zamanda yaşamda geçerli olması İşlevsellik İyi bir program içerik ve etkinlikleri ayrıntılı şekilde değil ana çizgileriyle belirtmesi Çerçeve olma
Eğitim Programının Nitelikleri Çeşitli durumlara uyum sağlama Bireysel farklılıklara duyarlı ve farklı öğrenme yolları önerme Esnek İçerik ve etkinlikler birbiriyle tutarlı Güncel bilgileri içerme Bilimsel Programın zaman-emek-maliyet açısından uygulanabilir olmasıdır. Ekonomik
Eğitim Programının Yararları Eğitim etkinliklerine yön verir: Eğitim-öğretim etkinlilerini planlı ve kasıtlı hale getirir. Verimi artırır: eğitim öğretim sürecindeki etkinliklerin niçin, ne zaman, ne ile, nasıl yapılacağının bilinmesini sağlar. Öğreticiye rehberlik eder: öğretmenleri neyi nasıl yapacakları konusunda bilgilendirir ve yönlendirir. Eşgüdümü sağlar: Ortak amaçlara ve istendik niteliklere ulaşmak adına, aynı eğitim basamaklarındaki etkinliklerde eşgüdümü sağlar.
Öğretim Programı Okulda ve okul dışında bireylere kazandırılmak istenen kazanımları ve bir desin öğretimi ile ilgili tüm etkinlikleri içeren yaşantılar düzeneğidir. Öğretim programının üç temel öğesi hedefler/kazanımlar, eğitim durumları ve değerlendirme
Ders Programı Bir ders süresi içinde planlanan hedefin/hedeflerin bireye nasıl kazandırılacağını gösteren tüm etkinliklerin yer aldığı bir plandır. Öğretim programı içinde yer alan her bir ders süresi için ayrı ayrı hazırlanır.
Program Geliştirme Eğitim programının hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Belirlenmiş kazanımların gerçekleşmesi için yapılan sistematik ve koordineli çabaların bütünüdür.
Program Geliştirme Süreci Komisyon oluşturma Çalışma Planı Hazırlama İhtiyaç analizi yapma Hedefleri yazma Davranışları yazma İçerik analizi yapma Belirtke Tablosu yapma Eğitim Durumlarını Hazılama Değerlendirme Düzeltme İzleme
Doğru Cevap B
Doğru Cevap C
Doğru Cevap A
Doğru Cevap C
Doğru Cevap D
Doğru Cevap D
Doğru Cevap B
Doğru Cevap B
Doğru Cevap C
Doğru Cevap D
Doğru Cevap E
Kaynakça Demirel, Ö. (1997). Eğitimde program geliştirme. Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A yayıncılık Doğan, H.(1975). Program geliştirmede sistem yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(14), 36. Ertürk, S.(1982). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Meteksan Lmt. Şti. Posner, G.J. (1995). Analyzing The Curriculum 2 ed. McGraw-Hill, Inc, Newyork. Saylor, J.G.,Alexander, W.M. & Lewis, A.J. (1981). Curriculum Planning for Better Teaching and Learning 4 ed.Newyork: Holt Varış, F. (1994). Eğitimde Program Geliştirme. Teori ve Teknikler, Ankara: Alkım Yayıncılık