Organik Bileşikler Kimya bilimi temelde organik kimya ve anorganik kimya olarak ikiye ayrılır. Bu sunu süresince organik bileşiklerle ilgili genel özellikleri anorganik bileşiklerden farklarını ve bazı yaygın organik bileşikleri öğreneceksiniz.

Organik kimya yapısında C H N ve O elementleri bulunduran maddeleri inceler.Kısaca karbon kimyası olarak adlandırılır.karbon kimyasına organik madde denmesinin en önemli nedenlerinden biride bu maddelerin genellikle canlı organizmaların yapısında bulunmasıdır.

Organik bileşiklerin bitki ve hayvanlardan elde edilmesi çok eskilere dayanır. El-Razi 900 yıllarda ilk defa bitkilerden saf alkol elde etmiştir. Aspirin söğüt yaprağından, penisilin ise ilk defa küflü peynirden elde edilmiştir. Günümüzde kullanılan bir çok organik madde yapay olarak elde edilmektedir.

Kimyasal maddeler, 19. yüzyıl başlarında organik ve anorganik maddeler olarak sınıflandırılmıştır. Organik maddeler, büyük ve karışık yapılarda maddeler oldukları ve genellikle canlı organizmalarda bulundukları için bu maddelere “hayatın gücü” denmiş ve uzun yıllar boyunca laboratuar şartlarında elde edilemeyecekleri düşünülmüştür.

1828 yılında alman kimyacı Friedrich Wöhler, laboratuarda anorganik bir madde olan KCN den organik bir madde olan üreyi elde etmiştir. Wöhler böylece organik maddelerin laboratuar şartlarında elde edilebileceğini ispatlamıştır.

Organik maddelerin bu şekilde elde edilişinden sonra hızla yeni maddeler elde edilmiş ve günümüzde milyonlarca çeşit organik bileşik kullanılmaktadır. Organik bileşiklerin bu şekilde çok olmasının nedeni C atomunun çok sayıda çeşitlilikte bağlanabilme kabiliyeti ile ilgilidir.

ORGANİK VE ANORGANİK BİLEŞİKLER Organik hemen hemen tamamında C ve H atomu vardır. Bu nedenle CO2, CO, CS’ gibi bileşikler ve karbonat içeren bileşikler organik bileşik sınıfına dahil edilmezler. Şimdi organik ve anorganik bileşikler arasındaki farkları inceleyelim:

Organik ve anorganik bileşikler arası farklar 1. Organik bileşikler genellikle yanıcıdır. İnorganik bileşikler yanıcı değildir. 2.Organik bileşiklerin erime noktaları genellikle düşüktür.(300 c nin altındadır.) İnorganik bileşiklerin ise genellikle yüksektir. 3.Organik bileşikler genellikle suda çözünmezler,inorganiklerin çoğu suda çözünürler. 4.Organik bileşikler çoğunun yapısı iyonik değildir. inorganikler ise iyonik yapıdadır. 5.Organik bileşiklerin kendilerine özgü bir renk ve kokuları vardır.Anorganik bileşiklerde ise bu oran daha azdır. 6. Organik bileşiklerin oluşumunda katalizörlerin rolü büyüktür.farklı katalizörler kullanılarak aynı maddelerden farklı bileşikler oluşturulabilir. 7. Organik bileşiklerle yapılan reaksiyonlar fazla ısı ve zaman gerektirirler ,inorganik bileşiklerin reaksiyonları daha hızlıdır. 8. Organik bileşiklerin yoğunlukları genellikle düşüktür.

Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması Ornagik bileşikler fonksiyonal (işlevsel) gruplara göre sınıflandırılırlar. Fonksiyonal Grup: Belirli kimyasal davranış gösteren atom grupları. Bazı fonksiyonal gruplar: R,R’: Hidrokarbon zinciri

Organik Bilesiklerin Islevsel Gruba Gore Siniflandirilmasi (I)

Organik Bilesiklerin Islevsel Gruba Gore Siniflandirilmasi (II) Soru: Asagidaki bilesiklerin yapisal formullerini cizelgeyi kullanarak yaziniz C4H10O (alkol) C3H8O (eter) C3H6O (aldehit) C4H8O (keton) C3H6O2 (karboksilli asit) C5H10O2 (ester) C3H9N (amin)

HİDROKARBONLAR AROMATİK HK ALİFATİK HK DOYMUŞ HK DOYMAMIŞ HK ALKENLER ALKANLAR ALKENLER ALKİNLER TEK HALKALI BİTİŞİK HALKALI BENZEN VE TÜREVLERİ TOLUEN KSİLEN NAFTALİN ANTRESEN DÜZ ZİNC. YADA DALLANMIŞ

Hidrokarbonlar Alifatik Aromatik 2

Hidrokarbonlar Alifatik Aromatik Doymuş HK Doymamış HK Alkanlar Alkenler Alkinler 2

Hidrokarbonlar Alkanlar yapı içindeki bağların tamamının tekli bağlar olduğu hidrokarbonlardır. Alifatik C H Alkalar 2

Alkenler yapı içinde karbon-karbon çift bağı içeren hidrokarbonlardır. Alifatik C H Alken 2

Alkinler yapı içinde karbon-karbon üçlü bağı içeren hidrokarbonlardır. Alifatik Alkinler HC CH 2

Hidrokarbonlar En çok karşılaşılan aromatik hidrokarbonlar benzen halkası içeren yapılardır. Aromatik H 2

İsim Kapalı Yarı Açık Açık FORMÜL VE FORMÜL ÇEŞİTLERİ Bileşiklerin kısaca gösterilmelerine FORMÜL denir. Organik Kimyada formüller Kapalı - Yarı Açık - Açık olmak üzere 3 grupta ifade edilirler. İsim Kapalı Yarı Açık Açık Etan C2H6 CH3-CH3 H C C Propan C3H8 CH3-CH2-CH3 C H

HİDROKARBONLAR C ve H den oluşmuş organik bileşiklere HİDROKARBONLAR denir. Hidrokarbonlar, ALİFATİK ve AROMATİK hidrokarbonlar olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Aromatik olmayan hidrokarbonlara, Alifatik Hidrokarbonlar denir. Alifatik Hidrokarbonlar, düz, zincirli ve dallanmış yada halkalı biçimde olabilirler.

C≡C üçlü bağları görülmektedir. H C C Alifatik Hidrokarbonlar, doymuş ve doymamış biçimde de sınıflandırılabilir. C-C tekli bağları, C=C ikili bağları, C≡C üçlü bağları görülmektedir. H C C C≡C H

Doymuş hidrokarbonlara ALKAN; ikili bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKEN, üçlü bağ içeren doymamış hidrokarbonlara ALKİN denir. C2H6 Eten (Etilen) ALKEN H C C C2H6 Etan ALKAN H C C C2H2 Etin (Asetilen) ALKİN C≡C H

ALKAN Genel formülü CnH2n+2 dir. C atomları arasındaki bütün bağlar tekli bağdır. İsimlendirme yapılırken sonu na -an eki getirilir. Doymuştur. En küçük üyesi 1 karbon atomludur C2H6 Etan ALKAN H C C

ALKEN 1.Genel formülü CnH2n dir. 2. C atomları arasında en az bir tane 2 li bağ vardır. 3. İsimlendirme yapılırken sonu na -en eki ya da -ilen eki getirilir. 4. Doymamıştır. 5. En küçük üyesi 2 karbonludur C2H4 Eten (Etilen) ALKEN H C C

1. Genel formülü CnH2n–2 dir. ALKİN 1. Genel formülü CnH2n–2 dir. 2. C atomları arasında en az bir tane 3 lü bağ vardır 3. İsimlendirme yapılırken sonu na -in eki getirilir. 4. Doymamıştır. 5. En küçük üyesi 2 karbonludur C2H2 Etin (Asetilen) ALKİN C≡C H

ALKAN ALKEN ALKİN CH4       Metan C2H6      Etan C3H8      Propan C4H10     Bütan C5H12     Pentan C6H14     Hegzan C7H16     Heptan C8H18     Oktan C9H20     Nonan C10H22    Dekan — C2H4      Eten(Etilen) C3H6      Propen C4H8      Büten C5H10     Penten C6H12     Hegzen C7H14     Hepten C8H16     Okten C9H18     Nonen C10H20    Deken C2H2      Etin(Asetilen) C3H4      Propin C4H6      Bütin C5H8      Pentin C6H10     Hegzin C7H12     Heptin C8H14     Oktin C9H16     Nonin C10H18    Dekin

AROMATİK HİDROKARBONLAR Aromatik Hidrokarbonlar denildiğinde; Halkalı yapı gösterirler. Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift şeklinde sıralanmıştır ve Molekül tek düzlemlidir. 3. Aromatik hidrokarbonlar doymamış oldukları halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler. 4. En önemlisi benzen bileşiğidir.

AROMATİK HİDROKARBONLAR Aromatik hidrokarbonların en basit örneği benzen dir. CH HC BENZEN; Halkalı yapı gösterir Halkadaki bağlar tek-çift-tek-çift şeklinde sıralanmıştır. Aromatik hidrokarbonlar doymamış oldukları halde, doymamış hidrokarbonların özellikleriniz göstermezler. BENZEN (C6H6)

AROMATİK HİDROKARBONLAR Diğer bir üyesi naftalindir. (C10H8) Diğer bir üyesi de antresendır. (C14 H10) ANTRESEN BENZEN NAFTALİN

b. Fonksiyonel grupları farklıdır. Örnek: Alkoller-eter CH3-CH2-OH Etil alkol CH3-O-CH3 Di etil eter c. Fonksiyonel grupların yerlerinde farklılık vardır. Örnek: C5H10 da çift bağların yerleri farklıysa; CH3-CH═CH-CH2-CH3 2-penten CH2═CH-CH2-CH2-CH3 1-penten