Etüt ve Proje Daire Başkanlığı ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Etüt ve Proje Daire Başkanlığı Yamaç Arazilerde Teras Harici Diğer Uygulamalar Bayram Ali TAŞ Orman Mühendisi Şubat-2013

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI Sağlam olmayan yamaçlarda, kolayca sökülüp aşağı doğru sürüklenen toprak ve taş parçaları da taşınma kaynağıdır. Akan yamaçların ıslahında önce mekanik önlemlerle toprağın durdurulması, sonrasında ise uygun bitki örtüsünün geliştirilmesi ile devam edilmelidir.

Drenaj Tesisleri Çizgi Ot Ekimi Örme Çit Taş Kordon Çalı Demetli Teras Kafestel Çit Sırıklarla Çit Geosentetik Ürünler Diğer Tesisleri

Drenaj tesisleri Toprakta, su miktarı artıkça, toprağın iç sürtünme direnci azalmakta ve böylece yamaç stabilitesi azalmaktadır. Islak çürük yamaçlarda öncelikle yamaç topuğunun kuru ve harçlı duvarlar vb. yapılarla sağlamlaştırdıktan sonra, ıslah edilecek yamacın üst kısmından gelen yüzey akışlarını saptırma kanalı ile çevirerek sağlam bir alana akıtılmasıdır.

Çizgi Ot Ekimi Eğimin çok dik ve yüzeysel taşınmanın fazla olmadığı iyi topraklı çürük yamaçların ıslahında, ot ekimi iyi sonuçlar vermektedir. Tesviye eğrilerine paralel olarak 25-30 cm aralıkla, kazma ucu ile 4-5 cm derinlikte açılan çizgilere Gramineae (Buğdaygiller) veya Liguminosae (Baklagiller) familyasına dahil bitkiler bu amaçla ekilebilir.

Örme Çit Tesisi Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek için yapılan tesislerdir. Bu çitler, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler. Çapları 4-6 cm. ve 90-100 cm. boyunda kazıklar 2/3 oranında 30-40 cm arayla çakılırlar, o mıntıkada yetişen türlerden, tercihen meşe kullanılır, Çakılan kazık araları çalılarla örülür. Arkasına teras yapılarak dikime hazır hale getirilir. Yamaç meyli az ve toprağın çok gevşek olmadığı durumlarda aralıklı ve şaşırtmalı yapılabilmektedir.

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI

Taş Kordon Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek, yağmur suyunun hızını kesmek, sel kontrol çalışmaları için yapılan tesislerdir. Yüzeysel taşların fazla olduğu yamaçlarda taşların toplanıp, en 30 cm. yüksekliğinde kuru duvar şeklinde eş yükselti eğrilerine paralel örülerek tesis edilirler. Duvarın üst kısmında bulunan toprak, işlenerek duvara doğru çekilmek suretiyle teras formu verilir. Sel kontrolü maksatı ile, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler. Mera, tarım ve ormanlık alanlarda kullanılır.

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI

Çalı Demetli Teras Meyilli, kumlu yapıdaki çürük yamaçların stabilizasyonunda, çalı temininde güçlük çekilmeyen yerlerde kullanılır. Kazı tabanına ters meyil verilerek bir kanal kazılır. Bu kanala temin edilen her türlü dallar demetler halinde yatırılır. Toprak çekilerek teras formu verilerek sıkıştırılır ve %35-40 içe doğru (yamaç tarafına) meyil verilir. Fidan dikilecek yerler çalı demetiyle kapatılmaz.

ÇÜRÜK YAMAÇLARIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI

YAMAÇ ISLAHI TESİSLERİ Kafestel Çit

YAMAÇ ISLAHI TESİSLERİ SIRIKLARLA ÇİT

Geosentetik Ürünlerin Kullanılması Herhangi bir malzeme ile kullanılan geçirimli tekstil ürünüdür. Birbirine benzemeyen iki farklı malzemenin ayrılmasında (ayırma işlevi), zayıf zeminler ve dolgu malzemelerini güçlendirme uygulamalarında (güçlendirme işlevi), filtrasyon uygulamalarında (filtrasyon işlevi) ve drenaj (drenaj işlevi) gibi bir çok işlemde fayda sağlamaktadırlar.

DİĞER TESİSLER Çürük yamaçların stabilizasyonunda ot keseklerinin yerleştirilmesi, malç tatbikatı (Mulching) gibi teknik önlemler ile dikenli tel çitle koruma erozyon kontrolu çalışmaları kapsamında yer almaktadır. a. Ot Keseklerinin Yerleştirilmesi İle Çürük Yamaçların Islahı Eğimin çok dik ve yüzeysel taşınmanın fazla olmadığı iyi topraklı, çizgi ekimi yönteminin kullanılabileceği şartlara sahip çürük yamaçların ıslahında ot keseklerinin yerleştirilmesi yöntemi de uygulanabilir. Yerine göre iyi sonuç verebilecek bir yöntemdir. Ancak, bu metodun uygulanabilmesi için yakın yörede çim keseklerinin alınacağı yeterli çayırlık bir alanın bulunması ve yağışın da sulama yapmayacak kadar yeterli olması gerekir. Keseklerin söküldüğü yerde erozyona sebep olunmaması için dikkatli olunması lazımdır. Ayrıca, ot keseklerinin söküldüğü yamaçlarla, yerleştirildiği yamaçlar arasında, yetişme ortamı açısından benzerlik olmasına, sökümlerin vejetasyon mevsiminden önce, sakin ve güneşsiz havada yapılmasına dikkat edilmelidir. Keseklerin yerleştirileceği yamaçlarda hendekler açılır ve hendek tabanına ince ve humuslu toprak serilir. Bu toprak tabakası, kesekle açılan hendeğin birleşmesine yardımcı olur. Hendek tabanları, hafifçe yukarıya doğru eğik kazılır.

b. Malç Tatbikatı (Mulching) Dik ve çıplak yamaçların yeşillendirilmesinde bu metodun uygulanması gerekebilir. Bunun için, yamaç üzerine 5-10 cm. kalınlıkta civardan temin edilebilecek dal, yaprak, saman ve her türlü bitki artıkları serilir. Yamaç toprakları sıkı ve toprağa düşecek tohumların çimlenmesine elverişli değilse malç materyali serilmeden önce toprağın bir çapa ile hafifçe işlenmesinde yarar vardır. Yamaç üzerine serilecek olan bitki örtüsünün yağmur, rüzgar v.s. tesiri ile aşağılara akması tehlikesi varsa malç tatbikatı yapılacak olan saha üzerine kazık çakmakta yarar vardır. Malç tatbikatından önce veya sonra sahaya tohum atılabilir. Fakat doğal tohumlama esas kabul edilmelidir. Malç malzemesi toprağı erozyona karşı koruduğu gibi, toprağı gölgeleyerek tohumların çimlenmesine yardım eder, toprağın hızlı kurumasını önler, toprağın strüktürünü ıslah eder ve organik madde ilave etmek suretiyle mikro-organik aktiviteyi artırır.

Yatak ve yamaç ıslahı bir arada: İŞBİRLİĞİ