Prof. Dr. Sena ERDAL

Yeter derecede eğitime sahip olmalısın ki etrafındaki insanları lüzumundan fazla büyük görmeyesin; fakat bilge olacak kadar da eğitim görmüş olmalısın ki onları küçük görmeyesin. M.L.Boren

ABSORBSİYON İNCE BARSAKTA ABSORPSİYON  SUYUN ABSORPSİYONU İYONLARIN ABSORPSİYONU KARBONHİDRATLARIN ABSORPSİYONU KALIN BARSAKTA ABSORPSİYON VE FEÇESİN OLUŞUMU

GASTROİNTESTİNAL ABSORPSİYON Her gün gastrointestinal yoldan absorbe edilmesi gereken toplam sıvı miktarı, alınan sıvı (1.5 litre kadar) ile çeşitli gastrointestinal bezler tarafından salgılanan sıvının (7.5 litre) toplamına eşittir. Yaklaşık 9 litre olan bu sıvının 8- 8.5 litresi ince barsaklardan absorbe olur. Geri kalan 0.5 -1 litresi, ileoçekal valvülden geçerek kolona girer.

İnce barsaklarda emilim mukoza tarafından yapılır. Mukozadaki yakınlaşan valvüller, villuslar ve mikrovillüsler barsak emilim yüzeyini artırırlar.

Intestinal Wall Villi Mucosa

Mukozada absorpsiyon yüzeyini artıran yapılar

İNCE BARSAKTA ABSORPSİYON İncebarsaktan günde birkaç yüz gram karbonhidrat, 100 gr. ya da daha çok yağ, 50-100 gr. amino asit, 50-100 gr. iyon ve 7-8 litre su absorbe olur. İncebarsağın absorpsiyon kapasitesi yüksek olduğundan günlük diyetle bunların birkaç katı da alınsa absorbsiyon gerçekleşir.

MİDEDE ABSORBSİYON Midede villus tipi absorpsiyon alanı bulunmayışı ve epitel hücreleri arasında sıkı bağlantılar olması nedeniyle absorpsiyon işlemi hemen hemen olmaz. Sadece alkol ve lipidde yüksek oranda eriyen bazı ilaçlar, aspirin gibi; az miktarda absorbe edilebilir.

 SUYUN ABSORPSİYONU Su intestinal mukozadan tamamen diffüzyon yoluyla emilir. Suyun plazmadan kimusa geçişi aynı yolladır. Kısa süre içinde yeterli miktarda su osmoz ile kimusa nakledilir ve böylece kimus plazma ile izoosmotik bir hale getirilmiş olur.

İYONLARIN ABSORPSİYONU Hergün 20-30 gr. Na+ intestinal sekresyonlar ile sağlanır, 4-5 gr. Na+ alınır, 25-35 gr. Na+ incebarsaklardan absorbe edilir. Bu miktar vücuttaki Na+ un 1/7'ni oluşturur. Na+ absorpsiyonunda esas mekanizma, Na+ un epitel hücresinden intersellüler aralıklara aktif transportudur İncebarsakların üst kısmında klorun transportu tamamen pasif diffüzyonla oluşur. Ca++ ve Fe++ iyonları aktif olarak absorbe edilirler.

KARBONHİDRATLARIN ABSORPSİYONU Bütün karbonhidratlar monosakkaritler şeklinde absorbe edilirler. Disakkarit şeklinde emilim çok azdır. Absorbe olmuş monosakkaritlerin büyük bölümü glukozdur. Glukoz, nişastanın son ürünü olması nedeniyle, tüm karbonhidratların %80’inden fazlasını oluşturur.

GLUKOZUN ABSORBSİYONU Sodyum kotransport mekanizmasıyla taşınır. Transport iki aşamada gerçekleşir. Birincisi; Sodyumun bazolateral membrandan parasellüler aralıklara transportudur, bu hücre içi sodyum miktarını azaltır. İkincisi; Hücre içinde sodyumun azalması lümendeki sodyumun kolaylaştırılmış difüzyonla enterositlerin fırçamsı kenarından hücre içine difüze olmasıdır.

DİĞER MONOSAKKARİTLERİN EMİLİMİ Galaktoz glukozla aynı mekanizma ile emilir. Fruktoz transportu sodyum ko-transport mekanizmasıyla meydana gelmez Fruktoz enterositler boyunca kolaylaştırılmış difüzyonla taşınır. Fruktoz sodyumla birlikte taşınmadığı için transport hızı onlarınkinin yarısı kadardır. En hızlı taşınan galaktozdur. Bunu glikoz takibeder.

Galaktoz 1.1 Glikoz 1.0 Fruktoz 0.4 Mannoz 0.2 Ksiloz 0.15 MONOSAKKARİTLERİN EMİLİM HIZI Galaktoz 1.1 Glikoz 1.0 Fruktoz 0.4 Mannoz 0.2 Ksiloz 0.15 Arabinoz 0.1

PROTEİNLERİN ABSORBSİYONU Proteinlerin büyük bölümü amino asitler halinde emilirler. Amino asit naklinin esas mekanizması kesin olarak bilinmemekle beraber en az 5 farklı taşıyıcı sistemin bulunduğu bilinmektedir. 1- nötral amino asitler, 2- bazik amino asitler, 3- asidik amino asidler, 4- prolin ve hidroksiprolin için spesifik olan sistemler.

Mide ve ince barsaklarda proteinlerin sindirimi

YAĞLARIN ABSORBSİYONU Yağlar barsaktan yağ asitleri ve monogliseritler halinde absorbe edilirler. Trigliseridlerin ER’da yeniden sentez edilişi: Yağ asidi önce koenzim A ile, ATP’den sağlanan enerji yardımıyla birleşir. Bir sıra kimyasal reaksiyon kademelerinden geçerek gliserol ile bağlanır ve trigliseride çevrilir. Trigliseriler endoplazmik retikulumun boruları tarafından submukozadaki sıvıya 0.5 mikron çapında ufak yağ damlacıkları halinde verilirler. Bunlara şilomikronlar adı verilir.

KALIN BARSAKTA ABSORPSİYON VE FEÇESİN OLUŞUMU Günde ileoçekal valvülden kalın barsaklara 400-500 ml. kadar kimus geçer. İçindeki su ve elektrolitlerin çoğu kolonda absorbe edilir ve feçes halinde atılacak 80-100 ml kadar bir kısmı kalır. Bakteri faaliyeti sonucu meydana gelen diğer maddeler arasında K vitamini, B kompeks vitaminleri (B12 , B1, B2 ) bulunur. K vitamini özellikle önemlidir. Bilindiği gibi kan pıhtılaşmasında önemli görevler yapar.

ORTALAMA BİR DİYETTE FEÇESİN YAKLAŞIK BİLEŞİMİ BİLEŞEN TOPLAM AĞIRLIĞIN % Sİ Su 75 Katı maddeler 25 TOPLAM KATILARIN % Sİ Selüloz ve diğer sindirilmeyen lifler Değişken Bakteriler 30 İnorganik maddeler (en çok kalsiyum ve fosfatlar) 15 Yağ ve yağ ürünleri 5