Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi İnternete Dayalı ve İnternet Destekli Açıköğretim Programlarında Sesli ve Görüntülü İletişim Ortamları Kullanımı

Bu çalışmada… Bilgi Yönetimi Önlisans Programı ve İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında var olan geleneksel iletişim araçlarının eksikliklerini gidermek amacıyla 2004 - 2005 öğretim yılı başında uygulamaya konulan sesli ve görüntülü iletişim aracının kullanımının değerlendirilmesi yapılmaktadır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Açıköğretim Sisteminde İnternete Dayalı Eğitim (Bilgi Yönetimi Önlisans Programı) Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Açıköğretim Fakültesi’nde öğretimin bütünüyle internet üzerinden gerçekleştirildiği bir programdır. Bu programda öğrenciler internette her hafta yayınlanan ders içeriklerinden sorumludurlar. Derslerde hafta içi her gün internet ortamında canlı akademik danışmanlık hizmetlerinin verildiği bu programda öğrenciler her hafta bir ödev yaparak akademik danışmanlara teslim etmektedirler. http://www. bilgi.aof.edu.tr Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Açıköğretim Sisteminde İnternet Destekli Eğitim (İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı ) İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı 2000-2001 öğretim yılında açılmıştır. Programın ilk iki yılında yüzyüze öğretim, son iki yılı ise uzaktan öğretim yöntemi uygulanmaktadır. Programın 3 ve 4. sınıfında uygulanan uzaktan öğretim yönteminde öğrencilerin çalışmalarında yol göstermek ve akademik danışmanlık vermek amacıyla 2004-2005 öğretim yılında internet destekli öğretim projesi başlatılmıştır. Bu proje kapsamında 3. ve 4. sınıfa ait 10 derste e-öğrenme içeriği hazırlanmış ve 12 derste danışmanlık hizmeti verilmiştir. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Geleneksel Destek Hizmetleri Açıköğretim sisteminde internete dayalı geleneksel destek hizmetleri eşzamanlı olmayan forum ve e-posta hizmetleri ile her gün 08:00-23:00 saatleri arasında canlı olarak verilen eşzamanlı sohbet ve telefon hizmetlerinden oluşmaktadır. Bu hizmetlerden en yoğun olarak kullanılanı Genel ve Destek adıyla açılan sohbet odalarıdır. Bu sohbet odaları 2001-2004 yılları arasında Bilgi Yönetimi öğrencileri ile destek hizmeti veren personel arasında temel iletişim aracı olarak kullanılmıştır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Geleneksel Sohbet Hizmeti İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı internet destekli eğitim projesinin 2004-2005 öğretim yılı başındaki ilk tasarımında WebCT öğrenme yönetim sistemi kullanılmıştır. Bu tasarımda WebCT ortamına ait Java tabanlı sohbet yazılımı öğrencilerin kendi aralarında iletişim kurmaları amacıyla kullanılmıştır. WebCT öğrenme yönetim sistemi lisans sorunlarından dolayı Aralık 2004 tarihinde terk edilerek, benzer işlevselliğe sahip bir öğretim ortamı BDE Biriminde geliştirilmiş ve İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı internet destekli eğitim projesinde kullanılmaya başlanmıştır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Kullanılan Sohbet Aracı İnternete Dayalı ve İnternet Destekli Açıköğretim Programlarında Geleneksel Destek ve Sohbet Araçlarının Yetersizlikleri Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Kullanılan Sohbet Aracı Geleneksel sohbet aracı IRC protokolüne dayalı bir uygulamadır. Bu hizmete erişmek amacıyla uygun sohbet yazılımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat değişik bilgisayarlardan erişerek destek hizmeti almak isteyen öğrenciler bu hizmete özel bir yazılıma ihtiyaç duymadan web tabanlı olarak erişebilmelidirler. Programda kullanılagelen sohbet aracında özel görüşmelerden dolayı oluşan sohbet kayıtları ekranda görünmemekte ve kaydı tutulamamaktadır. Bu durumda öğrenciler daha önce gerçekleşen destek amaçlı sohbetlerin kayıtlarına erişememektedirler. Geleneksel sohbet aracında ses ve görüntü olanağının bulunmaması nedeniyle destek görevlisi ile öğrenciler arasında sadece yazıya dayalı kısıtlı bir iletişim kurulabilmektedir. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Kullanılan Sohbet Aracı İnternete Dayalı ve İnternet Destekli Açıköğretim Programlarında Geleneksel Destek ve Sohbet Araçlarının Yetersizlikleri İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Kullanılan Sohbet Aracı Geleneksel sohbet aracı bir java appleti uygulamasıdır. Windows işletim sisteminin son sürümlerinde java appletleri çalıştırmakta sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Çok sayıda kullanıcının hizmetten yararlanmaya çalışması durumunda Java appletlerinin yüklenmesi ve hızı kabul edilebilir sınırların ötesinde kalabilmektedir. WebCT platformunun bir bileşeni olan geleneksel sohbet aracı arayüzün yeniden tasarımı açısından yetersizdir. WebCT sohbet aracında ses ve görüntü olanağının bulunmaması nedeniyle öğrenciler arasında sadece yazıya dayalı kısıtlı bir iletişim kurulabilmektedir. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Problem İnternete dayalı ve internet destekli eğitim programlarında verilmekte olan destek ve sohbet hizmetlerinde önceki sayfalarda listelenen erişim, etkileşim ve tasarım sorunlarının varlığı bu çalışmanın problemini oluşturmaktadır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Çözüm Önerisi Kıbrıs Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde düzenlenen III. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı ve Fuarı’nda Flash Communication Server MX yazılımıyla tanışıldı*. Flash Communication Server Flash teknolojisini kullanarak web ortamında ses ve görüntü aktarımı konusunda oldukça yüksek bir performans göstermektedir. Erişim için Flash Player dışında özel bir yazılıma ihtiyaç bulunmamaktadır. Flash ile yeniden tasarlanabilir ve ActionScript dili ile yeninden programlanabilir olma özelliğine sahiptir. Bu bilgiler doğrultusunda, Açıköğretim sisteminde internete dayalı geleneksel destek ve sohbet hizmetlerin yetersiz kaldığı durumlarda bu sorunu ortadan kaldırmak amacı ile Macromedia Flash Communication Server MX yazılımı ile hazırlanan Sesli ve Görüntülü Sohbet aracı bir çözüm olarak düşünülmüştür. * Bülbül, H.İ., Batmaz İ., Küçükali M., Şahin Y.G., Tulgar Y.,(2003) “Internet Ve İntranet Üzerinde Macromedia Flash Communication Server Mx İle Etkileşimli Bir Uzaktan Eğitim Modeli Tasarımı” International Educational Technologies Symposium and Fair. May 28-30. Department of Educational Sciences. Eastern Mediterranen University. Magusa. Kıbrıs. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Gereksinimler Flash Communication Server yazılımı ile hazırlanmış iletişim ortamında kullanıcının gereksinimleri şunlardır: Macromedia Flash Player Ses göndermek için mikrofon ve ses kartı (isteğe bağlı) Görüntü göndermek için Web Kamerası (isteğe bağlı) Flash Communication Server yazılımına ait şu sistem özellikleri öne çıkmaktadır: Sunucuya kurulum işlemleri kolayca gerçekleştirilmektedir. Veritabanı yazılımı gereksinimi bulunmamaktadır. Flash tabanlı olduğundan dolayı arayüz tasarımında değişiklik yapmak kolaydır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Çözümün Uygulama Süreci Bilgi Yönetimi Önlisans Programının geleneksel sohbet ortamı için Flash Communication Server yazılımını kullanımı aşağıdaki aşamalarla gerçekleştirildi: 2003 Kasım ayında sesli ve görüntülü iletişim ortamı pilot bir uygulama olarak geleneksel sistemle birlikte çalıştırılmaya başlanmıştır. Pilot uygulama 2003-2004 öğretim yılı süresinde devam etmiştir . 2004-2005 öğretim yılında pilot uygulama sona erdirilmiş ve Görüntülü-Sesli Destek adıyla Bilgi Yönetimi Önlisans programının temel bir hizmeti olarak uygulamaya konulmuştur. Görüntülü-Sesli Destek aracı aşağıdaki aşamalarla uygulamaya konulmuştur: Bu amaçla bir sunucu tahsis edildi ve sunucu ayarları yapıldı Öğrencilerin kullanacağı arayüz için web sayfası tasarlandı ve gerçekleştirildi Hizmet erişime açıldı ve Bilgi Yönetimi sitesinden erişim olanağı sağlandı Öğrencilere hizmet hakkında e-posta aracılığıyla bilgi gönderildi * Mutlu, M.E, Beyaz M., İşeri P.,(2004) “E-öğrenmede Öğrenci Destek Hizmetleri: Açıköğretim Fakültesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Örneği” Akademik Bilişim 2004. Şubat 11-13. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Trabzon. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Çözümün Uygulamaya Konulması Flash Communication Server yazılımının İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında uygulanması ise aşağıdaki adımlarla gerçekleştirildi: WebCT öğrenme yönetim sisteminin eksikliklerini gidermek amacıyla BDE Biriminde geliştirilen öğretim ortamında sohbet aracı olarak Flash Communication Server yazılımı ile geliştirilen bir arayüzün kullanılmasına karar verildi. Bu amaçla pilot uygulama yapılmadı. 2003-2004 öğretim yılında Bilgi yönetimi Önlisans Programında yaşanan deneyim yeterli görüldü. Bilgi yönetimi Önlisans Programında olduğu gibi İngilizce Öğretmenliği Lisans Programını için de kullanılacak sunucunun ayarları yapıldı, Web Sayfası tasarlandı ve gerçekleştirildi ve Aralık 2004 döneminde hizmet erişime açıldı. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Görüntülü ve Sesli İletişim Destek Aracı Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Sesli – Görüntülü Destek aracının temel kullanım amacı öğrencilerin sorunlarını destek görevlilerine dolaysız olarak iletebilmeleridir. Bu amaçla öğrenciler sitede oturum açmadan doğrudan Sesli – Görüntülü Destek aracına erişebilmektedirler. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Görüntülü ve Sesli İletişim Destek Aracı Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Görüntülü Sesli Sohbet Hizmeti Projesi İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Sesli – Görüntülü Sohbet aracının temel kullanım amacı sistemde oturum açmış öğrencilerin kendi aralarındaki akademik amaçlı olmayan sohbet gereksinimlerini karşılamaktır. İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı (5700 öğrenci) projesindeki hedef öğrenci sayısı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı (350 öğrenci) projesine göre 16 kat daha büyüktür. Bu sistemde eşzamanlı olarak sohbet (chat), eşzamansız olarak da Ziyaretçi Defteri (guestbook) iletişim aracı bulunmaktadır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında Görüntülü Sesli Sohbet Hizmeti Projesi Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Gerekli Bakım İşlemleri Flash Communication Server yazılımının kullanımı esnasında düzenli olarak aşağıdaki bakım işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekmiştir: Zaman zaman server yaşanan kilitlenmelerin kontrol edilmesi, Kulanım günlüklerin alınması ve arşivlenmesi, Gereksiz içeriklerin temizlenmesi,

Uygulama sürecinde Tasarımda Yapılan Değişiklikler Görüntü Sayısı :2003-2004 öğretim yılında kullanılan pilot uygulamada tasarlanan sesli-görüntülü sohbet aracında kamera görüntüsü yollama sayısı belirlenmemişti. Görüntü yollamak isteyen her kullanıcı ekrana web kamerasından görüntüsünü yayınlamaktaydı. Web kamera görüntü sayısı arttıkça ekranda sıkışmalar olduğundan 2004-2005 öğretim yılında uygulamaya giren sesli-görüntülü sohbet aracındaki sabit sayıda web kamerası görüntü sayısı belirlendi. Böylece belirlenen sayının üstünde kullanıcının web kamera görüntüsü yollaması engellendi. Kamera Hareketliliği :Pilot uygulamadaki tasarımda Kamera görüntüsü kullanıcılar tarafından sürükle bırak yöntemiyle ekranda farklı yere konumlandırılabiliyordu. Yeni tasarımda kamera görüntüsü sabitlendi. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Öğretim Yılı Sonunda Verilerin Elde Edilmesi İki farklı projede uygulamaya konulan görüntü ve sesli iletişim ortamı öğretim yılı sonunda değerlendirildi. Bu amaçla aşağıdaki kaynaklardan bilgi derlendi: Kullanım logları İletişim ortamlarının Günlükler(log) incelendi. Öğrencilerin görüşleri Ziyaretçi defteri kayıtlarındaki öğrenci görüşleri incelendi. Öğrenci sisteme giriş çıkışları izlenerek sistemi ne kadar sıklıkla kullandıkları incelendi. Destek görevlilerinin görüşleri Bilgi Yönetimi Önlisans Programında Destek görevi yapan kişilerden görüşme yardımıyla görüşleri alındı. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Bulguların Değerlendirilmesi Öğrenci görüşleri açışından Kullanım günlükleri (Bilgi Yönetimi - 2254 satır, İngilizce Öğretmenliği Lisans Programı – 508 satır) ve ziyaretçi defteri incelendiğinde öğrencilerin hizmetin verildiği ortamı beğendikleri görüşleri elde edilmiştir. Bilgi Yönetimi Önlisans Programında temel eleştirinin yabancı kullanıcıların da sisteme girebiliyor olması, İngilizce Öğretmenliği Lisans Programındaki temel eleştirinin ise bazı öğrencilerin isimlerini saklayarak davranış bozuklukları sergilemesi olduğu görülmüştür. Destek görevlilerinin görüşleri Siteye girişte kısıtlama olmadığından, herkesin bu hizmete girmesi bir sorun olarak görülmektedir. Fakat bu hizmete destek almak amacıyla giriş yapılması amaçlandığından dolayı, girişin en az seviyede kısıtlanması gerekmektedir. Sistem Görevlilerinin Görüşleri Sohbet ortamındaki metinler temizlenmediği için aynı soruna sahip olan kişiler tekrar aynı soru sormaya ihtiyaç duymamaktadır. Rahatsız edici durumlarda öğrencinin erişim hizmeti şu anda zorlukla kesilebilmektedir. İngilizce Öğretmenliği Lisans Programında kullanılan sesli-görüntülü sohbet aracında öğrencilerin çok sık canlı müzik yayını yaptıkları görülmüştür. Bu başlangıçta öngörülmemiş bir kullanım biçimidir. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar Sorunlar ve Öneriler, Kullanıcıların ağ veya internet bağlantısı kısıtlamalarından dolayı erişimde sorunlar yaşaması. Servis sağlayıcısının güvenlik kısıtlamalarının erişimi engellemesi (ses ve görüntü akışı için özel portların kullanılması. Bu nedenle Sesli ve Görüntülü Destek aracına Anadolu Üniversitesi Kampüsü içerisinden erişilememektedir.) Kullanıcının bilgisayarında Flash Player kurulu olmadığı durumlarda erişim sorunu yaşanmaktadır. Fakat Flash Player kurulumu hızlı gerçekleştiğinden bu sorun hemen giderilebilmektedir. Yönetim konsolundaki işlemlerin yetersizliği nedeniyle düzenli veri tutulamaması sorunu vardır. Sunucunun programlama olanakları kullanılarak bu işlemler zamanla otomatikleştirilebilir. Kullanıcıların denetiminde zorluklar yaşanmaktadır. Sunucunun programlama olanakları kullanılarak bu sorunlar aşılabilir. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Sonuç ve Öneriler Flash Communication Server geleneksel olarak kiralık hatlar üzerinde yüksek maliyetlerle elde edilebilen sesli ve görüntülü iletişim olanağını internet hatları üzerinde gerçekleştirilmesi nedeniyle, internet destekli ve internete dayalı eğitim ortamlarında kullanılmak üzere etkin bir çözüm sunmaktadır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, Flash Communication Server kurumların var olan öğretim ortamlarına kolay uyarlanabilen ve kullanıcıların özel bir eğitime gerek duymadan hemen kullanmaya başlayabilecekleri iletişim ortamlarının tasarlanmasına olanak sağlamaktadır. Flash Communication Server’ın geliştirme ortamı kullanılarak gereksinimlere daha fazla yanıt veren çözümlerin Flash Action Script programlama dili ile geliştirilmesi gerekmektedir. İnternet bant genişliğinde öğrenci ve sunucu taraflarda gerçekleşecek artışlarla gelecekte daha yüksek kalitede ses ve görüntü iletişimi sağlanması beklenmektedir. Şu anda sadece iki projede kullanılan Flash Communication Server’nin diğer açıköğretim programlarında da kullanımı için çalışmalar yapılmalıdır. Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi

Hazırlayanlar Yrd. Doç. Dr. M. Emin Mutlu  Öğr. Gör. Melda Beyaz Öğr. Gör. Perihan İşeri   Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi