YANGIN VE PATLAMA

YANMA NEDİR? Yanma, yanıcı maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi ile meydana gelen kimyasal bir olaydır. Yanmanın gerçekleşmesi için üç unsur gereklidir. Bu üç unsurdan birinin ortadan kaldırılması yada uzaklaştırılması ile yanma olayı da biter. Bu unsurlar: Yanıcı madde, Isı kaynağı, Oksijendir.

MEYDANA GELİŞ ŞEKLİNE GÖRE YANMA ÇEŞİTLERİ Yanma olayı dört şekilde meydana gelir: Yavaş yanma Hızlı yanma Parlama ve patlama şeklinde yanma Kendiliğinden yanma

MEYDANA GELİŞ ŞEKLİNE GÖRE YANMA ÇEŞİTLERİ YAVAŞ YANMA: Yanıcı maddenin bünyesi itibariyle, yanıcı buhar veya gaz meydana gelmediği ve yeterli ısı veya oksijen olmadığı halde meydana gelen yanma olayıdır. Demir (Fe) ve Bakır (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın  oksijeni ile birleşmesi sonucunda ( FeO ” Demiroksit ” ve CuO ” Bakıroksit ” oluşması) ortama ısı ve ışık açığa çıkarmadan,  meydana gelen yanma olayına (Oksitlenme - Paslanma) YAVAŞ YANMA denir.

MEYDANA GELİŞ ŞEKLİNE GÖRE YANMA ÇEŞİTLERİ HIZLI YANMA: Alev, ısı, ışık ve korlaşmayı kapsayan yanma belirtilerinin tümünün oluştuğu yanma olayıdır. Alevli ve Alevsiz Yanmanın bir arada görüldüğü yakıtlar ; Kömür içeren katı yakıtlar Karbonhidrat içeren katı yakıtlar (Nişasta, Şeker ) Selüloz / lignin vb bitkisel esaslı maddeler (Tahta, Saman) Erimeyen, ısıya dayanıklı plastikler Sadece Yüzey Yanmasının görüldüğü yanıcı maddeler ; Saf Karbon , Kolay oksitlenen ametaller (Kükürt, Fosfor) Kolay oksitlenen metaller (Magnezyum, Alüminyum, Uranyum, Sodyum) 

MEYDANA GELİŞ ŞEKLİNE GÖRE YANMA ÇEŞİTLERİ PARLAMA ve PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA: Parlama, benzin gibi kolayca alev alabilen maddelerde görülen bir yanma türüdür. Patlama ise, yanma olayının gerçekleştiği maddenin tümünün birden bir anda yanmasıdır. A) Yanma Sonucu Oluşan Patlamalar ( Çok Hızlı Oksitlenme) : Parlayıcı, buhar, gaz ve tozun, sınırlı bir alanda çok hızlı oksitlenmesi neticesinde meydana gelen patlamalar ve parlamalardır.  Örnek : Benzin buharı, Metan gazı ve LPG gibi gazların hava ile karışımı, Nişasta, Un tozu ve diğer organik tozların hava ile belirli oranlardaki karışımları, Aseton buharı, Magnezyum tozları gibi. B) Bozunma Sonucu Oluşan Patlamalar ( Çok Hızlı Ayrışma ) : Kimyasal yapıları kararsız maddelerin, çok hızlı ayrışma sonucu oluşan patlamalardır. Bu tür patlamalar için, ortamda hava yada oksijen bulunması gerekmez.  Örnek : TNT, Dinamit, Karabarut, Roket yakıtı gibi. C) Yüksek Basınç Sonucu Patlamalar : Basınçlı kapların  veya kazanların içinde oluşan, yüksek basınç sebebi ile meydana gelen patlamalardır. D) Nükleer Patlamalar : Nükleer bozunma sonucu maddenin enerjiye dönüşmesi ile ortaya çıkan ani enerji boşalmalarıdır.  Örnek : Hidrojen ve Uranyum bombasının patlaması.

MEYDANA GELİŞ ŞEKLİNE GÖRE YANMA ÇEŞİTLERİ KENDİLİĞİNDEN YANMA: Yavaş yanmanın zamanla, yeterli şartları sağlayarak hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle yağ ve yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında, oksijen ile birleşmek sureti ile kolayca oksitlenmeye başlar ve oksijen ile yağın birleşmesi sonucu ısı oluşur, bir süre sonra oluşan ısı, alevlenme derecesine ulaşır ve madde kendiliğinden alev alır.  Örnek : Bezir yağına bulaşmış bir bezin, bir süre sonra kendi kendine alev alarak yanmaya başlaması gibi. 

YANGIN NEDİR? Yangın, kontrolden çıkmış bir yanma olayıdır. Yangın çeşitleri, yanıcı madde cinslerine göre dört ana grupta toplanmaktadır: A Sınıfı Yangınlar: Tahta, kağıt, pamuk gibi katı madde yangınlarıdır. Bu yangının oluşabilmesi için yüksek bir alevlenme sıcaklığına ihtiyaç vardır. B Sınıfı Yangınlar: Petrol ürünleri, alkol, tiner, yağlıboya gibi yanabilen sıvı yanıcı madde yangınlarıdır. Bu tip yangınlar için sıvı su kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü su, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve yangının genişlemesine sebep olur. C Sınıfı Yangınlar: LPG, havagazı, doğalgaz, hidrojen gibi gaz halindeki yanıcı madde yangınlarıdır. Elektrik sistemleri, prizler, makine ve hassas cihazların yangınları da bu sınıfa girmektedir. D Sınıfı Yangınlar: Sodyum, potasyum, titanyum, magnezyum, alüminyum, demir çapakları gibi yanabilen hafif metaller yangınıdır. E Sınıfı Yangınlar: Elektrik yangınlarıdır.

YANGINDAN DOĞABİLECEK KAYIPLAR Bir takım kıymetli kağıt ve raporların kaybolması, Tecrübeli elemanların işi bırakması, yeni elemanların eğitilmesi, Müşteri güveninin azalması ile müşterilerin rakip kuruluşlara kaptırılması, Yangın sonucu onarım veya ünite içerisinde yer değiştirme masrafları, Bazı sözleşmeler sonucu devam etmesi gereken servislere yapılacak ödentiler.

YANGIN SÖNDÜRME TEKNİKLERİ C TİP YANGINLARDA SÖNDÜRMEK ÜZERE KARBONDİOKSİT, KKT (Kuru Kimyevi Tozlu), SU SİSİ, KÖPÜK KULLANILABİLİR. D TİP YANGINLARDA ETKİN SÖNDÜRÜCÜ MADDE TUZ VE KUM İLE SODYUMKLORÜR, SODYUM BİKARBONAT, MAGNEZYUM OKSİT YA DA BUNLARIN KARIŞIMI ETKİLİ OLUR. E TİP YANGINLARDA SÖNDÜRÜCÜ MADDESİ ( SIVI, GAZ, TOZ ) İLETKEN OLMAYAN YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI KULLANILMALIDIR.

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ KÖPÜK CO2 KURU KİM. TOZ SU

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Su (H2O): Yanabilen cisimler ıslatılarak cisimlerin tutuşturma ısılarının altında kalmaları sağlanır. Öte yandan suyun söndürücü olarak kullanımında bazı tehlikeler vardır. Bunlardan bazıları: Elektriği iletmesi, Çevresindeki yanmayan maddelere zarar vermesi, Bazı kimyasal maddelerle reaksiyona girerek tutuşma ve patlamaya neden olması, Akaryakıt yangınlarında kullanılamaması.

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Karbondioksit (CO2): Yanabilen sıvı yangınları ve Elektriği iletmemesi nedeniyle de elektrikli malzeme yangınları için öncelikle kullanılır. Kuru kimyasal söndürme maddeleri : Kuru kimyasal maddeli söndürücüler elektrik yangınlarında etkili olurken, elektrik bağlantı ve iletim hatlarına zarar verir. Kuru kimyasal maddeli söndürücülerin kullanımında, püskürtme sırasında görüş bozulur, nefes alma zorlaşır, madde dağıldığında sıcak kor nedeniyle yeniden tutuşma olabilir. Alev kırıcı ve kısmen yangını boğucu özelliktedirler. Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat, Amonyum Fosfat.

YANGIN SÖNDÜRME MADDELERİ Köpük: Yanabilen sıvıların genişçe yüzeyini kapladığı için en iyi söndürücü olarak düşünülür. Yangın yüzeyini sarararak oksijenle teması keser. Kuru tozlar : Daha çok, magnezyum, alüminyum, titanyum, sodyum, potasyum gibi metallerin çok özel yangın tehlikeleri için kullanılır. Halojenli söndürücüler: Elektronik donanımların korunmasında kullanılır. Kum: Daha çok, arazide ve orman yangınlarında kullanılır.

İŞYERİNDE YANGINA NEDEN OLAN UNSURLAR Parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli kimyasallar, Elektrik kaçakları, Kaynak, kesme vb. ateşli işler, Sigara ve kibrit kullanımları, Yıldırım, Tehlikeli madde ikmali, Bakım-onarım dönemleri, Kazan daireleri ve yakıtlar, Temizlik ve düzenli çalışma eksikliği, İnsan kaynaklı hatalar.

İŞYERİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ VE YANGINLA MÜCADELE UNSURLARI Bina tasarımı aşamasında yangın güvenliğinin düşünülmesi, Su kaynaklarının tespit edilmesi, Su basınçlandırma sistemlerinin tasarlanması, Yangın söndürme sistem ve cihazlarının bulundurulması ve kullanılması, Duman tahliye sistemlerinin bulundurulması ve kullanılması, Yalıtım ve yayılma sistemlerinin tasarlanması, Algılama, ihbar ve anons sistemlerinin kullanılması, Acil aydınlatma ve yönlendirme sistemlerinin oluşturulması, Kaçış yolları ve merdivenlerin tasarlanması ve kullanılması, Görüntülü ve genel güvenlik uygulamalarının kullanılması,

İŞYERİNDE YANGIN GÜVENLİĞİ VE YANGINLA MÜCADELE UNSURLARI Koruyucu malzeme ve yangın istasyonlarının tasarlanması ve kullanılması. Bulundurulması gereken koruyucu malzemeler şunlardır: Balta, Kanca, Kazma, Kürek, Kova, Tornavida, El feneri, Yedek pil, Yangın battaniyesi, Yangına dayanıklı giysi, İtfaiyeci çizmesi, İtfaiyeci bareti, İtfaiyeci eldiveni, Yassı hortum, Minimum 25 kg köpük, Köpük oranlayıcısı, Köpük lansı, Yedek rakor, Adaptör, Rakor anahtarı, Solunum cihazı, İlkyardım seti, Portatif sedye, Reflektör, Güvenlik bandı, Acil ışık çubukları, Megafon, Halat, 50 m. arabalı hortum.

İŞYERİNDE YANGIN ORGANİZASYONU İşyerinde yangın durumunda yapılması gerekenler şu şekilde özetlenebilmektedir: Derhal en yakın amirinize haber verin, gerekiyorsa amiriniz itfaiyeye haber verecektir, Çevrenizdekileri uyarın, Patlayabilecek maddeleri mümkün olduğunca yangından uzaklaştırın,

İŞYERİNDE YANGIN ORGANİZASYONU Hava akımını önlemek için yangın kapı ve pencerelerini kapatın, havalandırmayı durdurun, Yangın söndürücüyü kullanarak yangını söndürmeye çalışın, Eğer bu bir yağ, metal veya elektrik yangını ise yangını söndürmek için su değil karbondioksit kullanın.

İŞYERİNDE YANGIN ORGANİZASYONU İtfaiye gelene kadar yangını söndürme çalışmasına devam edin, Eğer elbiseniz ateş alırsa derhal yere uzanın ve zemin üzerinde yuvarlanın. Yakınınızda bir battaniye veya benzeri şey varsa bunu vücudunuza sararak yangını boğun.

TEŞEKKÜRLER