Dezenfektanların Seçimi Ve Kullanımı Dr.Sevinç Güneri

Dezenfeksiyon AMAÇ: İnfeksiyon kontrol önlemleri çerçevesinde malzemeler üzerindeki mikroorganizma kontaminasyonunu tehlikeli olmayan seviyeye indirerek infeksiyon riskini önlemektir .

Dezenfeksiyon Spaulding, bir malzemenin ne şekilde dezenfekte edileceğinin malzemenin kullanım amacına bağlı olduğunu düşünmektedir.

Tıbbi Malzemeler KRİTİK YARI KRİTİK KRİTİK OLMAYAN

KRİTİK : Normal olarak steril doku veya damar sistemi içerisine giren veya içinden kan ile temas eden malzemeler steril olmalıdır.

YARI KRiTİK : Mukozaya veya bütünlüğü bozulmuş cilde temas eden malzemeler; tüm mikroorganizmaları öldüren, ancak bakteri sporlarını öldürmeyen dezenfeksiyon işlemi (Yüksek seviyededezenfeksiyon) [HLD] gerektirir.

Bazı yarı kritik malzemeler orta düzey dezenfeksiyon gerektirir. Hidroterapi tankları Termometreler

KRİTİK OLMAYAN : Yalnızca sağlam bütünlüğü bozulmamış cilde dokunan nesneler düşük seviyede dezenfeksiyon gerektirir.

Dezenfeksiyona Etki Eden Faktörler Malzemenin temizliği. Organik yükün mevcudiyeti. Mikrobial kontaminasyonun türü ve düzeyi. Dezenfektan konsantrasyonu ve bekletme süresi. Malzemenin yapısı. Sıcaklık ve göreceli nem.

Dezenfeksiyon Mikroorganizmaların Dezenfektanlara Karşı Azalan Direnç Sırası: Sporlar. Mikobakteriler(Tüberküloz basili). Zarfsız Virüsler. Mantarlar. Bakteriler. Zarflı Virüsler.(HBV,HIV)

Kritik Malzemeler: STERİLİZASYON YAPILIR: Cerrahi aletler Kardiak kateterler İmplantlar,vb.

Yarı kritik malzemeler

Yarı Kritik Malzemeler Endoskoplar Solunum sistemi tedavi malzemeleri (airway, trakeostomi kanülleri, mekanik ventilatör devreleri, nebulizatör hazneleri ve hortumları, ambular, aspiratör vakum ekipmanları, nemlendirici hazneler) Anestezi malzemeleri (ör:laringeskop blade’leri,laringeskop ) Endokaviter proplar(Tee problar) Tonometreler Diyafram halkaları

Endokaviter Proplar Proplar- Transesophageal ekokardiyografi propları, sonografik taramada kullanılan vajinal / rektal proplar Mukoza ile temas eden proplar yarı kritiktir. Kılavuz her bir hastada probu korumak için yeni bir kılıf/sonda kılıfı kullanılmasını ve kılıflar başarısız olabileceği için (1- 80%), HLD (yüksek seviye dezenfeksiyon) gerçekleştirilmesini tavsiye eder.

Dezenfeksiyon “Yarı Kritik” Malzeme süreci Sınıflama: Yarı kritik malzemeler, bütünlüğü bozulmamış mukoza ile temas eder. Amaç: Bakteri sporlarının dışında hiçbir mikroorganizma içermemelidir. Dezenfektan: Bakteri sporlarının dışında tüm mikroorganizmaları öldürür . Örnekler: Solunum tedavisi ve anestezi donanımı, GIS endoskopları,Tee problar,tonometre,laringeskop bladeleri, vb. Yöntem: Yüksek seviye dezenfeksiyon.

“Yarı Kritik Malzemelerin” Yüksek Seviyede Dezenfeksiyonu Temas Süresi : 12 -30 dk(ABD), 20 °C Antiseptik Konsantrasyon ----------------------------------------------------------------- Glutaraldehit > % 2,0 Orto-fitalaldehit (12 dk) % 0,55 Hidrojen peroksit * % 7,5 Hidrojen peroksit ve perasetik asit * % 1,0 / % 0,08 Hidrojen peroksit ve perasetik asit * % 7,35 / % 0,23 Hipoklorit (Yerinde klor üretimi)* 650-675 ppm Glut ve fenol / fenat** % 1,21 / % 1,93

Yüksek seviye dezenfeksiyon İçin Uygun Olmayan Dezenfektanlar Benzalkonyum klorür İyodofor Heksaklorofen Alkol Klorheksidin glukonat Setrimid (savlon,savleks) Dörtlü amonyum bileşikleri Fenollü glutaraldehit ( % 0,13)

Hidroterapi tankları ve Termometreler Orta düzey dezenfeksiyon Etil veya izopropil alkol İyodoforlar Hipoklorit (1000ppm) Temas süresi 10 dk

Yarı kritik malzeme dezenfeksiyonu TEMİZLİK : Mekanik olarak su ve enzimatik temizleyici ile temizlenir. DEZENFEKSİYON: Tüm malzemeyi dezenfektan içerisine daldırın ve temas süresi boyunca tüm kanallara yayılmasını sağlayın. ÇALKALAMA : Steril distile su, filtre edilmiş su veya musluk suyu ve daha sonra alkolle çalkalanır. KURUTMA :Kanalları kurutmak için basınçlı hava kullanın. MUHAFAZA :Tekrar kontamine olmasını engelleyin.

Temizlik Ön temizleme ile; Dezenfektanların mikroorganizmalarınhücre proteinleri yerine, organik maddelerle birleşmesi engellenir. Biyofilm tabakası varsa uzaklaştırılır.

Temizlik Tüm kir ve organik artıklar fırçalanarak yıkanmalı Akan su ile durulanmalı Basınçlı hava ile kurulanmalı Aletlerin motor kısımları suya batırılmaz, dezenfektan ile ıslatılmış bezle silinmeli. Ayrılabilen tüm parçalar birbirinden ayrılmalı

“Yarı Kritik Malzemelerin” Yüksek Seviyede Dezenfeksiyonunda önemli noktalar: Kullanım ile dezenfektan solusyonun konsantrasyonunda seyrelme meydana gelir. MEC takibi için test stripleri ile monitorizasyonu yapılır. Glutaraldehit takibi için %1,5 test stripleri kullanılır Test stripleri kullanım ömründen sonra kullanılmamalıdır . Test sıklığı, çözeltilerin hangi sıklıkta kullanıldığına bağlıdır (Günlük kullanım, en az her gün test edin). Sonuçları kaydedin.

Glutaraldehit Avantajları: Çok sayıda kullanım çalışması yayımlanmıştır. Nispeten düşük fiyatlı. Mükemmel malzeme uyumluluğu Dezavantajları: Buharından solunum tahrişi. Keskin ve tahriş edici koku. Nispeten yavaş mikobaktericid faaliyeti. Kanı pıhtılaştırır ve dokuları yüzeylere sabitler. Allerjik temas dermatiti.

Orto-fitalaldehit Avantajları Aktivasyon yok. Hızlı etkili HLD. Aktivasyon yok. Mükemmel malzeme uyumluluğu Göz ve burun boşluklarını tahriş ettiği bilinmemektedir. Zayıf koku

Orto-fitalaldehit Dezavantajları Proteini griye boyar. Fiyat pahalı Bekletme süresi kısa. Spor faaliyeti yavaş. Temas sırasında gözde tahriş. Temas aşırı duyarlılıkla sonuçlanabilir.

Glutaraldehit ve OPA Karşılaştırması >2.0% Glutaraldehyde 25 °C’de 20-45 dakika Aktivatör gereklidir. Kullanım ömrü 14 gün. Raf ömrü 2 yıl. ACGIH tavan limiti, 0,05 ppm Keskin koku. MEC, % 1,5 % 0,55 Orto-ftalaldehit 20 °C’de 12 dakika Aktivatör gerekli değildir. Kullanım ömrü 14 gün. Raf ömrü 2 yıl. ACGIH veya OSHA limiti yok. Zayıf koku. MEC, % 0,3

Orto-fitalaldehit Avrupa, Asya, Latin Amerika. 20 °C’de 5 dakika Kanada ve Avustralya. 20 °C’de 10 dakika Amerika Birleşik Devletleri 20 °C’de 12 dakika

Perasetik Asit / Hidrojen Peroksit Avantajları Aktivasyon gerekli değil. Koku veya tahriş sorunu yok. Organik madde varlığında etkili. Dezavantajları Kurşun, pirinç, bakır, çinko için malzeme uyumluluğu (% 1,0HP ve % 0,08 PA için kozmetik ve fonksiyonel hasar). Sınırlı klinik kullanım.

Hidrojen Peroksit Avantajları Aktivasyon gerekli değil. Atık sorunu yok. Koku veya tahriş sorunu yok. Metal, plastik ve elastomerle uyumlu. Kullanım çalışmaları yayımlanmıştır. Dezavantajları Pirinç, çinko, bakır ve nikel / gümüş kaplama için malzeme Uyumluluk sorunları (Kozmetik ve fonksiyonel hasar).

Süperoksitlenmiş Su Yüksek seviyede mikrobiyosidaldir. 5 dakika ve daha az süre içerisinde M. tuberculosis, E. coli, B. subtilis sporları, MRSA, Enterococcus, Polyo (Çocuk Felci), HIV’da 5 log azalma. Ana ürün, hipokloröz asit ve klor (Organik madde içerisinde faaliyet azalır). Kullanım noktasında titanyum elektrotların üzerinden salin çözeltisi geçirilerek üretilir . Gerekli kriterler karşılanmalıdır – Akım, pH, redoks potansiyeli, 24 saatte kullanım. Hasar verici ve aşındırıcı olmama iddiası FDA onayı bulunmamaktadır. Selkon JB ve ekibi. J Hosp Infect 1999;41:59-70; Shetty N ve ekibi. J Hosp Infect 1999;41:101-105

Kritik olmayan malzemeler

“Kritik Olmayan” Malzeme süreci Örnekler: Küvetler, Koltuk değnekleri, EKG kabloları, Başucu masaları, Duvarlar, Zemin Mobilya,bilgisayar klavyeleri,elektrik düğmeleri,kapı kolları.

“Kritik Olmayan” Malzemeler İçin Düşük Seviyede Dezenfeksiyon Temas Süresi > 1 dakika Germisit Kullanım Konsantrasyonu __________________________________________________ Etil veya izopropil alkol 70-90% Klor 100 ppm Fenolik UD İyodofor UD Dörtlü amonyum bileşimleri UD UD=Üreticinin önerdiği kullanım seyreltme oranı

Yeni Ortaya Çıkan Patojenlerin Dezenfeksiyonu

Yeni Ortaya Çıkan Patojenler ve Dezenfeksiyon Hepatit C virüsü Clostridium difficile Cryptosporidium Helicobacter pylori E.coli 0157:H7 Çoğul dirençli bakteriler(MDR-TB, VRE, MRSA) SARS, coronavirus, kuş gribi, norovirus Biyolojik terör ajanları (Şarbon, veba, çiçek hastalığı).

Yeni ortaya çıkan patojenler nedeniyle Yoğun bakım,acil, vb. ünitelerde yer ve yüzey dezenfeksiyonu gerekmektedir. (Ameliyathanelerde mutlaka dezenfeksiyon gereklidir.)

Düşük Seviyede Dezenfeksiyon

Düşük Seviyede Dezenfeksiyon Temas Süresi > 1 dakika Germisit Kullanım Konsantrasyonu _________________________________________________ Etil veya izopropil alkol % 70-90 Klor 100ppm (1:500 seyreltme) Fenolik UD İyodofor UD Dörtlü amonyum bileşimleri UD UD=Üreticinin önerdiği kullanım seyreltisi

Kritik Olmayan Malzemeler Başucu masaları, yatak parmaklıkları. Koltuk değnekleri. Mobilya. Zemin, duvarlar. Telefon, bilgisayarlar. Tansiyon aleti manşeti. EKG kabloları.

Yüzey Dezenfeksiyonu Kritik Olmayan Hasta Bakımı - CDC, 2007 Kritik olmayan hasta bakım malzemelerini EPA tescilli dezenfektan ile uygun kullanım seyreltmesi ve en az 1 dakikalık temas süresi boyunca işlemden geçirin. Kategori IB. Kritik olmayan hasta bakım yüzeylerinin dezenfeksiyonunun düzenli olarak ve görünür halde kirlendiklerinde yapılmasını sağlayın. Kategori IB.

Yüzey Dezenfeksiyonu Çevre Yüzeyleri-CDC, 2007 Temizlik personeli aşağıdaki durumlardan emin olamadığında yüzey ve yer temizliği amaçlı olarak dezenfektan kullanın. Kan ve kirlilik içeren kirli alanları ayıramadığında MDRO’ların ortamda ne zaman bulunduklarını tespit edemediklerinde. Kategori IB

Dezenfeksiyon Temizlik ve dezenfeksiyon işlemi için metal yüzeyler dışında klorlu bileşikler tercih edilir. Sürgü, ördek gibi malzemelerin dezenfeksiyonu için, klorlu bileşikler öncelikle tercih edilmelidir.

KLORLU DEZENFEKTANLAR Rutin temizlik-dezenfeksiyon sırasında düşük konsantrasyonda (100 ppm), orta düzeyde dezenfeksiyon amaçlandığında 100-1000 ppm, kan ve vücut sıvıları ile yoğun bir bulaş olduğunda yüksek konsantrasyonda (5000 ppm) kullanılabilmesi avantaj sağlar. Hepatit B ile C. difficile, tüberküloz ve vankomisin dirençli enterokoklara diğer alternatiflerden daha etkindirler. Staphylococcus ve Pseudomonas türleri, hastane infeksiyonu etkenleri içinde genellikle ilk sıralarda yer alan ve sıklıkla biyofilm oluşturan etkenlerdir. Sodyum dikloroizosiyanüratın biofilm varlığında etkisi en az azalan dezenfektan olduğu gösterilmiştir.

Kuaterner amonyum bileşikleri CDC tarafından bu bileşiklerin (KAB) sadece zemin, duvarlar, mobilyalar gibi kritik olmayan yüzeylerin düşük düzeyde dezenfeksiyonu amacıyla kullanımına onay verilmektedir. Bu ürünlerin etkinliği ile ilgili olarak farklı laboratuvarlarda yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar alındığı bildirilmiştir. Tüberkülosidal değildir ve HBV’ yi inaktive edemez. Gram negatif bakteriler bu solüsyonlarda canlı kalabilir ve çoğalabilirler. Bu nedenle ortaya çıkmış salgınlar bilinmektedir. Sabun ve birçok deterjanla uyumsuzdur. Bu ürünlerle işlem gören yüzey KAB uygulanmadan önce temiz su ile yıkanmalıdır. Sert su kullanıldığında ve organik madde varlığında etkinliği azalır. Emici materyalerle (ör. gazlı bez) uygulandığında emilir, nötralize edilir ve etkisi azalır. Devamlı yada sık kullanıldığında daha az duyarlı bir mikroorganizma popülasyonu ile karşılaşmak mümkündür. Alkalen pH’ da etkili olduklarından firmaların ürün bilgileri mutlaka pH’ yı da içermelidir.

Bilgisayar Klavyelerinin Dezenfeksiyonu Tüm test edilen ürünler test patojenlerini temizlemekte ve/veya etkisiz hale getirmekte (>% 95) etkindi (MRSA, P. aeruginosa). 300 silmeden sonra Fonksiyoneldi/ kozmetikhasar oluşmadı. Dezenfektanlar: Dörtlü amonyum bileşikleri, % 70 isopropil alkol, klorlu solusyonlar (80 ppm) Klavyeler günlük ve görünür şekilde kirlendiğinde (5 sn için) temizlenmesini tavsiye edin.

TEŞEKKÜRLER