Dr Sertaç GÜLER Acil Tıp Uzmanı Mardin Devlet Hastanesi / Şubat 2013 HAVAYOLU YÖNETİMİ

Amaç Oksijenizasyon ve ventilasyonu sağlamak Havayolu açıklığını sürdürmek Havayolunu aspirasyondan korumak Bazı ilaçları uygulamak ELVAN Epinefrin Lidokain Vazopressin Atropin Naloksan

Oksijen Solunum sıkıntısı; KOAH %24 Yok 2 lt/dk (nazal kanülle) Hafif 5-6 lt/dk (maskeyle) Ciddi %100 konsantrasyonda (yaklaşık 10 lt/dk) KOAH %24

Nazal kanül 1 lt/dk %24 2 lt/dk %28 3 lt/dk %32 4 lt/dk %36

Oksijen rezervuarlı yüz maskesi 6 lt/dk %60 7 lt/dk %70 8 lt/dk %80 9 lt/dk %90 10 lt/dk %100

Üst havayolu

Havayolu açma Malzemesiz havayolu açma Basit malzemeli İleri teknikler Head tilt- Chin lift (Baş geri- çene yukarı manevrası) Jaw-thrust (Çene itme manevrası) Basit malzemeli Airway (orofaringeal ve nazofaringeal) İleri teknikler Endotrakeal entübasyon Laringeal mask airway (LMA) Özafagotrakeal kombitüp (ETC) Cerrahi teknikler İğne krikotiroidotomi Trakeostomi

Head tilt- Chin lift (Baş geri- çene yukarı manevrası) Amaç: Dil kökünü kaldırmaktır. Bir el başı alından geriye iter Diğer el çeneyi kaldırır

Jaw-thrust (Çene itme manevrası) Travma hastasında tercih edilir. Çene her iki elle mandibula köşelerinden öne doğru çekilirken başparmaklar yardımıyla ağız açılır.

Solunumun değerlendirilmesi Bak- dinle- hisset

Orofaringeal airway

Orofaringeal airway Dilin geriye yer değiştirmesine bağlı üst hava yolu tıkanmasında, Glosso-farengeal (gag) refleksi kaybında, Endotrakeal tüpün ısırılmasını önlemede kullanılır.

Orofarengial airway Teknik: Hastanın ağzı açılır ve ağız içinde yabancı cisim, kan, kusmuk vb varsa temizlenir. Konkav kısım başa doğru yönlendirilerek itilir ve sert damak üzerinde 180° döndürülür veya, Konkav kısım kulağa doğru yönlendirilip 90° aşağıya çevrilerek kullanılabilir.

Ölçüm

Orofaringeal airway

Orofaringeal airway DİKKAT; Büyükse larinks girişinde epiglotu iter ve havayolunu tıkar. Dil ve dudaklar airway ile dişler arasında kalmasın. Kuvvetle sıkılmış çenede çok zorlamayın. Yerleştirirken dişlere dikkat edin. Aktif gag refleksi olan hastalara uygulamayın. Hipofarinkste aktif kanama varsa uygulamayın. Mide içeriğinin regürjitasyon riski mevcuttur.

Nazofaringeal airway

Nazofaringeal airway Endikasyonları: Teknik: Zararları: Orofaringeal havayolunu tolere edemeyen yarı bilinçli hasta Gag refleksi olan hasta Trismusu olan hasta Ağız çevresinde masif travması olan hasta Teknik: Uygun ölçüde tüpe jel sürülür ve NG takar gibi takılır. Zararları: Uzun yemek borusu Nazal mukozada yaralanma ve kanama Laringospazm ve kusma

Nazofaringeal airway

Balon-valv maske

Balon-valv maske Öncesinde airway takılmalıdır. Tek kişi ise C-E tekniği Baş ve işaret parmakları ile maske yüze oturtulur. Diğer parmaklar ile çene altından kavranır. O2 varsa arkasına takın. Rezervuarlı olanlarda O2 yi daha yüksek doz verin. Bebek- çocuk- yetişkin boyutlarına uygun olarak kullanın.

Endotrakeal entübasyon Endikasyonları; Apne, Kardiyak arrest, Hipoksemi, Üst havayolu tıkanıklığı, Havayolunun aspirasyondan korunması, Solunum yetmezliği, Artmış kafa içi basınç tedavisi, Göğüs duvarı travması, Hemodinamik bozukluk.

Kimde zor? Servikal vertebra yaralanması olan hastada, Mandibula fraktürü olan hastada, Trismusu olan hastada, Gag refleksi olan hastada, Kısa boyunlu, büyük dilli, küçük çeneli hastalarda.

Endotrakeal entübasyon Hazırlık Gerekli tüm malzemeleri kontrol et Başı koklama pozisyonuna getir Ağız ve farinksi gerekiyorsa aspire et Balon-valv maske ile %100 O2 vererek ventile et Gerekiyorsa premedikasyon uygula Sedatif hipnotik ajan ve kas gevşetici yap

Niye başarısız oldun? Ekipmanın yetersizdi. Hastaya yanlış pozisyon verdin. Henüz çok deneyimli değilsin. İşleme başlarken beklemediğin anormal bir anatomik yapıyla karşılaştın. Diğer nedenler

Gerekli malzeme Larinkoskop Endotrakeal tüpler (2.5-9.5) Enjektör (10 ml) Aspirasyon sistemi Jel Mandren (stile) Balon-valv maske ve O2 sistemi Tüpü bağlama için malzeme, flaster, airway Steteskop

Malzeme

Tüp boyutu Endotrakeal tüpün ölçüsü tüpün iç çapının mm olarak ifadesidir. 2.5-9.5 Erkekler için: 8.0-8.5 Kadınlar için: 7.5-8.0 Çocuklar için: Tüp çapı: yaş/4+4 Pratik olarak küçük parmak Tüp derinliği: yaş/2+14 cm

Teknik

Teknik

Teknik

Teknik

Teknik

Teknik

Tüpün yerini doğrulama Kord vokalleri görerek girme Her iki akciğer apeksi ve bazalleri ve epigastriyumu oskülte etme End-tidal CO2 dedektörü kullanma Tüpte buğulanma

Tüpün yerini doğru

Yüksek konsantrasyonda O2 ile ventile et Tüp yerindeyse; Orofaringeal airway yerleştir Tespit et Yüksek konsantrasyonda O2 ile ventile et Entübasyondan sonra – kalp masajı yapılıyorsa- kompresyonla senkronizasyon gerekmez.

Komplikasyonlar Travma (dil, diş, dudaklar, farinks, trakea) Özefagus veya ana bronş entübasyonu Hipoksemi Disritmi Kanama, hematom Vokal kord hasarı Perforasyon Gastrik regürjitasyon

Zor entübasyon-yardım isteyin! Küçük ve geride çene Kısa boyun Çıkıntılı ön dişler Dar ve küçük ağız Yüksek kavisli damak Hareketsiz boyun Ağız içi kitle Büyük dil (anjiyoödem) Trismus Travma (hematom, trakeal deviasyon)

Alternatif Laringeal mask airway LMA-Fastrach ETT Özafago trakeal kombitüp Cerrahi yöntemler

LMA

LMA-Fastrach ETT

Kombitüp

teşekkürler... Dr Sertaç GÜLER Mardin Devlet Hastanesi, Acil Tıp Uzmanı drsertacguler@gmail.com